Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 4, 22 January 1870 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Beck
This work is dedicated to:  Dr. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KE KUOKOA, HONOLULU, IANUARI 22, 1870.

            Pouli Ka Mahina. - Ma ka wanaao o ka, Poakahi aku nei o keia pule, mawaena o ka @ clua a me ke kolu, ua hoano e mai ke la wahine o ka po. ka mahina oia hoi kona pouli i hoike mua ia e ko kakou Kilobana ma ka pule alua o keia makahiki. Aole paha  i ike ka hapa nui o kakou, aka. he kakaikahi ale no ka põe i ike oia i ko lakou puoho ana ae i kela wa.

            Kane haalele wahine ne ke keiki. -Eia ma Kalauao. Ewa kekahi wahine a me kekahi keiki e noho nei, ua haalele wale ia e ke poo non ka ohana. Ua hala ake la ke kane ma ka home e, mall o ka puni lealea a kena nui kino, a waiho i ka hua a koa ola Kino ana me ka hui ana ma ka berika. Auwe  ke kanaka e haalele wale anu i ka waiwai makamae, a hele wole aku mamuli o ka haua hua ole. Ke makemake nei ka poe @ i ka pono, e nana pono na makai @, ae hapu i kela kanaka haalele wahine

            Kanaka Kaa I ka Pali Me Ka Lio. -Ma ka @ o kekahi poe i makemake nui ina  na hou, nona ke poo maluna ae, a penei ka ano nui. Ma ka la 10 o Juanuary, ua pit aku kekahi põe o Kawaihapai i ke kahu imu@ a ma ka la 13 ne, ua huaiia ua imu ki la. Ma keia la, na kau ae la o Hina maluna o eia io, a huki mai la i ke kaulawaha, aka, ua puiwa paha ka lio, a lele aku la i ka pali.@, o ke kanaka nae kai lele e aku, a paa na kekahi wahi. Mahope aku ke kaa ana a  ha lio a kau iho ia maluna. O ka inoa o kela pali i lele ai, o Kalepeamoa. O ka lio aehe on a wahi eha, aka, o ke kanaka oia ka inoa i hooehaia iho, aka, ua pakele like no nae na ola o ke kanaka a me ka holoholona.

Mau Kahuna Hawaii. -Ua lohe pono mai makou, eia ma ka apana o Honolulu nei, he mau kahuna Hawaii hoomamamana. O ka laua haua i keia wa, he nana i na ouli no ka hiki a me ka hiki ole i kekahi mau lunamakaainana e makemake nei e hana balota, a i kmo mua hoi i na kau Ahaolelo. Mamuli o ke kuhikuhi a me ka hoola ana wai a ua mau kahuna nei, nolaila, ke paa nei ka manao o laua , e lanakila hou ana laua i keia hana ano e , i puni wale i na hana hoomanamana o ka wa kabiko. O i loa aku ka pono o ka poe e manao ana e lanakila ma ke koho balota ana ma kela ano, e hele aku i mua o ka Hale Ahaolelo a hana i kanawai, e ae aua he maua no na kahuna anaana a me na kauna kuni, ke ike e i ka manawa a me na kau o ke ola ana i ke kanaka. Lapuwale wale keia manao aua pela.

Hawaii.

Ma ka la 9 o Novemaba, ua hoomakaia ka hana o ke alanui pali o Hakalau a ua pau ma ka la 26, mamuli o ka hana ana a S. Kipi me kona mau kanaka. No ka lilo no ka hana ana, he ekolu haneri dala.

            He moo kupana,- Ua palapala mai kekahi mai Eleio Hamakua mai, a penei ke

ano nui, ma ka la 25 o Dekemaba, ua hele, kekahi keiki o Niheu kona inon e ukuhi wai ma ka auwai, a i ka hoi ana mai o ua keiki la, inu lakou a koe iki ka wai i lalo, me ka poeleele ka inu ane, aka, mahope iho ike ia ua moo la, me he ano moo kaula la.

Ua pomaikai nae lakou i ko lakou inu hou ole ana, a e loaa ai la ka puu i keia moo. He haawina no  ia e ao mai ana ia oe e ka mea hale poeleele e malama loa i kau mau mea e hookomo ai i ka wahu.

