Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 4, 22 January 1870 — Page 4

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Erica Shay
This work is dedicated to:  This nupepa is dedicaed to our beloved headmaster Dr.Chun & and our founder Berince Pauahi Bishop

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

I saw on hanging on a tree.

 

1. Kai ma ka hewa hou wawae,

A holo oli ae.

A alo mai he ouli e,

A keakea mai.

 

2. Ua ike au he mea kao

A ane make no,

Halio mai a nana iaʻu

Me he la naʻu i kau

 

3. Aole loa e nalo ae

la nana ana iaʻu

Aole ana pane mai

 

4. Ahewa mai ku loko oʻu,

A pilihua au-

  Akaka na kuu hewa no

 I kau a hou lesu.

 

5. Makena wale kuu uwe,

Na ole no nae au-

Mahea kuu uhane e pae ai?

Ua make lesu iaʻu

 

6. A nānā hou, a pnae mai,

Ua kaa na hewa ou,

Nou no kuu koko kane nei

Ke make nei au nou

 

7. Nani kuu hewa i kauliʻai

A make kuu iesu

Nani okea ke aloha e

I kala wale iaʻu!

 

Lo! on a narrow neck of land

 

1. Aia! ma kahi haiki no

Mawaena o na kai kaa mau,

Kuu wahi e ku nei;

He ha, a lele i ke ao!

He ha, a haūle i ka po!

Nanea wale nae!

 

2. Ke akua e hoala iaʻu,

O kuu nanea e hoopau,

A pai ma kuu naau

Iie ano nui kamahao

Ke ola me ka make mau!

Koukua i make au.

 

3.E hooku mai imua oʻu

Ka hanohano, ka makau

Okao la hoopai e;

A hai e mai, owau anei

Ke ku pu me ka poe maikai

E hoomaikaiiaʻe?

 

4. Kaʻu hana nui e hanaʻi

E hooikaika e olaʻe,

Me ka makau maikai ;

E lohe, nalu a hooko

Ka makemake pono ou

A pau kuu ola nei

 

5. A nau no wau e hookipaʻe

Mai keia wahi a lunaʻe,

Me oe e alii pu,

Ma kahi e uluhia mai

I ko ka lani oli e,

A kuikahi mau

 

My Savior, my Almighty Friend

 

1. Kuu iesu e, kuu hoa mau,

I ua hoomaka au

E mele i ke aloha ou,

Mahea? @ hea ka pau?

 

2. O oe mau kuu hilinai-

E hoomaikai no wau

I kou aloha nani e,

A pau ke ola oʻu

 

3. E nauwe aku kuu wawae

A nānā ia Iesū ;

E nauwe wiwo ole ae

A hiki i ke ao.

 

4. A ikiiki kuu naau

No kuu amu hewa nei,

E nānā i kou pono mau,

Malaila e mahaʻi

 

5. E hai hauoli aku au

Kou man e Iesu ;

Ua pau kuu hewa, pau ka po,

Ua ola mau no au

 

6. Alaʻe, alaʻe kuu mele nei,

Kuu mele oia mau,

Malaila no e laelae ai

No @ pouli oʻu

 

Hosana be our cheerful song.

 

1. Hosana! a memele no

Ia Kristo ke Lii mau,

No iā la no kakou a pau,

E hou mele pu.

 

2. Hosana! e na kini oo,

Hosana! na pokii,

Na leo, lima, na naau,

Hosana i ke Lii

 

3.Hosana! e hookani mai,

Na awawa, na papu ;

Hosana oli maikai ae,

Na puu, na waolaau.

 

4. Hosana! ma ka lewa no,

Ka aiana, me ke kai,

A hui pu, ke ao, ka po,

Ka lani me koonei

 

No kapalakiko- Ma ka poaha iho nei,

ua holo aku ke kiapa @ i ke awa o Kapalakiko, me na ukana a me na ohua

wai keia awa aku.

