Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 14, 2 April 1870 — Page 2

Page PDF (1.95 MB)

This text was transcribed by:  Jon Yasuda
This work is dedicated to:  Hawai'inuiākea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKOA, HONOLULU, APERILA 2, 1870.

 

English Column.

 

Miscellany

 

            Ben Wade, formerly Congressman, says Cuba must and shall be free.

            Nasby says he made $32,000 last year by lecturing.

            Iowa has given about one-fifth of its area to aid railroads.

            Geo Sigel declines the New York Assessorship to which he was lately appointed by the president.

            Charles Matthews, the English comedian, is to get $70,000 for his two years engagement in Australia.

            An Ohio Journal prints the names of its delinquent subscribers upside down, as a hint that they should settle up.

            Two pauper lunatics in New York, Eng., recently scalded a fellow lunatic to death by forcing him into a tub of boiling water.  The keepers were at dinner.

            The Chicago courts tried last year 723 divorce suites, and put asunder 469 couples.  Of the successful suits, 305 were brought by the wives.

            The trial of McFarland for the shooting of Richardson, at New York, comes off in March.

            Some excitement has been created in Knoxville, Tenn., by a baby which has departed from the old established rules governing "cutting teeth" by cutting its back teeth to start with.

            It is said that a new description of lava is being thrown from the crater of Vesuvius since the last eruption, consisting of crystalized salt.  This beautiful phenomenon has heretofore been unknown in volcanic natural history.

            Bishop Simpson estimated that it will take 3,000 years to convert the world, at the present rate of progress.  The bishop does not intend to stay and see the job completed.

            Some profoundly speculative minds are agitated by the enticing possibility of putting a steam engine and screw machinery aboard of an Arctic iceberg, and propelling the concern down to New York to sell for high priced ice in the dog days.

            A little boy having broken his rocking horse the day it was bought, his mother began to scold ;  when he silenced her by inquiring, "What ' s the good of a horse until its broke ?"

            An American gentleman from Mantanzas, Cuba, where he resides, says that in view of the emancipation of the blacks, preparations for importing a large number of coolies are being made.  Ten thousand have arrived within a few days to work the sugar plantations.

            The rumor that a marriage is contemplated by Her Majesty Queen Victoria, with Prince Augustenberg, is reiterated, and received with more credit in London.  It is said that the event will be shortly officially announced.

            The challenge from the Tyne crew, brought over by Walter Brown, to row five miles in a straight-away race for $5,000 against the St. John Paris crew having been accepted by the latter, Lachine lake, Canada, has been decided upon as the place for the race.  It is to come off in next July.

            Orders are received at Brooklyn Navy Yard to fit out the Tennessee, a screw steamer of the first rate, mounting 13 guns.  It is understood she will be the flag ship of the Vice-Admiral Porter, and will go to European waters this summer.

              Humboldt had the peculiarity of using his knee for a writing desk.  This may in some degree account for his illegible style of writing.  He doubtless fell into the habit while on his journeys in the wilds of South America, and he retained it to his latest days.  From this peculiarity, originates the bon mot, that in the "Cosmos" the word "God" does not appear, although Humboldt wrote it from the beginning to the end upon his knees.

            James Sargent, who has recently succeeded in picking the best combination locks in the Treasury Department in Washington, has offered $1,000 to any one who will pick his newly patented save lock within 24 hours, and a Mr. W.F. Ensign, of New York, has signified his willingness to try.

            Blondin got stuck six yards from the landing place while recently crossing a theatre with a velocipede on a tight rope.  The woman screamed and fled from the house, but an attendant lassoed the performer and drew him in without hurt.

            Burnt cork trouped are not traveling as much as formerly.  The fact is, negro minstrelsy is playing out ;   even bootblacks no longer grow fat upon it.  The business, if it ever had any dignity, has degenerated to slang and stale jokes, and there are but few companies now on the boards whose pretensions can be called respectable.

            JOURNALISTIC FAILURES IN LONDON.-In London, as well as in some other cities, as soon as some men get a little money they are crazy either to manage a theatre or to start a newspaper.  It is stated that nearly all the cheap evening papers projected in London  sooner or later will result in financial failure.  Many of the new weekly papers are also in a drooping condition, and a correspondent says that the now profitable "sporting papers" will be ruined if the decree is confirmed which closes the betting offices-the advertisements of these offices having been the mainstay and chief support of the sporting papers.

            Mr. Frederick Douglass, Jr., recently married to a daughter of Mr. A. Molyneux Hewlett, of Harvard University.  Some of the papers have stated that the bride 's father is a white man and a Professor in the College.  This is not the case.  Mr. Molyneux is a mulatto.  He was formerly a prize-fighter of considerable repute in England, and is now instructor in gymnastics at Harvard.  But, if he were white, and his daughter and Mr. Douglass were suited to each other, why should any fault be found with the marriage ?

