Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 51, 18 December 1869 — Page 3
| This text was transcribed by: | Marmie Kaaihue |
| This work is dedicated to: | In memory of my dearest grandson: Thomas Mahinulani Novikoff |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA, HONOLULU, DEKEMABA 18, 1869
mua e ae aka, no ko makou manao e puka ana ka moolelo o ia Aha i keia pule, nolaila. ke kapae noi makou i kau.
Ua palapala mai o H. K. Maumau o Princiville, o Hanalei, Kauai, i kekaha palapala, no ka hana ana o na paahana ma ka mahiko malaila, no ka hoohapaia o ka la hana, ke hiki aka ka paahana i kahi o ka hana, mahope iho o ka wa e hoomaka ai ka hana o ka paahana. Aohe o makou maholo i kela hoohapa loa ana i kou la hana, ina he mau sekona a mau minute pokole paha kou lohi; aka nae ma ua ike mau ia kou lohi i na kakahiaka hana a pau. alaila, aole anei he rula paipai ikaika kela ia oe, e hele mua oe i kahi o ka hana i ka wa i oleloia. O kou lohi hope ana, aole no he mea e hoopono ana ia oe. Ua makemake makou e hoopuka pau i kau palapala, aka, no ka maopopo ole ia makou o ka mea nona keia inoa, nolaila ke oki nei makoa maanei.
He Palapala Hoalohaloha.
Ma ka Halawai mau o ka Aha Luna Ekalesia o Kawaiahao ma ka la 11 o Dekemaba,M. H. 1869, ua kohoia he Komite e haawi aku i ke aloha o ka Ekalesia i ka wahine a me na keiki a ka mea i make Rev. H. Binamu, ka makua mua nana i malama keia Ekalesia o Kawaiahao;
Nolaila, ke haawi aku nei ka Ekalesia o Kawaiahao i ke aloha i ka wahine a me na keiki a ka mea make. Me ka hai pu aku no hoi i ke komohia pu ana o ka Ekalesia iloko o ka kanikau pu ana a me ka noho u pu ana me lakou iloko o ko lakou wa kumakena:
A e like hoi me ka lana ana o ko kakou manao ma o Kristo la; pela e hoolanaia ai ko kakou manao kaumaha no ka makua i hala ma ka manaoio ana. “Ua Pomaikai oia ua make iloko o Kristo.”
A.H. Halulu,
Komite D. Malo
NA KA EKALESIA O KAWAIAHAO.
NU HOU KULOKO.
Oahu.
Ma ka po o ka la 10 o keia malama, ua komo koloheia ka Hale Pai o ka nupepa "Ko Benete Ponoi" e ka aihue, o ua lawe aku la ke kalohe i na dala he umikumamahiku, Weliweli ole no ka aihue.
Ua lohe makou aia ma na mokupuni o Maikonisia kekahi manowa Amerika nona ka inoa Jamestown. Ua hoounaia keia momalaila, e ka Adimarala Turner i hoi aku la. E hoouna ia ana paha kekahi moku anaaina ma keia hope iho ma kela mau moku.
MAREIA. Ma ke kulanakauhale o Beremana, ma ka aina o Geremania, ma ka la 7 o Okatoba, ua hoohuiia aku la o Paulo Isenberg, Esq., Luna Nui o ka Mahi-ko o Lihue, Kauai, me kekahi o na kaikamahine o Beremana, nona ka inoa Beta Grade.
Ua lohe mai makou, ke hoomaka hou nei ka hoomaamaa ana o ko Maunakiekie poe i ka himeni a me ke mele. E hoomaamaa ana lakou he mau mele, a ma ka la mua o Ianuari, e hui ana paha lakou ma kekahi ahaaina, a e mele ana i kekahi o ka lakou mau mele.
PUALI KOA RAIBALA. Ma ke kakahiaka o ka Poaono aku nei i hala, ua puka ae kela puali koa maluna e paikau hele ma na alanui o ke kulanakauhale nei, me ko lakou mau. Aahu hou. I ka makaikai aku, ua eleu maoli no ke alakai ana a ko lakou kapena oia o Kapena Kale T. Kulika. Mahope o ko lakou paikau ana, ua hoi aku lakou a ka hale paikau hookuu loa ia e hoi i na home o ua lala iho.
HOIKE KULA SABATI O KANEOHE. Ma ka la mua o Ianuari o ka makahiki 1879, e hiki mai ana, e hoike ana ke Kula Sabati o kela Ekalesia maluna ae, maloko o ko lakou luakini. Nolaila, ke poloai ia aku nei na mea a pau loa, e hele ae e ike i na hana o ia la. E haawiia ana he wahi paina no na mea a pau loa e hiki mai ana.
HOLO AKU I LAHAINA. Ma ka Poakahi iho nei, ma ka holo ana aku a ke kuna Neti Mela i kela awa maluna ae, ua kau aku maluna ona ka Lunakanawai Hartwell, ka Loio Kuhina Pilipo a me kekahi mau lala o ka papa loio. Me keia pule, e weheia ana ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka apana alua ma Lahaina. He mau hihia malaila no keia kua.