 

HE KAAO NO KAUILANI

Ke kepueu a oka uka uaokele o @

Wailua, Kauai a ma ka-

na poe momo aku

 

Hoopukaia E @ Kapohu

 

( Manuli o ke @ ana maia @ @ i kaao a moolelo Hawaii a haole ma ko @ @ a no ke mea hoi no ka @ ka niupepa nolaila ma ae aku makou e hoopukaia ke kaau Hawaii malalo iho nei.  Aka ke @ nei makou o na olelo @ a me na olelo @ o ka wa kahiko aole no ia mea na iakaou e manaoio aku ai ; he hoike ana @ i ke ano tapo loa o ko kakou lahui i kela wa.  I na hewa a me naolelo pelapela, e @ loa aku ka haku kaao ia mea mai kona kakai ana mai)

 

A pau ka ia nei oli ana, kaapuni ae la laua nei a poni o Kauai, a huli hoi mai la laua a waena o Kaieiewao, kupikipiko ae la ka ale o ka moana, me he la kiola ia ana na papa o laua iluna a hoomanao ae la o Kamamo i ka oleloa knoa makuahine a ia wa no, heaha la hoi ia i ua mau papa nei, ua hiki ia laua ke alo iloko o ke ahuehu me ka pulu ole o ko laua mmau kahu, a haalele aku laua nei ia wahi a lana ana mawao ae o Waialua.

 

Ke kii ana o Honunuikualona ia Kamamo, a hoohokaia e ka mana o Lepeamoi.  Ka ike ana mai o Lepeamoa i ua kupueu la o ke kai e aneane ae ana e hopuia Kamamo, ko na holo @ e @ me ua homu nei Ka holo ana o Laukaieie i Kauai mamuli o ke kena a Lepeamoa.

            A ia Kamanio ma e alo nei i na ale kua loloa o ka moana, ike mai la o Hounuikualena i ua kaikaimahine nei, hoonua mai la ia i kona poe koa e kii e hookahuli ia ia nei, a o ke kane wale aku no koe, a o ka inoa o keia mau koa, o Kaaleiki, o Kaalemoe, o Kalepoi, o Kaalekualoa, o Kaalepoko, a heaha la koi ia i ka mana o ua mau papa nei, ua lele ae laua nei, aohe loaa ae i ka ehu a ke kai, oi hana mai a molowa, hiki ole,alaila no hoi paa i ka mana Lepeamoa, a hoi a  hiki imua o ua honu nei, hele kino maoli mai hoi ia, a ua honu nei,  hele kino maoli mai hoi ia, a ua aneane aku laua nei e hiki i Waialua, ia manawa i ike mai Lepeamoa i ua kupueu nei o ka moana e aneane ae ana e lawelawe i ka ia nei hanai.  A eana ia, in a e loaa pomaikai kana hanai o Kekukonaokala i ka wahine ui, a o kona moku e noho ai o ka pae moku o Kanehunamoku, a ia wa oli koke aku o Kepamoa penei :

                                                                        Anoano pua haili ke kai,

                                                                        Ma a ehu loa,

                                                                        Hulihia mai la,

                                                                        Ka papai nui kua lena,

                                                                        Opi ke kai kanuu akea,

                                                                        Huli ka alo e hoi e kuu kama,

                                                                        E hoi kaua i ka poli o ke ala,

                                                                        O ke onaona kaʻu e honi nei,

                                                                        Hoi mai kaua e-a.

            A lohe aku la o Kamamo i keia leo o ka na makuhine ; a i aku la ia i kana kane, "e ! ke kokoke mai nei ke kukueu a ka makuahine  o kaua i olelo mai ai, e wiki kaua i lilo auanei au, ae mai la no ke kane, a hookahi no opu ale, lele ae ana ua mau papa nei a ku ana i kahi a Lepeamoa." Ia manawa, puka mai la o Lepeamoa mai kona hale mai, a kii aku la e kaua me ua honu nei, oiao, ia Kamamo ma no a hala mai, hiki ana ua honu nei, a oia Kamamo mai lilo i ka honu, aole no nae hoi e lilo he mananhoi ka makuahine.  I ea aku ka hia o Lepeamoa, e huli loa mai ana i ka aina, a o ka wa no ia i iliki pau iho ai ko kakou Lepeamoa i kona ikaika nui, me ka mana o kana ihe o Koawi o Koawa, houkahi no a ia nei hou nehe ana iliili o lalo,a haehae ae la keia i ua honu nei a liilii, a koe nae ka ia i liilii ai o kahi honu, a nui kahi honu, aka, he mea olelo wale no ia. A hoi mai la  o Lepeamoa mai kana huakai mai, a noho pu iho la lakou a aneane e hanau o Kamamo.  Kono aku la o Lepeamoa ia Laukaieie e holo i Kauai i kahi o Kauhao ma, me kona olelo aku penei: E holo oe a imua o Kauhao a me Keahua, e i uku oe a imua o Kauhao a me Keahua, e i uku oe ua hapai o Kamamo, ka Kauilani me ihiihilau, oiai ua hoi ae la no o Laukaieie a ke kino mua, ae aku la ia, a o kona wa koke no ia i holo unai ni a pae ana i ka muliwai o Wailua, a ninau aku la lakou, aohe noho i kai nei, ua aloha no ia uka o Kawaikini, aia no iiaila kahi i noho ai i keia manawa.