            COOLIES.-The Charleston News says that a Chinese immigration agent has arrived there, with whom the planters are making extensive "contracts," one agreeing to take 250 laborers, and another 100, and others smaller gangs.  "No payment whatever is made by the planters until the Chinese arrive and go to work."  The old idea of buying and selling and contracting for and paying for human souls clings to the southerner with tenacity that would be pitiable if it were not dangerous.

 

NU HOU KUWAHO

 

            Ma ke ku ana mai o na moku kaua Amerika Huipuia Jamestown a me Eathen Allen mai ke awa mai o Kapalakiko i loko o na la he 16, ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho :

 

No Amerika.

            Ua hooholo iho la ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, e kauoha ana i ke Kuhina o na Aumoku kaua o ke Aupuni, e nieniele pono no na kumu i poino ai ka mokuahi kaua Amerika Huipuia Oneida mamuli o ka hana aloha ole a ke kapena o ka mokuahi hao Beretania Bomabe.

            Ua komo ae iloko o ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia he palapala hoopii i kakauia e na inoa he nui wale, e papa mai ana aole e haawi hou i na eka aina no ka pomaikai o na Hui Hoomoe Alanui Hao, aka e malama i na eka aina i koe, no na malihini e holo mai ana a hookahua iho ma Amerika Huipuia.

            Ua haiia ae kekahi lono a laulaha loa ma Amerika Huipuia, e manao ana ka Ahahui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika, e lawe ae i ko lakou mau mokuahi e holoholo nei ma Panama a i Kaleponi, a e hoihoi i kela mau moku a pau no Kina.  O ke kumu no ka uuku o na ukana e laweia ana ma ka puali o Panama, a no ka ae ole hoi o ka Ahahui nona ke ala hao e hoemi i na uku ukana.

            Ke manao nei kekahi poe, ina e haalele ae ka Ahakui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika i ka hooholo ana i ko lakou mau mokuahi i Panama, a laila e hooholo hou ia ana he laina mokuahi ma kela aoao me ka moana Atelanika i Europa.

            Ua hiki ae ka lono i Amerika Huipuia, mai ke keiki mai a Hon. Mr. Burlingame, i kakauia ma ka la 8 o Maraki ma Sana Peteroboro, Rusia, e i ana, e haalele ana oia ia Hamburg, a e holo aku ana i Bosetona me ke kino kupapau o kona makuakane, ma ka la 5 o Aperila.

            Ma ke kakahiaka o ka la 10 o Maraki e noonoo nui ana ke Komike o ko na aina e o ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, no na mea e pili ana ia Cuba.  Aia imua oia komike na mea a pau e pili ana no keia ano, aka ua makemake ke komike, e loaa hou mai ona mau lono a mau ike mawaho ae, mamua o ko lakou hoapono ana, a e nana hoi i ka pono kaulike mawaena o ke aupuni Sepania me na Cuba ponoi.  Ua kauohaia nae ke komke ke Kuhina Nui, e hele mai e halawai me lakou no keia mea.

            Ma ka la 10 o Maraki, ma ke kulanakauhale o Wasinetona, ua hele aku kekahi mau Luna Ahaolelo o Amerika Huipuia a me kekahi mau Generala kaulana, e halawai a e luana pu me Generala Quesada, ka Elele o na kanaka o Cuba mai laila mai.  Ma ia anaina ike ana, ua hoike mai o Generala Quesada, ke ikaika loa nei na kanaka ponoi  o Cuba, a aia no o Generala Ioredana ma ke poo o na puali kaua o na kanaka ponoi o Cuba.  Ua hoole loa mai ua Elele la no na lohe laukua i hoolahaia, ua haawi pio aku kekahi poe ponoi o Cuba ia lakou iho.  He wahahee wale iho no kela.  Aia iloko o na lima o ka poe o Cuba ka alua hapakolu o ka aina, a ke manao paa nei lakou no ko lakou lanakila.  Aole o Generala Quesada i manao nui no ko lakou ike aku ia Cuba ma ke ano aupuni, aka, eia kana noi, i mau lako kaua, a hoi ae.

            Ke kaua liilii nei no na Ilikini hihiu me na haole keokeo ma Amerika Huipuia, a ma ka la 8 iho nei o Maraki ua hoouna aku la ka Presidena he palapala i ka Hale Ahaolelo mai ke Kuhina Kalaiaina mai, e noi mai ana i ko lakou noonoo kupono e hana ai i na mea e hooko pono ia ai na kuikahi me na Ilikini, i hanaia e ke Komisina Imi Maluhia 1869.  Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ke hoopii mai nei na Ilikini no na haole keokeo no ka hawa o ke komo wale aku iloko o ko na Ilikini wahi.  Hookolohe io hoi keia poe, ina o ka lakou hana ia o ka aea hewa wale aku no iluna o ko lakou la mau kuauna.  Eia no la o ka paa ole o ka lakou mau pua, eia ka no ka haole keokeo ka hewa.

