Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 50, 11 December 1869 — Pane ia Kanawai. [ARTICLE]

Pane ia Kanawai.

La ike liio au ma ka Au/Jf/m Kuokoa. i hoopukaia ma ka la 13 o Novemaba. no na olelo laula a Kanawai ; a penei no ke oi:o nuio ia mau olelo: Ma ka waiwai paa o kann wahine. mamua o ka mare ana, a ua loaa paha iaia maiiope o ka mare ana, a e hiki no me ka ae mai o kan.i waiune n a ka palapala, ke hoolimalima nku a ke hooliio aku paha ma ke auo e ae. r ' Ke ee aku nei au ia oe ma ia men. oiai peia io no ke Kanawai Kivila, Pauku 1256, Aoao 2'4 : 2 m iwaena konu. Ai»le nae i oleloia ma ia wahi. e hiki no ke kakau iuoa pu me ka wahine ma ka palapaia hoolimalima a hoolilo paha, he ole loa no. Ma ia Kanawai, iie mea nkaka loa, o ka wahme no ka ona maluna iho o kona Wniwai pin, n nolaila i oleloia ai, 4 \'iia n ae mai ka wahine ma ka palapahi hooli- , malima a hoohlo paha ana i kakau ponoi ai me kona hma iho, a i ole ia, nia konn kaha pea ana paha a me kona ne p.na'ku imua o ka Luna Kaknu Kope Nui o ke Aupuni. a Luna Kakau Koj»e e ae paha i ae ia e ke Aupuui," iLe. Ke i iiou mai nei o ua o Kanawai, penei: " Aole e liiki me ka ae ole o kana : kane, ke hooholo i kekahi olelo, a e hoo- : h!o aku p-.iha i kekahi waiwai." Ae, pej la io no ka olelo ma ia Kanawai ; aole iioi i oleloia malaila, he u waiwai paa," ;nka, he waiwai wnle no ka men i oleloia. ' iNol'iila, e j>eno anei oe ke hookui mai i ! ka huaoielo $, pan ?" Ke monno nei au, ; ; he mea pono ole ia. Aole i ike ia ma kei I Kauawai Kivila, I'auku 1256. Aoao 232 1 'a me ka Pauku 1*267, ka mea i oleloia e' : Konawai, iie iiiki ke kakau pu ke kane n; i me ka wahine i ko l;iua mau inoa ma ka ! j»alapala hoolilo, he ole loa no. 1 ' Eia ka mea i oleloia, "E malama,e, lohi i ka hua, 5 ' a pela aku ; ua like loa ia i | me ua Kanawai la i haiia maluna ae nei,, ' penei: " lua nae e make mua ka wahi-, ne, alaila, pau ka malama ana o ke kane i mnre ia, e like me ka olelo maluna, no I ka waiwai paa o kana wahine i mareia, a; ; e ili koke ia i kona mau hooilina, e • me ka ka wahine i make me ke kane ole." • | Ma keia kanawai, ua maopopo loa, he. ; malama waie ilio no ka ke kane i ka wai-i i w«i paa o kana wahine ; a o ka ona no o: i ia waiwai p.ia, oia no ka wahine ; aole i j | kauoh'i ke Kanawai, e kakau inoa pu la-i 'ua. A ua oleio no hoi ke Kanawai, ''Ina; ; he keiki oo ole ka laua ma ke Kunawai,ī ialaila, e mnii no ka malama*hna o ke ka- ; ue i ka waiwai paa, aia a oo ke keiki a o na keiki palia, alaila, ili aku ka waiwai; laia a ia iakou paha. 1 ' Noiaiia, o ka ma- ! lama ana o ke kane i ka waiwai paa oj kana wahine mareia, aoie i oleloia, he ! wnhi kuleana iki kona (knne) iloko o ua waiwai la ma ke Kanawai ; he kuleana maliima wale ilio no kona no kekahi manawa. Ke iioopau nei ke Kanawai i ua kane la ; aka, ina nae e make mua ka wahine, pau no kona malama ana i ka wai-! paa, aka hoi, ina he keiki oo ole ka laua,; e kamau iki aku no ka maiama ana, a oo! i ke keiki a o ua keiki paha, o ka pau loa ' ! ae la no ia o kona malama ana, a ili aku no iaia (keiki) a ia lakou paha ; pela ke | Kanawni. : Eia hou no kekahi; ua i mai oe e Ka- ' ! nawai mu kou kuknlu manao hopeloa, '; | ua ike oe i kekahi hihinano like i hanaia! | imua o ka Aha Kiekie ma ke kau o Oka-I j toba 1668, penei. ''Punirama w, me Ki-I | mo k., kana kane, kue ia Mere w., me! i kana kane. ' Ile oiaio paha ia, malia pa-l iha he mau dala ka Kimo i lilo, a he mau| |dala no hoi ka Puniran>a iloko o ua aina! : la, alaila, ua kuleana likelaua ma ua woi- : Iwaiwai paa la, nolaila, he mea hiki ole iaj i Punirama w., ke hoolilo aku i ua waiwai! : la me ka ae ole mai o Kimo ma ka palapnla, no ka mea, ua kuleanalike laua ma | ua waiwai paa la, nolaHu hoi, pololei ka hoopii a Kimo, a pela paha ka manaoio 'o ka Aha i hooholo aimalokoae o ua ho-j ike, i hoike ai ma ka lakouike imua o ka ■ Lunakanawai Kiekie. : Eia hou kekahi; ma ka Pauku 1293.j Aoao i233, ua olelo ke Kanawai Kiwila,: penei: l E hiki no hoi ke haawi i ka ma-: na iain, (i ka wahine) e kuai aku i knj WAiwai paa a u»e ka waiwailewa, ina no-| na pon«»i ke kuleana iloko o ia waiwai, al ;e hiki no iaia ke hnna i na palapala ku-j pono a pau, e maopopo ai ke kuai ana. M { i Nnlaila. ua kuleana ole ke kane e kukau| ; inoa pu ina k-i palapala hoolilo I |mu a wuiwai k'wi» paha o ka wahiue inu-!

'rein. Ina nae h«»i piha he mau dala ka ke kane iloko o ia waiwni pnn a iewa pa- ? ha, ke i aku i.ei au. ua iuki loa w laua « ke kakau inoa pu ma ka palnpaia hoolilo. y a peia no ka nnnaoio o ke Kanawai. La ike no e Kanawai, ua paf«a )oo ' ia ke kane, aole loa e hiki iaia ke kuai 1 aku i ka waiwai paa o kana wahine i mea e kaa ai kana aie. Eia ka ninau, \o ke ' aha la ka mea e iiiki ole ai i ke kane ke * kuai aku i ka waiwai paa o kana wahi ne ? No ka mea, a'ole ona kulenna iki 1 ma ke Kanawai iloko o ka waiwai paa o 1 kana wahine i mareia. Ina e nanaia ke * kanawai i pai'a n»a ka manao, alaila, ua : poloiei ka mea e kannilioia nei. Me ka ■ mnhalo nui. 11. P. K. "Waiau a. Ileeia, Nov. '20 1^69.