            A o ka pii aku la no ia o ua wahi elele nei a hiki i uka o Kawaikini, a halawai me Kauhoa @ - A pane mai o Kauhao. "E ! aloha no hoi oukou, aloha ka hiapo a maua, a me ka mea nana i noke, iho nei a maikai ka aina" A i mai kela, ae o kaʻu no ia ia holo mai nei a nei aku ia olu no ka hapai ana io ka moopuna ka Kauilani me Ihiihilauakea, a i olelo mai nei ua hiapo lau olua, i na he makemake ko olua i moopuna hanai na he makemake ko olua i moopuna hanai na olua, alaila e lawe hou mai wau ke hanau, ae mai la o Kauhao ma.

            A o ko ia nei ku ae la no ia hoi ana, i ka ua mai ka hia o ka poe o ka hale, e noho a i la okoa alaila hoi, aohe oia nei maliu aku, he mau ukana nae ka ia nei i lawe pu ai, he makana i ke alii ia Waialua, he mau ahu  pawehe no Niihau a me na kap olona o Kauai nei, ua Keahua ma keia makana.

            A pae ana keia i Oahu i Waialua, i kahi a Wailua ma e noho ana, i ea aku ko ia nei hana aole o Kamamo a me Lepeamoa koe, a haawi aku la keia i ua makana nei, a hoi mai la hoi o Kamamo ma, a noho iho la ia la a po, a ao_ae hoomaka mai ka nahunahu hanau o Kamamo.

Ka hanau ana o Kamamo i ke keiki a lilo i Kawai, a kapaia kona inoa o Kawaikini, a me ka hanaiia ana a @ ilaila

A nui loa mai la ka nahunahu ana o ua o Kamamo, a piliaiku mai la kona manao i ka ikaika a ke kuakoko, aole no hoi i emo hanau ana ua keiki la mamuli a o ka Lepeamoa pule ana, oia pule hookahi me ka @ i hana ai i ka wa  kupilkii ana o Ihiihilauakea, i kai mua ia aku nei ma na helu mua i hala, a i ka wa i kapalulu @ @ ke keiki i waho, o ka wa no ia a Laukaieie i @ iho ai i ka nalu a pau.

            A hele aku la ia me ua keiki nei, a hiki ana i kae  alo Kauhoa ma, aole i moku ka piko a @ ia iho la ka piko, e like me ka mea mau ia wa, i hai mua ia ma kekahi o na helu mua, a ike io la o Kauhao he kaikamahine, a kapa iho la ia i ka inoa o ke keiki o Kawaikini.

            Eia ka mea kupanaha ma keia, o ka waiu e ai ai a ua keiki la, aia mai luna mai, oia hoi kekahi kupuna nana e malama ia Kauolani i kona wa e kaua ana me ke akuapehu o Moakea, oia hoi o Keolewa, a o kana hanamau no ia e kuu iho ai i waiu na ua keiki nei, ea, kupanaha no hoi la ea.

            A pela iho la i hanai ia ai ua kaikamahine la a hala na makahiki ewalu, hanaiia ua keiki la ia laukupu, e ulu ae ana ke kino o ua klaikamahine la a maikai, a wahine maikai i ka nan aku, a o na wai e auau mau ai ua kaikamahine la, o Kawaipopolohuameakane a me Kawaikoko a o na kahu oia nei e malama ia ai, o Laumaani a me Akolen, oia no na wai i hoikeia ae la maluna i uka o Wailua, e ike no ke hele e nana ka poe e makemake ana. Elua hele ana o ka la a ua kaikamahine la e auau, a o ka hana no hoi a na kahu o ka holoi i ka ili a pii loa ae la ka ui o ua o Kawaikini, he mea hilu a hoohilaai i ka nana aku a na kahu, i ka ua mea he nani o ke kaikamahine o ka uka  @ ano o Kawaikini aina.

Ka hanau ana o Kamamo i ke keiki hou, a lilo ma ko Waiulua aoao. Ko Lepeamoa ma hoi ana i Kauai. Ka Kawaikini @ ana i na kino o Lepeamoa a lilo i kino maoli wale no.

