Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 49, 4 December 1869 — Page 2
This text was transcribed by: | Hanalei Kahue |
This work is dedicated to: | Lunch Wagon |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
English Colnmn.
Philadelphia Better. @What are thes Philidaiphans done @@@ they should have such better? " exclaimed Fancy Fern, when when passing one day through their great market house. Cenuoly, Fanny it is not by any accident, anyionuimus crystallizing of golden atoms, that this luxurious city is supplied with such elegant hatter. Ride with me, matron gentle or otherwise about twenty-four miles out on the Philadepha and west Chester Rail road and we we see exactly what these people do to have "such better" The country over which we pass is one of the most picturesque and beautiful that the sun shines on in all his course, undulating, dott- ed with farm houses and- well watered by springs and rivers. We shall pass many a populous glen and valley, where water-power is made to turn the restless spindies, and many a w@@@@@@@@ spring -house nestled under the dense @@@@@@, suggestive of coool@@@ and daily thr@@. We stop at the station, @@@@@@ a mile e@@@ lack from the railroad. Everywhere are evidence of the most personar culture. These farmers are proud of their acres they love them, and r@joice in the gondly heritage God has given. They believe that Washington spoke the truth when @@@@@ "Agriculture is the most useful em@@@@@@@@@ of man. 'They honor the soil, and train @ they reap in @orn, honor and emolument. A@@@ hack as 1653. William Penn, the handler, in forming designs for the van@@ @@@@@@@ next Philadepha selected the @@@@@@@ as as en@b@@m for Chester county. At @@@@@@@@@, we visit the dairy establishment, and @@@@ a plain, wooden structure, the @@@@@@ house. The place is fragrant with the breath of kine from the meadows." and @@ @@ impossible for the milk to absorb any @@@@ @@ @@@ @@@@ so scrupulously clean is the @@@@@@@@@. There we go to the springhouse, @@@@tantialy built of stone, twenty feet long by ten feet wide, and ten feet high. @@@ the @@@@@ are small square windows,in which were @@@@@@@ is hitter @@@@@@@@ flies @@@ ad@@@ free ven@@@@tion. The floor of the springhouse is @@ oak plank, above which @@@ water stunts about two inches and a half @@ @@@ @@ the division where the creampots @@@ @@@@ it is about ten inches deep. A nar-@@@ platform. raised four inches above the @@@@ @@@@@@ the dairymaid to pass around and @@@ @@ @@@@@@ @@@ milkpans. These are @@@@@@@ brown on the outside and have each @ @@@ @@ that two pans can be lifted up and set down with more @@se than can one with-@@@ @@@ handle. The cream-pots and butter-@@@@@@@@ are also painted brown on the out-@@@@, which prevents the water from rusting them, and makes them more easy to keep clean. These are standing in the milk-house three millings when the fourth is brought in the first is skimmed and most of it goes @@ @@@@@@ the Chester @@@@@@ that grunt and grow fat in approbate clean-looking styes,
not too far away. Into each new pan of milk is placed about a @@@@ of the sour milk thus @@@@@@@ @@@@ @@@@@@@@ @@@ rising of the @@@@@@@@ day. The temperature of the water in the spring was 55 and the thus it remains during almost the entire heated term so that we may @@@@@@ say that from the time milk has stood an hour in the spring house till the but@@@ @@ taken to market, the temperature never rises above 60. Once a week the cream is poured into the great churn, which resembles a young hogshead to the staves of which @@@@@@ the dashers are fastened and this is
made to revolve by horse-power till the but-
ter @@@@@. From ninety to @ hundred and
twenty-five pounds are made at @ churning
@@@@@@@@@ to the number of cow milked and
the season. While with one hand the lever
is worked up and down through about ten
pounds at a time with the other hand the
@@@@@@ is patted with a clean towel in which
a sponge is wrapped. This is frequently
wrung out in clean water, and the process
@@@@@@@@@ @@@@@ @@@ the buttermilk is worked
@@@, when it is @@@@@@, half an ounce to the
pound being the allowance. It is then made
@@@@ pounded balls, beautifully stamped laid in
@@@@@ @@@@@@ @@@ @@@@ and set in the spring-
house to cool. At night when the next milk-
ing @@ brought in, each ball is wrapped in a
clean cloth and laid into the butter-tub to be
@@@@@@ to market the next morning. This
butter- tub is so exactly tithed to the purpose
for which it was designed, that we linger a
moment to describe it. Imagine an oblong
tub, higher than the ordinary wash-tub with
two of the staves rising above the rest for
handles. Into this is set a perfectly fitting
on tub, so made as to leave a space at each
end where ice may be placed and a small
chamber below to receive the water as the ice
melts. On the sides of the tub are little sup-
ports, upon which the shelves rest where the
golden balls, in their snowy coverings, and
stamped with images of @@@@@@@@@@@ or wheaten
@@@@@@@ @@@@@@. The tubs will contain from
@@@@@ to a hundred pounds according to size
They have tightly-fitting covers and a stout
lever between the handles by which they
are put on the cars they are jackered with
paddle carpeting, so the heat of a summer's
day never penetrates the cool interior. Every
morning a tire is kindled in the caldron stove,
and the @@@@-vessels thoroughly scrubbed
@@@@ @ @@@@ and then scolded. There are
@@@@@@@ @@@@@ the sides to receive them when
@@@ @@ @@@. Nothing is allowed in the spring-
house @@@ @@@@, cream and butter. No nails
@@@@@@@ a knuckle @@ @@@@ or a joint of lamb
no jar of soap grease no chunk of dried beef
no pot of pickles no plate of broken victuals.
