Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 8, 19 February 1870 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            Halawai Euenelio o Oahu.-Ma ka Po-aiua iho nei, ua akoakea na kahunapule a pau o keia mokupuni 'ua Kaumakapili, e li-ke me ka hoopanee ana, a halawai hou ma-hula i ka la 15 of Feberuari nei. Ua akoa-hua mai na kahu, haiolelo a me na elele pakahi o keia ekalesia, a pau loa. Ua weheia ka lakou halawai me ka haiolelo a ka Lunahoomalu o kela halawai, oia o Rev. J. Manuela o Kaneohe. O ka lakou mau ha-ma. e i keia no ma ka lakou buke mcolelo, ke hoohaia na hana.

 

            Luna Makai No Koolaupoko.-Ua lohe mai makou, ua bookohuia o losepa P. Ka- mni. Esq.. o Kaneohe, e ka Luna Makai Kekie o ke Aupuni. W.C. Parke, Esq., i Luna Makai no ka apana Koolaupoko, ma kani o Barenapa e hoomauna nei i ka ohana i haawiia e ke aupune e malama. Nolaila, e hele i mua e Hawaii opio, a e hoopololei i kau hana, aole ke kaukoo aku mahope o kou hik@ua i kaileleia ae la. I @ i eo ka inoa.

 

            Na Mele o "Ke Au Okoa."- Ua ikeia maloko o keia nupepa a kakou e hanai nei, @ hou loa i hakuia e ko lakou haku @ kaulana, ka Bone, i hoopilia hoi na leo @ mai loko mai o na leo haole. Ua ka-@ makou i ka maopopo ole o keia haku mele hau. Eia la mahen kona wahi e haku nei? Eia paha maluhia o na mauna o Kau-hoialiuanui a me Kaala, a eia paha ma ka ihu o @ Mela, ke ike la i ka olali. Haupu makou a hoole, aole he haku mele o Bone, aka he alamihi oie e kani hone nei ma he hai Eleeie.

 

            No Fakehiwa.- Ua noi mai ka Hope Kakauolelo o ka Papa Hawaii ia makou e hoo-oha aku i na makuaminka a pau o na Misionari Hawaii e noho ana ma ka Pae Aina o Fahuhiwa ma he mau palapala ka na maka-waka waanei, puolo paha a la mea aku ia mea aku e manao ana e hooili i Fakuhiwa. e hoouna koke ae oukou i ke Keena Kuai Bake o ka Papa Hawaii ma ke kihi hema o ka Hale Luina ma Hunolnlu nei ma ka inoa o W. Kainalani, Honolulu. O ka lohe ko oukoa a hoomaopopo, aole ka hoopoina.

 

            Ka Noha Ana o Honolulu i keia Mau Pule. I ha pule aku nei i hala a me keia pule e hele nei, un ano e ka noho ana o ke kulana-hauhale alii. Ua nou mai ka makani, hou-le mai na paka ua, aka, aole mae he mea i hoopoinoia o ke ola. O ke anu, ke koekoe ka nalulu, ke kumu a me ke ano e o na le0. Oia na makana i haawaiia mai i keia mau la aku nei. aka, e chaeha no nae kakou i ka lo-ke ana, he poe kino ola kekahi i hoopoinoia e ia mau hoailona a ka mai i hoouna e mai la, aka, o ka malama wale no ko kakou pu-no i na wa a pau.

 

            Hiki Ole Ke HOONOHO.- O na haina o ka nihau helu a ke keiki mai Honoinakau mat, i hoolahaia ma ke Koukou o ka la 27 o No-ceinaba i hala, ua lona mai ia ma ka la 1 o Dekemaba, a ua hoopukaia e hoolahaia ana, aka mahope o ke kah ana aku i na lima o na paahana hoonoho hua, aole i hiki iki ke hoo-nohoia, no ka paakiki o kekahi mau kaha, na hua helu a me na hauolelo, nolaila, i na he mmakemake ko ke keiki o Honomakau e ihe i na haina, eia no ke waiho nei ma ke Keenn Kuokoa no ka hoikeikeia ana, i kela a keia poe puni ninau.