Hu ke Gula ma Sana Diego.

            O na maina gula o Sana Diego i loaa mua mai nei ia Ioane T. Glower kaikuaana o M. M. Gower i hoi aku nei i Amerika, oia ke kumu pioloke nui ma Kaleponia.  Penei ka olelo a kekahi nupepa :

            O ka nu hou "mai Sana Diego mai no na maina gula i ikeia mai nei, ua hoonioni mai no ia i na manao o na kanaka o ke kulaanakauhale o Sakaramenko, a he mau-haneri kanaka ke makaukau nei e holo aku ilaila ma keia mokuahi ae, a he lehulehu wale o lakou e hele la maluna o ka aina, a o na keena a pau o ke kaa-ahi, ua pau loa i ka hoolimalima e ia."

            Ua hoolaha mai hoi ka nupepa Alta o Kapalakiko he palapala malu malalo o ka la 4 o Maraki penei :  "Ua pau ae nei ka pamaloo ana.  Aole he kilihune ua ana ;  aole hoi he pokaku hekili, aka, he kuaua nui o na pohaku gula ke nana ia nei.  Ua hoikeikeia mai ia makou, he elua mau kumu pohaki i kakauia e na pilalilali gula.  O kekahi ua kakau mai na kinohinohi a like me ka hoonoenoe ana o na maka o ka wahine ui.  Penei ke kumu :  He ekolu mau pule i hala ae nei, pii aku la o Ioane T. Gower, H. C. Bickers a me ke kauka J. B. Wells i na mauna, he 70 paha mile ke kaawale mai ke kulanakauhale aku o Sana Diego.  Inehinei elua o lakou i hoi mau ua hele a kaumaha i na pohaku e kakau ana ke gula.  Ke waiho akea ia nei na pokahu i mua o ka lehulehu no ka hoikeike ia, a ua lohe ia aku ua leo o kela a me keia e hoopuka ana he gula waiwai nui.  Eia ke kulanakauhale iloko o ka pioloke.  He oiaio ke uwila nei na naau o na kanaka. Ua lele aku la ke kalaunu maluna o ka mea laki e like me ka auna kiolea e kiko ana maluna o ko lakou mau hoa, ka poe hoi i hopu iho i na hunahuna berena i haule aku ma ka aoao o ka moku, i oi ae ka nui o ia apana berena mamua o ka mea hiki ia ia ke moni.  He kakaikahi wale no ka poe pioloke ole, @ka ke olioli nei lakou, ua loaa i na kanaka hoopono ekolu ka lakou mau apuapu i keia wa.  O ka poe i loaa mai nei keia mau mai@ gula, aole lakou he poe hoopunipuni mai ana, aka ua maopopo i na mea a pau, aole i loaa ma kahi e ae, aka, mai ka poli pumehana mai no o ka honua.  O ka pohaku gula waiwai i nui keia loaa ma Kaleponi."  O Sana Diego, aia ma ka hema o Kaleponi, he 456 mile mai Kapalakiko aku.

            No Europa.

            Ke kamailio nei kekahi poe no ke kumu e hiki ai ia Beritania Nui ke hoohui@na hamumumu leo maloko o ka waea ma@ona a me kona mau panalaau.

            O ka waea moe moana e hoom@ ia aku ana, he wahi waea uuku a @ nona ka lilo i koho wale ia, aole @ mamua o akahi miliona elua hane@ ma tausani dala.

            Ua hiki hou mai na lono mai L@ ua haule a poho iho la kekohi mau @ pulu nui o ke kulanakauhale o L@ me Manakesa, no lakou na poho @ luuluu a uwe waimaka, e hiki ana @ ka elima miliona dala.

            Ua hoahewaia e ka Nupepa kau@ Ladan, nona ka inoa Manawa, ke ka@a o ka Mokuahi hao Bomabe, no kona holo @oa  ana, a huli ole mai e kokua i ka poino popilikia o Oneida.  O na mea a pau kai hoohewa i kaia Kapena, no ka mea, ina e ho@lua iho oia, ina aole e oi aku mamua o a@ kanaka e make, aka, mamuli o ka keia Kapena hana ino, ua poino na ola he haneri a oi aku, i oi aku ko lakou mau waiwai no ko lakou mau ola ponoi, mamua o ka hui palaka ana o ke ola o ka mea hookahi.

            Ua hoike ae ka Nupepa Manawa o Ladana, e hoao i hookahi malama, e hoemi iho na uku o na huaolelo e hooinaia ai ma ka waea o ka 5 silina no na huaolelo he umi.