            Hoike Kula Sabati Ma Waipini.  Ma ka la mua o keia malama, ua hoomakaukau ia ma ka ua Haao o Waiohinu, Kau, he lanai ahaaiea no ka la hoike Kula Sabati o ia ua kaulana, a ma ia la no, un malamaia ua ahaaina lu, e na keiki a me na hapauea no ka hoomanao ana i ku lakou la i hoike ai imua o ka lehulehu, ua kukulu pau ia he kula Sabati malaila. Maloko o ka luakani, ua lulu dala ke noaina, a penei na mea i loaa mai: No ko Keaiwa a me na malihihini, he $12.80. No ko Waiohinu, honuapo. Kahuku, a me kekahi poe aloha a ae, he $387.20. Huina o na dala i hookupuia ma kela la, he $100.00. Ke hauoli nei ko Waiohuhinu poe, i ko lakou hoopomaikaiia ana ma kela la, a hoolanakilaia maluna o ka noho ana kaumaka a ka nie no ko lakou luakini. Ua palekana lakou, aka, ke makemake nui nei lakou, e ku i mau halepule ma Kahuku a ma Honuapo, i wahi na ka lehulehu o na kanaka e noho ana ma ia mau apana, e hele ae ai a hoomana aku i ka inoa o ka Haku o na haku. Nolaila, aole lakou e hoonawaliwali ana  no ka hapaiaua i na hana maikai.

Maui

            HAOLE PEPEHI WAHINE.-Ua lobe mai nei makou, ua pkiia kekahi wahine Hawaii e kana kane i ka pahi, aka, ua pakele no nae ke ola. Ua hopu ia ua haole la, a eia ke paa la ma ka hale paahao ma Lahaina. O ua haole la, o ka haloe kahi umiumi o Honolulu nei. E! hana io ka haole la.

            KAHUNA HOOPUNIPUNI.-Ua loaa mai kekahi palapala ia majou mai Olowalu mai, a maloko o ia palpala i ike iho ai makou i ka hiki ana aku o kekahi kahuna lappau hawaii mai Waihee aku, a lawelawe i ka oihana lapaau maluna o kekahi kanaka mai e waiho ana malaila. Ke kauoha nei ke kanawai ia kakou i ka lehulehu a pau i ike ma keia hope aku, in a e ike ana oukoiu i na kahuna lappau Hawaii e lawelawe ana i keia oihana we ka palapala ae ole, he mana ko kela a me keia e hoopii i ua kahuna Halawaii la, ekue ana i ua papa ana a ke kanawai e way ja ouuiho nei nolaila, e makaala loa oukou i keia hewa nui e hana ia nei mawaena o kekahi poe puni wale o kakou. makeinake makou e nana pono ia.

PUULU HIMENI O LAHAINA MA WAILUKU.-

Ua palapla mai o P.K. Nawaa o Wailuku, ua hiki aku ka puulu himeni o ka Malu Ulu o Lele.  Ua hoolau kanaka ia ko lakou mau wahi i noho aku ai no ka makemake e lohe i na puukani kaulana mai no ke kani o na leo.  Ua lohe pu ia no hoi, aia ma ke peo o ia huakai, ua holo pu aku ke Kahu.  Ua hookipa ia lakou ma ka home o ke Kahu o Wailuku.

            Molowa Na  nakai o Wailuku-Mai ka peni mai a Samuela Pohakukapu, i loheia mai ai, o na makai o kela kaona maluna, ae, he poe molowa wale lakou, a makaala ole ma ka lakou oihana.  Nolaila, ke paipai nei makou i na lima lawelawe o ke Aupuni, e makaala loa i keia poe, a hoopau aku i ka poe molowa, no ka mea, aole i hookaa oa kanaka ku i ka auhau, e hooliloia ko lakou mau dala i ka poe unolowa e like me kela poe e hooahaia mai nei.

Kauai.

            Hoike Kula Haole.-E wehia ana ja hoike hapa makahiki o ke kula haole kuokoa a Anahola a me Koolau, malalo o ke alakai ana a S. H. Haaheo, ma ka luakini o Ana-hola, ke hiki aku i ka la 28 o Ianuari.  Nolaila, o ka poe e makemake ana e hele ae e ike i na hana a keia kula, e hele ae lakou e ike maka, o lohe pepeiao auanei.  E hele ae no e ike maka no oukou iho, a e nune paha a mahalo paha in a ua ku i ko oukou makemake.  Na ka poe namu no paha e waele ae i na hana.

He mau Ninau Kanawai.

            E na keiki o na aiua e a me na keiki o kuu aina hanau nei, mai  Hawaii o Keawe, Kauai o Manokalanipo, a Pili Mai hoi Niihau, e holo balota ana no keia makahiki 1870 e naue nei, e hai pololei mai oukou i na haina o keia mau ninau Kanawai.

 

Ninau 1. Heaha na Aha Hookolokolo?

Ninau 2. Heaha ke Kanawai?

Ninau 3. Heaha hoi na Lunakanawai?

Ninau 4. Heaha la no Loio?

Ninau 5. Ehia Ahu Hookolokolo?

Ninau 6. Heaha ke Aupuni Hawaii?

