Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 12, 19 March 1870 — Page 3

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Paula Plapp
This work is dedicated to:  Halau Hula Napuaokalei'ilima

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KE KUOKOA, HONOLULU, MARAKI 19, 1870

 

            Ma ka Peakolu iho nei, ua haawi ae kekahi makua kanai keiki. i ahaaina hoomam@ i ka la hanau mai ai kana keiki hoohiki, oia hoi. he “Ahaaina Palala.”  Malaila ae no lekahi poe kamaaina o keia kulanakauhale. a ua olioli makou i ka ike ana. aole mea inu oua ina ia ahaaina.

 

            NA KAHUNA LAPAAU HAWAII—Ua lohe mau makou, ua haawi aku ke Kuhina Kalaiaina o Ke aupuni, i na Palapalo ae lapaau i na kahuna he hanaha a heu, aka. ua haohao makou no ka oiaio ole o keia lono. no ka mea. he mau nupepa no ko ke aupuni, aka. aole nae i hoolahaia ae na inoa o keia mauKahuna Hawaii.  Ke kali nei makou o ka hoolahaia ae.

 

             Ma ka la Sabati iho nei, ku mai la ka moku kiapa kalepa Adelia Carlton mai Sikane mai. iloko o na la he kanaono kumamaha @@ @@ ohua he haneri me iw@kalua, e holo @@ ana Kapilakiku.  Maluna mai ona i lo@@@@@@, o haalele ana ka mokuahi mua o ka @@@ o ia Sikane.. a e holo mai ana i Hawaii nei. ina ka la 17 o Maraki nei.

 

            NO KA HOOLE WAI ONA—Ma ka po Sabati iho nei. ua haiolelo ae o Napoliona Nihi mailoko o ka luakini o Kawaiahao no ke ino o ka wai ona.  Ua akoakoa ae malako o ia halawai kekahi poe ui.  ua pahee wale na puu ia ai. aka. ke manao nei makou e haalele ana lakou mahope o ka lohe pono ana i ua ino a me na popilikia oia mea, mailoko mai o ka haiolelo a Napoliona Nibi.  Ke h@u leo pu aku nei hoi makou i ke kanaka makua i nui maloko o ia hale, makepono ke @ haiolelo au.  ke haalele loa aku o@, a ina@@hoi, ke hoi hou i hope a ai hou i ka luai.aohe pono.

 

            KA MOKUAHI “IDAHO”—Ma ke ahiahi Poakolu iho nei, e like me kona manawa mau, holo aku la hela mokuahi i Kapalakiko me na ohua a me na ukana mai keia awa aku.  Mai@@@a oua i ike aku ai makou i ka holo @@@ aku o kekahi maou haole maka kamaaiua @@ Honolulu nei, e like me Rev. B. G. Kan@ o Ual@na, Kakauolelo  a ke Kuhina o Ko Na  Aina e a me kana wahine, me ke keiki a Kapuna Luce, ka Rev. Haku Harvey o ka Ehalesia E@elani, ka poe hana keaka lio @ me kakahi poe eae.

 

            KIIKAHI O HAWAII NE RUSIA.—Ua noho ae Aha Kuka ma ke kulanakauhale o Pari@@. ma ka la 19 o lune 1969. maw@eua o @@@ Carigny ka Elele Kuhina Hawaii a me @@@n@e de Stachelberg, ka Elele o ke aupuni o Rusia, ma Parisa.  Ua hana, a ua hooholo @@ua mamuli o ka mana i haawiia e lo la ui mau aupuni, no ke Kuikahi panai like m@ ke kulepa a me ka hooholo moju ana uawaena o na aupuni elua.  I kekahi wa aka e hoolaha pau makou i ke kuikahi, i ike mai ni ko makou poe heluhelu he mau Kahawai no lakou no ke aupuni.

 

            KE KEIKI PAIONIA.—Ua loa, mai nei ia Kauka F. P. Jud@Ke Paionia, oia hoi ka buke mooleloo Abernhama Linokona, maluna mai @ ke kiapa Comet@ i kela pule aku nei.  O ka poe i haawi m@a na dola i kinohi, ua holopono lakou. a o ka poe i hoopupu a keia wa, o ioaa no ia lakou ma ke dala hookahi me ka hapalua.  He hookuhi tausani ka nui o na puke i paiia a honunaia mai nei.  He wahi buke muikui keia, a e makepono ana no ka p@3 a pau e kuai ana i keia buke.  He wahi buke maikai keia o kela keiki kuaaiua o Aberahama Linekona, i noho he kuaaina o Aberahama Linkona, i noho he huaaina, a @@ i poo keikoi loa n ke aupuni Ripubalika nui e kokoke mai nei ia kakou.  E loaa no keia mau buke i ka poe makemake, maloko o ka Hale Kuai Buke o ka Papa Hawaii a me ka Hale Kuai Buke o H. M. Wini ma ke kumukuai he hookahi dala a me hapalua.  Ke kono nei makou i ka poe puni moolelo, e kuai nui.