Iloko o na manawa loihi i aui ae nei, ua loihi ka hoohua ole ana mai a ke Akua i ka hua iloko a ka opu o Kamamo, a i ka ewalu o na makahiki o Kawaikini, hapai ae la o a Kamamo i keiki, a hala na mahina he 10 hanau mai la ua opu o Kamamo, aia hoi he keiki kane, alaila pane aku la o Kamamo i kana kane, ua hanau ae nei au i ua keiki hou a kaua, e aho hoi nau keia keiki, no ka mea, ua ko koʻu aoao i ke keiki mua, ae mai ke kane ia manao o kana wahine, a olelo mai la o Lepeamoa. E Waialua, kapaia ka inoa o ko keiki, a kapa iho la ia i kona inoa o Kekauila, a haawi aku la ia i ka hanai ana na kona inoa o Kekauila, a haawi aku la ia i ka hanaiana na kona kaikaina ponoi, oia o Mokuleia, a nana loa no a mau loa aku, oia a me kana wahine o Puulena a na laua no i malama a hiki i ka hoao ana me ka wahine.  A noho iho la lakou a hala na makahiki elua, nui kupono loa ae la ua keiki nei, a kono aku la o Waialua ia Lepeamoa e holo i Kauai, ae mai la ka makuahine i keia leo o kana hunona, a hala na la elua, waiho aku la o Waialua i ke keiki ma ka lima o kona kaikaina, a me ko laua ahupuaa, ae mai no kela, o ka makaukau iho la no ia o ka holo i Kauai, lawe e aku la na kanaka i ka ukana a hiki i kai o Puaena waiho, a o lakou nei aku mahope, eia ko lakou nui. o Lepeamoa, o Kamaino. Waialua, a o na kahu wahine elua, o Mailelaulii, Mailelauhoe, Laukaieie, a me Kaniaula, ua ku a kanaka loa laua ia manawa. A hiki lakou i kahakai, a noho lakou a liu wale, pane aku o Kamamo ia Lepeamoa penei: Auhea ka hoi ko kakou waa e holo ai i Kauai, o ka ukana wale no keia e ahu mai nei?  Alaila, pane aku la o Lepeamoa, e kahea ae au i ko kupunahine waa ia Mauoki, a e maliu mai ana kela, alaila, pono kakou, a i ole oia iho la no.

            (He wahine ka keia he kino ano lua, a ke nanea la ka i ka hoonuu i na pono a na alii o Kanehunamoku, oiai he mau aikane kana i ua wahi la) a oli aku o Lepeamoa penei:

            Okuene ia o Mauoni o Mauoki,

            O ka wahine a-e lani a-e honua,

            Nana i wahi ka piko o ka lani,

            Noha mai o Kulanihakoi

            O @ o ka poha koeleele,        

            O Welehu keia malama,

            O Ikiiki ua kaelo ka hoku,

            O Lanakaulua ke owe i ke kai,

            Ua ikea ka pukoa, ka halelo, ka hale a ka i-a,

            Makalei lua ehu lua i ka la,

            Ke wehe nei e ke kai o Aauakea,

            Akea ka la a ke aloha ke hiki mai,

            Eia ka ula leo he leo-e,

            E ualo mai-i.

  A lohe aku ka ua o Kanoki i keia leo o kana moopuna, a onioni ae la ia mai kona hiamoe ana, a hoolono pono loa mai la, no ka mea, e nanea ana no ia i ka hoonuu i na waiwai a na aikane ana, i ka momona o ka puaa, a me kela mea keia mea, a kali aku o Lepeamoa o ka hoea mai, a o ka pa-e wahi leo mai la hoi, he oki loa no, a oli hou no keia penei:

            O kuene la ka wahine,

            Nana i a-e ka lihi o ka la,

            Ua lohe a Iliilinehe i ke kai

            E ae ana i ke kukana o ka lani,

            E wahi ana i ka pili o Welehu,

            I ke kai o Ahualoa,

            Loa ka la ka hele ana,

            E huli mai ana e hoi,

            E kapu kai i ka umauma,

                        E hoi-e,

            E hoi mai i ka ualo aʻu

            A ko moolani e-a.

