Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 49, 4 December 1869 — Un loaa kun hoa i ka eha lima ole a KA MANAO, KE HAU MAI NEI KA WAHA I KA MAKANI. [ARTICLE]

Un loaa kun hoa i ka eha lima ole a KA MANAO, KE HAU MAI NEI KA WAHA I KA MAKANI.

L KA Nt PEPA KCOSOA ; Aloha 0€ H ae mai ia'u n»e ka oiuolu, ehoakaka pono aku au imua o ka iehulehu tī«» ua mea e pili ana i ke kuiuu iunnno i tmo{«ukaia, ••Makee i ka |»ono, kuo i ka hewa." A e pule ae uo hoi «*iu » ua uianao pili kiuo « kuu lioa e hahou nti m.ihma iho o'u, ine ko ia ia iiinuao piiha. I»e u»oh ia no'u e elia ai, oi »i ua ike iu ma koua kukulu manaoauu, ka ima io muoii o koua hlo una i euemi nt> ka pouu, a ua eheli ko la la kulana uiii ka aoaoinau o S ilana. 1. E pale uiua ne iioou i na hauna la-■ au u kuu hon, W. K. i J u. 1:0 ka mia, ina kona kukulu mana«» ;«ua, i hoopukaia ina ke huokoa, llelu ll5 ; n ka I » l-i o NoVLMi)vl.>a iho iK'i ; ke haanui a ke akena m;»i nei kela, me ko ia la kapa ana mai : iu*u, lie "hoopunipuui, wahahee, opuino, koemoa," a nui akn. Ile nui 110 kana uiau olelo paue huhu la'u i iioopukaiu, a ; ma ia eha o kuu hoa i ka eha luna ole o ; ka manao, ku kela iluua a peku iuo mai ia'u me ka uoonoo inua ole a maopopo iaia ke ano o ka mea a'u i houpuka mua ', ai, aiaila no hui })aha owala p'»no ana ia ; ; me ko ia la inanao paha. e eha ana au j laia, ma ia mau mea ana e peku ino mai i nei. Ke i aku nei au ia <<e malaila, nole , ;au e eha ia oe, oiai o kau hauua laau ei i kuu hoa, oia uo ka hauna laau a Kekua-. | okalani. lua oe e huli aku a nana ma : ka Baibala, e ike no oe i kana mau olelo ia pau, e i aua, "Pomaikai ka poe i hoino | ia no ka pono, uo ka inea no lukou ke : [aupuni o ka lani." Ke paue mni nei nae , ; kela, he pula iki no ko kona maka, me ! ka olelo ana, he kaola nui ko ko'u maka | iho—uie ke kapa ana ia'u he hookainani nu. Ea, aole au i ike ho kuola nui iloko ! o ko'u maka iho—aole no hoi au i hoo- | puka i ko'u kukulu inanooana i mea lea- | iea waie no me ka hookamani, oiai ua hoopuka au no ko'u niinamina i ka pono. !i ka hehi ino ia e na iiina lawelawe oSa- ; tana, e ku nei ma ke kae o ka lua holioj nu. Ke pane hou mai nei kela ma ka mahele elua o kona mau uAinao, nona wale no ka na niea i hoopukaia, 4, L. K. Apana, Lala Aupuni, lima o ke Aupuni, Kauwa malamn ole i ka hana a koua ha- ' ku." Ea, ke i aku nei au ia oe, ke pili pono loa la no ia oe ko inoa i hooili umi ai no'u, oia o Waawaaikiuaaupo, oiai ke ; hai mui nei ko'u kukulu manao ana i kou • naaupo io maoli, no ka mea, ua innnao au, he kanaka oe ua inaa i na oihana aui 1 puni, mai kou noho'na mai a luki i keia , wa, ua akaka la ia oe na annunuu o kaiii au e ku nei. eia ka aole ! Nolaila, ke i aku nei au ia oe, ina aole i maopopo ia j oe ke alio o kela mau hopuna olelo. 