            Ua hopu hou ia mai nei, he ehiku mau Luna Nupepa ma ke kulanakauhale o Parisa, no ke kue i ke Kanawai Pai palapala, a ua hoopaiia lakou mai ka eha a i ka aono malama, ma ka hana oolea, me na uku hoopai e ae, i hiki aku ka huina i ka alua tausani dala Farani.  Akahi wale no aupuni nana e papani nei i na waho o ka Nupepa, aole ma na aupuni e ae o ka honua nei.  He aha la ka hopena o ke aupuni e pani ana i na waha kamailio o ka lehulehu.

            Ma ka la 8 o Maraki, ma ke kulanakauhale o Parisa, ua hoolaha ae ka Nupepa Marseilles, he mau palapala, no lakou na olelo ikaika i kakauia e Rochefort a me kekahi mau mea kakau manao e ae.

            Ma ke ahiahi o ka la 7 o Maraki, ua kukuluia kekahi halawai nui ma Parisa.  O ke kumu o ia kukulu ana, i mea e hookumu ai i Ahahui, a kapa i ka inoa o ia Ahahui, o "Na Hoaloha o ka Malu."  He mau haneri kanaka kai halawai ae, a haiia he mau haiolelo, a hooholoia he mau olelo hooholo, e hoahewa ana no na hoohaunaele i pioloke koke iho nei ma Parisa.          

            Ma ka la 8 o Maraki, ua houluulu ae la he 800 kanaka Farani ia lakou iho ma ke kulanakauhale o Parisa, a kai huakai ae la lakou ma ka laina hookahi, a hele ae la ma na alanui o ke kulanakauhale me ka hae kanikau eleele mamua o ke poo o ka huakai.  I ko lakou hiki ana mawaho iho o ka Hale Pai Palapala o ka Nupepa Marsailles, ku iho la ka huakai mai mua a hope, himeni ae la lakou i ke Mele "Marseilles."  Mahope o ko lakou mele ana, hoi aku la lakou me ka maluhia.  O ka nana mai no nae ka na Makai, aole i lele mai a hopuhopu.

            Ua mai ia o Rochefort, kela Luahoponopono Nupepa kaulana o ka Marseilles i hoopaa ia e na mana aupuni hookaumaha o Farani.  Ua hele aku na makamaka e ike, aole nae aeia mai e komo aku e ike iaia.  Ua manao kona mau makamaka ua loohia oia i ka mai puupuu hepera, ke ae ole ia mai la na makamaka e ike iaia.

            Ua hoopau loa ae ke aupuni o Tureke i ka hooku ana maluna o na moku a pau e komo ana ma ke kowa o Bosoborasa.  O na kanaka kalepa a pau a me ka poe makaikai, aohe o lakou hookaulua ana no ke komo ana aku ma ke kowa.

            Ua haawi aku ke aupuni o Auseturia i ka mana nui maluna o kona Kuhina Noho ma Wasinetona, oia ko ke aupuni o Auseturia kanaka uwao, e like me ka Peresidena manao ana, i mea e malama pono ia ai ka maluhia o na waea moe moena.

            Aia no ka Pope a me kona mau lala hoomana, ke pauaka la ma ke kulanakauhale o Roma.  Ua manaoia, aole e malamaia ana na halawai o ia aha iloko o na malama elua a ekolu paha e hiki mai ana.

 

Ke Kapena o ka Bomanbe.

            O ka ke kapena o ka Bomabe ke imi kala nei nona iho, aole oia i lohe iki i ka hoailona o ka popilikia o ka moku Oneidai i ki pu mai ai, a ua manao oia, o kona moku iho no ke kai poino, a lohe ole ai i ke ki pu ana mai a ka Oneida.  Aohe manao ia o keia olelo pale ana o na haole Beretania hoopono, aohe i maliu aku i kana epa.  O ka ke kapena Eyre o ka Bomabe olelo pale a me kona mau alii moku ekolu ona, i hoike ai imua o ka Aha Hookolokolo moana, he mau olelo e hoahewa ana iaia iho a me kona mau alii moku.  Oia no ka pololei.  Hoike mai kekahi alii moku o ka manuwa Beritania Moana e ku ana ma Iapana, i ke ku ana ae o ka Bomabe, kii koke akula ua alii la, o Lutanela Clemans kona ino, i na leta.  I kona hiki ana ma ka moku, a halawai me ke kapena Eyre, a hoopuka koke mai la ua kapena ino la, he olele "ua hookuiia aku nei e a'u kekahi d----d manuwa Amerika e holo ae ana, a moku pu oia mawaena, ua pono aku la no kona make ana, no kona holo malalo o ka lulu aole maluna."  Ua ike aku ua kapena la i kekahi mau alii moku e nono ana i lalo o ke keena hope o ke kapena.

            Ua hiki mai na lono, ua akoia ae ua kapena la mai kona noho ana kapena, a he kuewa oia i keia wa.  O ka hopena paha ia no na la helu, a heaha aku la kona hopena ino loa ?

