Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 16, 16 April 1870 — Mimino ka Eke o ke Aupuni i ka HALE PAI. Poho $35.198.78 iaia. [ARTICLE]

Mimino ka Eke o ke Aupuni i ka HALE PAI.

Poho $35.198.78 iaia.

Ua ike iho nei makou i 11 ka hapaia ke kea na kele ka ai " a " Ke Au Okoa " o keia Poaha, aka, i ka heluhelu ana i kona kukulu mnnao a hoomaopopo iho, aohe iii, aohe io, aohe momona, a he ola wale iho no paha la i ka makani ia e ola nei; a i ole, he kino iwi ola paha. Ua pau la i hea ka noonoo oka inea kakau ? Ua hele paha ika uhauha nui a lakou e hana nei ? Aole makou e hahai ana mahope o ka hoolalau a " Ke Au Okoa " e pane nei i o a ianei, me he pulelehua la ke kau aku i kela pua nahele keia pua nahele. Ke paa nei no ka manao o na makaainana. e hooaiai hou aku no, i paanaau na kumu i na Lunamakaainana, a lakou i manao ai he kupono, oia keia : Ke hoopuka nei na luna aupuni h«»o--laha nupepa i na manao hoinoino i kela a me keia kanaka a lakou i manao inoai; hailiili a kuamuamu ino i na kahunapule o kekahi noao hoomana; olelo ino i kekahi poe, a pailani loa i na kahunapule o keknhi mau aoao hoomana ; ae aku i na manao hoopanpaa ino a pelapela, e kue a kue mai, me he mea la, ua ae ia ke aupuni i wahi no na mokomoko kaua, hakaka, kuikui, kuamuamu aku a hailiili mai, a hoolaha hoi i na inoa maikai o kekahi poe. Ke ninau mai nei na makaainana, oia anei ka waiwai a na nupepa aupuni a kakou e kokua mau nei i kela a me keia kau ? Aole oia ko lakou mau pono.

Akahi— Ina ua olelo ino ia aku ke aupuni e-kekahi mea a mau mea paha, alaila, o ka ke aupuni pono ke pale nona iho, a kue aku paha i kela mea a mau mea paha, aole o ka huikau inaluna o ka puulu hookahi i like ole na manao.

Alui—lna ua manao ke aupuni e ola ana oia i ka hoolaha ana i na nupepa aupuni, ma ke kuamuamu, hailiili, oleloino, lawe i na inoa maikai o kekahi poe " i mau iwi pipi," e like me na nupepa kokua ole ia e ke aupuni e ola nei; alaila, ke ae laelae nei inakou, me ka wehe ana i ka papale, e hoo* kuu ae ia lakou e haa imua o ke kahua, rne ka lawe ole aku i puu dala nui $35,193 78 mai ka waihona aupuni aku, a mailoko aku hoi o na pakeke hune a na makaainana ilihune i hoiliili ai, no ka pomaikai o ko lakou Moi, Aupuni a me Kona inoa maikai. Eia ka hewa nui loa o ka Papa Pai Aupuni i ike kakou, u i hoomaopopo iho hoi : Ua haawiia e ka Waihona Aupuni, he $11,200 00 Loaa mai na nupepa a me na hana a puu a lakou, he • • 21,546 09 Huina loaa, - - - $32,746 09 Ua pau loa keia mau dala mai ka Waihona Aupuni aku he $11,200 a me na loaa ma ka Hale Pai he $21,546.09 i ka uhauha

ia. Pehea ko kakou manao e na makaainana, hopohopo paha ea? Ae. O ka hanu no keia e lawe ia la. Heaha ka hopena o ka waihona ? Mauliawa paha auanei a lele loa ke aho. Pehea kakou e pale ai i keia hana ? Kinai i kela puka liu mamuli poho ka moku holookoa, a poho pu na ona, alaila, aie kaa ole aunnei, a kudala ia na wahi opila hulilau, a paipu, oia no na wahi waiwai a ke kanaka Hawaii. *• Ua maopopo no paha ia kakou ke ano o ke Aupuni ; o ka lehuiehu no ia ; a ke ole he iehulehu, aohe no ano aupuni e ike ia. A nawai hoi keia Papa Pai i hoala i ka 1365 ? Na na Luna Hooponopono anei, a na ka Luna Pai paha ? i<B hai mai la no hoi ka inoa o ka Papa Pai, na ke Aupuni, na ka lehulehu no ia mao na Lunamakaainana la, a me ka Ahaolelo o ka 1864, i hookumu ia e like me ke kauoha ana o ka Ahaolelo, i ka 1865. Ua maopopo no i ka lehulehu na ke Aupuni ma o ke kauoha la o ka Ahaolelo i kakuluia ai keia Papa Pai; a oko makou kulana hoi o ka hooponopono ana i na mea no keia pepa. Ua hoopuka ia mai nae, ua pau i keia Papa Pai i ka uhauha na dala i hookaawaleia ai. £ hewa ole makou ma keia mau mea e ka poe epa kapa wale mai, a maluna no o ko oukou mau lae e kau ai na hailona hilahila ole oia mau kaohihi ana mai. Aole makou i hoonuu wale ia mau dala, "a ono ko makou mau puu, Oa maona na opu, ke puka nei ko lalo," aka, ua hooluhi ia makou n me ko makou poe paahana e paaua nei i na la a pau ; a ke tke maopopo ia no hoi, aole no e haiia mai, ua ai wale Kekahi kupaianaha no hoi i ke kapa ana m.ii, " Uhauha Dala ka Papa Pai Aupuni." Aole no keia Papa Pai i hookanwale a i noi aku i na auhou o ka lehulehu e haawi mai i mau tausani dala no keia Papa Pai e uhauha ai; aka, na ka Ahaolelo no i hookaawale kona haawina ; a na ka lehulehu no hoi ia, me ko lakou ahonui i hoolako mai; aole no keia Papa Pai i kii aku a ahuai wale e like me ko lakou manao."—Au Okoa, Aper. 14, 1870. Heaha auanei ka mea e lanakila ai oukou mai ka hewa aku a oukou i hana ai me na lima haumia a iniomio. Ua akaka anei, ma keia makemake ana o ka lehulehu e kukulu i nupepa, ua haawi hikou i na dala, i mea e hnawi wale aku ai ina nupepa "Au Okoa 1 ' i kona poe heluhelu, nonn kn huinn i hilu aku i ka $2,500 ? Ke hoole mai nei lakou, 4t Aole loa." Ke M pau j)cle" mai nei lakou 14 jau inano."