KA AHAAINA MA KA HALE HOOKOLOKOLO. Ma ke ahiahi Poaluna o ka pule i hala, ua weheia ke Keena Hookolokolo nui o ka Hale Hookolokolo no ka ae aoa aku i ka poe hulahula haole e komo ma ia keena, a no ka hoomanao ana hoi mamua iho o ka la i hanau mai ai ka Moi e noho nei ma ke kalaunu. O ka nui o na mea i konoia i kela ahaaina hulahula, he mau haole a he mau hapa haole. No ka maopopo ole aku ia makou o na mea i koe, nolaila, aohe a makou mea e kamailio ai, aka, mahalo makou i ka awalu o na io Hawaii i komo aku ma ia anaina a ka poe kiekie.
Ua ike iho makou maloko o ka nupepa haole o ke aupuni, e hookaawleia ana ka la 25 o Dekemata e hiki mai ana, i la kulaia no keia aupuni, aka, ua poina nae ke Kuhina Kalaiaina, i ka hoike mai, e hoalaia ana na hiamoe o ka poe e moe ana i ka hora 12 o ka po o ka Poalima la 24. No ka mea, he oiaio no, e kani leo nui mai na pu kani ahi o Puowina, a e hoonakulukulu mai ko lakou mau kupinai leo. He oiaio, he hoike ana ia, ua lealea na poo aupuni ia wa, a e kue ana lakou i ka mea i palapala ia: "Aole no keia no ko'u aupuni." Ke hoohalike nei keia poe i ka hoohanohano ana i ke Akua, me na alii aimoku o keia honua.
Ma ka la 13 iho nei, ua haalele ino ka mokuahi Kaua Bertania Kamelima i keia awa a ua holo aku oia no ke awa o Tahiti, a mailaila aku i kekahi nou awa e ae ma Amerika Hema. He mau pule iho nei ka loihi o kona ku ana mai, a holo aku la. Aole no maopopo ia makou kana hana nui, aka ua holo mai paha e hooluolu.
Ua lohe makou i ka huhu ana o na papa himeni ekolu o Kamoiliili e hoomaamaa i keia wa, no ka hoomakaukau aku no ka la makahiki hou e hiki mai ana. Ua lohe pu mai hoi makou. e mele ia ana he mau mele Latina malaila, a e hai-manao mai ana kekahi mau opio malaila ma na olelo kulike ole eloa. O ka makou ia e noi nei i ka lehulehu i ike i na olelo elua e hele ae e hoolohe i ka laua nei mau namu.
MALOKO O KA HALEPULE o Kaukeano, i ke ahiahi Poalua iho nei, ua haawi ae na wahine o ka Halepule nona kela inoa, i wahi anaina hoahaaina uuku, no ka pomaikai o ka hana hou ia ana iho nei o kela keena malalo o ia luakini a maemae. Malaila i akoakoa ae ai kekahi hapa o na ili keokeo, e kokua i kela hana. Ua loaa mamuli o ka hoike ana a me ke kuai ana i kekahi mau mea humuhumu na dala elua haneri a oi iki ae paha. Aole no piha loa ka hale ma ka nana aku.
KA HOLO ANA O KA ADIMARALA Turner. Ma ka hora akahi o ka Poakolu iho nei, mahope iho o ka hoopiliia ana mai o ka Mohicana a pili i ka uapo mokuahi ma Ainahou ka launa ana hoi o ka Adimarala, me kona mau hoa aloha o keia mokupuni a me na haawina aloha mawaena o kela anaina, ma hoi, haalele iho la, ua Adimarala la i ka uapo, a puka aku la, me kona pea wale no aole i hoa ia kona mahu; a oiai hoi e pa mau ana ka makani ikaika nana ia e lawe aku maluna o ka ili kai, o ka wa iho la no ia i lawe haaheo aku la na ahe a ka makani iaia. Ua piha ka uapo mokuahi i na makaikai i hele aku e ike i kona haalele ana, a ua lawe pu aku hoi oia i na hoomanao ana a ka poe e ku nana aku ana iaia.
HE ELELE IAPANA I HAWAII NEI. Ma na nupepa i loaa pu mai ka lono, ua hiki ae kekahi mau Iapana ma Kapalakiko, a e holo mai ana i Hawaii nei ma ka moku mua e ku mai ana. He nui loa lakou i pae ae malailaa, neane paha e awalu ko lakou nui. Mawaena o ia poe, he mau keiki alii kekahi me ko laua mau kahu no e hele pu la. E hoounaia ana laua e hele i ka imi naauao i Nui loka, a e hoopiha i ko laua naauao malaila. O na inoa o na mea e holo mai ana i Elele, o Wooyen Kautoenokami a me Mira, Tzuneyechi.
