Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 6, 5 February 1870 — Aole kali ka manawa no ke kanaka. [ARTICLE]

Aole kali ka manawa no ke kanaka.

Ua ikoia uia keia kukulu manao kekahi waiwai nui n ke Akua i haawi mai ai i na kanaka a pau loa ; a ua ikeia no hoi ma keia kukulu inanao ann, he mea knli ole ka manawa i na hana n pau a kela kanaka keia kanaka e inanao ai e hana aku. Aka, ua pono e hoomaopopo mua io ke ano oia huaolelo manawa. Eia paha ia, ke pela nae hoi, oia no ka mea i kapaia mai e ka poe naauao ma kela wahi keia wnhi o ka ili hualala o ko kakou hokuhele nei, o ke sekona, minute, hora, la, hebedoma, maluma, makahiki hoi a kentuna ka ! a ina oia iho la ka mea i kapnia mai he nianawa, alaila, he mau wahi kanaenae ka'u e pili ana i keia, oia hoi; na manno nui eha, i mau mea nana e hoaka- j ka lea mai iinua o kakou, i ke kali ole o ke-1 ia mea he manawa i na hana a pau a kakou i e iini ni e hana aku. ! 1. He mcd waiwai nui ka manawa i ka! manao o ka poe naauao. i 2. He mea holo ka manawa, aole e kali; ana i na hana au mahope nku. 3. Ka poino o ke kanaka nona ka hoopa-! nee ana, oiai ka wa kupono. j 4. Ka pomaikai o ka mea nona ka hana j ana i ka wa kupono. j (1.) He mea waiwai nui ka manawa i ka | manao o ka poe naauao. | Wahia ka mea ninau me ka olelo ana ' iho iloko ona iho, Heaha la ka inea e akn-1 ka ai he mea waiwai ka manuwa ī ka manao; 0 ka poe naauao ? Meia mea la i kapa ia) mai ka manawa, iloko oiamea ko lakou hia-a i ana o ke kuluaumoe, kela la keia la, e imij ana, e hanu ana ma o a inaanei i na mea e| ko io ai ko lakou mau iini, a e hookele pono f ana hoi i loaa aku kahi e oluolu kupono aij ko liikou noho an». j Penēi e akaka ai : U ke Kulnnui o La-: hainaluna, aia iloko oia kula he nui a lēhu- \ lehu o na buke hoonaauao, mai ka papa ma-1 kua oia hoi ka papa akahi a hiki ioa aku i | ka inuli loa o na papa, aole nae he iike o na j mea i ao ia i kela a me keia papa, ua puu- ■ naue (ike ia ka manawa hoopaa no kela bu. ; ke keia buke. Ina he Akeakamai, Anaaina : paha, Moleanahonua paha, papa elua Hoailonahelu paha, a pela aku no. lua e waiho *>vale ia keia mau haawina, oiai ka manawa i kupono. alaila, he hoomaunauna manawn ia, • nole no i pili wale iiaila, ua laula iloko o na hana i hoomaunauna ia ka manawa, no ka mea, ma ia hana ana a kakou, aoie hoopau 1 wale ia ka manawa. ] Eia hot keia, ua minamina ioa ka poe na- ī auao i ka manawa. ine he keiki punaheie ia, 1 no ka aiea, me he mea la o ka manawa, ua 01 kelakeia aku no ia imoa o ite gu)a a me ke Jala, imua hoi o ka mon a me ka areo. j O kekahī hoi, ina i pahemo waie aka ke-! kahi minuie a hora paha me ka ioaa ole raai 0 ka mea kupono e pani i kona hakahaka,' alaila, oia no ka mea i olelo ia he hoopau ! manawa. Aka, aole nae hana ae ka poe oa- : auao pela, me ki hoomiunauna w»!e i k& ' manawa. ; U ua poe mea naauao !a no hoi, aole o la- i koa mahaoi wale I na hana e pae waie ai I ka manawa, e hana ae no lakou me ka mea j 1 loaa mai oo ka manawa i hio aku. Peneī lioi kekahi e akaka ai ; Aia kanaka j [laauao he wahi hana kupooo, a kamailio pu! 1« me ke kannka niaopo, a hoohana iaia oo} kekahi mau U me ka wku aka i ka mea paa-1 t»oa. A ma ka hapa hope oia maoao, m».: laila ka noonoo ana, eia hoi ka inanao o ka | poe naaupo, aole o lakou manao"nui he mea | waiwaī ka manawa. *IVnei e (oaopopo aii keia : Aia i keu kanaka uaaupo he man! wahi dhU, * manao n»āī ia e hek e iuu ru- '