 

            No Fatuhica.-Ua hoolimalima iho nei ka Papa Hawai'i i ke kuna Isbella e holo i ka Pae Aina o Fatuhiva, a ua ne mai ma on a i heia. Ma ka la mua o Muraki, e haalele ana ua kuna la is Honolulu nei, a holo pololeri aku i kela Pac Aina, e lawe ana i na kokua, nolaila, ke poleai ia aku nei na makamake, na honlohs, na kaikuaana, nu pokii. na kaikuahine a me na makua, in a he mau palapala aloha ka lakou, mau puolo koolua manawalea a me kela a me keia mea nouhou i manoa ai e hoouna aku, e hooili po-lolei ae oukou ia W. Kamalani, ma ka Hale Kuai Buke o ka Papa Hawaii in a Honolulu nei, mamua ae o ka la mua o Maraki e hiki mai ana.

 

            HELE I KE ALA HOI OLE MAI.- Ma ka poa-eno o ka pule i hala, ua lawein aku la e ka make ma Kalauao i Ewa, ka wahine mare a Kauka S.F. Poka, oia o Mrs. Kalolaina Poka. He mai loihi kona i kaa iho nei no kekahi mau malama loihi i hala. Ua mao-popo i ka lehulehu o keia kulanakuuhale, he wahine oia ua ike i na lealea o keia ao, aka, mamua iho o kona makaukau ana e haalele mai i keia ola ana, ua mihi oia no kans mau hana kewa a pua i hana ai ma keia ao, a mauil o kona makemake iho, ua kauohaia kekahi kahunapule o keia kulanakauhale e hele aku e pipi i ka wai hoailons no ke kela ana i kona nau hale, aka, mamua o ka pipi ana rain i ka wai, ua pinsninsu mua ke kahunapule no kona manaolana, ua kala mai ka Haku iaia, a ua hoike pololei mai kela. Ua kauia ka wai nualuna on a mamuli o kona hoike ana mai i know mauaoio. Lua ua oiaio kei mihi hope loa, aloaila, he kumu anei la na ka poe o keia wa e hoopanee ai, a koke ma ka lau? Aole, ano ka wa pono, a ano ka wa e ola ai.

 

            Maui.

Na LUNANAKAAIANA o WAILUKU.- E makemake ana na Lunamakaeina o ua Wai Eha, oia na Mea Hanohano W. H. Kauuwai a me Noa Kepoikai, e hoohalawai ma kela a me keia ekalesiuIo ia a paua koho, a e hoiko mai na makuaainana o laua i ko lakou mau manao, a na a mau halo wai e wae i na mauao maikai me ko laua hoapono pu, a lawe aku i maua o ka Hale Ahaolelo. Ike hauoli nei no hoi makou in a pela ka hana on a a kekalii mau apana e ae, e hoohalawai ai me ko lakoa mau makaninaua.-L.H.

 

☞ Ua loheia, he wi ma Lahainaluna i keia mau la ake nei, a e hele nei paha. Ua ai na keiki o ke kula i ka poi palaoa, a in a e loii aku ana ka manawa a ka wi e oni ai. alaila, he mea kana luaia ka hooloihi ana aku i ke kula. Peia ka hoike mai a kekahi.

 

            MAKEMAKE KAHU EKALESIA.- Ua loheia, ua makemake ka Ekalesia Kuokoa o Waikapu i kahunapule no lakou a na lakou e hanai ponoi kona ola. Ua noi lakou ia Rev. W. Kahookaumaha o Kaanaplai no lakou, a e ae mai ana pha kela. aole paha.

 

            NA MEA HOU O KAUAUKIUKIU.- Ke mauanaua nei no ka ua iloko o keia mau la, me ka hoomaha ole. Ua piha ua kiowai a hu wale aku no i ke pili. Nolaila, auhe piiikia wai i kow ua hoolawaia mai e ka mea mana loa ma ke hoi hookahi ole a kona poe haipule nolaila ua hookoia ke noi a ka poe manaoio i ha Haku.

