Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 12, 19 March 1870 — Kumumanao a S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Kumumanao a S. P. Ahiona.

- iin ha l& i& kana nui e hsna aku ci n i L>ammaleaainana no keia keu Ahaoieio e hiii mai ana ? 1 Eia kekahi; mai kuhihewa kokakou rc9nao penei: loa hooana aku ma ua aina e. e J : }awe nui mai i ko iaiia poe roa Hatrai» nei, e piii i ka hakahaka ma na \rahi o na ka. 1 naka Hawaii t haia aku i ka ouke, aiaila. e * !aha hou aoa no keia iahui ma o lakou !a. I He makehewa lon ka haoa aoa o keia aupuI I ni peia, no ka oiea, ina e piha io keia pae aiaa f na kanaka mai o £uropa, Asia, Afen- > ka, Amenka Akau a me Amenka Hema, a i; mai oa mokupuni mai paba o na Aina MoaI ; na, me ka iakou mau wahme a keiki hei, a 1 ; paa pono na mokopuni oai Hawaii a Kauai, ■; i ka noho ia e lakou, a iaha bou aku ma o > j lakou ia he mau keiki, moopuna a mamo no i; hoi no iakou ma Hawaii nei, alaila, e piha i; io ana paha keia pae aina i ke kanaka, aka II nae, ei.i ka ninau, He mau kanaka Hawaii ■ j anei ? He koko no ko Hawaii ponoi anei ? j Aoie ! Aoie ioa ! no ka aina e mai no. | Eia hou ; ina e emi ioa ana ka iahui HaI waū maoii, a iiio ka hapn nui o keia iahui |be koko haole, aiaiia, o ka neho Moi ana o | ia manawa, ua maopopo no, o ko kakou Moi I Kamehameha no, aka, o na makaainana o ' keia iahui ma ia manawa, aohe anei e iiio : ana i poe ili keokeo a puakeu ka hapa nui ? | Aioha ino ke iiio i ka iii uiauia na koko poi noi o Hawaii, i ka hapa uuku ioa o na mea j nona ka aina ma Hawaii nei ponoi mai ki--5 nohi mui. | fi noonoo akaheie oukou, a hiki ika loaa j ana ia oukou oka inanao, penei : "Make- | make e kii aku i na kanaka nia na aina e, a • .... j e manaoio'i, oia ka mea e pani ai i ka hakai haka, no ka emi ino o keia lahui ponoi, aka, | e imi inaoli no mamuii o ko oukou 'naauao iho. Pehea e uiu hou ai keia iahui ?" Ma ! keia nuihele mua o kuu kumumanao, ke noi | haahaa aku nei au ia oukou e na Lunama- ! kuainana makee lahui, e oluolu mai oukou i ia'u, e waiho aku imua o oukou i kekahi | mau manao e piii ana malaila. ! 1. E Uau i Kanawai e hookapu i ka noho | huikau ana o na keikikane a me na kaiknmahine, i mea e ulu hou ai keia lahui. Oiai j 0 na olemakule a me na luahine, ua pau ko ] lakou hanau ana ; a o na kane a me na wa- I hine hoi i ane 00, ua anehiki ole ke hoohuli! iho i ko lakou ano inau, aka, o na keikika* j ne a me na kaikamahine opiopio i maiama | ponoia, ua hiki no i ke aupuni ke hoopoiolei j 1 ko lakou ano kekee, e like me ke kumu ia- i au kekee i ka wa opiopio, ua hiki no ke hoo-1 poloieiia ; pela no na keikikaue a me na kai- j kamahine a kakou, oiai i ka wa e opiopio j ana iakou, ua kupono ia kakou ke hoopolo- j iei aku, ke ike aku kakou ua kekee iakou. 1 O na keikikane a me na kaikamahine opio-! pio a kakou, oia na moie a kakou i hiiinai | an mau kumupaa e hooiaha aku ai i keia ; "lahuikanaka. Aka, eia ke kekee a'uiikei ai, oka "huikau." Iloko ona makahiki he