 

I na Luna Kuokoa

 

            Ke paipai ia aku nei na Luna a pau o keia nupepa, e hoouna mai i ko lakou mau uku pepa no keia makahiki, e like me ka hoike ana a na palapala pai liilii a makou i hoouna pakahi aku ai i na Luna.

            E hoomanao na Luna i keia, a e hoouna koke mai i na dala.  Ina aole i hoomaka oukou e ohi iloko iho nei o na malama ekolu, ano, ke kauohaia nei oukou e ohi, a awiwi mai.  Ua hiki no ia makou ke malamalama i na hikina liilii a pau me ka hookaawale pakahi ana i ko kela me keia helu, me @

 

Ka Nupepa Kuokoa

 

HONOLULU, APERILA 2, 1870.

 

Ka Papa Pai Aupuni.

 

            I KEIA mau makahiki elima i hala ae nei, ua ike kakou a pau, ua kukuluia he Papa Pai Aupuni, a ua hoohalaia he mau Nupepa Aupuni, malalo o ka hookaawale ana a na kau Ahaolelo i hala e aku, i puu dala nui no ka hapai ana i keia hana.

            E hoomanao hoi kakou, o ua puu dala nui la i olelo ia maluna, oia no na dala auhau o kela a me keia makaainana pakahi i ku i ka auhau, i hoiliiliia mai kela a mai keia mea mai i hookaa pono i na auhau a loaa he puu dala nui.  Aole ma keia oihana wale no i luia aku ai keia puu dala a kakou i hookapu ai i kela a me keia makahiki mai loko mai o ko kakou mau auhau, aka, he mau wahi e ae no kekahi i lu ia aku ai.

            E hoomaopopo kakou e na makaainana pakahi o ka Moi, na Ona ponoi o keia Hale Pai a me na nupepa i hoolahaia maloko o ia hale, mailoko aku o kau, ka kela a me keia hakina i houluuluia i ku ai he Hale Pai, he mau nupepa a he mau hana e ae o ko kakou nei Aupuni.

            Haawi iho la ka Ahaolelo he puu dala nui no ua Hale Pai nei, i mea e hoolimalima aku ai i kona mau paahana a e kuai ai hoi i mau lako pai, a kaa pu aku la ka hooponopono ana i kekahi poe lima kanaka e ae nana e hana e like me ka makemake o ke Aupuni.  O wai la ke Aupuni ?  O kakou no o na makaainana, na Ona ponoi o kela waiwai.  Ina aole kakou, alaila, me keia, aohe kela mau hale, aole he mau hana e ae, aohe no he Aupuni.

            Ua hana anei na lima hana nana e lawelawe ana i keia mau hana i oleloia, ma ka makemake o ka lehulehu ?  Aole.  Aole loa no !  He aha ka lakou hana ?  Hoopuka lakou i na manao hoinoino i kela a me keia kanaka a lakou i manao ino ai ;  hailiili i na Kahunapule o kekahi aoao hoomana ; kuamuamu i kekahi poe, a mailani loa i kekahi mau aoao hoomana ; ae aku no i na manao  hoopaapaa a pelapela, e kue aku a kue mai, me he mea la, ua ae ia ke Aupuni, kahi a keia poe e noho lawelawe ana, i wahi no na mokumoku kaua, hakaka, kuikui, kuamuamu aku a kuamuamu mai, a hoolaha hoi i na inoa maikai o kekahi poe, me ka olelo iho, "he iwi bipi e lawe hele ia ana ma na kauhale."  Oia auanei ka waiwai a ko kakou nupepa, ka mea a kakou Hawaii ponoi e hanai nei i ko kakou mau dala ponoi e kela a me keia kau ? Aole.

            He aha ka hopena o keia mau nupepa ?  Ke noi nei makou ia kakou a pau, e ku iluna, a e lokahi ka manao, e pane na waha, e hoopau loa i ka haawina o na dala o ka lehulehu mailoko ae o ko kakou waihona no keia Hale Pai, a e kuai aku i keia mau nupepa a me na lakou pai a pau i ka mea e, a e hoolilo na ke kanaka e makemake ana e piepiele, e lawelawe ia oihana, i hoopauia na lima lawelawe a kakou i hoolimalima aku ai me ka maikai, mai ko lakou hana ino ana mai ia oe, ia ia la, iaia nei, a ia'u na mea e kokua hala ole nei i kona ola i kela a me keia makahiki, a kaulele iho na Dala Elua maluna o oukou a me a'u, ina kakou e makemake e heluhelu i kona mau hakukole, i kona mau Kaao hapai kuko, kona mau mele hooipoipo i hakuia e na kanaka o ia ano, na olelo hakaka a kuamuamu a me na laukua manao ano ole o kela a me keia, i hele wale a "piha unu."