 

            -No na Mai Ahulau.- Ke holo nei no ka make ma ka Apana o Makawao nei, aole i kana niai. Ina e heluia ka nui o ka make ma keia Apana, ua hiki aku no ia ma kahi o ka elua haueri, a oi aku, a emi mai paha ne ka niea, ua haule kekahi poe ma ka helu ana nolaila ma ke kaupaona ana i ka like o ka hanau me na make, me he la ua palua a oi aku ka inke munua o ka hanau. Ma ka helu ana i na keiki e hele ana iloko o ke kula, e loaa he haneri me kanaonom a in a e huiia mai na wahi hanau, alaila e manoa au ua like ka poe make me keia poe ke huiia A eia ka ninau. ua like anei ka hanau me na make? E hui mai, pipi holo kaao.

 

            D. KAUAUKIKIU

Makawao, lanuari 26, 1870.

Hawaii.

- Hookupu Mahina Hou O Napooeoo.-- No ka malama o Feberuari, ua hookupu mai na hoahanau o Kaawalua he S2 50; no Napoopoo he $9: a no Kui. he S10 60.

 

            E kukulu ana ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Mauna Hoano, Hamakua Hikina, i ka Poaha mua o Maraki, la 3, 1870, e hiki mai ana; nolaila, ke hoakea aku nei kekahi o na Komite o ka Ekalesia o Hamakua Hikina no na wahi e noho ai na kahunapule; ma na hale o Elia Nainoa e noho ai me na elele. Ina ua lehulehu loa, na makou no e hookipa ma kekahi mau hale kupono e ae.

SAMUELA.

Olelo Pane ia G. W. Lauiloa.

E KE KUOKOA E; Aloha oe:

            Ma kou ahonui lokomaikai, ke noi aku nei au ia oe, e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino, i keia wahi olelo pane i ka mea nona ka inoa ma ke poo o keia kukulu manao, aia ma kou Helu 4 Buke 9 aoao 2 kana hai akea ana i kekahi ole i kakauia ke poo o kona kukulu manao. “Hoi ole ke pono o ka Hui mahiko ma Laie a ua kanaka maoli.” Eia ka’u pane aku ia G. W. Laniloa, a i ka lehulehu i ike mai ai oukou i ka pololei o kana olelo i hai akea ai, a me kona wahahee. O keia Hui mahiko e olelo ia nei ua poho, ua hoomakaia ma ka la 3 o Feb. H. H. 1868, a he ewalu eka ko i loaa ia lakou i na malama mua oia makahiki, a me na hana e ae a lakou i hana ai; aole o lakou puu dala i hoahu no keia hana nui, aka, he wahi hapaha kahi dala o ka hoomaka ana i kinohi, malaila i kakauia ai ka moolelo o keia Hui; a hoomaka iho la ka hana me na lima, me na oo-ho, me na kaula loloa elua, loaa mai he mau eka ko e like ka nui me ka mea i oleloia maluna ae, ua piha pono i ke ko i kanu ia, a i ka hapa hope o ia makahiki no, mahi hou keia Hui i kau wahi o ka aina, a ewalu eka hou i loaa, o ka pulapula i kanuia ai, noloko mai o kela mau eka mua ewalu, me ka wili ole ia o ua mau eka mua la. A i ka M. H. 1869, ilaila i wili ia ai kahi mau eka ko a ka Hui, eha ka nui, koe aku eha eka, i pulapula e kanu hou ai no ka aina a ka Hui i mahi hou ai a loaa he mau eka hou, ua piha keia mau eka he 40 o ka Hui i ke ko e ulu nei i keia manawa. O keia na hana a ka Hui i hana ai, a G. W. Laniloa e olelo akea nei i ke pono o na kanaka Hui mahiko o Laie.