To all such intruders the dairymaid would
exclaim. Far hence @@ @@@@@@@ intruders
pollute not with your fool breath these sacred
pre@@nets-Heart and Home
Ua hoi se a ua hiki ae ke Kuhina noho
o Amerika Huipuia ma Wasinetona i hoo-
paaia ai e @@@@@@@@@@ Lopeza malalo o koua
malama ana isia e kaua ana me kekahi mau
e puni e kue aku ana iaia
O ka nui o na dala a Geoti Pebode i huo-
lile aku ai no na hana maikai, oiai oia e ola
ana ma Enelani a ma Amerika Huipuia ua
hiki aku no ia i ka ekolu miliona dela ka nui
o kana mea i haawai wale ai
Aia ma Kekahi wahi o Kaleponi o Liski-
you kekahi look paakai. Aia malarial ke
houlouluia nei ka pankai ma ka alima tausa-
ai paoua i ka malama hookahi
I keia mau in koke aku nei @ @@@@ @@ @@@
le aku maioko aku o na laiui nui elua oia
o Beritania a me Amerika Huipuia a me Geori Pe-
bode, kekahi o na haole o ka honua nei i
hoopomaikaua mai ma ka waiwai. Ua hau-
le lakou a pau iloko o na la hope o Okatoba
a me m la mua o Nowemaba
Ua hooholo iho ka abaolelo o Panama he
mau olelo hooholo e kokua ana i ka eli ana
i ke ala wai o Panama e manaoia nei loa e
holo lea na kukakuka ana a na aupuni eloa
alaila e hookoio ia no ka eli ana
Ke oleloia nei ma kela a me keia wahi
ua hiki aku ka waiwai o ka haloe kalepa
nui o W. B. Asto mawaena o ke kanalima
miliona daln a hiki i ka akahi hanen kana-
liana miliona. Ke noho nei oia he kanaka
waiwai no ke kulanakauhale nui Nu loka.
O ka lilo no ko ka Emepera wahine Eu-
gine huakai i hala aku la i ka makaikai o
ka weheia ana o ke ola wai o ka @@@@ o Su-
eza e hiki ana no ia i ka akahi haneri kana-
lima tausani dala ma ke gula koe nae na li-
lo i na mea maka@@@. O @@ lilo nui wale no
ka i helu ia ma keia koho ana. O ka hele
no hoi a ka poe waiwai la kaukaulua ole iho
Ua oleloia ma kekahi mau nupepa haole
ua oi loa aku ka poe i poholo iloko o na mu-
liwai a me na moana a muke iloko o keia ma-
kahiki mamua o na makahiki e ae. Ua ike
no paha aohe ike i ka a-u hele i kahi lewa
e auau ai. He noho malie no ka pono o ka
poe maa ole i ka a-u a ma kahi hale no e
auau iho ai. Noka poe hoi i make ma ka
moana, malia pahu he popilikia ili wale mai
no ia
He umikumalua ka nui o na hale puhi
rama ma ka ohana aina o Lexiutona moku-
aina o Keneluke @@@@@@@ @@@@@@@ @ @@@@@
mai i ko lakou manao e hoopau loa i ke pu-
hi rama ana Loa e puni ana ke ao nei i na
kanaka o ia ano i hoau a ike i ke ino haole
loa ia ana na puhi rama a me na kuairama
aole anei e mahalo nui ia ko kakou aupuni i
mea mahalo nui ia maka waha o na lahui nui
a pau o keia ao
I ka make ana aku la o ka Peresidena
Pierce, ka hope loa o na Peresidena o kela
lahui nui i ola mai a hiki i keia makahiki
aole oia i waiho he ohana mahope nei no ka
mea ua make e kana wahine mamua loa, a
'o ka laua mau keiki hoi, ua make e iho ma-
mua aku nei, ua hoi kohana aku la oia i ka
opu o ka honua
Ua hanaia kekahi kanawai ma Halifaka
e hoopai kaumaha ana maluna o na kanaka
a pau, e hoopuka ana i na huaolelo ino ma
na alanui @ e hailiili aku ana paha i keka-
hi. Nolaila, i ka la mua no o ka hoopukaia
ana ae o keia kanawai, ua hopuia kekahi
keiki i henehene i kekahi elemakule e hele
ana in a kuamoo @ a ua hoopauia ua keiki la
i eono malama maloko o ka hale paahao e
hana ai ma ka hana oolea. Oia iho la ka
hoopai ana no kela men he ao i na olelo ino
ma ka akea. Ke hauoli loa nei makou e ike
i kekahi hihia oia ano, e hookolokoloia ana
a hoopaiia ma ke kanawai i eono malama.