            O na lilo o ko lakou Waihona i kela a me keia makahiki no keia Hale Pai, na Nupepa i hoolahaia maloko olaila a me na lako a pau e hapai ai i ka hana, ua oi kelakela ae no ia ; a o na loaa mai, aole no ia i mamao aku mamua o ka nele.  Nolaila, ina e manao ana kakou, o ko kakou makemake ka uhaai wale no i ko kakou mau dala no keia mau makahiki aku e hele nei, mamuli o ka uhauha a keia poe, alaila, mamua o ko kakou pae ola ana aku ma ke awa kahi a kakou e makemake nei e ku, e poho ana kakou i ka hohonu, no ka mea, ke komo liilii nei ka liu ma ka puka liu.  Ke ike e nei nae kakou i ka puka-liu kahi e komo mai ai ka liu, no laila, He aha ka kakou hana ? E ku anei a nana wale, me ke pani ole i ka puka-liu ?  Aole.  E komo ke kapa hana, e paa na lima i na mea paahana, a e kaukoo aku a e papani iho a paa loa, i ole ai e hoopoino mai ia puka liu mai ke poho ana o ka moku holookoa iloko o ka hohonu.

            Ina makemake na lima lawelawe o kakou e noho nei, e kukulu i Hale Pai, a e hoolaha i mau nupepa, a e imi ola ma ke kuamuamu a me ka hoinoino, mai loko ae no ia o ko lakou pakeke ponoi e uku ai lakou i mau paahana a i mau lako no lakou ma keia me he hoolaha nupepa, aole mai ka waihona aku o ka lehulehu, no ka mea, ua ike no lakou, he ola no lakou malaila.  Ua oki ke dala a ka lehulehu, mai haawi hou, o mimihi pu auanei kakou me Kauluiki ma.  Ina e kanalua kekahi poe no keia, e nana i ka hoike a ke Komike Wae no ka Hale Pai Palapala o ka makahiki 1868, oia hoi keia,

Na loaa o na makahiki elua:

            Na Loaa.

Mai ka Waihona Aupuni     $11, 200.--

                                                                               Mai na hana hoolimalima

                                                                                    a me na olelo hoolaha      13,756.26

                                                                               Uku makahiki o ke Gazete      3,434.89

                                                                               "      "      "         Au Okoa       3,887.44

                                                                                    Kuai pepa -      -     -           320.          

                                                                                    Dala @, Mar 31, 1866         47.89

                                                                                                                            $32,746.09           

Na Lilo

                                                                                    Uku 1 1/2 makahiki o ka

                                                                                                Luna Pai 3,000        4,500.00

                                                                                    Uku makahiki o ka Luna

                                                                                                o ke Au Okoa          2,080.00         

                                                                                    Luna nana buke mamua

                                                                                                o ke koho ana             550.00

                                                                                    Malama o ka Luna Pai                   17,893.01

                                                                                    Na lako o ka Hale Pai          5,328.30

                                                                                    Na uku Luna Au Okoa           277.00

                                                                                    Kela ano keia ano                 2,070.47

                                                                                        Koena dala, Maraki 1          47.13

                                                                                                                             $32,746.09

            I ka nana ana i na dala loaa o ka Hale Pai, ua akaka lea ka uuku o na dala i loaa mai no ke Au Okoa.  He aneane $2,000 paha mau nupepa Au Okoa i pai ia i kela hebedoma keia hebedoma ;  a ua like keia me $4,000.00 no ka makahiki hookahi, a ua like hoi me $8,000 no na makahiki elua, no ka mea, he $2.00 pakahi ka uku makahiki o ka nupepa.  Eia nae, he $3,978.44 wale no i loaa iloko o na nupepa malalo mai o ke tausani hookahi.  Hookahi tausani a keu na nupepa Au Okoa i haawi wale ia a kiola wale ia.  A eia ka hewa, aole o na dala ponoi keia a na Kuhina e kiolaia nei, o ka kakou mau dala no e na makaainana.  Eha tausani o ka kakou mau dala i kiolaia iloko o na makahiki elua i hala ma kela puka o ke Au Okoa.

            Pela hoi, he 500 mau Nupepa Haole o ke Aupuni i paiia, a he 200 ka i kiola wale ia me ka loaa mai o ka uku.  Aia hou no keia puka !

            Ua hiki no i ke Aupuni ke hoolimalima ae i kekahi mau mea Pai Palapala e ae no ka kakou mau hana ma kahi lilo uuku mai, aole e ka puka liu nui e like me keia.

            Eia ko kakou nupepa Kuokoa, ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii, aole ma na dala mai a ke aupuni i houluulu ai i ola ai oia, aka, mamuli no o kana loaa e paahana nei, i ola loihi ai oia iloko o keia mau makahiki eiwa, a ke ninau nei makou, Pehea la hoi i holo puhaka ae ai na nupepa Aupuni, a emi na loaa mamua aku o na lilo, no ka mea, o na hana pili aupuni a pau e uku ana no ia Oihana Pai ?  He wahi o ka eepa.