            A eia na loaa o na hana o keia Hui mahiko i waena o kanaka, no na koena ko o ka puko i laweia e kanu no na eka hope ewalu, ma ka wili ia ana o na eka eha, ua loaa he mau tausani paona, a penei oukou e ike ai: No ka hapa o ka aina, 3,158 paona, no ka wili, 4,737 paona, a no ka Hui, 4,737 paona. O keia na paona ko-paa a ka Hui i laweia e G. W. Nebeker i Maunapohaku, a kuai ia aku malaila no na dala gula $673.60, a hoihoi ia mai keia mau dala me ko makou ike maka; a na ua mea la nana i lawe i ko makou ko-paa i hookaa i na lilo a pau, penei: Mai Laie i Honolulu, mai Honolulu a i Kalifonia, mai Kalifonia a i Kakalameko, mai Kakalameko i ke Alanuihao, mai ke Alanuihao i Maunapohaku; a he mau loaa o ka Hui ma na hana e ae e pili ana i ka mahiko $313.66 alaila, huipuia me ka loaa o ke kopaa, ua like ia me na dala $987 27, a maloko o keia mau dala, ua hookauia na aie a pau o ka Hui, aole wahi aie i koe, a ua koe ke dala, ua haawiia na keia Hui holookoa $284.25 ua koe no ke koena dala aia ma ka lima o ka Puuku o keia Hui $128.00 a me na eka ko e ulu nei 40. Eia ka ninau i ka poe naauao, a nana helu hoi. Ua poho anei ka Hui mahiko o Laie, e like me ka G. W. Laniloa e olelo akea ana? i kuu ike ana ua like ko oukou manao me ko’u, e hoole ana aole i poho ka Hui o Laie, a ina pela, ua hiki ke kapaia oia he wahahee kana olelo ana, aole i pau ke dala o keia Hui ma ka eke a Hakai. A eia hou keia ninau. Mahea la ka Hui a G. W. Laniloa i ike ai ua kukuluia me ka hoahu ole i puu dala mamua? a ike ana ia i ka holo pono o ka lakou hana ana, a ma ko Laie nei ke poho ana. Ke ike nei au aole e loaa i hookahi ma kahi e ae, ma Laie nei wale no, no ka mea, he Hui Kumuwaiwai ole keia i ka hoomaka ana kinohi, aole i hookahi dala, aka, ua ikeia ua loaa he mau haneri dala, no loko mai o iwakaluakumamalima keneta ko lakou wahi Kumuwaiwai a me na lima. Aia hoi na eka ko he 40 ke ku mai nei; aia i hea ke poho o keia Hui a G. W. Laniloa e hoolaha nei? Ua waiho mai anei keia Laniloa i kona mau dala i keia Hui i ekolu haneri? ua waiho ma ka poho?

            Eia ko’u manao no keia kanaka e huna nei i kona inoa, he kanaka wahahee, a ua maa oia ma keia hana, no ka piina o kona manawa ma ia hana, huna oia i kona inoa, a kuhikuhi lalau i kona wahi i noho ai o Puuehi, me ka hoolilo i kana olelo na ka malihini mai, e olelo ana, ua pau makou i ka pololi no ka hele ana mai ma ke kuhihewa, ea, he wahahee keia, ina no ka wi o ka aina kana olelo ana i ka pololi, alaila, aole i waena wale o na malihini ia mea, eia no i kamaaina kekahi pololi a’u e ike pono nei, no ka mea, ua kii mai lakou e kuai i ka ai a no malihini, ma ka $3.00 dala o ka lalani, o keia anei ka pololi o ka malihini, o ka poohu o ka lae i na dala $3.00 o ka lalani ai a ua malihini nei? I ko’u nana ana i keia olelo a G. W. Laniloa ma ka nupepa Kuokoa, ike iho la au o keia ka hana a ka hupo, he kanaka i ao ole ia no ka ike, a he kumu alakai i ka palaualelo, a e noho ma ka makilo wale ana.

            Nolaila, e kuu mau makamaka e noho mai nei mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano, ua ike oukou i ka manao o G. W. Laniloa i hai akea aku ai ma ke Kilohana Pookela o kakou, oia hoi ka “Ka nupepa Kuokoa” he wahahee ia olelo ana, he ike ole, he hana o ka wa naaupo, he ike hipuupuu, aole o ka ike huahelu, a ina aia oia ma ka papa o ka ike, a naauao, akamai, alaila, e ike no oia aole i haule poho keia Hui ma na kumu i weheweheia maluna. Ua nui na mea i koe iloko o’u no keia mau mea a G. W. Laniloa i hana’i, a i na i pane hou ia mai au no keia olelo, alaila, ua makaukau no au e pane hou aku. Me kuu aloha nui i na Keiki o ka Hale Pai. Me ka mahalo.

J. W. H. KOU.

Kealakaha, Laie, Feb. 14, 1870

Ua haule iho nei ka manaolana o na

ONA MAHIKO O NA WAI-EHA.