Ua hoopii iho nei o Kimo Dawson a me J. O. Harris o keia kulanakauhale ia D. Foster ma, na kamana moku o kela wahi hookahi no ko laua poho i ka poe nona na inoa mahope, nona ke koina ma ka hoopii poho he $4.100 no ka uku hoolimalima o ke kuna Moi Wahine a me kona kumukuai maoli. O keia kuna, no na keonimana ia nona na inoa mamua, aka, ua hoolimalima nae i na mea nona na inoa mahope, e holo i ka huli wai kala. I ka holo ana, a ku ma ka aina, aole i hiki ke holei i na ukana no ka nui o ka ino, nolaila, ua puhiia ua kona la e ka makani, aole nae iloheia mai kona ola ana ahiki i keia wa. Ua haalele kela kona ia Honolulu nei, ma ka la 19 o Sepatemaba 1867, a mailaila mai a hiki i keia wa, aole he wahi lono i hoea iki mai. Ua waihoia keia hihia i mua o ka Lunakanawai Hartwell, a e hanaia ana i mua ona, i ka malama o Ianuari e hiki mai ana.
Ma ka Poakahi iho nei, ua ae mai ka Moi i ka ike ana mai ia Adimarala Turner a me kona mau kapena elua, mamua o ko lakou makaukau ana, e haalele iho i kiea aupuni, a holo aku i Kapalakiko, a hookipa aku la ma kona hale alii. I ka wa i ku loihi iho nei keia moku kaua, aole i lohe ia he mau haunaele ma ka aina nei mai kona mau luina mai. Ua haawiia hoi he mau ahaaina i keia Adimarala hanohano o ke aupuni Ripubalika, a ma kona huli hoi ana aku i ka Poakolu iho nei, ua lawe pu aku oia i na aloha o keia anaina, mai na haole a me na kanaka Hawaii aku o keia anaina. Maluna o keia moku, he elua mau luina Hawaii, a ua malamaia laua elike me ke ano he kanaka.
KEKAHI LUNA AUPUNI. Ma ka po Poalima iho nei, maloko o ka Hale Hookolokolo, i ka wa e akoakoa ana ke anaina maikai, i hoohanohano ia e ka Moi i kona hiki ana mai e noho kino, a oiai e lealea ana a e luana ana kela anaina no ka hoomanao ana i ka hiki ana mai o ka la hanau o ka Moi e noho mai la ma ke kalaunu o Hawaii nei, aia hoi, o kekahi o na kanaka i hilinaiia e ke aupuni, kekahi o na kanaka kau kanawai o keia aupuni, he mau oihana aupuni i hooiliia aku maluna o kona hokua, he luna helu a he luna auhau no kekahi o na apana o keia mokupuni, a he loio hoi ma ka oihana mau, ua hoohaahaa loa kela iaia iho iloko o kela po, a ua inu i na wai ona a hoohana e ai i kona noonoo, a mawaena o ko makou lono, ua hookokeia mai oia mailoko mai o kela anaina , a ua laweia aku la maloko o ka Hale wai e hoopaaia ai. Ma keia hana ana a kela Hawaii, ua hoinoino loa aku oia i ke anaina i akoakoa e hoomanao a e malama i ka la hanau o ka Haku alii a me ka Haku pu hoi nona ka la hanau. Pela auanei e haakei mau ai na kanaka paahana pili aupuni malalo o ka hooponopono ana a keia poe e noho mai nei. Malia ua ike iho la keia mau luna aupuni i ka hoka o ko lakou mailani ana i ke kanaka i hoolaha nui ia no keia mea a e ahai ae ana lakou i ka hoomanaoana iaia ma kahi e.
HULI HUI AKU I NU PEPEKI. Ma ka Poaono aku nei i hala, ua huii hoi aku ke kalepa Hawaii Iolani, i ke awa o Nu Pepeki ina ka moku aina o Makasuketa, me na aila o keia hikina mai keia awa aku.
KA LA HANAU O KA MOI. Ma ka Poaono aku nei i hala, ua malama a ka la hanau o ka Moi e kekahi poe, a o kekahi poe ua hoomau aku no ma ka lakou mau hana a pau ka manawa hana. I ko makou makikai ana ma ke kulanakauhale aole no i pau loa na kamaaina i ka huliamahi i ka malama ana. E hamama ana no na halekuai o kekahi poe, e koele mai ana no na hamare a na ainana, a e kani ana no ke oeoo o ka Hale Mohu. O ka hapa hea la o na kamaaina kai hoomanao he la olioli keia no ka lahui. I ka nana ana a me ka hoomaopopo ana, aole no i malama nuiia na la nui o kakou i keia wa, e like me na la nui o na makahiki i hala i ka wa o kela mau poo aupuni aku nei. Aohe maopopo ia makou ke kumu o ka hoomaauea ana o kanaka i keia wa.
Hawaii.
HOI HOU MAI KA LA MA KONA. Ma ka palapala mai a kekahi ia makou mai Kona Hema mai, malalo o ka la 3 o Dekemaba, ua ike iho makou i ka hoi hou ana ae o ka la e noho alii maluna a ka aina papaa la ma Kona.
KA IPU MAKANI A LAAMAOMAO. Ma ka Poakahi la 6 o keia malama, ua pa pukiki mai ka makani Mumuku o Kawaihae, aole no hoi ua mea he ikaika launa ole a ka makani. Ku ka ehu o ke kai, o ka lani hoi uhiia aku la e ka lepo paa pu. Pela mai la o J. A. Kamakini ia makou ma kana palapala.