 

            KA HANA NAALEA A NA KAHUNA HAWAII—Ua lohe mai makou, i kekahi mau Poaono aku nei i hala, ua hoohalawai pinepine ae kekahi mau Kah@@a Hawaii ia lakou maloko o ka Hale Kula Kaikamahie ma Kwaiahao, no ka nounou ana, no ka haawi ole ia o na palapala ae lapaau ia lakou e ke Kuhina Kalaaina. Mawaena o keia poe kahuna.  i maopopopo ole ia lakou ke ano o ka lakou malama ana i ua halawai o keia wa naauao ua keho ae lakou i kekahi pua alii a me kekahi mau kanaka nunui e iho o keia kulanakauhale, i poe na lakou e alakai i keia  Aha me na mea biki ke noi a palapala hoopii paha. Ma ka lakou halawai mua, ua hoopii lakou i ke Kuhina Kalaiaina e haawi mai i na palapala ae. i ka poe i hoikeia a hoaponoia e ka Papa Ola Hawaii.  Ma keia pai-pai ana a keia Aha. ua noho ka Papa Ola Hawaii me ke Kuhina Kalaiaina, @ ua kukakuka no ke kupono.  Ua ae aku ke Kuhina e haawi i na palapala ae i na kahuna ekolu no kela a me keia apana o na mokupuni.  O ke makou lohe keia, aka, ua huna loa nae na nupepa aupuni. a i ole no paha he lawena olelo wale iho no.  No keia hooholo ana a ke Kuhina i ekolu wale no Kahuna o ka apana hookahi, nolaila, ua noonoo hou iho nei na Kahuna, e haawi i ahaaina ma ja la e wehe ai ka Ahaolelo, a e honoia na lala a pau o ka Ahaolelo, a hele i ua ahaaina la, i mea e kauo ia mai ai na Lunamakaainana, a hooholo i ka na L@huna Hawaii me e hoopii aku ai, oiahoi, e haawiia i umikumamalue palapala laiki@i i kela a me keia apana o Hawaii nei.  I keia la, e halawai analakou maloko o kela hale kula, me ka makoukaou i na dala eha pakahi e hookupu ai, no ka heawi ana ia mau dala m@ ka li@@a o kekahi puuku, e malama, a hana i ahaaina no kela la i oleloi@ mal@@a. Pela io anei?  Ke uwalo e aenei makou i na Lunamakaainana, mai kuai i ko oukou koho ana no ka io puna a me ka poi, aole hoi e kukai i ka hoohiki no ka pokale

 

            HOLO AKU NO BROOK IS.—Ma ka poalua iho nei, ua haalele iho ka mokuahi @aua Amerika Huipuia Sakin@ kapena S@@@@d i@ Honolulu, a ua holo aku kela i ka mokupuni maluna ae. o kahi ona i hoounaunaia mai ai e kona aupuui a bele e hana, a e hoohohonu hou iho i ke awa komo o ua wahi mokupuni la.

 

            NO KA LUNAKANAWAI O EWA.—Ke lawe inai nei makou malalo iho, i kekahi olelo i loaa ia makou malako o ka nupepa haole “Ko baneti Po@@i” i hoopukaia ma Honolulu nei, i ka Poalua, la 15 o keia malama, e pili ana i ka Lunakanawai akamai ma Ewa, mahea ka ike a kou maka a me ka lohe o kou mau pepeiao, i loaa e ole ai ia oe mamua, ke kupono ole o na kumukula ma lou a pana.  “E ao aku i na noonoo opio pehea la e ki ai, ahiki i ka wa a lakou i hoole mai ai ia oe aole e koho no kou holo lunamakaainana ana no ka Abaolelo?  a no ke eha oe e ini kala nei nou no ke kipaka ana anu i ke kumukula, ma ke kumu o@ i hewa like ai?  Ke manao nei makou, ina i koko kela mau kumukula i kou balo@a, ke hooko ia in mea a pau e like me kou makemake, a ina ua manao no oe, aole ia he mea hewa.  Aka. ke manaoio nei makou, o ka inu ana i kekahi mea e ona ai, he mea kupono ole ia i ke kanaka e noho oihana aupuni ana a ina ua maa oe i ka hookamaeinae ana, ke noi nei makou e waiho oe i ka oihana, a e  haawi na ke kanaka manao pono e noho ma lou wahi, no ka mea, ke manaoio nei mahou o ka hoopono a oiaio, aole loa e waihoi@ ka mea e pono a no ka hemahema i ka kanaka e hoho ana ina ka noho Lunakanawai.

 

Maui.

 

             PULOLO I KA WAI A MAKE.—Ua lohe maimakou, mai ke kulanakauhale alua mai o keia Pae aina, oia o Lahaina, ua piholo kekahi keiki opiopio maloko o kekahi kio wai ma Lahaina, he eono kapuai paha ka hohonu o ka wai, a ua nuau pinepine no ua wahi keiki la mamua aku, aka, i keia nuau hope ana’ ua piholo aku la oia a make.

 

            HOOKEKE NA MAHIKO.—Ua lohe ia mai, ke hookeke nei na Mahiko ma Lahaina i keia wa.  a hoopii kekahi i kekahi imua o na Aha hookolokolo.  O ke kumu o keia hoopii ana, no ke kuai ana i na ko i kanuia : No ka lehulehu no paha o na haku aina o kanaka, nolaila, hele no kahi mamuli o kana mana, a pela no hoi ka poe mahi malulo o ka lakou mana.

 

Kauai.