ma, pia paha, tam ro»!aila e ina aoa a on», ! aoeane hiki oie īan ke eu ae, v * Aohe eo i[ ka hana a ke aou," a loihi ka mimwa o ' koon ,'oiii ana maiaila me ka hoomaunauna : aoa i ka maoawa a ka raea Maoa Loa i haa-. wi mai ia oe, noiaiia ea, owai !a o kona oha-, na e hiki iaia ke pani ae i mau minulea ho-. n pmha ma kahi o ka mea i liio ako ? oa maopopo ia kikou mahili aole io no be maoao o ka poe oaaopo he mea waiwai ka manawa. Wahi a Mea ma, •• e nana aka aohe JtUL" I (2.) He mea holo ka manawa, aole kaii: . aai i n» hana au mahope aku. £ ninaa teo mai paha aoaeei kekahi me ka i ana iho, Heaha ia kekahi oaa Oana i ka wa mahope aku nei ? ' Eia kekahi hana. O ke kokuiu hale, oia kekahi wahi hana a ke kanaka e haoa ai i ka wa mamuii aku. Penei e akaka ai keia,j he kane, a me kana wahine, a me ka Uua wahi keiki, e noho an.t ma Kahoolawe,o Hupeioa ke kane, o Uwekanaooao kahi omali; wahioe, o Hauieikahopewaa ka inoa pakahi'* 0 na wahi keiki. O keia kanaka, ua ulnkolako iki no, aia iakou e Inana ana i na kai-j aulu oia wahi, iloko o kahi haie, '* uhiuhi iau mamane ka wai a Kapapala," i kupono wale iho no ka wa maiie. Ai kekahi wa ma-; mua fle o ka hiki ana mai o ka ua. Olelo' aku ia ka wahme i ke kane e kukuiu i haie,» 1 mea e paie aku ai i na paka ua o ka hooiio ; e hiki mai ana, aka, hoonunea waie iho ia no' ua kanaka ia, a hiki mai ia ka un, a ike iho la ua poino ia, a me kana wahine, a me na ! keiki, he poino ka hoi ka ua mea o ka hoo- [ palaleha, a hoopanee i ka wa kupono. Peiu j no hoi ke kanaka mahiai, a ine ke kanakaj iawaia, a me na mea like. Ina niahiai oie j ke kanaka i ka wa kupono, a me ke kanaka iawaia i ka wa kupono, alaiia, e heo auanei ka manawa kupono mai o lakou aku. Eia waie noka pono, e hana koke o i ai ka wa kupono, mai kali npopo, a i oie, a keia puie ae, a i ole hoi ia, a keia mahina ae; aole pono ke kali pela, o ka loaa, niai noho koke iho no paina. | (3.) O ka poino o ke kanaka nona ka hoo-j panee nna, oiai ka wa kupono. Ua piii mau ia kakou keia manao, he inea mau no ia i; kekahi poe ka hookaulua, ka hookunana anoj oie o ka hann paha, a i ole ia, o ke kali paha a mahope aku, me he mea la, o ka manao kuhihewa o kekohi poe o keia iahui,a lakou e luana hoolai mai nei, ma na oe kapa ka-j hakai, e manao ana lakou, ke kaii nei ka ma- j nawa, no na hana a kakou e hana'i i ka wa a no, a me ka manawa mamuli aku, no ka men, o ka haku nui nona ka malamalama nui i kuupau mai i ka malamalama ma ke« kahi aoao o ka honua, a pouli hoi kekahi hapa o ka honua. Aole no hoi o kona haawi ana mai i ka malamaiama, i kupoeio ia kakou ke īke aku i keia mea keia mea e mokaki mai nei ma ka honua, a me na hana akakou e iini ai; a [manao mai kakou, alia! alia !! mamuii no ; Penei kekahi, aia o John Brown e naua heie mai ana mai Honoiulu aku, a i Kaneohe, a o ka mau no hoi o ka. malii o ka houpo iewalewa, i kona manao, aole ia e hiki pono ana i kahi i manao ai,aia hoi, ike aku ia ia he mala ipu hnoie, a ma» nao mai la o ka la!au lima nui ka pono, ma ia paina nnn, olu nku la kela he wai ko lalo. Ina aole i koalaala kela malaila, alaiia, aole i ike ia ka pono. E like paha me kekahi kanaka, ua uiu mai na manao maikni iloko ona, he inele