     A lohe aku la o ua a Mauoki i keia oli hou ana aku a lepeamoa, huli hoi mai la ia a lana ana mawaho pono o kahi a lakou e noho nei, a oli aku la ua kupunawahine waa la penei:

            Lohe oina ka leo,

            O kuu lani makohi lani,

            Na ka lani pii a koi,

            Na ka ua maloku lani,

            Na ka mole a ke alii,

            Na ka wai halau o Wailea,

            Nana i mohai mai,

            Ka pili o na Alahana,

            I ka pae o Auloa,

            Nana i pii ka minoi kai kiekie,

            Ka lani ua maloku lani,

            Kohai ino ka leo o kuu haku ua la-e

            Ke hoi mai e-a,

            I lohe i ka wainiau a ko leo,

            La hoi mai e-a                         Aole i pau

                                                                        Nu Hou Misionari

            Ua halaneai i ka ahahai @ o na moku-puni o @ a me @ nei ma @ i keia la 16 o @ M.H. @

   Ma ka noi a J. Kekela, ua  kohoia o L.W. Kaiwi i Lunahoomalu, o Z. Hapuku ke Kakauolelo.

   Pule o J.W. Kaiwi.

   Ma ke noi a ka Lunahoomalu, e kakau inoa ia na lala o ka Ana i hiki mai. Hooholoia.

Eia na lala i hiki mai,  No Fatuhiwa, Oomoa, Rev. J.W. Kaiwi ke kahu, o D. Manuiki ka elele; no Hanavave, o S. Kapaha ka elele; no Hivaaoa, Atuona, o Rev, Z, Hanamenu, J. Honiae ka elele; no Puamau, o Rev. J.Kekela, ke kahu, P. Kepaa ke elele.

Ma ke noi a ka Lunahoomalu, e apo au keia Aha ia S. Kamakahi a me J. Kahananui i mau hoa kuka.         @

Ma ke noi a ka Kunahoomalu, e kohoia i mau @ imi kumumanao.  Hoohoioia, na ka Lunahoomalu e koho, oia o @ Bila, P. Kepaa a me D. Manuiki.

Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka papa hana a na @ imi hana.

            1. Lilo kekahi hapa @ ma ka haipule

            2. Na hoike kihapai.

            3. Heaha ke ano kuaolelo kanawai ma ka olelo Nuuhiwa?

            4. Heaha ka mea e pono ai na kula la?

            5. Pehea e holo ai na kula hanai?

            6. Pehea e loaa mai ai na haumana o ke kula kanaka makua?

            7. Pehea e holo ai na hana o ke kokua mahina hou?

            Hapaiia ke kumumanao no na kihapai

            Hoike waha mai o S. Kapaha no ke kihapai o Hanavave, he palaks no.

            Hoopanee ka halawai a ka hora 9 o ka la apoapo. @ J. Honiae ka pule.   Iulai 17,1869

            Hoomaka ka halawai i ka hora 9.

            Ua lilo kekahi hapa @ ma ka haipule

            Hoike waha mai o J. Honiae no ke kihapa ma Hanamenu.     Aponoia

            Noi ma o Rev.J.Kekela o hoopanee i kana hoike kihapai ana a ka Poakahi.  Ua ae aku ka Aha.

            Hapaiia ke kumumanao ekolu.

            Heaha ke ano o ka huaolelo kanawai ma ka olelo Nuuhiva?

            Eia kona haina, TEAO KAPU.

            (4.) Heaha ka mea e pono ai na kula la Hooholoia.

            E like me na mea i hoopukaia ma keia Aha, pela e hana aku ai kela mea keia mea ma kona kihapai iho.

            Hoopanee ka halawai a Poakahi @ 9. Ia Z. Hapuku ka pule.             Iulai 19,1869

            Hoomaka hou ka Aha i ka @ 9.

            Ua lilo kekahi hapa hora ma ka kaipule.

            Heluheluia ka moolelo o ka la i hala. Hoaponoia.

            Hapaiia ke kumumanao elima.

            Paheae holo ai na kulahanai?

            Ua lilo na lala o keia Aha i ka noonoo nui ana i ke kumumanao elima, in a mea e loaa mai ai na haumana o na kula hanai.  Hooholoia.

            Nolaila, e hoi kela mea keia mea a hana aku ma kona kihapai.

            Hapaiia ke kumumano eono.

            Pehea e loaa mai ai na haumana o ke kula kanaka makua. Hookoloia.

            E like me ka loaa ana mai p na haumana o ke kula hanai, pela no ke kula kanaka makua.

            Hapaiia ke kumumanao ehiku

            Pehea e holo ai na hana o ke kokua mahina hou.       

            Ua kukakuka nui na lala o keia Aha no keia mea.

            Hoopanee ka halawai a @ @ 2 P. M.

            Ua lilo kekahi hapa hora ma ka haipule.

            Hapai hou ia ke kumumanao ehiku

            Ua kamailio hou na lala o keia Aha

            Ua hooholoia, - he pono i kela lala keia lala e imi i ka waiwai kupono no ka mahina hou.