16 o kuu noho ana ma ka pae aioa o Hawaii nei, ua kupa a ua kamaaina no hoi, a ua ike maopopo no au, he huikau no kekahi; hapa nui o na keikikane me na kaikamahi. i ne. Oia no kekahi kumu e holo loa ai keia lahui i ka make. E nana iho ma na Halekula Aupuni a me na Kulawae, ke huikau nei kekahi poe kei-; kikane me na kaikamahine, ma ko iakou \va | e imi ai i na buke haawina, a ma ko lakou ; wnhi e paani ai i ka wa hoomaha o ke kula. ; Pela no ma ke alanui i ko lakou wa e hele i i ! !ai i ke kuln, o pela no i ka hoiana i ka haie. I Eia kekahi poe ke huikau nei na ku-1 lanakauhale o keia pae aina ; ma na alanui,! ma na hale inu ti a inu kofe, ma na hale ku-' ai a me na hale keaka, a ma na haie ahaai- i na a ine na anaina hula, a ke iulumi nui nei i malaila na keikikane naau kolohe a me na ! kaikamahine maka hoohai. 1 kekahi mana- i wa, e kukuku pu ana ma kahi akea me ka ; hopohopo oie ; i kekahi manawa, e hawana-! wana ana ma kahi malu me ka makau ole ;! a i kekahi manawa, kamailio i naolelo iapu- j wala me ka hilahila ole i ka hooloheia aku ! e ka lehulehu. Nolaila, no ka maa paha i I ka huikau ana me na kamaama, pela no e j huikau pu aku ai kekahi mau kaikamahine j opiopio rae na kanaka mai o na aina e mai. A | he keu no ko'u ike ana i kekahi poe kaika-1 naahine ma na kulanakauhale o keia pae ai-! na, i ka hiiahila ole o lakou i ka huikau aku ; me na luīnu eooku okohola a i»e na luina j moku e ae. E haka pono ae ma na koaaina, he huikao 00 ko laila inau keiki opiopio j ma ka holo lio ana, auau ana, lelekawa ana., heenalu ana, iawaia ana ; a huikau no hoi ma na aha hula, aha inu mea ona a me na aha pepa le»iea. A heaha ke kumu o keia nuikau ana ? Eia wale no, o ke kau ole ia' i Kanawai e papaana ī ko lakou huikau ana t a ene ka hemahema o ka malama ana a na 1 makua, nolaila, ua loaa k«ia piiikia iwaena ; o kekahi po« keiki ma Hawaii nei, no ka : huiUu. A o na hua e puka mai »na iloko» 0 keia huikau ana he awahia iea no, no k« mea, aole e oele la hlo &na aku o kekahi poe a kakoa i hiiinai ai, i mau kumuUu do ; keia lahuu e alakai ana i ka moekolohe, a i [ ka inoe opi"pio hoi, a niakau i ka hapai ke-! iki, alaiU» inu ka b»u hoopo, i mea e bapa» 1 ole ai; a ma hoi ua hapai ena ke ano koiohe kekahi wahioe, hiiahiia oia ke hanau, o ike | ia £ooa hewa, a ioo kona iooa, noiaila* hoo--1 makeia iho la ke keiki iloko o ka opu; a ma :ia ano, ua make pu me ka makoahiue i ke-| kahi ma«*wa. A o kekahi poe hoi, oo ka j hoomake pmepioe la o ke keiki iloko o ka ! [ opu, noUiU, aohe oo i oo ae, a ua en&ke e 1 I kela wahioe, oo ka mea, ua ieo ke koko ilo-1 I ko o kona opu. j I Eia h<ji kekahi ; uo ka huikau o keiki- j

kam? rrc na kaikamahme i ka wa opiopio ioa, a haua haumia roau iakou lioko o ka wa kupooo :Ie o na kino, noiaiia, aohe e iiuliu ko lakou ota ana roa keia ao. a mike opiopio aku la, no ka mea. ua ioo ke kino ; a ua paapu oia i na mai ioo o kela a me keia ano, a oia no kekahi inau enemi e ho«mi ana i keia iahui i ka make, mamuii no o keia ki« na nui, he sui£au, Auwe ! nohea ol!e e holokiki nei ka mnke i na kanaka, a emi ino keia iahui. Ke i mai nei paha kekahi; A pehea na haele mai na aina e mai, a e noho neī īwaena o kakou, a ke iaha nui nei iakou, aka nae, ma ka nana ana aku, aohe i hookaawaj leia iwaena o na keikikane a me na kaika- ! mahine a iakou, a ua ano like no me kakou j o Hawaii nei, a o ke ano hookahi no paha i ia oko iakou aina. A heaha ke kumu oko lakou noho maluhia ana me ka hoomahuahua mau ia o ko lakou iahui?'' E:a na mea i iana ai o kuu manao no ia- * kou : 1. Ua iauna ko iakou mau keikikane me na kaikamahine ma ke akea ma ke* ; kahi maa haoa kupono waie no, aoie ma ke ; ano hoohaumia. 2. No ka maikai oko la- ' kou koko, noiaiia, aoie paha i kupu ae na ■! manao iapuwaie 1 ka wa a lakou e hui ana | ma kahi i hanaia'i kekahi hana kupono. | 3. Ua makaukau loa ko iakou mau inakua i ke ao aku 1 ka lakou mau a me ke i kiai makaala no i mea e maluhia ai ka ia- ■ kou mau keiki. Auhea oe e Hawaii ponoi, ua ioaa anei ; keia mau mea pono ekolu ia oe, e iike me ; ko na haole a'u i hai ae nei maiuna ? lua j ua ike oe, aole i loaa kela mau mta ia oe, j aiaiia, eaho mai hookuu waie aku i ka | oukou mau keikikane a me na kaikamahine ; e iike me ka na hao'e. | Ke hoomana# ae nei nae hoi au ika moj oleio no kekahi honu, a'u i iieluheiu ai iio- ! ko o kekuhi buke haoie ; a oiai ua wahi ho- ! nu nei e au ieaiea ana iioko o ke kai, ua kuj ko oia e iele ma ka lewa me he manu ia. A ma kekahi ia, ua noi oia i ka aeto, e lawe iaia ma ka lewa a hookuu mai, a nana no e lele iho ilaio, A no ka ike oka aeto, he mea makehewa iaia ke ao aku i kahi honu naaupo, nolaila, ua uluhua ioa ua wnhi aeto nei, a iana ae ia kona manao, e hooko aku i ka naau paakiki o kahi honu, noiaiia, iawe ae ia ka aeto i kahi honu ma ka !ewn kiekie, a maiaila oia i hookuu iho ai. A« ua wahi honu naau hookano la,haule iho la oia j maiuna o ka pohaku, a pepeiiiiii iho ia. Au-, we! aioha ino kahi honu naaupo. A pehea ; hoi kakou, ina ua ike kakou, he mea liemahema nui ia kakou ke hookuu waie i na ke-1 ikikane a me na kaikamahine, he kumu e emi ai keia lahui, aiaiia, mai noho a hoopaakiki ka nanu i ka hoopili uku i na aupuni haole a ine ka lahui haoie e noho nei iwaena o kakou. (Aole i pau.)