He nui wale na olelo ino e kamailioia nei
ma ko kakou mau alanui a ua aapo loa na
keiki i ka hopu ana i kela mau anoano hoo-
ulu ino
I ka manawa i lohe ni o Lede Felanake
lina, (oia ka wahine haole i holo maai ai e
imi i kana kane a biki loa i Hawaii nei, a
hookipaia e ko kakou mau Moi.) ua hoi mai
o Kauka Holo mai ka moana Anu Akau
mai, me kekahi mau lono e hoika ana no ka
ka Haku loane Felanakelina huakai a me ka
make ana o lake, ua hound koke mai ua
wahine la, in a paha ua loaa kekahi palapala
hakaulima a kana kane e hoike aku. Ua hai
ia aku mae ka baina aole
Ma Italia i ka makahiki 1567 he 170,456
ka põe i mareia, aka ua oi aku nae mainua
o ka põe i mareia aka ua oi aku nae manua
o ka hapalua oia heluna o ka poe mare, aole
e hiki e heluhelu aole loa aku e hiki e ka-
kau. Pehea aku la lakou i keia wa, ka poe
aia hanauna mai, ua naauao ae paha aole
paha?
Ua oleloia o ke Poo o na Moremana e no-
ho nei ma Mauna Pohaku, oia ka oi o na ka-
naka waiwai ma Amerika. Mailia no paha no
ka nui o kana mau wahine kona @@@@ i wai-
wai loa ai
Ma na malama mua eono o keia makahi-
ki, ua olelo ia, ua lilo aku mai ka waihona
aku o ke aupuni o Farani, no ka malama
ana i kona mau hale hoolaha nupepa, he @
haneri tausani dala i mea e ola ai lakou
Peha hoi ke aupuni Hawaii, ehia na dala
ana e hoomaunauna nei no ka hooloihi ana i
ke ola o na nupepa holopipa?
Ua paa loa na moku kaua no Sepania e
kapiliia nei ma Amerika Huipuia, a he ko-
koke koe o ko lakou manawa e holo aku ai
i ke kai. Pehea e ae aku ana auei kela au-
puni e kokua i ka aoao o Sepina, a e hoo-
kuu i ka poe kamaaina e poholo iloko o na
make a keel aoao mai
He makahiki née puniia keia e na hooha-
kui ana a ke olai. Ua puni loa ke ao nei i
na lono i hoikeia mai no an olai i hoohalulu
ia iho
Ua kakauia kekahi palapala hoopii ma ke
kulanakauhale o Ausetina, Nevada e koi
aua, e papa i ka weheia ana o na halekuai i
ua la Sabeti. Ke lana nei ko makou manao
e hole pono ka lakou hoopii, i malama ia ai ka
maluhia o ka la hoano ma ia wahi, a e lilo
hoi ia kulanakauhale i kumu alakai no ke-
kobi mau wahi e se e malama ole aua i ka
la kapu
@@@@@ @@@ @@@ @@ @@@@@@ @@@ @@@ @@
@@@@@@ @ @@@@ @ @@ @@@ @@@ @@ @@ @@@@
@@@@ @@@ @@@@@@ @@@@ @ @ @@@@@@ @@@@
@@ @@@ @@@ @@@ @@ @@ @@ @@ @@@@ @ @
B@@@@ @ @@@@ @@ @@@@ @ @ noho @@@@
ana ma makua no kekahi mau kihapai @ @@@
@@ @@ @@@ @@@@ @@ @ @@@ Bihopa @@ @@
@@@@@@ @ @@@@@@ @@ @@@@
Ua hoe ae kekahi iono ea hiki mai ke-
kahi lohe mai ke kuianakauhale o na poo au"
puni ma Sana Pater@boro, Rusia, e kauoha
mai ana ka Emepera i na Bihopa a pau e
noho iloko o ka Aha Halawai a
ka Pope, e noho ana iloko o keia malama.