            Hoopanee ka hana a ka la apopo hora 9. Ia J. Kekela ka pule.                       Iulai 20, 1869

           

            Hoomaka hou ka halawai ma ka hora 9.

            Ua lili ka hapa hora ma ka haipule.

            Heluhelu mai o Rev. J.Kekela i kana nalapala hoike kihapai no Puamau.      Aponoia.

            NA @ HAIOOLELO NO KA M.H. 1878

            Pehea e holo ai ka hana a ke Akua ma  Nuuhiva mau mokupuni?     Na B.Bila

            Pehea e nui mai ai na haumana kula la?          Na S.Kapaha

            Heaha na hana hupono i ka Ekalesia e hana ai ma ko lakou kinapai?             Na Rev.J.W. Kaiwi

            Pehea e loaa mai ai na haumana no na kula hanai?     Na Rev.Z.Hapuku

            Pehea a loaa mai kanaka makua o ke kula ma Oomoa?          Na.J Honiae

            Pehea e loaa mai ai ke alii hookahi no ua aina o Nuuhiwa i mea e malu ai na kanaka?          Na D. Manuiki

            Auhea la ka wa hupono e hui ai keia nupani?             Na P. Kepaa

            Pehea la e maopopo ai o Iesu o @ oia ka Mesia?       Na Rev. J. Kekela

            E wehewehe ia 2 @ 2:3, ka ke kakau ma ka pepa?    Na J.P.M.

            Hoopane ka halawai i ka hora 1 P.V. Ia S. Kimo ka pule/

            Hoomakahou ka halawai i ka hora 1.

            Ua lilo kekahi hapa hora ma ka pule

            Heluhelu elua ia mai ke Kumukanawai.

            Heaha ka huaolelo Lunahoomalu ma ka olelo Nuuhiwa?

            Haina, Hakaiki Haatoitoi.

            Hoaholoia- Ke ae aku nei keia Aha, o na Kumukanawai i kakauia ma ka @ Lawe Lima oia ko makou kanawai. A nui na kanaka nuuhiwa, alaila hooloiia ma ka olelo Nuuhiwa.

            Hooholoia-Ua hoopanee keia Aha a hiki mai o Hoku Aoi ka makahiki 1870, ma Oomoa, Fatuhiva.  Ia Rev.J.W. Kaiwi ka pule.

           

Mai Nuuhiwa mai

            @ Hivaoa

                Aug. 5, 1869

 

Rev.L.H. Kulina; Aloha oe a me kou ohana ma ka hale:Ua hiki mai ka kupono e kakau wahi leta aku ia oe i keia manawa pokole, e loaa aku paha aole pahu. E kau ana au maluna o ka moku kuai pulupulu o na kumu Pope oia ka haole kuai ma Tahiti o Metneka.

            Ko MAUA NOHO ANA. Ua malama oluolu mai ke Akua i kana mau wahi hunahuna lepo nei. Mai ka hoi ana aku o Rev.J.F. Pogue oia ka malama o Aperila mai Atuona nei aku, aole he mai ma ka kinoa hiki i keia la aʻu e kakau wahi leta nei, na malama mai ka mea Mana ma Keia noho kino ana iwaena o keia lahui.

            KA HANA E KE AKUA.  Eia no na wahi haumana ke noho pu nei, a ke hana pu nei ma ka hana a ke Akua ma na hale o ko lokau mau hanauna, a e hui aku ana ma ka inoa o Iesu ko lakou Kalahala ; pela makou e hele mau ai i na Poakolu ma na hale e paipai aku ai imua o ka poe naaupo, a himeni aku ai imua o ka poe naaupo, a nui mai ka olioʻi o ka lahui pegana i ka lohe ana ia mea hou, a muia mai lakoumau pepeiao, a me ka hoolohe oluolu mai uo a hiki i ka wa e pau ai ka pule ana, a pela aku no na hoahanau e hana ai.

            AO KULA AKU NA HOAHANAU I KO LAKOU MAU HOAHANAU @.  Eia lakou ke hoomaka nei ma ke ao kula aku i ko lakou lahui i keia makahiki hou.  Ua hiki ke heluhelu kahi poe, a o kahi poe e hoomaka mai ana ma ka hua mua a hiki mai i ka nui loa ana o ka ike i na hua palua, a pela aku.