            I ka makahiki i hala ae nei, ua hoolaha ae ua Hale Pai Aupuni la, ua hoemiia na hana pau a pau maloko o ia Hale Oihana, ma ka iwakalua kumamalima hapahaneri ka emi.  Aole anei keia he paonioni o ke Aupuni i kekahi mau Hale Oihana e ae o keia ano ?  Aole anei keia he hoemi ino o ke aupuni i kona mau uku a kumu kuai o kana mau mea pai, i mea e kipaku ai i na kanaka a pau e imi ana i ko lakou ola kino ma keia ano oihana hookahi, he Pai Palapala ?  Ke manao nei makou, he kue maoli keia o ke Aupuni i ka pono imi ola o kekahi poe ku i ka auhau, e hanai a e hapai ana i keia hana hookahi he Pai Palapala.

            No keaha la ka mea o ke aupuni i hana ole ai i hala kamana, hala amara, hale kuai poi, hale bana paakai, hana upena kolo amaama, hana mahiai kalo, hana oihana Loio, hana kauo kaa bipi, hana kauo kaa Kikane, Halekuai Lole Kukaa, a kuai liilii, hale pena, hale hotele, hale hoohainu kope, hale hana Keaka, hale hana hao, hale hoohainu rama a hana imi loaa e ae e ola ai ke Aupuni, e hoemi i ke kumukuai o na mea kuai, he iwakalua kumamalima hapahaneri ke emi o ke kumukuai malalo iho o na kumukuai o na hale a me na hana e ae, a kauo ilalo i ka poe e malama ana i keia mau oihana, e ilihune a noho wale, aohe make malama i keia mau hana i hoikeia ae la ?  No ka manao ino wale no keia o kekahi Poo Aupuni e noho nei, ke kumu i hoemiia ai a iwakalua kumamalima hapahaneri ka emi ilalo.

            No laila, o ko oukou malamalama keia a makou e hoike aku nei, a ina makemake oukou e na makaainana e kukulu ke aupuni i na hana a pau i hoikeia maluna, a e hoimi i na kumukuai o na a pau ana e kuai mai ai, i iwakalua kumamalima hapahaneri ka emi, a kipaku ae ia kakou ka poe e imi ola ana ma kea mau hana, mai ka aina aku, alaila, ua hala ole ko makou hoikeike e ana ia oukou mamua o ka hiki ana mai o ia wa.

            HE ELEMAKULE LAAU UA HALA.-O kahi hapauea kumu laau kiawe e ku ana mamua iho o ka Hale Kuai Buke o Wini, nona na kauna makahiki eono me ke keu hookahi o ke ola ana, ua pauaho mai la i kona hoomalumalu ana, a ua huiia aku la ia me ka paila wahie kuke, a e moa ana na oha, a e enaena ana na imu i kona ula ahi ke maloo iho.  Ua helu pu ia aku la ia me ka malumalu ole, a ua waiho i na keiki a ke kuewa e ku poai pinepine ana malaila, e ku i ka la a me ke anuanu a ka ua.

 

Hoike no ka Halemai Moiwahine

 

            E Mr. Peresidena a me na Keonimana @ Papa o na Kahu-Malama:

            I ka hapaha i hala iho nei o keia makahiki, he 223 na mai i hoopaaaia na inoa ma na buke o ka Halemai ; iloko nae o keia heluna, aole i helu pu ia ka poe i hele @ nanaia ko lakou mau poino nui.  Mai loko mai o keia heluna, he 90 o lakou i ae ia e noho mai iloko o ka Halemai e lapaauia@.

            O ka nui o ka poe i kii mai i na @ i haawiia aku na laau me na kuhikuhi ana @ hiki aku ka nui o na inoa i ka 1,020 @ nae i helu pu ia ka poe i kii mau mai a @ mua na inoa.

            He umikumamalima na make iloko o keia hapaha.  mai loko mai o keia heluna @ elima o lakou he mau haole Auseturia ma no ka manuwa Donau.  O keia poe a @ elima, ua hoihoiia mai lakou iloko o Halemai i ko lakou wa nui loa o ka m@ loihi loa no hoi o ke kaa ana ;  he ek@ keia heluna o ka poe i make, he mau @ e ae ; he eono hoi, he poe Manahiki a @, o lakou nei a pau, no ka mai @ me kekahi ano e ae, a hookahi wale no kanaka Hawaii i make ponoi maloko o ka Halemai.

            O ka heluna kiekie o @ loko @ Halemai i kekahi manawa i hala, he kanahiku kumamakahi ;  oia no @ ka heluna nui hookahi o ka poe mai i hookomoia a lapaauia ma ka Halemai.  I keia manawa, he kanalima na e lapaauia nei.