 

             NO HANALEI—Aole no hoi i pau ne ka hoolohe ana i keia mau mea mal@lo ae, halulu ana no hoi ka lono no keia apana, i kekahi mea apana.  Pehea la e pau ai keia hana ? E ku like kakou a pau iluna, a hopu aku kela a me keia mea inu ole i ka pue inu, a ku aku imua o ka lunakanawai.

 

__________

 

           NO ANAHOLA.—Ua haiia mai ia makou ka lono, ke uhai a holo nei no ka Elele a ka Moi Waiona ma na uluaau, ma na puu panoa a ma na wahi laela@ o ka aina koolau o Kauai.  Ke akamai nei lakou i ke kahi i ke ki, a mailoko mai o ko lakou akamai ko ka poe puu pahee ma ka rama, i houluulu ai lakou i na kulu pakahi i paki kakaikahi mai.  Ke hoolaule@ nei ma na maka imua o na kanaka, a ke ko’uko’u nei na puu ma kahi e ne.  Pehea, ano ka wa e healele ai, a hul@ ae a hookiki malalo o ka malu, e noho inu wai ona ole.

  --Ua lohe pu mai hoi makou, ua pepehiia kekahi wahine Hawaii ma Kalihiwai, a ua ane manaonao ; a  o ke kumu o ia pepehi ana, oia no ka inu una o kela kane, a hoi aku me ka ona a ulupa wale aku i ka mea ana i nui ai ka waha i ka ae imua o ke kahunapule, @ malama i kau wahine i ka wa maikai a me ka wa ino.  Eia no la o ka houuku o ka ae ana, he manao pepehi no i ka wahine mahope aku.

 

__________

 

He mea kaumaha no ka manao ke

 

HALA NA POMAIKAI I IKEIA.

 

            Oini e noho ana kekahi kanaka opiopio ma ka oihana hanohano a Kakauolelo paha, a pela aku.  Aia a hala ne kona mau manao mawaho o kana hana, alaila, o ke ano e mai ia no ia o kona malama nu@ i ko hai pomaikai, he waiwai a mea e ae paha.  aole una e ike kekahi i kana mea e hana ai he mea hewa keia, aia a hele maoli a ike maka, alaila.  mihi maoli oia iaia iho i ka hewa ana i hana ai.

             Pela no kekahi kanaka e noho ana ma ke kulanakauhale o Bratom, mokuaina o Mate@uketa.  II kona wa e noho ana i Kupakato no ka Halekuai, nana aku na wahine mai kai i kona pahee, malaila ka eha o ko lakou mau maka a me ka iini o ko lakou naau. A ma keia ano, ua mea loa ka hana a keia kanaka me na wahine, a o kona houle no ia.  Aole nae malainla wale no keia ano, aka, ma Hawaii nei no kekahi.

            He olelo naauao ka kekahi hoa kula ona, e i aku ana iaia penei : “Go free in little way.”  O ke ano o keia, “E akahele ka hele ana i ke ala ololi.”  No ka maa, ua ike kakou a pau, o ka pilikia nui ko kakou lahui nei, o na mea i ike maka ia, oia na mea kino.

           O ka hua ikaika iwaeua e noho nei, o na manao kuku i na hua pala wale no, aole liuliu o ka pau no ia.  Nolaila, e na hoe opiopio, e hoomanawauui.  Me ke aloha.

WAIEE JR.

 Maraki 3, 1870

 

Ka Wati La.

___

           O ka wati la ka mea e pono ai ma kahi k@aaioe.

           Penei ka loina e hina’i i ka wau la @iwai, me ka like ana o ka Hanai i ke Koo o ka Latito, pela ke kahapili o ka huina mai ke awakea ae (e lawe ana i 15= i ka hora hookahi) i ke kahapili o ka huina ma ke kiko waena o ua wa@i nei.

           O ka Nomona, ka mea nona mai ke aka kuhikuhi  i ka hora, e okiia oia ma ka huina like me ka Latitu o Kahi i hanaia’i ka wati la, a e kukuluia e moe pono ana mai ka hema a i ka akou.  Ua ku no ka Nomona ma ke awakea, a ua anaia na huina o na hora ma kela aoao keia aoao o ua Nomona nei ; Nolaila, o ka huina o ka hora hookahi, o ka huina ia o 11 o ke kakahiaka a me 1 o ke ahiahi ; ʹ a o ka huina o na hora elua, o ka huina ia o 10 o ke kakahiaka a me 2 o ke ahiahi ; a o ka huina o na hora ekolu, o ka huina io o 9 o ke kakahiaka a me 3 o ke ahiahi, a pela aku.

             Ma Hawaii nei ua pono ka wati la i hanaia no ka Latitu 21˚, a eia mai kekahi papa e hoike ana i na huina kupono ia Latitu.

 

NA HINA O KA WATI LA ILIWAI, MA LAT. 21˚

 

Hora mai auakea ae.  Hora mai awak@ a ae.   Huina mai ka nomona ae.  Hora mai awakeu ae.  Huina mai ka nomona ae.

 

 

H.Min. Deg Min.  H. Min. Deg Min.   H. Min. Deg. Min.