Aole loa ka Moi Potugpla e ae ana e
hookomoia kona inoa iwanea o na inoa o ka
põe e makemakeia ana e lilo i Moi no kela
aupuni Mei ole
KA LUNA HOOPONOPONO. - - L.H. KULIKA
KA HOPE LUNA HOOPONOPONO. J. KAWAINUI
POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA
-Rev. L Laiana (Lyons) S.M. Kamakau
Rev. M. Kuaea Rev. C. B. Anelu
D. Malo, (Lokoino) (Andrews)
Ka Nupepa Kuokoa
HONOLULU, DEKMABAA. 1569
He makahiki pomaikui keia no na mo-
ku okohula o keia moana. He nui na ia i
loaa ia lakou a ua hoi mai ka hapa nui
o na moku me ka piha i ka aila. Ma ka
loaa ana mai o keia poomaikai i na moku
okohola, ua hoopomaikaiia pu ia na mea
he nui wale. Ua waiwai na on a o na nio-
ku, a me na ahi moku, a me na luina pu
kekahi. Aole o lakou wale no; aka, ma
ka uku @@@@ o ke d@la i ka poe o ia, @@-
hookoinoia mai ke dala a mahuahua iwa-
ena o kanaka o Honolulu nei. Hoko nae o
keia nui ana o ke d@la, @@k@ loa ka poe
hoopomaikai maoli ia mawaena o kanaka
Hawaii. No keaha la keia? I ka wa e
mahuahua ai ka hana, a me ke dala, ka
uku no ka hana, heaha la ka mea e pili ole
ai ka pomaikai a me ka waiwai o na kana-
ka Hawaii? Eia kekahu mau haina o keia
ninau.
I, He maa loa kanaka i ka uhauha
wale aku i ko lakou mau pono. Ua ike
maopopo loa ia keia iloko o keia mau pu-
le. He nui loa ka lona o kekahi poe ho-
lokahiki. Ua ukuia kekahi mau mea ma
kahi o ka elima haneri a eono haneri dalu
iloko o keia kikina. Iloko nae o ia nui
aohe noonoo i ka mea e pono ai a e paa
ai ka waiwai. I ka hooholo lio kahi lilo,
a i na lei awapuhi, i na wahine lnikini, a i
na omole rama, a pau loa ka waiwai i
kela mau mea. He nui ka mea o ka ohi
ana mai, aole nae emo i halo iho ka hana,
aohe wahi mea koe.
O ka uhauha ka mea nana e ai nei na
pomaikai o kanaka o keia aina. Nui loa
na hale nani, a me na aina waiwai i poho-
lo pu iloko o na kiaha o ka poe on a. Ao-
he oia wale no, o ke ola kekahi o ke kana-
ka kai poholo a nalowale iloko o ka omo-
le o ka mea on a. A o ka poe wahine hoo-
kamakama kekahi põe hoilihune i kanaka.
Ilaila kekahi põe e kiola nei i ko lakou
waiwai a me ko lakou ola. Imi ka men
hana i kona loaa, me ka luhi nui, a loaa
kekahi mau dala, aka ua hei oia i ka pa-
hele a kela hiena o Honolulu, ka wahine
laikioi. Aohe minamina i ka luhi, nohe
nilahila i ka hoi ole o ke poho. He poe
kauwa kuapaa kekahi poe kanaka no na
wahine o ka lua po. E like me ka ekemu
ole ana o ka pipi imua o ka mea nana ia
e pepehi, pela lakou e ekemu ole ai imua
o ka põe nana e hao ko lakou waiwai, a
e lawe i ko lakou ola. O ka mea hahai
mamuli o ka wahine hookamakama, he
ilihune kona hopena, a e hele ana kona
mau wawae ma ke ala e hiki ai i ka eleele
o ka make.