HELE ULUULU KA MAKANI. Ke i mai nei ko makou hoa oiaio G.W.P. o "Kona kai opua i ka lai;" a penei kana: "Ma ka wanaao o keia kakahiaka Poalua, Dekemaba 7, hele uluulu lua ka makani e hoonaueue ai, a puiwa ana ko makou hiamoe i ka hele ino a keia makani nui. Ua maa no makou i ka moe lea o ka po i ko makou aina a ka lai i hoohihi ai; a mai hea mai la keia haukae o ka hele ana mai, a hoopuiwa i ko makou hiamoe? Maha paha mai Hilo mai, oiai he aina makani ia wahi a kamalii hoolele lupe; a i ole ia, ua hiki mai nei paha o Kuapakaa me ka hokeo makani ana."
Maui
HANEE I KA MAKANI. Ua lohe mai makou, ua hanee i ka makani Kauaula ka Halepule Bihopa o Lahaina, ma na la mua iho nei o kela malama. Ua ike pu iho no hoi makou i ke Kahu o ia Ekalesia i hoopoinoia ma Honolulu nei.
OLA MAHUNEHUNE. Ma ka po Poaono la 20 o Nov.1869. Ua loaa i ka pilikia o Nawaimaka k. no Kawela i Molokai nei. Ke kumu o kona pilikia ana, i pau ka hale i ke ahi, o ka mea nana ke ahi o Kaahiki, he hunona k. oia na ka mea i pilikia. Penei ke kumu o kona pau ana i ke ahi, ua pau lakou i ka hiamoe iloko o ka hale nui, aia nae manae o ka hale nui, ua hoopiliia mai he wahi hale uuku, malaila nae o Kaahiki kahi i noho ai, e a ana no kona kukui, e heluhelu nupepa ana oia me ka hoolai, mahope iho, "komo mai ana ka makani a pa ina ke kihi o ka puka komo o ka hale, pulelo ana iloko a pa ana i ke kukui o ka a ae la, no ia o ke ahi, ike oia i ka a ana o ke ahi, hoala aku oia i kana wahine e kii i wai e kinai ai i ke ahi, i ka puka ana aku o ka wahine e kii i ka wai, i ninini aku ka hana i ka wai, aole pio o ke ahi, e nui loa aku ana ka hana a ke ahi." Eia nae ke moe nei no ka poe o loko o ka hale nui, na makua o ua mau keiki nei nana ke ahi, i ka wa nae i nui loa ai ke ahi, e pii ana iluna o ka hale, a iho ma o a maanei o ka hale, ia manawa iliki mai ana ka puahiohio makani a pa ma ka puka komo o ka hale nui, hemo ke pani o ka puka, e ala ana no o Maikai w. o Nawaimaka a me kona kaikoeke w. a me ka laua keiki uuku, ua pau-hia o Nawaimaka e ka hiamoe nui, a me kekahi mau keiki elua, a me kekahi ae, "i ka huli papu ana mai o Maikai i ka puka ke alo, ike mai ana oia i ka malamalama o waho o ka hale, e a ana ke ahi, Auwe ne la oia me ka leo nui, me ka i ana ae, pau kakou i ke ahi e! ala ae la oia a holo i waho, me ka hoala i kana kane, me na keiki a me kekahi ae." Puka aku ana lakou i waho a pau loa, huhu aku ana o Nawaimaka i na keiki nana ke ahi , i ka huna, "mahope iho komo hou o Nawaimaka ikoko o ka hale, i kii i ka pahu a puka ia pahu i waho kokoke nae e hanee ka hale," kii hou no o Nawaimaka iloko o ka hale i ka pahu i koe, me ka lapalapa o ke ahi, a loaa no iaia ka pahu a huli hoi mai oia i waho hanee ka hale ilalo, a uhi iho la maluna ona ke ahi, pau loa oia i ke ahi, ua mainoino oia i ka nana aku, ua pau loa kona ili, a ua koe o kona i-o, ke kamau nei no ke ola, aole paha i ikeia kona pono, aia wale no ia i ke Akua, i ka lawe aku, i ka waiho mai i kona ola. "A e hoonani ia ke Akua," nolaila, e pono ia kakou e Hawaii ponoi e malama i na kukui a me na mea e ae, ke ike ae la no kakou i ka pilikia nui o ka hana a ke ahi. KAWELAKAWAI.
He pakele mai paa na lima.