Ninau 7. Heaha ke Aupuni o Mareku?

Ninau 8. Heaha hoi ke Aupuni o Beritania?

Ninau 9. Heaha ke Aupuni o farani?

Ninau 10. Heaha no hoi ke Aupuni?

Ninau11. Ehia Mana nui o ke Aupuni i hoakakaia ma ke Kanawai?

Me ka lana no o kou manao, e loaa ana no i na Hiena aikanaka o Babalona.

           J.M. Kanoa.

Kawela, Molokai, Ian. 10, 1870

Kahi mau mea a Mr. Fouleke (Fboulke) i ike ai ma na aina Katolika.

            Ua hoohala ia e a'u ka hapa hope o ka Lent (na la hookeai he kanaha) oia hoi me ka Hebedoma Bemolele pu ma Sevila i Sepainia; a ua nana e aku hoi au i na hana mamua koke iho o ka Easter (he la i hoomanao ia no ko Iesu ala hou ana mai) me ka hiaai nui  Ai ka hiki ana mai o ua manawa la o lakou, aole no au i ike iki i na halawai pule i oi aku ke ano e o ka halawai ana mamua o keia, a i oi aku ka noonoo; a o na hana he ano hua ole ma ka nanaina aku, makekahi o na mea e pile ana i ka hoomanaana.  Ua hoehaehu ia wau a me ka hoonaukiuki ia i kela a me keia manawa o'u e huli hoi ai mai o lakou aku".

"Mai Sevila aku kuu hele 'ana a hiki i ke kau wahi kauhale uoku maka mua loa e pili kokoke aku ana ia Siera.  Malaila au i noho liuliu ai no kekahi mau malama.  He pule mesa ko lakou i na kakahiaka nui a pau o ka heledoma, aka, o na wahine nae ka'u i ike pinepine ai ma keia halawai; a he uuku no hoi mai ka umi a oi aku a hiki i ka iwakalua ko lakou nui.  Aka, i na pule Mesa Nui o na la Sabati, ua piha loa ua wahi halepule nei i na kane a me na wahine; a o kahi halepule no kahi kauhale uuku…. O namea nae e pili ana i ko lakou mau manaoio ponoi iho, aole au e hoike hookamani akuana, oia hoi o ke ano o na hiohiona o na kauaka i ike nui ia he palaka a me ka naneapu.  Ua hele mau in na pule ahiahi e ke kahunapule, a me kekahi mea mele o owau aku hoi, akolu ai makou, a i ko'u hoomaopopo loa ana aole loa no he poe e ae"

            "He makaukau ke kahuna ma ke kamailio ana, a he naauao, a me he mea la he ake nui kona e hooholo mua i ka hoonaaoao aku, aka, he nui kona huikau iloko o na mea o keia ao ma na wahi e kokoke mai ana ia ia.  O na hoohanohanno ana o kona hale iho na kekahi wahine wale iho no ia hana, he mew i kapaia he cugina (kaikuahine hoahanau) nona; aku, he akaaka ko'u i ka hoopili ano hoahanau ana nooa, no ka mera, ua ike no makou. (Oia maoli no kana haiawahine.) Ke hoike wale nei no au ma ka hoohalike ana i ka mea e ku ai kone mahaloia ma ka noonoo wale aku;  o na mea ano like me keia, aole ia he mau mea i kuluma ole".

            Pela iho la na mea i-ikeia no kekahi Katolika, he kahunapule  i poniia no ka ekalesia o Enelani; aole nae au i kope mai i hookahi haa hanei o na mea ana i hoolaha ai.

Ke ohe nei kakou i keia wa no ka haalele ana o a Makua Hiakineti (Hyacynthe) i ka ekalesia Pope, Kekahi o na haiolelo oi loa o na Katolike Ma Farani; no ka mea, ke hoomau nei ua ekalesia la i ke ao ana i na mea ku ole i ka Balibala.  E pono e lilo oia Lutera hou.

            He pinepine ioa ka loaa ana mai ia kakou mai na hoa mai o ka ekalesia Katolika Roma, o kekahi mea mapopop len, me ke kamailio akea ia o ko lakou mau ano e pili ana i na kumuhana a me ua hana o ka hooponopono ekalesia ana He akaka ke komo; he mea weliweli ka hoopuka ana i kekahi manao i kohou pu ole me na ao ana a ko Roma. Ma na wahi he nui o ke ao nei.  Aia no o kekahi kahunapule o Roma e moekolohe ana me ka hookolokelo ole ia, oiai hoi, he nui wale ka poe e hoopuka ana i ko lakou kuhe no ka hilo io ana o ka berena a me ka waina i kino a me ke koko no Karisto, a pela hoi me ke ahi honaemae (pugatori) a pela homa ka heluhelu ana i ka Baibala, ua hopu ia maila e na luna imkuisitio, a hahao ia aku la e make.  Aka, ke mahuahua ae nei ka malamalama a me ka naauae, a ke laha nei hoi na manao ku ka-okoa, nolaila ua nui ka makau ia o ka inikuisitio e na Katolika Roma manua o ko kelo wa.