Aole no hoi e waiwai ana ke kanaka
iou mau i ka awa, e like me ka nukaka o
ka ih a me ka awa, e like me ka nukaka o
ka ih a me ka piapia o na maka o ke ka-
naka inu awa, pela ka lapuwale o kana
liana a me kana loaa, aole he oiaio ke ka-
naka inu awa. I ka wa a ke Akua e hoa-
noho ai i kekahi kanaka ma ke akua e hoa-
noho ai i kekahi kanaka ma ke ao nei, ua
weheia elua alanui imua on a, hookahi e
pii ana iluna, a o kekahi, e iho ana ilalo
Ina e hele ke kanaka ma ke ala e pii ana
iluna, mahope e like oia me ko ka Lani
põe; aka,, in a e inu oia i ka awa, ua hoo-
maka oia e hele ma ke ala e iho ana ilalo,
a e like auanei oia me ka holoholana aia no ma-
loa, ka puaa, a o kona hopena aia no ma-
lalo iho o ka holoholana. He nui ka wai-
wai o kanka Hawaii i uhauha wale ia ma
ka inu awa.
II. Eia kekahi mea e pili ole ai ka wai-
wai o kanaka o ka lahui Hawaii: O ka
malama ole-o ko lakou hoopaa ole mai
i ko lakou mau lilo malalo iho o na loaa
imu e k@@@ i ke kanaka he umikumamali-
in a dala ka uku no kona hana ana no ka
mahina hookahi, a hoolilo aku oia he iwa-
kalua dala ma ke mahina no ka ai, ka ia,
a me ua mea e ae, ua maopopo e aie nna
ia kanaka; a in a pela mau oia e hana ai,
o koua pilikia, a aele loa ka hope. Auhe
@@@@@@ @@@@ @@@@@@ i ka lakou loaa, a
@@@ kupono i na waha lilo me kahi mea i
@@@@ @@@. He pono e @@@ na lilo mahalo
@@@ @ @@ @@@@ @ @@ @@@@ @ @@ mau no ka @@@@
a @@@@@@@@ ke kanaka
@@ @@@ kekahi põe i ke kuai nui i kela
mea keia mea a lakoa i makemake @@, O
kekahi mau mea kuai, he kupuau i ka poe
waiwai wale no, aole kolau i ka poe nona
naloaa uuku. Aole nae noonoo kanaka
pela. Makemake ke kauaka i kekahi mea
o ke kuai koke no ia. Aie aku la paha i
ka mea ana i makemake ai. Ke aahu nei kekahi mea,
o ke kuai koke no ia. Aie akula paha i
ka mea ana i makemake ai. Keaahu nei
kekahi põe wahine i na lule silika i kupo-
no ke kumukuai i ke kanaha, konalima,
a kanaono paha dala. Aku, o na kane o
na põe wahine lole kumukuai nui nei, he
nuku ko lakou wahi loaa. A@he pono o
ia. He kuai kekahi poe i na lole @@@@@,
na lole paina, a me na mea e ae, me he
mea la he aui na tausani dala ia lakou.
Lilo i ke kiao ke kahiko ana a nani, a
hele e hoikeike i kanaka i mea e mahalo
ia mai ai, aia nae kahi hale ua nanaha, e
komo ana kaua me ka makani: ua welu-
welu ka lole o na keiki; ua pelapela kahi,
moe, a ua kapulu na mea a pau ma ka
hale, a ma kahi pa hale. Oia kekahi ku-
mu e pia ole ai ka waiwai o na kanaka.
III. O kekahi kumu la @@@hune o kana-
ka, oia ka hoowahawaha i na loaa lii@@@, ao-
he malama i na @@@@ @@@@@@. Ua hoopoina la-
kou i na kulu wai hilii, @@ @ @@@ @@ a @@@@@ pono
@@ @ @@@@@ ana ia i ko he kanaka pomaikai
Kino. A, o kela lilo liilii, a me @@@@ lilo lii-
@@@, @@@ ka hoihoi ole ia o ke poho, he mea ia
e ilihune ai @@ @@@@ waiwai. Hookahi pu-
ka lui liilii, oia kekahi kumu e @@ihune ai la-
kou.
I ka wai hanai ai ka haku o keia ao a
pau i ka elima tausani kanaka. ai lakou a
pau, aloha, i aku la ka Haku, E hoililli i
na hakina i koe, i hoolei ole ia'i kekahi mea.