paha, he mau hua mele pa, ko, li, paha, ua pili pono ka Ia i Papaenaena, no keknhi mea ana i haku ai, o ka pono, e hoopaa ia mea ma ka pepa, a pela aku. He mea j nui ka manawa, ua piha u kakou, a i poho ka ' manao. ua poino no hoi ua mea la i bana ia. (4) Ka pomaikai o ka mea nona ka hana ana i ka wa kupono. E maopopo keia, ke nwihi aku i ke kanaka nona ke kukulu ana i ka hnle i ka wa kupono, manno ae o ka hiki ana mai o ka ua, aole o na hoopanee manawa, ua īke i ka hoka he hoopanee a maniuli aku, ua hana koke kela me ke kali oie. A haule mai la ka ua, nou mai ia ka makani. Oieio iho ia keia " Kani ke-e a ka hokil i kaihona." A he wahi laiani meie. •• Pu. J kukui pahoa me he waa hol» la." O ka ' pale kana ka ia o ua kanaka, ua ko ka makemake a hoouiuoluia ka noho ana. Eia kekahi hana kupono e hana ia i ka manawa kupono. O ka hooiaulea ana aku i na mea ku-e,i oia hoi kekahi hana e hana ai i ka mnnawal kupono ; penei e akaka'i keia. Aia o Mea,| he wahi kanaka uiakolako, a o Meama he j wahi kanaka iiihune, nn Mea he miula, a na j Meama he wahi pahuiu uala, a i kekahi ma-j nawa, ua poino kahi pahulu uala a Meama,' a kau aku la kela i ka uku hoopai maiuna S iho o Mea, ano wahi a Mea ; aoie au e hookaa ia oe no keia mea, a no keia hooie ana, uiu mai la manao kaua hakaka mawaena o laua, e kipikipi aoa kekahi ine kekahi, me| he kao ia ke ano, a iiio ia i mea ku-e iauna | ole mawaena o iaoa. Ca pono ioa e hoo-l iauiea aku kekahi ia iaua, oiai ka manawa | kupooo, maiia hoi, o liio hoi ia i mea e kui-1 kahi ai laua kekahi i kekahi, a i loaa »i ka j oluola kopooo. | U kekahi mea nai e pili ana i keia, a ua j pili kem iioko o na kanaeoae eha i hai ia ae 1 ia maiuna ae oei, o keia kukulu manao ana.; A roe he mea ia, oia maoii oo ka pilikia oui | o ka lehaleho, i hoomanao iioko o oa pono o| ka uhane. Ua iohe piaepioe kakou i ka po-l no io maoli o U ohaoe o kakoo, ke makaaia! mau kakou, a e hana i ka makemake o kaf Haka mea hale, nona keia oia aoa, oo ka mc«, aia ma kooa lima ke oU o oa Uhuikaoaka a pau ma ka hooua oeī, a me oa meai ma ka laoi i piha ai, a e koipaio ana keU 5 ia kakou nei ka poe e manao ana e hoopaoeeī ana, a mamuii no huli i ka pono. No ka! mea hoi. ua waiho akea mai k keia i kaoa| oUIm «iwiuko o ka liaiUaU, ke alakai paup»u-l

J aho oie, kahi kupooo ia kakoa e iMwkele «L | i loaa ia kakoa he makao#, ai* ka ma keia J ao, ke ole kakoa e kali, •• Imoa na maka a ; iaoakila, kuu ka luhī." Aka hoi, kaii kakou, : hoopanee. e mea maiama i koe, alaih huli \ ako au, a i oie ia, hookahi makahiki huii aku, a ioa peia ko kakou manao e niia ai. aiaila, !e haale ana i ka hopewaa, a oia hauie ana, ; a komo kapuiu aku i keia ao, ua maopopo ka uku. o ka make mau loa iieko o kahi i hoo~ makaakaa ia nou e noho pu ai me ia Liooa ' 100. E aho nO ka haule ana i ka hope moka,a me kekahi mau mea e ae o keia noho aoa, i mamua o ka hele hemahema ana aku imua i ke aio o ke Akoa, me kahi puolo oie o ka li--1 ma, a e pani ana kela i ka puka, a i kou wa e ku ai ma ka puka a kikeke aku. eia kana; > " Hele peia oukou, aoie au i ike ia oukou," | 4k E nana aku ahe keu oka apa." Noiaiia mai puoihei ka manao o kakou i ka nani i puehu waie, a ke waiho aku nei au Imua o'u ; poe pani nu hou, he wahi nu hou iki no keia, ' a i ike oie, e aho no i wahi apona maka ani|ani. J. Daimana.