 

0 05 0 27 2 05 12 16 4 05 33 09

0 10 0 54 2 10 12 52 4 10 34 33

0 15 1 21 2 15 13 28 4 15 36 02

0 20 1 48 2 20 14 05 4 20 37 33

0 25 2 15 2 25 14 43 4 25 39 10

0 30 2 42 2 30 15 23 4 30 40 52

0 35 3 09 2 35 16 04 4 35 42 02

0 40 3 37 2 40 16 44 4 40 44 33

0 45 4 04 2 45 17 27 4 45 46 33

0 50 4 32 2 50 18 11 4 50 48 40

0 55 5 00 2 55 18 56 4 55 50 53

1 00 5 29 3 00 19 43 5 00 53 13

1 05 5 58 3 05 20 31 5 05 55 40

1 10 6 27 3 10 21 21 5 10 58 16

1 15 7 03 3 15 22 14 5 15 60 58

1 20 7 26 3 20 23 08 5 20 63 48

1 25 7 56 3 25 24 04 5 25 66 45

1 30 8 26 3 30 25 03 5 30 69 50

1 35 8 57 3 35 26 04 5 35 73 00

1 40 9 30 3 40 27 06 5 40 76 14

1 45 10 03 3 45 28 12 5 45 79 38

1 50 10 34 3 50 29 22 5 50 83 03

1 55 11 07 3 55 30 30 5 55 86 31

2 00 11 41 4 00 31 50 6 00 90 00

 

 

             Aole i like loa ka wati la me ka wati maoli ka holo pololei i na manawa a pau ; i kekahi manawa he lohi ko ka wati la, a i kekahi manawa he wikiwiki kona, nolaila, e hooponoponoia ka namawa a ka wati la i hoike mai, i ka hui hou ana i kekahi mau minute i kekahi manawa, a i ka hoolawe ana i kekahi mau minute i kekahi manawa.

             Eia mai kekahi Papa e hoike ana i keia hooponopono ana, no kela la keia la o na la a apau o ka makahiki.

 

 

PAPA HOOHALIKE MANAWA.

 

Na la o ka Malama.  IAN FEB. MAR. APER. MEI. IUNE.

 

1 +3 +14 +12 +4 -3 -2

4 +5 +14 +12 +3 -3 -2

8 +6 +14 +11 +1 -3 -1

12 +8 +14 +10 0 -4 0

16 +10 +14 +8 0 -4 0

20 +11 + 14 +7 -1 -4 +1

24 +12 +13 +6 -2 -3 +2

28 +13 +13 +5 -3 -3 +3

 

N la o ka Malama.  Iuli. Aug. Sepa. Oka. Nov. Dec.

 

1 +3 +6 0 -10 -16-11

4 +4 +6 -1 -12 -16 -9

8 +5 +5 -2 -12 -16 -8

12 +5 +5 -4 -13 -16 -7

16 +6 +4 -5 -14 -15 -4

20 +6 +3 -7 -15 -14 -2

24 +6 +2 -8 – 16 -13 0

28 +6 +1 -9 -16 -12 +2

 

 

            He pono ke kapiliia keia Papa Hoohalike Manawa ma kekahi aoao o ka paku, kahi i kauia mai ka wati la. i hikiwawe ke hoomaopopo i ka manawa io.  Nu W. P. A.

 

---

Ola Mahunehune

--

KA NUPEPA KUOKOA ; Aloha oe :

            Aia ma ka la 19 o Feb. nei, ua pakele ke ola o ko makou makamaka aloha nui P. K. Kaanaana, aia ma ka la maluna ae, ua hele aku la mea hona ka inoa maluna ae,  i ka Malu Hekuawa o Wailuku, me kona wahi waa holohonua, iaia i hiki ai ma Wailuku, ua hele oia ma ka Halehuai e imi i kana mea i hoounaia aku ai e ka mea Hanohano P. Nui Esq. no kekahi kanaka i aie mai ia ia, ua imi aole i loaa, a ua poeleele loa, hoi aku oia me kona manao e hoi loa aku ma kona home pa@oi, aka, ua aua mai kekahi o kona mau makamaka J. Puaakuni e moe malaila, a ua moe oia malaila, me ka ike ole i na pilikia maluna o kona kino holookoa, aka, mahope wehe oia i kona lio a hemo ka noho me ka hoe nana i hoopololei aku, a pau ia mau mea, ua lawe aku oia i kona wahi waa holohonua me ka manao aole he poino e hiki mai ana, aka, i kona lawe ana malaila, ua haule koke kona lio maloko o kekahi lua, he umikumamawalu kapuai ka hohonu, eono kapuai ka loa, eha kapuai ka laula, a ua nalo wale aku la, me ka manao o ka ona nona keia waiwai heaha la keia mea ?  Aka, i kona hookolo ana, a ua loaa aku la ka lua a ua pakele ia mai haule pu i  ka lua kupapau me kona wahi lio, ina ua uhi ka lepo maluna o ko makou makamaka aloha nui, me ke kaumaha no o ka manao.

            Nani wale ka malama ana o ke Akua i ke ola makamae o kana mea i hana ai mamuli o Kona mana puni ole, i ka nana ouolu ana mai.

             Nolaila, ke kau leo aku nei au i na kamaaina, e makaala oukou e kuhikuhi pololei i na wahi pilikia o ko oukou mau home, i mea e pilikia ole ai na malihini e kipa ana ma ko oulou mau home nani a ke aloha, ke ike po aenei kakou i keia pilikia nui i malama ia mai e ka Mea Mana Loa.  Ohi he ike ole ia na pilikia e hiki mai ana, pela hoi keia aole oia i ike o ka manawa ia e hiki mai ana oa popilikia maluna ona a me kona wahi waa holohonua.  Owau no me ke aloha.