            He kanaka o Mr. Fouleke no Wale, ua ao ia ma ka hoomana Epikopo, a ua poniia hoi i kahuna haiolelo ma ia aoao, a hoowahawaha ia aoao, komo i ka ekalesia Roma ilko o keia mau makahiki he iwakalua a keu i hala aw nei. Mai ia wa mai ua hoohala oia i na manawa he nui ma kela a me keia mau aina Katolika, a kakau iho la i na hapa o ka hooponopono ana; a ma ia manawa pu no hoi oia i ao ai i ka moololo o ka ekalesia mai na mauawa mua loa mai, a ke hoike nei oia imua o ke ao i na hua o kana imi ana, a me kana mau mea i ike ai.

            Eia kana i olelo aku ai ia Manini (Manning) ka Akibihopa Katolika Roma nana i hoohuli ia ia mai ka Epikopo ae a i ka ekalelia Roma. "Ua ike ia no oe no ka manaoio o ko Roma; aole wale no ma ka uku panai ia, aole loa hoi e imi hewa ana me ia. Aka, i ike me kona mau maka, e lohe hoi me kona mau pepeiao, a i hoomaopopo me kona hoomaopopo ana, e ku e haul paha in a kona aha hookolokolo. O kau wehewehe ana ma ka'u koho wale aku, me he mea la no ka ekalesia o Roma na pono haule ole; a ua hookuu aku oe ia oe iho nona ma keia ano, he manaoio nui i kana mau mea i hooholo ai aole loa e hiki ke alakai hewa ia oe; o lakou ko ke Akua leo e kamilio mai ana ia oe, a ua paa oe ma keia mea a ma ka poino ana o kau hoola, aohe kanalua ana, aole hoi i paio aku, O ko'u komo ana i ka ekalesia roma ma kekahi mau kumu no, a ua ae ia mai hoi.  Ma ka hoao ana, aole no he mea kanalua, ke hoike nei ka ekalesia Roma i kona pololei, a o ka mea e ae aku ana i kana, ua oi aku kona makemakeia mamua o ka mea e kue aku ana i kana hoike ana; aka, aole nae au i konoia mai e hoohiki i keia i ko'u komo ana ma kona manaoio, a mai komo ole no paha au in a wau e hana ia mai ana pelu……… A ia a kaa lea aku la au iloko o ka manaoio o ko Roma, ua hookunana ia mai la wau, a ua hoakaka lea ia mai la no hoi ia'u e na hoa o ke Katolika Roma; e kuekaa ana mai ka mua a ka hoe, no ia mea aole loa i hiki ia'u ke kuka pono i ke ano maikai o kona mau hooponopono ana a me ka pololei.  O keia iho la kekahi mau kumu nui o lo'u apo ana iaia i ko'u wa i komo ai.  Mahope mai, ua noho ia e a'u na aina he nui, kahi hoi i laa nui ai ka aoao Roma, a ua noonoo pono hoi i kona loomana ana maloko o ke kauhale a ma kuaaina, a hoohalikelike pu ia lakou me ke ano o kahi a'u i haalele aku ai ma ko'u home. Alaila hoi mai la au a hooponopono ia'u iho e hana a e hoomaponopono hoi ka mea a'u i ike mua ai no kona moolelu iloko o na wa i hala, a me kona pili ana me kekahi mau ekalesia e ae; a huli nui no hoi i na kumu i puka mai ai ka maka-e ana mawaena on a a me lakou no kekahi manawa, a hiki no paha i kela manawa. Okeia mau mea a pau ka'u hana nui no na makahiki he umikumamalua i hala ae nei a keu, nolaila, aole e hiki i kekahi e olelo ae ua hopu koke au a ua koho wale paha."

            He makemake au e loaa ka olelo i kauoha ia i ka poe Katolika no na hana o ko lakou hooponopono ana; a me na kumu nui o ko lakou paio ana, ua wehe auku ia mai i ka mea paulele ole; a o ka hopena o keia he hoomahuahua i na hookui ana mawaena o na Katolika a me na Hoolepope.  E pono e noonoo i kekahi o kana mau mea i hoopuka mai ai no na kuhikuhi o kela a me keia ano.  Elima makahiki i hala aku nei, ua hoopuka ae oia he wahi buke lahilahi i kaaia Na hana hoohua hewu.  Mai keia wahi buke mai i kope mai ai au i kekahi mau hopuna manao.