E KE KILOHANA POOKELA E; Aloha kaua:
E oluolu mai paha ke Luna Hooponopono a me na Keiki ulele hua kepau, e kikiko'u ana ma ke Keena o na keiki paahana, i ike ia mai ai keia mau hua e kau ae la maluna. "He pakele mai paa na lima i ka Hao" Penei no ia:
Aia ma ka malama o Okatoba i kunewa hele aku la me Olepau. Kuia aku la kekahi mau mea kue i ke kanawai o ka aina a hopu ia e na kanaka o ke aupuni o Kamehameha V, o Hoopai k. me Pauole w. a ua loaa pono, aka, hele mai o P. Kealakai Kula ke kula o Halehaku, me ka manao o ke aupuni aia malokomai ona na olelo oiaio, aka, ua hele mai o P. Kealakai a imua o P. Nui, ua hoike ano e mai oia imua o ka Lunakanawai apana o Makawao. A eia kekahi mea kupanaha a P. Kealakai, ua hoomahuka oia ia Hoopai, me ka olelo ana e holo a hala na hora he kanahakumamawalu, puka oe mai kou hewa aku. Auwe ka mea kokua i ka ino! Ua piha paha keia Kumuao i ua manao o Satana haukae, aka, ua makaukau ka Lunamakai o Makawao nei, e hoopaa i kona mau lima i ka hao, aka ua hele mai oia a ua mihi mai ika hewa ana i hana ai, ke ike pu ae la no kakou i kana mau hana hope ole.
A o E. Keawe Kumukula o Huelo, ua hoomaopopo iho makou maloko mai ona na olelo oiaio, eia nae ua hahai aku no ia ma ko P. Kealakai meheu nui. Auwe! Auwe! Aloha ino na keiki opiopio oia mau Halekula i ka hele o na makua ma ka hewa pili ole i ko laua kino, oiai na kela mau mea i hana i ka hewa eia nae ua hana laua ika hewa ku ole i ke kalaia ma keia ao, a i kela ao aku hoi. Nolaila, ke kauleo aku nei au i na Kumukula e noho mai nei, mai ka na Kanilehua o Hilo, a i ka aina kaili la o Lehua, aloha oukou.
Mai hahai oukou mahope o kiea mau kumu hoike wahanee imua o ka Lunakanawai a me ka Haku Ka Mesia. J.K. IKEMAKA.
Halehaku, Maui, Nov.29, 1869
Maalea ka Nahesa.
E KE KUOKOA; Aloha pu kaua:
Aia ma ka la 3 o keia malama, ua loohia kekahi kanaka i ka mai nui ke nana aku, ke ole nae au e kuhihewa, o Haehae kona inoa. A ma ke ahiahi o ua la nei, hiki mai la ma ka hale o ua mai nei kekahi kahuna lapaau hoopunipuni, o Hoonaulu kona inoa. Penei ke ano o ka hana ana: Ua kaluaia i ka imu hookahi puaa a hookahi moa; a i ka wa i moa ai o ia mau mea, noho iho la kekahi uhane haukae iluna o Hoonaulu, o Puko ka inoa o ia uhae lalau. O ua Hoonaulu nei nae hina aku la kona kino a pili pu me ka mai, e kamailio ai me ka lohe ole ia aku e na mea a pau. A pau ka laua kamailio ana, hoike mai la o Haehae i na mea a pau a laua i kamailio malu ai imua o ke anaina e noho ana, i hiki aku ko lakou nui i ka iwakalua kumamaono. "He poe pono wale no kakou a pau, a hookahi no wahine kue maloko e noho nei, oia o Kaoao. Eia ka lua; o ka poe a pau o keia aina o Lumahai nei i make, aia ko lakou mau uhane me Pele kahi i noho ai; o Pele no ko kakou akua, aohe akua e ae; a o na haole mikanele i hiki mai i Hawaii nei, me ko lakou kuhikuhi ana aia ke akua ma ka lani, he wahahee ia."
A pau ke kamailio ana a ua daimonio nei, a ka hoomaka iho la no ia o ke anaina e ai i na mea i mohai ia na na akua lapuwale, oia ka puaa, moa, awa a me kekahi mau mea e ae i hoomakaukauia.
Eia ka nui o na kane i komo iloko o keia hoowalewale; Lahaina, Kaluna, Kanohoku, Kihulu, Koki, Kuawaa, Kealoha, Limaeu. Eia hoi na wahine; Halemano, Lupe, Kepelu, Kamahele, Keano, Kaoao, Kaolelo, Kaulaokeahi, Kahalau, Paahao, Namakakalohe a me Kamelo. Eia hoi na keiki kula i komo pu iloko o keia hana uku ole; Kamaka, Kaiao, Hoohuli a me Kumulani.
Auhea oukou e ka poe mea akua unihipili ma Hawaii nei, ina e ola ke kanaka, ai no ia a inu hoi, aka, ina ia e make, aole ia e ai aole hoi e inu; aka, minamina ino ka oukou mau puaa, a poho pu me ko oukou mau uhane, oiai aole e hoi hou mai ana ko oukou mau makamaka i make a noho hou iluna o oukou, e leo iki ana, he mea a he mea ko ia nei mai a he mea ka laau e ola ai, he daimonio ia i hana ia mamuli o ka maalea o kanaka; a ina oe e puni aku mamuli o ia maalea, pokeokeo kela, kani ka ia la aka, a o oe hoi,"oheke omino" iho la. Aloha no.
J.KAHAUPIOLUA.
Hanalei, Kauai, Dec 3, 1869.
Ua lou kekahi kumukula Katolika i
KAMAKAU A SATANA.