j Eia ko lakou makemake, e malama lakou ! nei (na lima lawelawe) i ke dala, hapalna, I hapaha, dime a hapa dime i loaa inailoko j mai o ka Hale Pai no ka woihona, nole ka ! uhauha e like me ka Alua Tausani Elima i Haneri i haawi wale ia. Aole anei keia he uhauha e na Makaainana o na lima lawelawe a kakou i na dala a kakou i'ihune ? Ke hoike mai nei ke "Au Okoa," "heolu no ia, ke puhemo nei ko lnlo."

Ua lohe pono mai nei makou, aia kekahi Luna Nupepa "Au Okoa," ma Koolaupoko, he Luna Nupepa oia no Honolulu nei mamua, a ua aie ua luoa la i ka nupepa, he ka* naono dala aoi ae. Ke olelo la ua kanaka la, "Mai lawe kakou i ke "Kuokoa," he nupepa koikoi mai ike dala. E lawe kakou i ke "Au Okoa," i ka nupepa aohe koikoi ia mai oke dala." Ke manaolana nei makou, ua ko paha kuna olelo, aka, ke hoole mai nei nae ko kela Pali Koolau, "aole i ko kana." Ua lawe nui ia no ke "Kuokoa." Ua maopopo anei nm keia, ua lawelawe maikai io no na Luna Hooponopono i ka pomaikai o ke Aupuni a ine ko lakou mau haku ? Ke hoole mai nei ka lehulehu, Aole i imi ika pomaikai oke Aupuni. Oko lakou wale īho no ka lakou i manao ai, o ka hiki aku i ka hora 4 o ka Poaono, o kela a me keia pule, alaila, ohi mai na movi, a heo aku la. Pehea ko kakou mnnao e na makaainana, ka poe nona na dala e uhauhaia nei e lakou la ? E manao ana anei kakou, elu hou i $32,746.09 no kela Hale Pai iloko o keia mau makahiki ae e hiki mai ana, me ko kakou ike ma ka hooponopono ana a keia poe, aohe wahi keneta e koe ma ka waihona ? Ke haawi nei makou i ke "kuke pai" i na puu dala $32,746 09 a me $2,500 i manawalea ia e " Ke Au Okoa " i kona poe heluhelu, me ke .kolokolo aku, o hele olua me ka oiua mau tansaui pelehu. Hookahi wale no waiwai ma ka nupepa o keia Poaha, o ko •» Ke Au Ukoa" hai ana mai i ka ninau : " He pono anei i ke aupuni ke kukulu i nupepa kuamuamu i na Kahunapule Euenelio, e hoino wale ai ?" h me ka nina,u, " He pono hoi anei i ke aupuni ke hoolaha i ko lakou niau manao kuamuainu a hoino aku i kekahi makaainana, ke hana hewa ole ?" Haina : "Ma ka ninau alua a me ke kolu, ke pane aku nei no hui makou, aole no he ku i ka ponotS ano Papa Pai."—Aie Okon, Aper. 14, 1870. Ua ike i kona hewa, a hoahewa iho, nolaila, ke manaolana nei makou, e hooponopono hou ia ana oia. He mau makahiki i hal;i aenei, i ka Bihopa Enelani i holo aku ai i Ainerika a me Europa, ua hoolaha aku oia pia ka laula a ma ka loa o kela mau aina puni ole, e hapala ana maluna o ka Moi, na Alii, na Makaainana, a iue ka iuoa maikai o ke Aupuni Hawaii i ka eleele kanikau o ka inika a me ka negero. "Ua paumi ke ino o Hawaii i keia inanawa mamua o ka hiki ana aku o na Misionari," aole nae i ekemu iki ke Aupuni, me he inea la paha ua ku i ke a-u, no ko lakou hilinai hewa maluna o kela aoao hou loa.