            "Ke puana hou nei au no makahiki o'u i lilo ai he Katolika Roma, he mau makahiki waiwai ole a o ko'u ola ana a me ka hoonanuao ole ia, a nolaila ua maopopo ia'u ke olelo no kekahi poe e ae oa nele no ia haawina like hookahi.  Mai noho a haalele kekahi i ka ekalesia o Enelani a komo i ka ekalesia Katolika roma no kekahi ano akumu e ae mamua o ko ke Akua kahea maopopo ana mai ia ia e hana pela".

Kona Mau Manao No KA HOOPONOPONO ANA.

"Mamua loa aku o kuu komo ana i ka ekalesia Roma ua manao no au ua papalua ia mai kuu ike i keia manawa, e like me ka hoike ana mai a kuu mau buke a mahope iho hoi o kuu heluhelu hou ana a pau i ka moomea la in a he mau hookahuli ana kekahi i apono ia mai ka luna (Pope) mai, he hookahuli ana ia a kakou e kapu e kapu aku ai he Hooponopono hou ana; a he mea maopopo lea no hoi he hookahuli ana ia mamuli o ka mana kanaka wale iho no, e like la me ke Aupuni Huna o Amerika mai a Enelani ae.  Owau no hoi kekahi, aole ae i kuu aloha ia Enelani a i ka ekalesia Roma, ua oi ae hoi keia mamua o ka'u mea i manao wale ai no kekahi kanaka kupa o Ameika Huipuia oiai oia iloko a kona mau noonoo maikai ana e moeuhane auanei oia no ka hoolili ana ae i kona aloha no ke Kalaunu Beretania ma ke kuana kupono."

"I ka ike ana i na hooponopono nui o ka ekalesia aupuni i komo pu ai o Enelani ma na mea mau mau me kekahi mau lahui e ae a pau o ke Komohana, a hiki wale mai i ka wa i hookuuna mai ai; Ka wa o Heneri VIII ua hookumu wale ia n malona o na hana hoopunipuni a ua koe loa hoi i ke kanawai maoli o ka ekalesia,  He ile hoohewahewa ole ko'u i ka pololei-aole, ika hana pookela lao-e kae huliamahi mai kela a me keia ekalesia i keia apo hoopunipini e like me keia."

Ua oleloia aole i kohu ka hoolilo kahiko ia ana o ka ekalesia o Enelani malalo a ka Bihola o roma, a pela hoi kona hoole ana me ka ikaika loa no ke ka  Pope noho luna kiekie ana.

Ka pomaikai o ke kanaka ke loaa.

ia ia ka naauao a me ke akamai.

Pomaikai ke kanaka ke loaa iaia ka naauao.  A o ke kanaka hoi i makaukau i ka ike, Soloons 3:13.

Ua maikai oia mamua o na momi. A o namea a pau au e makemake ai aohe e like me ia ka maikai, Sol. 3:15.

Ai ma kona lima hema ka waiwai a me ka hanohano Sol. 3:16.

O kona mau aoao he mau aoao oloolu no Ua pau hoi kona mau alanui i ka maluhia, Sol. 3:17.

Oia ka laau o ke ola, no ka poe e hoopaa ana iaia. Pomaikai hoi ka mea e apo ana ia ia, Sol. 3:18.

Mai haafele oe ia mea, a nana oe e malama mai; e aloha oe iaia, a nana oe e kiai mai, Sol. 4:6.

O ka naauao ka mea nui. e imi ka naauao a loaa.  Me no mea a pau au e imi ai, e imi pu i ka ike a loaa, Sol. 4:7.

E hoonani ae iaia, a nana oe e hookiekie ai E hoohanohano ia oe i kou wa e hoopaa aku ai iaia, Sol. 4:8.

E hoolohe ka mea naauao a mahuahua ka ike.  E loaa no i ka mea e ao ia ka ike e naaoao ai, Sol. 1:5.

E hoomaikaiia ke kanaka e like me kona akamai, Sol. 12:8.

Maka noonoo pono i loaa ai ka lokomaikai ia mai, Sol. 13:15.

O ka mea loaa iaia ka naauao, oia ke aloha i kona uhane.

O ka mea huli pono i kekahi mea (e like me ka naanao) e loaa ia ia ka maikai, Sol. 16:20.

E hookauwa aku auanei ka naaupo, na ka mera naaneo, Sol. 11:29.

Ma ke akamai i kukuluia ai ka hale. Ma ka naaupa hoi ia i hookupaaia ai, Sol. 24:3.

O ke kanaka naauao he ikaika no ia. E mahuahua ana no ka ikaika o ke kanake ike Sol. 24:5.