4, L. K. Apana, Lala Aupuni," a pela aku, he ' pono no oe e uoi maoli mai ia'u, a na'u no ia e ao maoli aku ia oe, i moopupo ai ' ia oe. Ma ka mahele 4 o kou mnu ma* ' nao, ke pane nei oe ia'u he "iioopunipu- • ni, he manao ino." Ke pane aku nei au ' ia oe, aole im ka hoopunipnni n me ka ! manao ino ko'u kumu i hoopuka ai, akn, | no ka makee no i ka pouo. Me ka ni- ! nau iho, "Ua piha h>a no ka paha ka : Apana i ka hewa Ke hai aku nei nu ia oe, ae, ua piha pono ka apaua o knua ; i ka hewa, aka, koe mai no na liale o ka poe pono ; pela i pili pono ai ke kumu- s . manao i hoopukaia ai, oiai o ka poe poI no ka poe nana e kue nei i ka hewa, no i : ka men, ina aole he poe pono, ina aole i he mea nana e keeo ka iiewa. Ma ka mahele 5 o kou mau manao, ke kuhikuhi mai nei oe ia'u ma na Kanawai Karaima. Ke i aku nei au ia oe, i niea aha ia kanawai au e kuhi knlai kn mai nei, oiai ua hooko mua ia ua kanawai la au e kuhikuhi mai nei mamua o kou pme nna mai ia'u, e kn poe e makee ana i ka pono. e kue ana i ka iiewa, oiai ua hopu ia !a hwe ia niai, mai ka paiimnio Nuuanu, kekahi kanaka ona rama, a ua hoopaa ia, me ka manao o ka poe nana i lawe mai, e hookolokoloia ana. Eia iho no, oa hoo- ; paaīa no ko keiki e noho pu nei olua ma ko hale, iloko o ka llale lioopaa no ka ona rama uo; eia nae, ua hookuu no oe me ka hoopai o:e aku, oiai nau ponoi no : i lawelawe ia hīliia. a he ike maka maoli | no ia ou ; malaila i mao{M»po loa ai ke ku- | mumanao makee i ka pono. kue i ka he- | wa, uo ka aohe o uiakou alanui e ; hele aku ai, ka mea, o ka hopu wale j no kn enakon a h.« >pr»n nku, a o ka hoo«pukn hoi kn olui me ka hiokun r,& u. a o

kealia K.v >i ak<»u v h-i; u aku ai ? I mea twani 'ealoa «ale no nae p»iha na olua v\ ? N«.'Ui{a, o ko kanawai au i kuhikuiu mai nei n'u, i mea aha ia ? I mea nae paha e hoonah>nato ai i ko mai nut o ka hiiahiia ea ; A huna wale uo aole e, nalo. ua iuiiia mai e ka puaua a ka n.oe, r»iai ua hele t ka loa a me ka laula kau mau hann pouo ole. Ma ka mahele ti o kou kukuhi inanao nna. ke \ mni nei oe, "aohe ou mana hof»n, a o ka mana hoopai aku, oi.i kau." Ae. e ae nku no au la oe pela, e«a nae, koe mui no in oe ka manao ao ako i na makai ; e kuinkuhi oe ia hkou i na rula e pono ai, alaila pono. E ao aku oe ia iakou, i aia lakou a haua aku mu ka ikaika ma na hewa e ulu uei iloki o ko kaua apana nei. i mea e maemae ai ko kaua apnna, a i maemae pu ai me oe ka makun o ka lehulehu. Ke pane mai nei oe ia'u mn ka mahe le 7 o kou manao, no ka nui o ka poe ona ou i iiopu ni. Ke hai nku nei nu ia ! .oe, aohe na'u i hopu, aka en, na ka poe• makee no i ka pono. Aole au i hoopu* > ka, na'u i hopu. aka. na ka poe kue no i ka hewa. Ke i mai nei oe, aia ma na pa-knmnkahiki ka'u Uana nui, nohe ma ; ka ilale Hookolokolo. Ae, pela io no, aka ea, ke kau oe la no ke nno ke alina j a ka ona rama ma na puka aniani o ko Halo Ilookolokoio n iiiki i keiu la a'u