Ina paha no keia kau kela liana kupaianaha.
eia paha ka olelo a kanaka, ua ai kakou a
ua inu me ka lilo ole o kahi dala, kiola ia
aku na hakina i koe, owai ka mea manao ia
mau mea liilii? Aohe pela ka manao o ka Haku,
eia ka pono, wahi ana, e malama i na
mea liilii, e hoiliili i na hakina. Aole e ku-
onoono ke kanaka ke ike ole oia i kaa ma-
lama ana i na hakina.
He nui na dala i hoopoohoia i kela maka-
hiki keia makahiki iloko o na mea liilii, e
like me ka aka puhi paka @@@, kiaha mea
inu, inu awa, na lei o kela ano keia ano. No
ka põe waiwai ia mau mea; aohe no ka
põe loaa uuku. Aka, i ka nana aku, aohe na
ka põe waiwai ia mau mea e kuai nui nei,
na ka põe loaa uuku no. loa e malama po-
noia ia mau loaa liilii, a hookomoia i ka ba-
nako paha, a i kahi e ae e ulu ai, a hala na
makahiki he umi, o ka mahuahua no ia.
O ka malama ole ia o na hakina manawa
kekahi mea e ilihune ai kanaka. Ua oi ka
waiwai o ka manawa mamua o ke dala a
me ke gula. Aka, he kakaikahi loa ka poe
i hooiaio pela ma ka lakou hana ana. He nui
na hapa hora i hoolilo wale ia e kanaka ma
ka noho hana ole, a ma ka hiamoe paha.
Ua hoolilo wale kekahi poe i na hora a me
na la o keia noho ana ma na hana a me na
lealea e waiwai ole ai, a kokoke mai ka ho-
pena; alaila ike lakou, ua poho ko lakou ola
ana-he nui oa mea i lilo aku, aohe mea i
loaa mai. He nui na kanaka ma Honolulu
nei e kuai illo aku nei i ko lakou ola no ka
waiwai poho wale. Ua lilo ke dala, lilo ka
wa ui, lilo ka ikaika, lilo ka manawa, a o ka
uhane i ka pouli mau loa. A heaha kai loaa
mai? He mau wahi lealea, a he mau wahi
kauna makahiki ma ka uhauha ana. Oia
wale no. Ua poho ko lakou ola ana!
Ahea la hoonaauno kanaka? Ahea la hoo-
maopopo i ko lakou kuleana kiekie? Ahea
ike kanaka aohe mea liilii ma ke ao nei,
aku. he ano nui ko na mea a pau?
I ka Poe heluhelu a me na Luna o
KE KUKOA.
Ano i keia pule, ua komo mai kakou iloko
o ka malama hope o ka makahiki 1569. He
aneane iwakalu i kumamahiku wale no na la
i koe, maai kei Poaono aku, a komo aku ka-
kou iloko o ka olioli makahiki hou ana, no
iaila, ke kahea aku nei ka oukou kauwa la-
welawe, ka elele mama hoi nana e kuikioi
nei manawa o ko kakou mau kai ewalu,
mai ka hikina a ke kamehana o ko kakou
wahi aupuni oluolu, a kiko hoomaha o na
aumoku o ka Pakipika nei.
O ka makemake nui o ko oukou malama-
ka, o ka hoopauia mai i ka hookaa o kona
wahi auhau uuku he Elua Dala wale no,
mia ka poe inai a pau ana e kipa mau aku
nei i na bebedoma a pau a puni ka makahiki
Ke homo nei ka manawa imua a ke nee
nei ohi ke au o ka pii ana iluna o ka poho
ana lahui ma ka naauao, nolaila, o ka hoo-
laha nupepa, aole ia he hoike uo ko kakou
emi ana i hope, aka, he hoailonaia no ka
nee ana ae iluna ma ke kulana i ike mua
ole ia e kakou i ka wa o ko kakou mau ku-
puna e noho ana he mau kauwa no ka paau-
po a me ka noho ana pegana
O ka kakou nupepa ke Kuokoa i heluhelu
ia e na maka he eba tausani a oi aku, ma-
waena o na kanaka maoli a me na haole e
nono nei ma ko kakou aupuni a hala loa
aku ma kekahi mau kapakai o ka moana
Pakipika ua hilinai koua ola, maluna o ko
oukou ala pu ana mai'e hanai iaia-
Aole makou i lawe i keia oihana he hoo-
@@@@ @@pepa me ka manao e hoowaiwai ia
makou e like ma ka poe kale waiwai a
hoopukapuka dala aka o ko makou manao
ka puka o na manao kupono o ka lebulebu
mai o a o
Ua ike no okou awalu na makahiki o ke
ku ana o keia nupepa mai kena manawa mai
i hoopula mua ia ai ka buke mua. Maioko
o namakahiki hope eha ua lilo mai ia ma
kou ka hookele ana i keia moku. O ka mea
i mau ai o koua hanu ana, oia no ke kokua
pu ana mai o ka hapa nui e lawe nei i kona
Kino, a ua palaieha hoi kekahi poe.