            J.P.K. KAUAUKI@@

Hamakualoa, M. Maui. Feb. 19. 1870.

 

Papa Pololei o na Lunamakaainana

NO KA MAKAHIKI 1870.

__

Mokupuni o Hawaii.

Kohala.  C. J. Laiana.

Hamakua,  G.W. D. Haleaiauu,

Kona Akau,  G. W. Pilip@,

Kona Hema,  S. K. Kaai.

Kau,  W. Toma Martin,

Puna,  J. W. Kumahoa,

Ulio,  Have R. Hikikoki.

“  Daniela B. Wahiue.

Mokupuni o Maui.

Lahaina,  L. Aholo.

“  W. Hanaike

Kaanapali,  D. Kahaulelio

Wailuku, W. H. Kaauwai.

“  N. Kepoikai,

Makawao,  M. Kapihe,

Hana,  Asa Hopu,

Lanai a me Molokai,  D. W. Kaiue.

“                         “  J. Kaluapihaole.

Mokupuni o Oahu.

Honolulu,  S. M. Kamakau,

“  Hanale Kamikana

“  Ailuene, (E. H. Boyd)

“  S. P. Kalama.

Koolaupoko,  Kale K., (C. H. Judd)

Koolauloa,   J. L Naili.

Waialua, S. M. Naukana,

Ewa a me Waianae,  J. Komoikehuehu.

Mokupuni o Kauai.

Hanalei a me Koolau,  D. Kaukaha.

Lihue a me Kolea,  W. H. Laiki.

Waimea a me Niihau,  S. K. Kuapuu.

MARE.

            Dec 23, ina Makawao, marriea e Rev. J. P. Gerina, o Gudela me Kalaioneha.  No Hamakualua laua.

             Ian 15, malaila no, mareia e Gerioa e Kuhia me No Haiehaku laua.

             Ian 27. mailaila no, mareia e Gerina, o Kuhia me Kau w, no Holawa, Hamaku@loa          Feb 5, ma Wailuku, mareia e Rev. @@@o, o Kaluna k. me Keaka w.  No Peahi Hamakualoa laua.

 

MAKE.

 

Feb 21, ma Ulakohco make o Kaheanauni w

Mar 10, ma Kokeaka Honolulu, make o Mrs. Apale.

Mar 2, ma Kahana Koolauloa, make o Lalipi k

Feb 22, ina Mak@iia make o Nuua k

Mar 1, ma Kaaawa make o Opumuinana w

Feb 21, ma Waikane Koolaupoko, make o Kahoopii w

Feb 23, ma Hakipuu make o Kameahule k

Aug 20, ma Hakipuu make o Kailioaoa k

Oec 4. ma Waikaua make o Kel@ikipi w

Oce 18, ma Hakipoo make o K@ewihi k

Dec 9, ma Waikale make o Mere@ha w

Feb 12, ma Waiala= make o Keaka w

Feb 17. ma Kulieuou maka o Hina w

Feb 23. ma Wailupe make o Ewalina w

Mar 3, ma Lihue Kauai make o Kenoiola k

 

Laau Hale! Laau Hale!!

--

 

KE MAKEMAKE NEI KA MEA NONA KA INOA maiaio iho, e kuai aku ma ka mea ko i ka makemake i@ uini, i na Papa ulaula i laweia mai e “John Hancock” no ke kumukuai haahaa loa, no lakou na ano malalo iho :

PAPA ULAULA huluhulu,

 PAPA HOLE ULAULA huluhulu,

  PAPA HOLE PAINA huluhulu,

    PILI HALE ULAULA ua kahiia.

E loaa no ma AINAHOU. makai iho o Hale Du@e.

      DANIALE MONTGOMERRY.

Honolulu, Mar 19, 1870.    433-@@@

           

OLELO HOOLAHA!

__

 

            E LIKE me ka Olelo Hoolaha a Kauakaki no Honolulu, ma ka Helu 48, Buke V, o “Ke Au Okoa,” e hoolaha ana, o Kauakahi k, no Honolulu, aole maua e kuai i ka Pa Hale a me ka Hale. e waiho la ma Kapuukolo.  he oiaio. no na Kauakahi la ka hale, a no maua  o@a ka aina, i koaiia no na DALA MAIKAI he KANAIWA. ($@0.00) ia Kaaukai k.  Kanaioai w a me S. Puaheleni k. A no ko maua i ke ana i kana Olelo Hoolaha, nolaila. ke kouoha aku nei maua, e kii koke mai ka Luna Hooponopono Waiwai o ua  Kauakuhi la i ka hale, e lawe aku mai keia la @@@, a hala na ia he 30, lua aole e kii koke mai ka Luna Hooponopono Waiwai o ua Kauakahi la, alaila, e kaki no maua i $5.00 no kela a me kaia la o ke ku ana o ka hale maluna o ka aina.  A no ka olalo, ke kakau nei maua i ko maua ioa.

            J. H. Makole,

            Mrs, A. Polani

Kapuukolo, Mar. 18, 1870.  433 2@

OLELO HOOLAHA.