            A e akoakoa mau ana makou i na la Poalima a me na la Sabati a pau ka makahiki.  Nolaila, e kauoha nui aku ana maua ia oukou e pule mau i ke AKua iwaena o keia lahui paakiki ; e eis kahi kanaenae ia oukou e na haipule o ke Akua mai Hawaii a hiki Kauai, Aole i makehewa ko oukou malama ana i ko makou ola kino iwaena o keia lahui, e noho ana no makou me ka hana, me ka waele, me ke kanu, me ka hookahe i ka wai ; a ihupohue wale ka haole ka mea nui o ka ike, ole loa paha makou o kahi hapa tausani o kahi ike.

            Nolaila, e alu ka pule e na haipule o ke Akua mai Hawaii a hiki i Kauai, i kokua mai ka Uhane o ke Akua i ka huki aku i na uhane o ka lahui naaupo, a loaa ia lakou kahi e hoomaha ai, oia o Iesu Kristo ko lokoo Hoola.

            AHAHUI EUANELIO.        Iulai 6, ua hiki mai o Rev.J.W. Kaiwi me kona me kona mau hoa hele eha mai Fatuhiwa ,mai, no ka hana a ka Ahahui Euanelio ma Puamau, i kii mai iaʻu a me Honiae ma Hanamenu.

            Iulai 14, hiki ma Hanamenu i ka la 15, uabapezito ia kekahi po ma Hanamenu 3, he mau waine me hookahi keki i bapezito ia.  He wahi ano maueue kahi mau ekalesia ma ia apana, no ka hana a ke kumu Pope o ka haawi ma ka waiwai ; a ua makemake loa ka poe naapo ma ia hana kuhihewa.

            A ke hai aku nei au ia oukou me ke kuhihewa ole, i lohe mai na kumu Pope mai Hawaii a Kauai.

            1. Ma ka waiwai e huli ai i mau hauman na lakou.    

            2. Aia a hele i ka pule Pope haawaiia mai ka lole.

            3. Aia e hele i ka pule Pope, alaila haawaiia i uku no ka hana.

            4. Hoikeike mai i na apana lole i na la a pau, i mea e makahehi ai ka poe naaupo ma ia mea.

            A ke mau nei no ka hana a na kumu Pope ma Hivaoa nei, o ka hana a Waawaaikinaaupo.  Peheala na kumu Pope ma ke Aupuni Hawaii, ke kuai nei paha ma ka waiwai, aole paha ?

            Noi mai ka aloha i na uhane i ke alakai hewwaia e ka ia maka ole o ke kai he loli.

            A e like me ka pulelehua i paa ae kona umiumi i ka mea e paa ana i ka pua koali, pela no e hoowalewale nei keia mau kumu Pope.

            O Daniela Taoefitu ka mea e ano kahuli ana ma ka aoao Pope, pela mai kana olelo ia maua o J.W.Kaiwi, nui ko maua olelo ana nona.  Aka, o ka papa ekahi o ke kupaa ma ka kakou hana misionari, oia no o loha Honiae, aole no oia i puni i ka hoowalewale a na kumu Pope iaia.

            HOLO AKU NAKOU.  Iulai 16, ua hiki makou ma Puamau, a hui me J. Kekela, me Naomi a me ka laua mau keiki, me na keiki kula eha, a e ola maikai ana no lakou a pau.  A @ ka hora 2 o ke ahiahi, ua hoomaka ka aha Euanelio a hiki ma ka ia 21, Iulai ; na pau ka makou hana ana.

            A ia makou ma Puamau e noho ana @ ki poka ia kekahi kanaka a make loa @ Mohei, na @ i pepehi a make @ ma na mahina mamua aku, ua @ (Moahau) o Kekela ma i kekahi @ make loa, O pua kona inoa.  I hana @ Kekela pela, no ka manao powa ana i  @ kaikamahine a mai make loa, molaiaukiuki o Moahau @ ia kanaka @ make loa.

            A ia makou a hiki aku ma @ iho, ua hoopau aku o J. @ imua o kahi mai alii, a na @ lokou ia @ ana, me ka hele aku @ mai, nolaila, ke koa nei @ na @ oukou imua o ka lahui pegana, na @ hoopau i kahi mau pilikia.

            Nolaila, ke @ @ nei @ i na @.  Aha Euanelio a makou i hui ai ma @ a e ike paha oukou i ka nui o kou @ @ manao, a me ka hemahema i @ @ keia hoomaka ana.  A @ @ @ kuhikuhi mai no, i mea e @

            Iulai 21.  Ua hiki mai makou @ @, a noho ana makou me J.W. Kaiwi @ i na la he 14.  A hei aku @ ka la 4 o Augate 1860.

            NA @ INO MA @.  @ @ hookahi mea i pepeai @ @ ma @.