e pane nei, a nau no ia e noonoo a hoomaiopopo liio, i liookaaknaia ai ou mau ma•ka, uuū ku pouli o kahi nu e ku nei, a i ; ka maiauiiilama, i mau ai ka pomaikai maluua ou. Mn ka mahele 6 o kou kukulu mnnno, ;ke i mai uei oe, uou ka mea a'u i hoopukni, 'eoie kupono ke ku ma ia kulana.' i Ke i aku nei au ia oe, lie keu oe o ka la'iau i ka noonoo i ke ano io maoh o ka mea i iioopukaia ai e a'u. Aia ma ia ma-1 opopo oio in oe o kau mea e pane mai j nei ia'u, malaila i maopopo loa ai, ua ko-; I mo poo loa aku oe me ko lala nu e ilawe pu nei ma na oihana aupuni, ilokoi o ka ona rama, me ka noho manuahi pu • ana. no ka mea, akahi no ua hauoko' i ka niakani, ke iiele la n pii iuo : ! kou wulii kai. Ke pane hou mai nei no; |oe ia'u, e wiki au a ku ma ia kuiana. Ke j Ji aku nei au ia oe, aole au he kanaka 5 hoopilimeai, n malimali i mea e loaa mai : ai in'u ia kulann aupuni, oiai o oe no ka ! jmea i mau i na oihana aupuni, a o kou imanao nui no ia, o ka loaa inau mai no> o na oihaun aupnni ia oe, i pau pono ia j |oe kahi o Puupuu i koe, a i pilia pono ai i .kn wnihonn o ka Banako in oe wale no, I 'oiai he kanaka kaiepa oe. | : Ma ka mahele 10 o kou mau mnnno,; ke pniienehene mai nei oe i kuu akamai a na;iuao. E«, aole au i hoopuka nokuu ; j akainai a naauao, aka, no kuu makee po-,: uo, a no kuu ike aku no hoi, ke peku ino | loa ia uei e olua ka pono o kn Ilaku Ie- i :su Kri9to, a me nn mapuna leo a ko kakou Moi Kaulana Kauikeaouli Kaleiopa-i jpa Kamehameha 111., ilalo o ke kiowai; i lepo, a oia no ke kumu o ko'u hoopuka ana i ke kumu inauao ma ka uupepa, i ; men e ike ai oe a me kou hon i ko olua I haua ino, e hooulu nei iloko o ka wa na-, nuno o ka lahui o kaua, ka wa eia ka mnlainalama i kn pane poo o ke Aupuni; Hnwnii nei. E nana iho olua i ke nhna ma ka Hnle Hookolokolo, e makaikai aku hoi m i na puuana o kn ino i noho ai. Ma ka mahele I l o kou manao, ke i aku nei au, e ili palua a pakolu hou aku no ia mau manao ou a pau maluna ou. Ma kn inahele I*2 o kou manao, he nui; kou kue no na mea a'u i hoopuka ai. nia malaila ka oiaio loa o kou kue ana i ka pono, a makemake i ka hewa, a ua maopopo o oe no ka hookamani io niaoli. Ke pane mai nei oe ia*u ma ka mahe!e 13 o kou kukuhi manao ana, ina au e ku iluna a hoala i na ai o Hinakahua, alaila, hookahi au hauna Inau i koe maluna o'u, oia ka hua lepo. Ke pane nei au «a oe e kou hoa, me kuu naau koa, aole' au e mekau ia hauna laau, oiai, e ku no au iluna o kmi kumumanao i hoopuka ai, a make a ola au ilaila, no ka mea t ua ike no au i Kau hauna laau e kuu hoa ma!una o'u, oia no kou hop mai a hoopna ia'u, eia ka'u ia oe, e make au no ka pono e pono ai, oiai, aole no au e makau i kau hnuna laau a hiki kaua i ka pane poo o ke aupuni Mawaii nei o kaua, ke kau--uh-n mai nei oe e koho na aoao elua i komiie, i inau komite aha ia n kaua e kohoi ai, i mea nnnn n hoonalonnlo mu hana i: pnka mnkn i ke ?ikea ( oini Le hrhi nei oe ' i ke S',lKTti o Ko kaoa Haku. a he h ka-