--      I NA MEA HOLOHOLONA A PAU, ke papa ikaikaia aku nei lakou, ina e loaa aku ana na holoholoua e hele hewa ana malupa o kuu mau aina, mahope iho o keia la e hoopaaia no malek@ o ka Pa Aupuni. a kuaiia aku i uku no pa peho a me na poino. 

            JOHN NORTON.

  Waihau, Kona, Hawaii, Mar. 2, 1870.   433-@@

 

KE KEIKI PAIONIA,

--

            UA HIKI MAUMA HONOLULU nei a ke mahule nei e like me ka nui o ka poe i ukumua no ka Huke.  Na na Luna ohi inoa a me ke dala uku mua, e haawi aku. O ka @@@  makemake kuai i keia manawa, e loaa no ma ke Keena Kuai Buke o ka Papa Hawaii a me ka Halehuai Buke o Henele M. Wini. Kumukuai $1.50.   G.P. Judd.

423-@@

 

 

OLELO HOOLAHA.

--

NO KA MEA, UA HOOKOIIU poneia mai ka mea nona ka inoa malalo nei, i Luna Hooponopono waiwai, no ka waiwai o KANEALII (k), o Holualoa, Hawaii i make aku nei, e C.F. Hart. ka Kunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu. No’aila, o ka poe i ale mai iaia, e hookaa koke mai. a @ ka poe au n i aie aku ai, e hoike mai ma ka la 6 o Aperila 1870, imua o’u ma Waihee, Maui, a i o’e ia, imua kuu hope ponoi, oia o G.W. Pilipo, ma Kailua, Hawaii.  A ina he waiwai paa a he waiwai lewa paha ma ka lima o kekahi, e hoike koke mai ia’u a i ko’u hope hoi.  L. W. PAPALIMU.

  Luna Hooponopono Waiwai o Kanealii i make.

Waihea, Maui, Mar. 4, 1870     433-@@

 

OLELO HOOLAHA

__

OWAU o ka mea nona ia inoa malalo nei, ka papa aku nei au i na kanaka a pau.  na Haole, Pukiki a me na Pake, mai ho@ie mai oukou i kuu wahine ma@e oia o

            MRS. SULAMITE

Ina e haole kekahi o keia poe i hana maluna i kuu wahine, aole au e hookaa ana i kuna aie, no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia’u.    AIAO (Pake).

  Honolulu, Mar. 10, 1870    433-@@

 

OLELO HOOLAHA.

__

EIKE auanei oukou e na kanaka, na haole a me na pake a pau mai Hawaii a Kauai, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hoolaha aku nei au, mai hoale mai oukou i kuu wahine ma@e, ia

MRS. KIELE.

Ina oukou e hoale mai iaia ona i o oukou poho

J. M. KAOHIA.

  Puumanuu Kawaihae-uka, Mat. 6, 1870   433-2@

 

MAI KEIA LA AKU, O NA BILA A PAU A ka OIHANA KINAI AHI O HONOLULU, i aie aku ai, e pono e hoike e mai i ka mea @o@a ka inoa malalo iho, i ka Puak@@@  @@@ o k@@@ a me kela malama a mame@ ae paha ; a ina @ @@ e hoike e ia mai mamoa o keia ma@@ wa, e waihoia no a kekahi halawai mah@@@ hou aku o keia o@hana.  CHAS. T. GULICK

  Honolulu. Mar @, 1870  (433-@@@) Kaka@@@@@

 

OLELO HOOLAHA.

--

EIKE auane; na kanaka a pau. ke nana mai lakou ma keia palapala. ua koho a ku au ia

            DAVIDA KAIOE,

i Luna nana e houpoo@@@@@  kela  @@ @@ie @@ kapaokolo, Honolulu.Oahu.   Auhe maoa a ka poe e ae.   LEONUI.

  Kapuakolo, Mar. 9, 1870     433-@@

MAKEMAKEIA!

UA MAKEMAKEIA HE

100 A 150

POE PAAHANA HAWAII.

NO NA AINA HANA LEPO MANU.

__

E HAAWIIA NO KA UKU. HE $10.00 NO ka hakana hookahi a @@ KANAHA DALA @@@@@ @@@ @@@@ a  me hookahi makahiki @ lepa ai. O @@@@@ halu, a ma ke Keona 

C.A. WILLIAMS.

4@@-@@@

 

OLELO HOOLAHA.

--

 

            @ ike @@@@ AI @@ @@@ @ @@@@ @@@ @@@ @@@ @ IA @@

WAIAWA a me WWAIPIO.

a hana i ka @@@@ @@@@ @@@ @@@@ make @@@@. Mea. K@@ H@pa. @epa a @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@@@@

   @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @@@ @WINE!!

 

UA LOAA! UA LOAA!

__

NU HOU ! NU HOU !

HE MEA E HAUOLI AI KE AO!

NA LAKO HAO!

NA LAKO HAO! NA LAKO HAO!

UA LILO AE NEI MA KE KU’AI IA

J.W. WIDDIFIELD,

Ka Hale Kuai Mea Hao Holookoa o

W. N. Ladd (Nuka),

a e hoomuu aku ao @@ @ @@ lawe ana i ka hana ma ia wahi kahiko, malalo i ka Hale o ka Poe Hui Malu,l@a @ na iako hae ma ke kumukuai emi loa.

MALAILA

 

e kuaiia aku ai na ano a pau loa a na iako hao ma ke kumukuai emi loa.