E KE KUOKOA; Aloha maikai kaua:
No kuu ike maka ana iho nei i na hua e kau ae la maluna i kekahi kumukula Katolika hana lapuwale, oia hoi o John K. Kaohimaunu. Ua hopu ia i ka ona rama, a ua lawe ia mai imua o ka Lunakanawai apana o Makawao ia P. Nui, Esq., o ko lakou lunakula no ia o keia apana; aole hoi oia wale, he nui loa lakou i hoopiiia mai no ka ona. O ko lakou nui he umi, ua heo aku elima, koe mai no elima, me ka mea e noho ana i ka papale kapu o ka hanohano, oia hoi ua John K. Kaohimaunu nei. O lakou a pau loa ka poe i koe, ua hoopaiia lakou a pau loa, pa ehiku dala ko lakou hoopai; pau ae hoi ia e hoopii hou ia iho ana no ua o John K. Kaohimaunu no ka haawi wai ona, ua pakelo aku ia mamuli o ke akamai nui o kona kokua kau hou ole ai ka hoopai a ke kanawai maluna ona. Auwe! Aloha ino no hoi ka poe kumukula e huli ana ma ka aoao hoomana lalau, kai no paha he pono nei e hoopapau nei i ka pule ia Maria. Auwe! Aloha wale ka makua o ka poe opiopio o ka lahui Hawaii, e ao ia paha auanei i ka lalau aole e lilo i poe makua no ka ike, oiai, ke huli ae la no ko lakou kapena ma ka aoao lapuwale i ku ole i ka makemake o ka lehulehu. Maanei au e hooki ai i kuu manao minamina i na kumukula e lele ana i ka aoao uhauha, haalele i ka pono o kona kino. E aloha auanei. Owau iho no o IKEMAKA.
Makawao, Maui, Dkemaba 7, 1869.
MARE.
HANAU.
@@@@@@@@@@@@@@@
MAKE.
@@@@@@@@@@@@@@@
OLELO HOOLAHA.
$1.00, A $2.00, A HE $10.00 MAKANA !
UA LAWE alakai aihue ia aku kuu Lio keokeo wahine, mai Kauhake-uka. Kona hema, Hawaii aku, i ka malama o Sepatemaba aku nei, i kuni ia i ka hao DH Nolaila, o ka mea nana e hai mai ia'u ma ka loia, e loaa i na ka makana mua; a e loaa ka makana alua i ka mea nana e hoihoi kino mai, a e koa ka makana kope i ka mea a mau mea paha nana e hai pololei mai i ka mea nana i aihue akum a e ah@ai e kohala Aha Hookolokolo. E loaa kiao aa ma Kauhiko, Kona Hema, Hawaii, a i nele ma Honolulu, Oahu. J. N. KEAWE, a i ole, ia
J.H. KUKAHIKO
Honolulu, Dec 16, 1869 426 2ts
KUAI KUDALA
MA WAIALUA.
Dekemaba 2, 1869 Hora 10 kakahiaka.
E KUAI KUDALA ana au i na waiwai a me na pono hooia ke lako Hale a Rev. O. H. Kulika, ma ka Halekula Nui o Waialua, ma ka la 24 o keia malama.
Ke hale a nui ia aku nei na kanaka o Ewa, Waianae, Waialua a me Koolau, e hale mai a ohi aku i na lako hale e kaana ana me ka makepono.
I ka hora 10 o ke kakahiaka, e hoomaka aku ai ke kuai ana. Eia malalo iho kekahi o na mea he lehulehu e kaana ana ia la.
Pahi me ke e, Pa, Puaa, Bola, Pa-nui, Kiaha, B@laki-kamaa, Na mea hana a ke haui@na--Koi-kahi, Koi-kalai, Koe-hi ii, Pa hiole, Ap@ipu, Wa-opu, Pohaku hoanakaa, Ipukukui aila mahu, Ipukukui maoli, Pakeke, Kipu, Moena, Pakaukau, Pa-he-loi-maka, Noho ie, Pahu waiho i-i, Papa-kuipoi, pahu waiho poi. Aa ani nana maka, Kii hoonani hale, Kope, Maoe-laau, Pa-lu-kakau, Pahuume, Noho-paepae, Noho-lio, Ili-kauo-lio, Ili-polou-lio, Kua-bipi, Kaulahao, Aho-hale, Papa-kamana, Wili kuhua.
W. O. LANE.
Luna Kudala.
Waialua, Oahu. Dek. 7, 1869 419 2ts
AOHE E LOAA MAI!
E KUAI NO AU I
NA LOLE,
NA MEA AI,
PAPA LAAU,
NA MEA HAO,
NA PENA,
NA AILA
a me na ano lole a pau maloko o kou Halekuai ma Lahaina, ma na kumukuai i like me ko Honolulu.
Lahaina, Nov. 27, 1869 W.G. NEEDHAM
417-4t
OLELO HOOLAHA.
KE KAHEA AKU NEI O
KIMO PELEKANE a me MAUNAKEA, i ka poe a pau i aie ia laua no na lakou kukulu Hale, &c., o hele mai lakou e hoopau a hookaa i ko lakou mau aie, oiai na kokoke e pau keia makahiki, a e pono e haipau ia na aie e waiho nei ma na Buke, iloko o keia makahiki 1869.