lua }»uaa la iiou, o kou kue r»o ia i ' na kanawiii Ue uui» o ke Akua, oiai. ua I hai ia oe ke kanawai 4 o ke Akua, [< k lae luiki ai ia oe na kanawai a pau o ke Akua a me ke ao nf i. pefa ka mea i oleio ia oia ka Palu[vala Hemolele. Ke aka mai la no nne ko l»>li kt» ia maka ole ia i>e. 1 ko h<*k» huhewn i ke kula me l»e lio makapa la, no ka mea, ke t mai ia ma Kpeso Ma:a mau inea oukou i iieie ai mamin. ma ka aouo o keia a<», mamuli o ke A!n "ikaiku o ka lewu, o ka uhune e hooikaika ana iloko o na keiki hm.)iohc ole, e huli nku oe e uana ma t2 Korineto 4: 4. Ma o Uikou Ia r ua houmaknpo mai ko keia au. akua i ua nuika o ka poe hoomaioka, t» akanka mai auanei ia lakon ka malainalama o ka o'elo maikai nania Karislo, oia 0 ke Akua Mea hke, keaomai la o Si>lomona ia oe ma kamokuna Mai noho pu oe me ka poe inu waina, ka poe hoopaiupuiu i ko iakou kino iho, Pauku 3-. Mahope iho, e nahu mai me he Nahesa ia, n e pa mai me he moonihoawa la. a ke knhea leo nui mai ia no o Mika ia oe ma ka mnkuna 6: 3. Ua hoikemai no oin ia oe e ke knnaka i ka mea maikni. a heaim hoi ka mea a ke Akua i kauoha mai ai ia oe, ke ole e hana i ka pono, o ke aloha i ka iokoiuaikai, o ka hanhaa i ka l»ele ana me keAkua, peia ma lloma 12: 2. Mai noho oukou n hoohaiike me ko ke ao nei, nka, e hoopnhnohao oukou i ko ke Akua makemnke, ka pnno, ka hooluoiu, a me ka hemolele, ke pane mai ia o Heheia 13: l ; 2. E hoomakaukau mai ia oukou no na hana maikai a pau e hana uku i koua makemake, e hana mai ana oia iloko o oukou i ka mea pono iaia ma o lesu Karisio ia, e nann oe a iioomaopopo me ka noonoo pono i ke ano 0 ( ua mea a 'ka I3aibala e kuhikuhi nei ia oe, i mnopopn ia oe kau mau mea e hana» nku ai. aia ina Hebt?la 10: 4 2G. A ina e hana hewa kakou me ka ae o ka naau, mahope iho o ka loea ana ia kakou o ka ike i ka olelo oiaio, aohe mohai hon no ' na haia, e nana aku ma Halelu 19: 8. O ; na knpu o lehova, he maikai no ia, e hoohauoli ana i ka nanu, o ke kauoha a | Ichova. o ka laelae no ia e hoomalamala- : ma ana i na maka, no ka mea, aia ma : Hoikeana. ke i mai ia keia, he aln ikaika no kou, a me kou hoa, oia no ka anela o o ka lua hohonu, i knpaia ma ka olelo Hoheln o Abadona, ma ka olelo Hebela! hoi o Apoluona, ma ka olelo Hnwaii o Satana, nolaila, e kuu lioa, e noonoo oe ; me ka naauao, e hele pono ma ka mea ! a'u i hoopuka ai ma ka nupepa, maj hai lahu ae oe, ma na mea pili kino, no ka | mea, o ka inakee i ka pono, kue i ka hewa ka'u mea i hoopuka ai no ko'u ike he nui ka iuo o ko kaua apana e ulu nei, ua ike no oe, a ua niaopopo no ia oe, un puu nlauahi keiki a ka poe noho manuahi, ua : oo ka hua a ka poe pepa pili waiwni, un l ikea ka poe iuu awa ma ko lakou ili. J. iM. Maawe. • Kaueohe, Nov : 2Q, 1669.