__

HE MEA MAIKAI I KA POE KALEPA PAA

hana a me ka poe MAHIKO, ke hele e

mai io’u nei, mamua o ka hele ana

aku e kuai ma kahi e.

--NO KA MEA.—

E KUAI AKU ANA AU MA KE KUMU

kuai mua ma kekahi mau mea, a he mea

mau ka hoemi loa ana iho

malalo o ke kumukuai mau.

J.W. WIDDIFIELD.

 

__

O NA KAUOHA A PAU MAI NA MOKUPUNI E ae o kakou nei, e hooko pololeiia, a e hoopiliai@ me ke akahele nui.    432-@@

 

 

NU HOU!

--

 

Ma na Hale Kuai Lole o AKE.  Mahea Ia e loaa ai na Lole!

___

 

            Auhea oukou e na Makamaka. e na wahine, e na kane, e na keiki, e iho mai oukou e nana i na wailohi, ke waiho nei ma na Hale Kuai o

AKE!

---MA---

MONIKAHAAE,

Huina o na Alanui Hotele me Papu,

MA ALANUI NUUANU,

Makai iho o ka Hale o Keo Bu,

Me ka Hale KUAI NUI

MAUKA O KA HALE MAHOE

___

 

N—A LOLE A PAU o ke keia ano keia ano,

  A—HINAHINA PELEKANE PAA, Hulumanu,

 

H—ULUAULU-MOE, Hainaka, Halii-moe,

  A—LAPIA HINUHINU, Alapia maoli,

    L—IHILIHI, Nahenahe,

      E—LEELE PAINA, Palule, Wawae,

 

K—ALAKOA, Lopi,

  U—HI-MAKA, Uhi-nehe,

    A—I WAHINE, A-i kane,

      I—LIAHI, Waiala Lukini, Kopa aala,

 

L—IPINE HOU, Papale,

  O—MAOMAO HULUHIPA,

    L—ILINA, Keokeo-pia,

      E—LEELE KALEPA, Eleele kanikau,

 

M—AKALENA-PUU. Makalena holookoa,

  A—PO WAHINE, Kakiui, Kamaa,

    N—EHE LAU, Nehe maoli, Veleveka,

      U—LALII, Ulapalani, Akala,

        A—INAKINI, Kukaenalo,

          H—ALUA, Hala, Lilina pua manu,

            I—HO-PAPALE, Alapia Kaiina.

 

Ke hai aku nei au ia oukou, ke HOEMI

  loa nei au i na humukuai o na Kala-

    koa a pau, no ka mea he piha

      ku paila mai nei ka lole ma

        keia mau Hale Ku’u o’u.

                                           AKE.

@@@@@@                       @@@@@

 

DILLINGHAM & CO.,

—NA—

MEA HOOKOMOIA MAI A KE @INAMEAHAO NA MEA hana i Loke Puna.  A ia @ @@@ o@ waiwai a pau.

P@@ Alana Mai. Hoauiu@@@                  @@@@@

 

HALE KUAI MEA AI.

 

 

KUMEMI:  KUAI HOLO!

Ma ka hale o UILAMA!

Hale Kani Ma Haloo Ulla@@@ Ryan.

@@@ @@    Ma @@@@@@@@@@@@@

 

OLELO HOOLAKA.

__

AINA HANAI HOLOHOLONA.

O ka pua  @@@@@make a hinikuu i na hi@@@@@@ pipi, hau, h@@@, @@@ @ oia na ka @@@@ maluna o H@@@@@, Kana Nem@@ Hawaii e ke no @@@ @@@@@ia @@@@@@@@@@@@@@@@ mai @@@@@@@@@ kakaika.    AHENAKO

  Ha@@@@ @o 12 1@@@      @@@-@@

 

Hoolaha a ka Luna Hooponopono

WAIWAI.

__

KE KAUOHA a @@@ one a pua i haau i ua Palapala o @@ @@@ ua pa’ipa’a @@@ @@ @@@@ @ @@ @@@ @ @ MIKA HAO M@ @@@ F H@@)  @@ @ @ @@ papa ma lua kou, i @op@ @@@@ @@@ @@@ Miss @@@@. J. W. WALKER na U@nui Ma wahine, i aole ia ma @@ kona @@@@@@ @@@@@ i ka @@ ua e  @@@@@@ a@@@ ma @@ @@@@ @@ Kuu@@     J.S. Walker.

  W. B. Barnes, H @@        424-@@@

 

NO KONA A ME KAU.

__

MAKUA HOPE AKU, A HOLO MAU ANA ke kona

“HALEAKALA,”

Kapena PIKa, I NA A WA I OIELOIA MAKENA, No ua ukana a mao @@ @@@ @ ninau ia Kapena PIKA, (PETER MELISH) male- na o ka moku, a i ole ia   WALKER & ALLEN,

                                                                                                     Na Aa@oa,

Honolulu. lanuari 8, 1870                                           424-3@

 

HE HAULA AKO HALE!

UA LOAA MAINE: HE LANO KAULA AKO HALE A na maka @ea, makapene ia aku no i ka pule e makemake halenoe

            KALE UKEKE ma @@ L. R@@@@@ & @@)

470-2@@    Ma Alanua Moi@@h@@

 

OLELO HOOLAHA.