O ka makou keia e koi nei i na mea a pau
i aie i ka lokomaikai o keia nupepa, e hoo-
kaa koke mai lakou i ko lakou i ko lakou mae uku na-
pepa, mamaa o ko kakou komo ana aku ilo-
ko o kekahi makahiki hou.
Mai noaohua oukou e ka poe heluhelu i
na aoao o ke Kuokoa. E eu ae a hookaa pau
mai i kona wahi uku uuku he Elua Dala
He makehewa i ka mea i lawe i kona kino
a hoohipa @@@@ no ka makahiki holookoa. Ke
uku ule mai i kona wahi ola, oiai, ua ale oia
i kona ahonui no ka manawa loihi.
Ma keia hoi, ke konoia aku nei na luna
a pau o ke Kuokoa, e ohi koke ano i na nie
o ka põe aie mai, a e hoouna mai i na dala
a pau e waiho ana ma ko oukou malu, i ke
Keena Kuokoa, i hoopouoponoia ko kakou
mau helu, mamua o ke komo ana aku i ua
makahiki hou la
I keia makahiki ae ke manao nei makou
e hooikaika i ka holo loa ana o ke Kuokoa
ima @@@ @@@@ ke noi aku nei makou i na
Luna a pau o ke Kuokoa e hoouna mai i ka
nui o na nupepa a okou i makemake ai io
@@@@ makahiki nei makou i ka papa inoa o na
Luna a pau malalo iho:
Na ahui Maia Ua ike iho makou ma ke
kakahiaka poakolu iho nei, e waiho ana na
ahui maia he alua haneri a keu ma ka ala-
nui Beritani. Ua laweia mai o Kaneohe, me ka
manao e hoouna aku i kapalaikoko maluna o
ka mokuahi Idaho aku i ka hookomo ana mai
o ka moku nana i lawe mai e hoopuka aku
ana ka Idaho nolauila haole iho la na maia
a poho loa ka manaolana Ua Kuaiia iho la
na ahui maia ma Honolulu nei, ma ka hapa-
walu, hapaha a pii ae iluna no ka ahui hoo-
ahi.
Na mea e keakea ai i ka mare ana o
KA POE OPIO O KEIA LAHEI.
Eha mea nui a makou i ike ai e keake@
nei i ka mare pono ana o ka poe opio o keia
lahui
Ka mua O ka Puni waiwai o na makue
mea kaikamahine
Ke koha O ke kuhihewa o ka poe opio-
pio, aia vale no a kuonooono, alaila pono e
inare
Ke ha. O ka paa ole o ka manao am e
ke aloha
Na keia mau keakea eha i hoonele i ka
mare ana o kekahi lehulehu o na kanaka ui,
na kane a me na wahine opiopio i kupono
i ka mareia
Ka mea O ka puniwaiwai o na makua
mea kaikamahine. Ma ka nui i na lahui
pegame, ua manao na makua i loaa na kai-
kamahine i kupono i ka mareia he waiwai
imi loaa na kaikamahine ia lakou na makua
a ma kauwahi he mea kuai maoii @ aku na
kaikamahine, e like me ke kuaiia ana o na
holojolana uhane ole. Ina o ka manao o
ka makua, o ka imiloaa noaa iho ma ka
hoolilo ana aku i kane manuahi paha, alaila
ua akaka, he koena o ka manao pegana e
koe nei iaia aole i pau aku
O ka manao makae waiwai a imi lona ma
o na kaikamahin la oia ka mariao nui e
nono nei iloko o kekahi mau makua, oia no ka loaa
o ka hunona waiwai nana e malama mai
na makuahunowai alaila e iho A, ola
@@@ @@@@ ku poho o ka hanai ana i ke kaika-
mahine Loa la paha he makua @@@@@@ @
naaupo hoi keia, eia kana mea e @@@@@ @@
i hunona e noho pu mai a kahu i ka ai na
ka makuahunowai. Nolaila, ma e hiki @@@
@@ @@@@ @@@@@@ @ @@@@ @@@@ @ @@@ @@@ @@@
i wahine nana e hoole ana keia @@@@@ @@@
kaikamahine. Aia a he hunona e ae ana e
noho piliwale aku malalo o ka makuahune-
wai, oia ke kane e ae ia ana @ @@@@ Ka @
noa o ka pono a me ka pomaikai a na keiki
oia ka na makua e imi ai. Aole ka O ka
lakou iho no ka kekahi mau makua i manao
ai, aole o ka pono io o na keiki
Ua ku no i na keikikane u me na kaika
mahine, e malama i ko lakou mau makoa i
ka wae elemakule ai a e palupalu ai. Ua
ku keia i ke Kanawai o k akua, Aka he
hana naaupo ka hoole ana o kekahi mau ma-
kua i ka mare ana o ka lakou mau kaikama-
hine me na kane naauao inoa maikai
Ka lua. O na mea e keakea ai i ka ma-
re pono ana o ka poe opiopio, oia no ka hou-
kiekie a imi hanohano o na kaikamahine.