            Aperila 2, 1869.  Ma @ @ luia kekahi kanaka a make loa, @ @ Rev. J.P. @, me Rev. J.W. Kaiwi @, Rev. S. @, aole mea @ i @ @ ka mea nana i pepehi.

            KAUA AINA MA  @ @.     Ialai  6. Ua hoomaka mai he wahi kaua aina.  A @ la 13 o Iulai, oia ka la  i @ poka aku @ aoao e elua.  A ma ka la 13 o  Iulai, ua@ au e kamailio me na ahi @, a e @ ke kaua, a pela no ma ka la 25 o Iulai @ hou aku no au e kamailio hou me na a @ kaua ana, a eia ke noho nei @ ka @.

            Aka, mai ke Akua mai no pahaa ia @ hana ino.

            NO KA MAHINA HOU.  Ua hoomaka @ kou e hana i ka Mahina Hou, ma ka @ ua loaa mai no na Niu.  A elima a @ galani aila i loaa mai no na mahina @ oia o Mei a me Iune.  A o ka Niu o @ aole i hanaia.  No kahi ole e wahio @, e @ no ks poe e hana ana i ka aila Niu.  @ wale koʻu wahi mano e hai aku, na @ e imi i mea e lako ai kahi e wahiho ai ka @.

A o kahi manao ma ka pepeiao laau.  Ke @ ka hana ma ia mea.  A ke holo mai @ ka poe kuai pepeiao laau o Tahiti, elima @ o ka paona o ka lakou.

            A ke makemake mai nei na keiki e @ pepa, oia na Pi-a-pa a me ka Helu Kama@ me ka Palapala Aian hou, me na Papa pohaku,e kuai ma ka pepeiao laau.

            A e aloha auanei na Haipule o ke @ mai Hawaii a Kauai, a me na alii.  A @ ke alii nui i ke Akua, Ma ka inoa o @ Haku o Iesu Karisto, Amene                   Na Z. HAPUKU.

 

He Mele,

O mai ka wahine

Nona ia uluna,

Kau iluna ke poo wai Pueo,

Ka mamaka ua o Koolau,

Ke noho oe ke pee la i ka lau-ki,

I ka malu o ke kukui,

Ke hele la kaua i na koolau o Halelea,

O mai ka wahine nona na ohana,

Malama @ una na ohia o Kupakoili.

Ke hooaikane la me na lehua o @

Ka mahalo wale no ka Haena i ka @

O ka uluna aia mai ko inoa uluna,

E ka uluwehiwehi,

Ke auhu mai la no o uka o Laa,

O ke kupaoa,

Aia la o ka makani halihali o Hilo,

Ke wahio la i ka o Punahoa,

He hoa aloha ka maile hihi i ka uka,

Ke aahu mai no ka noe,

I kona kapa o ke anu,

Aole wahine hemahema o Kauai,

Lawe pu no me ke kapa,

Kau iluna o Waialeale,

Lulu iho la i ke ala,

Waiho ia uka o Kaipuhaa,

Ka mahalo wale no ka kai,

O ala kukui

I ka nani o ke kapa,

E kau nei

Kau na kipona kapa.

Ia uka o Moloaa

He kilohana kapakua

No ke kapa,

Ka malama ka uka o Kapalei,

Ka mahalo ka Heke,

I ko laila puhau kamahao,

Ke aaku mai la no luna o Kalepa,

I knoa kapa o ka huna wai,

O honopu wai kanaka,

Ke kaa Ia iluna o  Kaloa,

Kau na kapa ala i k laila keiki,

Ka ulu wehiwehi,

Ka inoa- e o-e                                      (@ H. NAHAOLOWAA Lihue, Kauai, Ian.4.1870. )

 

HALE MU !

Hale kuai mea ai !

He oluolu loa ke keai ana o na mea ai ma keia hale, i lohe @ e na makamaka @ a @ !

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

            PALAOA makai loa,

                        KAMANO io ula no Keamolewa ma :

BIPI uahi no Kaleponi mai.

            KOPA keokeo- KOPA ulaula

                        AILA Honua ! AILA Kohola,

                                    KOPE - PAAKAI,

                                                Ai no la Lio me na Moa

Na me ono he nui wale o kela ano keia ano.

            PIA NO HAWAII MAI<

                        PIA AI-

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

Nalaila la ea, e na makamka, e hele mai no me kahi @ e ike maka @ @ i keia mau mea i haiia ae la maluna.

                                                                                                                        Me ka mahalo

                                                                                                                                    I. @