O ka naauao oia ka mea e malu ai. A o ke dela oia kekai mea e malu ai Kekahuna 7:12.

Ua hoakaka mai oia i na mea hohonu a me na mea ike ole ia. Ua ike oia i mea mea ma ke pouli, a me ia pu no ka malamamalama, Dan. 2:22.

O ka poe naauao e alohilohi auanei lakou me he malamamalama la ma ke aouli, Daniela 12:3.

He punawai ola ka naauao i ka mea nona ia, Sol. 16:22.

E hoopaa oe i ke aoia mai, mai hoekuu oe. E malama oe ia ia, uo ka mea, he ola ia nou, Sol. 4:13.

Ina e naauao oe e naauao no oe nou iho, Sol. 9:17.

Ua oi aku ka maikai o ka lohe ana i na oleho ao a ka mea naauao, mamua o ko ke kanaka lohe ana i na mele le a ka poe naaupo, Kekah. &:5.

Oi aku ka maikai o ke keiki ilihune me ka naauao, mamua o ke alii elemakule me ka naaupo, ka mea hiki ole ke aoia mai, Kekah. 4:13.

O ka naauao ka mea e ikaika ai ka mea naauao, mamua o na kanaka koikoi he umi iloko o ke kulanakauhale, Kekah. 7:19.

O lakou nei ae la na pauku o ka Baibala. E hoike mai ana i na pomaikai kuapapanui o ke kanaka ke loaa iaia ka naauao a me ke akamai.

Eia no nae. Ina e loaa i ke kanaka ka naauao a me ke akamai, a mele kona waihona ohana i ka makau i ke Akua, ua lilo i mea ole kona naauao a me kona akamai, no ka mea, :O ka makau i ke Akua oia ka mole o ka naauao."

Na ka poe imi naauao o ke Karistiano nei e hoolawa i keia.

Aole i Malama Ia ka maluhia Sabati.

 

E ke Kuokoa;  Aloha no:

I kekahi kakahiaka Sabati aku nei, ua naue mai au mai ko'u home mai e hele ana i ka pule, a hiki mawaho ae o kekahi hale, lohe au i ka hamumumu o loko o ua hale nei, me kuu manao la hoi he poe inu rama, (no ka mea, he hale inu rama ia) eia ka he poe e pepe piliwaiwai ana. Ua akoakoa mai malala kekahi poe keiki o ka uapo a me kekahi poe kiki o ka uapo a me kekahi poe kumakahiki, a o ka lakou haa iho la ia o ka pepa.

I kuu hele ana i ka pule a hui mai, e hana ana no lalou la i ka lakou la hana.

Eia nae ka mea kupanaa loa, oiai ma kuu ike make a lohe pepeiao no hoi, ua kui lima pu aku kekahi mau popaki (makai) o ke aupuni me ua poe la e pepa new, me ka manao iho paha o ua poe nei,

 ua pomaikai lakou ma ke dala i loaa mai no ia hana uso ole. Eia nae ka ka Baiballa. "O ka waiwai i loaa hewa mai, aole ia he mea e pomaikai ai."

            Aole hoi ma keia la hookahi wale no ka hana ia ana o keia mea. aka. ma napo Sabitia a me na pe i ae no kekahi. A ma keia hana ana, aole io no i malamaia ka maluha o ke Sibia. Me ke aloha.

                                                            Wm. Hiu.

Lahaina, Ian. 12, 1870.

Ua hoohoo ke aupuni o Cuba, e ae ia ka hoomana ana o kela a me keia ano hoomana me ke keakea ole ia ma kela mokupuni holookoa. He hoike ana keia no ka pii ana ae o na manao keo koa.

HANAU

Ian 10, ma Kapelama oia, hanau @ @ @ @.

@ me Kauai.

Ian 3, ma Waihoe Mai, hanau @ w. ua ilikikia me Puaapu.

MAKE

ian 18, ma Kaumakapili make o T. Nape k. No Hilo oia

Ian15, ma @ @ make o Mareta w

Ian 6, ma @ @

Ian 11, malaila no make o Nahuna

Ian 14, "          " @

Ian 16, "          " @

WATI HAULE

Ma ke ahiahi Poakahi, ua @@@@@@@@@@@@@ ma Honolulu nei.  O ke au @@@@ ke pani e weheia ai, @@ kii @@@@ O ka mea e @@@ ai a h@@@ mai ma ke Keena o ke Kuokoa, e loaa @@@ @@@@ J. KOMOIKEHU@HU.

Honolulu, Ian 22, 1870

OLELO HOOLAHA

            E ikE auanei na kanaka a pau owau o ka mea nana ka laua walalo nei, ke papa ana nei au i na mea a opaa, mai hoa e mai oukou i ka'u wahine mane, oia o MRS. N A E I I E.