            He mau hana e ae no kekahi i han@ iloko o na malama eono i hala, oia hoi @ okiia ana o na papa auwae elua, a hooka@ kanaka i okiia na wawae elua maluna ae o na ami wawae.

            Ke waiho aku nei me ka mahalo.

            KAUKA W. HILLEBRAND, M. D.

            [Ke ike ae la kakou ka poe e heluhelu ana i keia, ua nui ka malamaia ana o ke ola o ka lehulehu, a no ke aha la e makau nei kekahi poe i ka Halemai, a waiho me ka mai mawaho nei, a make aku me ka lapaau kupono ole ia.  He hookahi wale no kanaka Hawaii i make maloko o ka Halemai iloko o keia mau malama ekolu, aka, i ko makou hoomaopopo ana i na make mawaho nei, ua nui aku.  No laila, ke paipai nei makou a pau i ka poe i loohia i ka mai, a e noho wale ana mawaho nei, me ka lapaau ole ia a me ka hilinai paha i na puaa hiwa a me na moa lawa a ke kahuna Hawaii, e hoi iloko o ka Halemai i kukuluia e ka Moiwahine, mo kona aloha i kona lahui kanaka.  Mai waiho a kukonukonu ka mai alaila hoi aku, e hookau iho ana na a ano e mai, pono no e hoi koke.-

LUNA HOOPONOPONO.]

 

NU HOU KULOKO

 

Oahu

 

            PIHA @ A KOE. -No ka piha @ pa o keia pule, nolaila, ua waihoia a keia pule aku, hoopuka ia aku he kanikau @ Mrs. Kahinu Kanuha a he mau lalani inoa no L. M. K.

            NA PALAPALA.-He nui loa na palapala mai i ke Kuokoa e waiho mai nei.  O ka makou hana koe o ka heluhelu aku, a hoopono a hoopuka.  Mai awiwi mai oukou.  E mahalo aku no makou i ko oukou lokomaikai nui e palapala mai nei e na makamaka. 

            Ma hope iho o ka hala ana o kekahi mau malama o ka lawaia ana o ke kuna Annie ma na kai o kakou nei, no ke o kohola, ua hoi mai nei oia, a he 70 wale no wahi pahu aila.

            MAI A KAUKA KULIKA MAI.-Ua loaa mai he palapala mai ka Lunahooponopono mua mai o keia nupepa, e hele la i ka loa a me ka laula o ka Ripubalike nui o Amerika Huipuia, a no ka hiki hope ana mai, no laila, aole no e puka i ka nupepa o keia pule.  I keia pule ae e hoopuka no makou.  E makemake a e hauoli ana no paha ko makou poe heluhelu ke lohe mai a ia mai, no kana mau mea i ike ai a i lohe ai paha ma keia aupuni nui.

            HE MOKU WAIWAI HOU.-Ma ka Poaono iho nei, ua ku ma la make awa o Honolulu nei, mahope o ka hala ana o na la loihi @ ka ili kai he hookahi haneri me iwakalua kumamakolu.  Aia maluna o keia moku na waiwai i waeia no keia makeke, oia hoi na lole, na lako pahu ko paa a me kela a me eia kupono no kakou.  Kupono na lole no ka poe puni mea komo kapa hou.  O Syren ka inoa o keia moku.  No Burua ma o keia kulanakauhale.

            NA KUAUA HOOMAU.-Ma na la mua o keia hebedoma, ua oluolu ko ka lewa poe e hookahe mai i na paka ua maluna o ka honua pa maloo, a ua hoopomaikai io ia ko Honolulu nei mamuli o ka haule io ana mai o na paka ua maluna o ke kulanakauhale, a ua kipu paa mai hoi ka ua ma na awawa, a i ka ike aku ia lakou i keia wa, ua uliuli maikai mai lakou, me he mea la e kipulu mau ia ana.

            I kekahi la iho nei, hoolimalima kekahi luina o luna o ka manuwa Amerika e ku nei i kekahi lio, a oiai e holo lai ana ia ma ke kaona nei, haule oia, a paa kekahi o kona mau wawae iloko o ke kaula keehi, a kauo ia oia ma ke alanui.  Aole liuliu, peku mai ana ka lio, a pa pono kona uha.  Ma ia peku ana, hamo ka wawae o ka luina mai ke kaula keehi mai.  I kona ike ana ua pakele maikai oia, ku kela iluna, a hoomaka e lomi i kona wawae eha, a ninauia mai oia e kekahi kanaka kamaaina o uka nei, "Ua eha loa paha oe ?"  I no hoi kela, "Ina paha wau i ona i ka rama i kuu wa i haule ai, ina la hoi ua pono, no ka mea, he mea mau no ia i ka poe ona rama, he ike ole i ka eha."  I ka lohe ana o ke kamaaina i keia, hu kona aka, no ka mea ua ike pono oia, o ke kumu o kona haule ana, oia no kona inu nui ana i ka wai ulaula mahanahana.