__

 

E IKE  aua@@ na kamaa a pau ka ma keia @@@@@@ Hoolaha@@ka mea @@@@ @@ inoa maliu @@, ke papa @@@@kapapa ihu @@@ @@ i @@@ @@@@ @@@@@@@@@ Huanuuau,  na Kona Ilema, Hawaii, @@@@ @@@@ wa@@ ha pupu @@ mi@@@ @@@@@@@@@@@ i kuu luna h@@ pa no@@@@@ ana, AN@@, kekahi a keia moo ho@@@okuu i he@@ me ka muluoa euku @@ ka mea “@@@@ @@ @@@@@@@@ hookahi dala $1.00) no ai p@@@ hahala  A @@ he puna, ki@a. @@@@ e uau  nohe hapalua dala no ke p@@ @@@@@@ IAN@@@@ kuu luna, e ka no iaka ke hopu e like me kuu nau @@.  E h@waiihana ka @@@@ o keia ae kau @@ @u i kuu ia a i keia ka l@@@@ Feberuari, M, 11 1870

            Honolulu, Oahu, Feb 12, 1870           AHUNAKO.

                        1@@ @M@@

OLELO HOOLAHA.

__

            E IKE mai ua mea a pau i@@ na keia l@@lika a nunua na mea nona na u@@ @@ lala il@@ @@l. Ke hau@hala a ka nei na a ea a pa’i i@a i aie ia maua ma ka mauna nau Halekuai, a i p@a hea ka likeu @@@ma ka maua kule a@@ K@ hookaa  koke niai oukou.  mai ni@@@@@@@ l@@@ kei o pilikia @ah@u a ma aole a@@@ e ha kaa mai a hola ka la hope o Ma@@@e hiki @@@ @@@, al@ i’a, a heopu n @aua i na mea a pau lua i ale mai ia maua.  Me ke aloha.    I. HAPAI & SON.

H@@ Ian. 33, 1870             4@@ 2m

 

OLELO HOOLAHA.

 

__

 

E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ia inoa malaloiha, ke papa a ke heokapu luaia aku nei na ai o kanaka a pau a me oa ai@ holoholoua.an@e e komohewa iloku o @@ palu@@ o kua ana iuai, i kapaia o

 

WAIOMAO.

 

i hoopuaniia i ka p@@@ha@u, mauka o ke Alanui Aupuni, e waihe nei ma KAU, Hawaii Ina o ke kanaka, a holoholonu a @oau h@@@@@ @a paha e wawahi ana i ka pa a e hoopuina ana i na mea kana a me na @@@ ka pa. e luw@@pii no au mi a ke Kanawai, a i o’e au o ka’u hope paha, u e hoopaiia no e like me ka nui o ka poine.l  K@lo keia i Kanawai i@a po ua @@@ la. mai kana la e puka ai ma ka nuilepa.  E malama i keia kauoha.

            NAKAIKUAANA.

            Waiemao, Kau. Hawaii, Feb 24, 1870     4-1-2@

 

 

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA 111,

LAAU HAMO—PENIKILA,

HU’ALE OLA

 

NIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE,

Honolula,                                12@ @@

 

 

HALE MU!

__

 

HALE KUAI MEA AI@

 

__

 

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O N@ mea ai ma keia kale, i lohe oulua o na makamaka PA wau a pau

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

    PALAOA maikai loa,

        KAMANO io ula no Keamolewa mui

BII’I nahi no Kalopooni mai,

    KOPA keokeo—KOPA ulaula,

        AILA Honua!  AILA Kohola,

            KOPE—PAAKAI,

                AI no na Lio me na Mo@

Na mea ono he oni wale o kela ano keia ano.

    PIA NO HAWAII MAI.

        PIA AI—

            A he nui loa no na mea ai maikai e ao.

            Nolaila la ea. e na makamaka. e hele mai no noe kahi @al

e ike mika no a@ina i keia mau mea i halia ae la maluna.

            Me ka mahalo.

                        I. Bataleta

422-3oia

 

HALE KUAI BUKE

 

—O—

 

HENERE M. WINE.

 

__

 

Aia ma Honolulu Hale, oia ka Hale Leta aia malaila he wahi e huai aku ai i na buke baole he nui wale,

O KELA ANO KEIA ANO.

 

BUKE Kula haole.

            KUHIKUHI o ke kanaka Hawaii,

                        NA OLELO KIKE, (Phrase Book)

                                    BUKE PA, KO, LI, (Cramina)

A ME NA BUKE KULA E AE HE NUI WALE.

Malaila no na Buke no ke kakaa Waiwai no kela oihana heia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii.

 

AIA NO HOI

 

NA KANANA leta rlaia a rola ole ia

            PENI hao maikai loa,

                        INIKA, Ipu-inika.

                                    PENIKALA ULIULI. ekele a alaula,

                                                KUMU Peni,

                                                            WEPA ulaula a eleele,

 

WAHI  palapala alaula, keokeo a eleele (mea kakau)

            PAPA POHAKU a me ka penikala pohaku,

                        INIKA ELEEEE, alaula a uliuli.

 

Me kekahi mau mea e ae no he nui no ae Kula a me

            na Oibata Kakao.  A he makepuno no ke kuai

                        ana malaila no keia mao mea.  E hiki no i

                                    na kaoaka maoli mai Hawaii a Niihau

                                                ke hele malaila e kuai ai.

                                                            @@o-@@@