Ina makou e lamaie lala, aoleloa au hookia, a maluna mo pua kooakoa po-h

kaakopua, Ian, 21, 1870.

OLELO HOOLAHA.

            EINE auanei na kanakakia pau, owau o ka mea nana ka inoa mahalo iho, ke hoike aku nei au ma ka ako, ui haalele mai o

MRS. K A L U A H I N E

ka'u wahine mana ia'u a me ko maua wahi moe, a ua hele aku ia ma kahi e. kelaili, ke i apa aku nei au i na hale, na puke a me kukahi peo waiuai u na, ila hoale mai oukou @, a in a e liuaie ma kekahi iaia, mainna hooia ko oukou pohu.

                                                                                                                                                                        AKAI(Pake)

Kauhako, Kona Hema, Ian, 10, 1870.

OLELO HOOLAHA

 

            EIKE auanei na kanaka a pau loa, na haole na pake a me na pekiki, ma mea hoi a pau loa a mena haole, pekiki, pake a me na mea na hoi a pau malolo o keia aupuni, ke hookapu nei au i kua aina kaui, e waiho ana ma Moaula uka, aole e kono wale na pipi. ho. hoki miula, ma e komo mai, e hepu no/au, ai ole o ko'u hope paha o Honokoa K, e uku no i $1,00 no ke @@ @@@@ Ua koi e komo ka ka uen kue keia e lawe fa i ka l'a Aupuni.  E lito keia Olelo @@@@@@@ @ Kanawai @@@ @@ kua aina.  MAHOE

@@@@ Kau, Hawaii, Dan. 4, 1870

MAKEMAKEIA I EONO PAHU HUA KUAWA.

Ua MAKEMAKELA e ka @@@ @@@@ inoa malalo iho i EONO PAHU HUA KU AWA, ma ka Poakala a me ka @@@@@@ o kela pule ae, oia na Kuawa pala awawa. e ukauia i $1,50 no ka pahu.  E ainau la   F. Horne.

Honolul, Lau. 21, 1870

OLELO HOOLAHA!

            E IKE auanei na kanaka a pau loa, na haole na pake a me na pekki, na mea loi. pau maloko o kia aupuni, ke hookapu nei ku i ka'u apaua aina, e waho ana ma

Makaka a me Kopu, aole e hele @@@ ua holoholuna, in a e komo ka Lio, Bipi. Hoki,Miula, e hopu ia no e a'u a i ole ia, na kuu hope paha aoi ao Manumanu, ue uku no 1 $1,00 ua je poohookahi. A no ke Kao a me ka Hipa, he hapaumi no ke poohookahi.  O ka mea e kue mai i keia mau uku i haina maluna, e lawe ia kauna mau hololona i ka pa aupuni.  E lilo keia i Kanewai paa n uu aina.       Mrs. KAWELO.

Makaka, Kgu, Ian 5, 1870

                           KUAI KUDALA.

Makapoakahi, Ianuari 31, 1870, I ka @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ M. Gower, @@ Haiku, Maui @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ waiwai ponei o ia @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@,

NA LAKO O KA HALE

            He mau Noho Ie, Noho @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ I Pahuume, @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ pale kii, he mau Ipukuku, @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ mea Piula, he mau @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ he mau @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

                             KAMAKI EWELE,

                                            @@@@@@

E @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@

                           OLELO HOOLAHA

KE PAPA AKU @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

MELE MAKAKAU AKONA, me kuu @@@@@ ole.                    AKONA (Jake)

Kilauea, Kau, Dek 31, 1569

HOOLAHA A KA LUNA HOOPNONPONO

          WAIWAI.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

W.B. BARNES, HOPE

OLELO HOOLAHA

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

                                    KEALALAINA POKA

D.B. MAHOE

       LOIOI

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

OLELO HOOLAHA

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

 S. B. DOLE.

LOIO.

@ ma ka @ @ @ @ @

H. K. M.

HALE PAI KII!

AIA KO'U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

KA HALE PAI KII

1858 J. W. KING 1869

KINI PAI KIU

HONOLULU

EIA NO MALUNA O KA HALE PAI-KU-

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

HALE HUMHUMU LOLE!!

KE HOOLAHA AKU NEIKA MEA NONA KAINOA

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

NO KONA A ME KAU.

MA KUIA HOPE AKU, EHOLO MAU ANA KE KANA

"HALEAKALA"

Kapuna PIKA, i na awa @ @ No ua ukana a me ma @ @ @ PIKA. @@@@@@@@@@@ WALKER & ALLEN Na amena

F. H. 7 G. SEGELEKEN,

-NA-

MEA HANA TINI, A HANA PIULA WAI.