Halekuai Papa, Honolulu, Nov. 24, 1869. 417-6t
HE HALEKUAI LOLE HOU!!
KA WEHE AE NEI O.W.G. NEEDHAM MA, I HALEKUAI LOLE HOU, ma ka huina o na Alanui Waihee a me Kahului, maloko o l@iila, e malamia ai
NA ANO LOLE I WA EIA,
NA MEA AI,
NA MEA HAO,
PAPA LAAU,
AILA,
PENA
no na kumukaai haahaa loa ke uku mua mai i ke dala.
W.G. Needham
Wailuku, Nov. 27, 1869 417 4t
F.H. & G. SEGELKEN,
N A
MEA HANA TINI, A HANA PIULA WAI.
MA
KE ALANUI NUUANU,
HELU 5.
KE HOOLAKO MAU NEI MAUA MA KO
maua Hale Hana, i ua Kapuahi hao, na Ohe Wai Kapau
maikai, na Ohe Wai Hao. na Kanuku Wili, na Kanuku Wili
ole, na Ki Hoopaa a Hookahe Wai o na ano a pau a me na lako
a pau o na mea Tini.
P.S. O na Ohe Wai Hao, e ku@iia ma ke kumukuai emi
loa, i emi iho malalo o ke kumukuai mua.
417.3t
D. B. MAHOE
LOIO !
E KA POE E MAKEMAKE ANA i kekahi hana imua o na
Aha Hookolokolo a pau a keia Aupuni, e kipa mai no ma
ko'u Keena hana, ma ka Hale e pili ana i ka Hale Hookoloko
lo, ma ke Keena o A.M. KAHALEWAI matoua. Ua oluolu
no au e hoolohe, ina he ninau mua mai kekahi ia'u, i ike mua
ia ka pono ao kana hana Aole no he uku. E kokua wale no
au me ka uku ole i na i@hune no ka nawaliwali. 404 6m
HALEKUAI HOU!
E KUKULU ANA KA MEA NONA KA
inoa mailo nei, i halekuai ma
KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII
E kuai makepono ko ana no ho oia i kona mau waiwai o kela
ano keia ano; a e kuu mai no hoi ia i na KOFE ma ke kumukuai kiekie, ina ma ke dala a ma ka lole paha e uku ai.
333-6m HENELE KUPA.
OLELO HOOLAHA.
UA LILO MAI IA'U oia ka hoolimalima no kekahi
mau makahiki, ka aina o PAUAHI alii, nona ka inoa
Honaunau, e waiho ia ma Kona Hema, Hawaii, nolaila,
ke kauoha uku oia au i na kamaaina a me na kanaka a pau e
makemake ana e noho maluna o ka aina, e ho-ulu mea kanu a
me na hana e ae paha, e hele ae e kamailio pu me AKAI (pa
ke) ko'u Luna e noho ana ma Hookena, Kona Hema. He olu
olu loa ka uku no na kanaka a pau ke noho maluna o ka aina,
ma ke kamailio pu ana me kuu Luna. AHUNAKO
Honolulu, Nov 6, 1869 415-3m
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI !
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA
mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau !
RAIKI no Waimea, Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai
BIPI uahi no Kalepono mai,
KOPA keokeo-KOPA ulaula,
AILA Honua ! AILA Kohola,
KOPE -PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI--
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dal
e ike maka no oukou i keia mau mea i haiia ae la maluna
Me ka mahalo,
I. HATALETA
370-3ms
S.B. DOLE.
LOIO.
Keena ma ka hoo@ o Alanui Pau@ me Kalepa
676 1yr
J.D. HALAI,
LOIO
Keena @ ma ke Hale Hookolokolo, Honolulu 685 6ms
HALE PAI KII !
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Ma@ @ ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA A@ o S. SAMUELA ma ke Alanui Papu. He @ @ ke kumukuai o na NII H.L KEIKI (CHASE)
376-1y Mea Pai Kii
HALE HUMUHUMU LOLE ! !
KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA malalo iho i ka lehulehu ua makaukau ona o humuhumu a e ek@ i na ano lole @ ino a p@, e like me ka ano Na Hou Loa o hiki mai, a e like hoi me ka makemake o ka mea nona ka lihe, ma kela Hale Humuhumu lole, ma Aupuni Hoeele, Honolulu. E manawa mau ana no hoi au i ma lole @ a pau o kela a me keia ano Nu Hou maikai loa.
384-1yr KEONI EKLA (JNO. ATLETT)
KA HALE PAI KII
-0-
1858. J.W. KING 1869
KINI PAI KII
HONOLULU
EIA NO MALUNA O KA HALE PAI "KUOKOA" e p@ ana ma ka Hale Leka E hele nui mai a loaa na Kii maikai @@@@@@@@@@@@@@@@ 333-1yr.
M. BENEFIELD (BENEFILA),
MEA HANA KAA AMARA HOI.