Aole o na makua wale no ka poe maka i pu-
la iho i keia pula nui o ka makee waiwai.
Ma kahi i hele ai ka manao a na makua
malaila e ukali koke aku ai na keiki. He
nui wale na kaikamahine i nana ole ma ke
ano maikai a aloha i ke kane, a me ke auo
haipule a inoa maikai paha. Eia wale no
ka lakou e manao nei, in a he ilihune, hoole
koke aku no. Pela i hoowahahaia ai ke
kanaka i hana ia ma ke ano o ke akua a o
ka waiwai ka lakou kane e mare aku ai
Aole i nana oa ke ano o ke kane aloha io
mai a me ka pono o ka ohana ka loaa mao
na keiki ma ka mare kane ana. Ua nana
wale ia ma ka waiwai pau koke. No keia
make waiwai, ua hole pinepineia na kane
mare kupono, a ua hooliloia na kaikamahine
makemake i mau hoanoho, hoolauna a hoapi-
li no na kanaka kolohe na kanaka aia. Alo=
ha ion ka make opiopio o kekahi lehulehu o
na kaikamahine mamuli o keia akua o Wai
wai Ma ka Paulo i olelo ai ia Timoteo
O ka puni dala, o ka mole ia o ka hewn a
pau
Ke kolu hoi o na mea e keakea ai i ka
mare ana, oia no ka manao kuhihewa o ka
põe opiopio, aia ale no a kuonoono, alaila
pono e mare. Aole ma Hawaii nei wale no
keia kihihewa ma na aina e no kekaho
O ke kuonoono ana a me ka waiwai, aole oia
ka hoolina o ka poe opiopio. Aia ma ka imi
ana loihi, ma ka houluulu ana i na loaa a
hala na makahiki, alaila, e waiwai ke kana-
ka a kuonoono loa aku. Loa e kaili like na
mea a pau a waiwai alaila, mare wahine, e
poohina wale ana na wahine a e ohale e ana
no na kane me ka mare ole ia. Eia ku ma-
kou manao i ka poe opiopio e mare aku no
a imi po olua i ka waiwai alaila, e pomai-
kai pu loua a club i ka waiwai @ olua i luhi
like ai ma ka imi ana a loaa
He pono i hale kaawale ko na opio i ma-
reia, aole o ka hoopili wale aku ma ko hai
hale. Ina ua loaa kahi hale iki e ku kaawa-
le ana ua lawa iho la no ia kuonoanuo, e ma-
re no
E hoomanao ka poe opio i keia olelo a ke
kanaka naauao Maikai kahi launahele ke
ai me ke alpha pu kekahi mamua o ka bi-
pi momona, in a he inaina hoi kekahi
Ka ha o na mea e keakea ai, oia no ka
paa ole o ka manao a me ke aloha o na ao-
ao elua
Ua hoopalauia paha na opio elua emoole
a auwana aku ka manao o ke kape i kekahi
wahine hou aku a ike keia wahine ua hoo-
wahawhaia oia, o ka hoopau koke mai no
ia i ka hoopalau ana. Pela hoi ke kana ike
paha kela ua auwana ka manao o kana wa-
hine hoopalau mamuli o ke kane e, o ka
hoopau koke mai no ia i ka hoopalau ana
Pe@@@ la e holo ao, a e ko ai ka manao,
in a he hana kamalii wale ia no. E moe- ka-
hi ka manao a puka loa aku i ka hooko ana,
pela ka hana o na kanaka makua malama
berita