-NA-

KE ALANUI NUUANU

HELU 5.

KE HOOLAKO MAU NEI MAUA MA KO

         mana Hale Hana, na Kapuahi hao, na Ohe Wai Kapau maikai, na Ohe Wai have na kauoku Wai., na Kahuku @ ole, na Ki Hoopaa a Hookohe Wai o na ano a pau a mea na laho a pau o na mea Tini.

P.S.-O na Ohe Wai Have, o kuiia ma ke kumulai @ @ @ @ @ @ @ maa

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE,

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HAMO-PENIKALA,

HU'ALE OLA

AIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE,

Honolulu.

OLELO HOOLAHA

         UA LILO MAI IA'U ma ka hoolimalima no kekahi mau makahiki, ka aina o PAUAHI ahi, nona ka iona Honaunao, e waiho la   oia Kona Hema, Hawaii, nolaila, ke kauoha aku nei au i na kamauaina a me na ka'iaka a pau e makemake ana e noho maluna o ka aola, e hooula me kanu a me na hana e ae paha, e hele no e kaniailia pu me AKAI (pake) ko'u Luna. e noho koa ma Hookena, Kona @. He olu olu loa ka uku no na kanaka a pau ke noho maluna o ka aina, ma ke kamailo pa ana me kuu Luna. AHUNAKO

Honolulu. Nov. 6, 1850

H. VOSS

MEA HOOPIHAPIHA PELA

HELU 5,

Alanui Kalepa, makai mai o ka Hale Luina.

HE HALEKUAI MOENA 7 ULUNA

Ua makemakeia na @@@@ mai, a e ukuia @@ no ka paona hookahi.

NA BUKE

HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII.

Baihala Hemololo Nui ili gula naui me na kuhikuhi ma na aoao, - - - -

$12 00

" " Nui ili eleole kaekae wai gula, 7 00

" "uuku iki iho, " " " " " 8 00

" " Pananaiki iho ili eleola " " 5 00

Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi, 3 00

" " " eleole kae kae wai gula, " 150

" " " " " - - - - - 1 00

Kauoha Hou Hala Haola. - - - - - 75

Lira Hawaii 1848 me ke kanawei, - - 25

" " " 1853, - - - - - - - 25

Kumu Leo Mele ili  manoanoa me ke kanawai, - - - - - - - - - - 25

" " " " " lahilahi, - - - - 10

Moolelo Ekalesia, - - - - - - - - 50

Haiao, - - - - - - - -  - - 25

Hele Maliini ana, - - - - - - - - 25

No ko ke Akua anu, - - - - - - 25

Lira kamalii. - - - - - - - - - 25

Hoike Palapala Hemolele, - - - - - - 25

Moolelo o Ileneri Opukahaia. - -   25

Hoie Akua, - - - - - - - - - 25

Wehewehehala, - - - - - - - - 25

Ninau hoike ili manoanoa, - - - - 25

" ' " " lahilahi, - - - - - 10Ui kamalii Kula Sabati, - - - - - 10

Kumumua Kula Sabati, - - - - - 10

Haawina kalaii buke 2, - - - - - 10

Buke Lawe Lima. - - - - - - - 10

He Buke no ka Pope, - - - - - - 10

Ui Kula Sabati Helu 3,   - - - - - 25

" " " 4, - - - - - - 05

Buke Eunelia a loane,  - - - - -10

Na Kauoha Hou Pakeke

Ili Gula nani- - - - - - - - - 1 50

Ili eleole kaekae nani  - - - - - - 50

ili eleole  - - - - - - - - - - 35

Kauoha Hou Pakeke me na Halelu

Ili Gula nani - - - - - - - - - 1 75

ili eleole kaekao wai gula - - - - - 60

Ili eleeio        -         - - - - - 50

Na Halelu Pakeke

Ili Gula nani         -     - - - - 50

Ili eleole kaekae wai gula  - - 30

Ili eleole          -              - - - - - 20

Eia na buke heawi wale

Palapala Liilii-

Helu 4-Makemake anei oe i ke ola?

Helu 6- E hele i o Kiiato la.

Helu 7-Ka hoi ana mai o ke Keike Uhauha.

Helu 11-No ka hoohiki wahahee i ke Akua.

Helu 16-Ka Eehia ana o ka Ahaaaina a ka

Haku a me ka papekikoana

Helu17-mai hana ino i na Hooholona

Helu 18- No ka mahi apa. kuai ina, a me ka

inu ana i ka Awa.

Ka Davida malo Kumumanao

Ka Moolelo O Batimea Puaiki.

L.H .Kulika.

Kakauolelo o ka Papa Hookoo ka Ahahui Eua lio ko Hawai Pae Aina.