UA MAKAUKAU AU E HANA I NA Koa nahaha, e kapuli hoi i @ a Kaa @, kapuli kanaka loaa ma na hana Amara a pau, no ka uku haahoa a ea i kap@ @i. Hale H@ Helu 7@, ma Alanui @ Honolulu. Aoao mauka o P@lelewa. Ekolu puka mai kahi @k@ @ Kakela me Kuke. 3@ 6ms
H. K. M.
445-3m
REMOVAL
THE UNDERSIGNED RESPECFULLY gives notice that he has
REMOVED TO KING STREET
T@ Across from Castle & Cooke's where he will continue in
the business of
Building & Repairing all kinds of Wagons
CARRIAGES, &C.
Orders solicited and attended to with promptness. Charges
moderate. (355 6m) M BENFIELD
KE KAUNU
A NA KANAKA !
KA MAKEPONO O NA MAKPONO
LAUNA OLE !
I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINE
PAPALINA NOHENOHEA O K UA KUKALA
HALE O HONOLULU NEI, A ME NA
MOKUPUNI A PAU O KO HAWAII NEI PAE AINA
KE KAHEA AKU NEI AU LA OE KOU A pau, e hele mai (like a ma Lulu Hale kuai Lele, ma ke kila o ALANUI NUUANU a me MARINE, ina Honolulu nei, a na ka'u Eva no o KENAHU, e kuu aku ia oukou me ka makepono loa i na Lole Nuhou o kela ano keia ano. E komo no maloko, a e, nana, a e wae i na mea a ko oukou puuwai e li-a ai, a nana ino e hooluana ia oukou i na olelo palupalu, no ka mea, he iw hilo maoli i @ no oukou, a mai nona maka oukou ia ia. C. BRENIG, (KALE.)
389-6mts
KALE N. SPESCER HANALE McFARLANE, Opio
C N SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.
E LOAA MAI ANA NO IA MAU A NA MEA
i hoounaia mai o na Mea Ulu o kela mau Mokupuni, @li ke me ua Hi Bipi, Hi Kao, Kopu, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hoolilo a no ke kumukuai pomaika oa. E kuaila na waiwai a hoomana aku e like me ke kauoha 344 1yr
NA LAAU LAPAAU
A DR.JAYNE.
OIA NA
LAAU KUNU,
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE
LAAU HOOPAA ILI,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HAMO - PENIKILA,
HU'ALE OLA,
AIA MA KAHI O
KAKELE me KUKE,
Honolulu, 327-ts
---------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA
E KUAI MAKEPONO loa aku ana au i na mea kuai a
pau o kela ano keia ano ma kau mau Halekuai (ma na
kihi o Alanui Nuuanu a me Marine No. 10, a ma Ala
nui Nuuanu a me Merchant (Kalepa) No.7) ma ke kumukuai
haahia loa a me ka maimahi wale aku. Nolaila, ke kau leo ia
aku nei oukou e ka poe a pau e makemake ana e hoolako no
oukou iho i na ano kahiko kino a pau; e naue mai i lawa ka
makemake a koe kau wahi dala no oukou, mamua o ke komo
ana aku i na Halekuai e ae, a puehu loa aku me ka lwa pono
ole o ka makemake. Mai kali a kaheaia aku, e komo mai no.
Aloha S. MEGNIN
Honolhlu, Sept 30, 1869 409.3ms
NU HOU ! NU HOU ! !
KE HAI IA AKU NEI I NA MEA A PAU, O MAUA
o na mea none na inoa malalo nei, na wehe ae nei i Hale Kuai
BUKE KALANA,
PEPA KALANA,
PENI,
INIKA, &c., &c.,
NA MEA KAKU PALAPALA A PAU.
&c., &c., &c.,
A he Hale Pai no hoi i wahi e paiia i na
PALAPALA HOOLAHA,
PALAPALA POLOAI AHAAINA,
BALOTA,
A ME NA ANO A PAU LOA.
E kuai aku no maua i na mea kakau palapala a pau, ma ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
E paiia no hoi na mea a pau ke hoounala mai la maua, me ka
MAEMAE KA HIKIWAWE a me ka MAKEPONO hoi.
Aia ko mana Hale Kuai makai iho o ka Hotele Halehai, ma ke
Alanui Kalepa (Merchant St.)
BLACK & AULD.
415-1ms
OLELO HOOLAHA !
UA HOOKOHUIA MAI KA MEA NONA KA INOA MA
lalo iho i keia la, i Luna Hooponopono Waiwai no ka wai
wai o W. NUKA LADD i make. Nolaila, ke hoike aku nei i
na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ko lakou kuleana
iaia iloko o na malama aoao mai keia la aku, a i ole ia e@
loa ana. KEO KAAKA (J. O. CARTER.)
Luna Hooponopono Waiwai o W. N. Ladd.
Honolulu, Oct 30, 1869 414-4ts
H. VOSS
MEA HOOPIHAPIHA PELA
HELU 5,
Alanui Kalepa, makai mai o ka Hale Luina.
HE HALEKUAI MOENA & ULUNA
Ua makemakeia na lauoho lio ke laweia mai, a e ukuia 15 kentea no ka paona hookahi. 414 3ms