Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 16, 16 April 1870 — Kumumanao a S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Kumumanao a S. P. Ahiona.

Ueaha la ka hana nui e hana aku ai na Lunamakaaūiana no keia kau Ahaolelo e hiki mai ana ? £000.—E hoopau i ka Laikini Kuai Opiuma ma keia Auponi, me kn hookipa pu no i ka hoopae ana mai i ka opiuma, (koe nae na laau opioma i pai pa ia me na ano wai e ae, a na katika haole e hana ai no ka lapaau mai.) a mc ka hx>okapu toa i ka poe puhi opioina. Ma keKanawai Kivila i hoapono ia i ka la 21 o Augake, M. H. 1860, ua ae ia, na lre Kohina Knlaiaina e haawi i laikini, a mau laikini paha, no ke kuai opiuma nna ma Honolulu a me Lahaina, ma ke kuai kud*la ana i na laikini, inai ke eiu.i kau^ani

dala pakahi, a hala aku iluna, rae ke kauoha o ua pauku kanawai la, me na pake wale no e kuai ai i ka opiuma, aole tne kekahi mea e ae. Noiaila, ke hai aku nei au ia oukou, he mei ino loa keia Laikini Kuai Opiuma iwaena o keia īahui; aole ona pake waie no ke pilikia, aka, ua piiikia na mea a pau o keia iahui holookoa.

Iloko o keia mau inakahiki elua i kaa hope aku nei, oiai, ia'u e kaapuni ana iloko 0 keia raau mokupuni, mamuli o kuu oihana misionari iwaena ona pake. Ma kuu hoomaopopo aku, ua hiki aku i ka hookahi hapakolu o na pake i puhi opiuma; kekahi hapa uuku o lakou, he poe puhi kahiko mai Kina mai, a o ka hapa nui o iakou, he poe puhi heu wale rio mahope o ka hiki ana mai 1 Hawaii nei. Eia kekahi: He kakaikahi ioa na pake kuonoono a waiwai hoi i puhi i keia mea he opiuma. Ao ka hapa nui hoi, he poe ilihune a pilikia, a noho hemahema loa i na mea e oia ai ke kino a me ka ohana. Ma keia mea a'u e wehewehe aku nei imua o oukou i ka nui o na ino e ulu mai ana o keia mea he puhi opiuina. 1. He mea hoopau dala wale. Mai ka hapawalu dala ka palena haahaa o lalo, a pii aku i ka hookahi a elua dala a oi aku no ka la hookahi e lilo ai i ka opiuma o ka poe puhi opiuma; ina ua maa kekahi i ke puhi ana, alaila, ua hiki ole ke manao e hanlele koke; nolaila, ina e loaa kahi dala, e hoomanao mau ana i ke kuai opiuma mua ana, a ina uuku kahi ai, kahi ia, ame kahi kapa aahu, oia iho la no. ina e hoouluulu kakou, alaila, e ike ana no kakou, ua loaa i ke Aupuni he 15 a 16 paha kausani dala mai ka poe puhi opiuma mai, no ka laikini ame ke Dute Awa. A na ka mea nana ka Laikini Kuai Opiuina kekahi mau kausani dala ana i puka ai, a no ka opiuma kumupaa kekahi mau kausani dala he umi a oi, a no kela » n>e keia lilo kekahi; nolaila, me he mea I», he kanakolu kausani dala a oi aku kai lilo mai loko mai o na pakeke o keia mau h;«neri pake puhi opiuma ; he poe ilihune nae ka nui, ke noho nei lakou me na haku hana he eha wale no dala no ka mahina hookahi, aoi aku paha. Kakaikahi loa ka poe waiwai a kuonoono paha iwuena 0 lakou. Nolaila, o ka poe ilihune e puhi opiuma nei, ua aneane e lawe pau loa ia aku ko lakou wahi loaa no ke kuai opiuma ana, a ua hemahema nui loa no na lako e ae e noho kuonoooo iho ai; a o ka poe waiwai nae, ina e nui ko lakou puhi ana i ka opiuma, alaila, e pau aua ka waiwai, a i ole hoi, e emi iho ana paha; he mea maopopo loa ia, aole kekahi hana uhauha e ae ma ka honua nei e like tne keia mea o ke puhi opiuma. 2. He mea hoopau manawa ke puhi opiuma. Oke puhi ana i ka opiuma, aole no i like me ka inu ana i ka rama ka hiki wawe oka inu ana; o ka inu rama ani, oia ke kii ana aku i ka oinole rama a ninini iho maloko o ke kiaha, a inu iho, o ka pau no ia ; aka, aole pela ke puhi ana i ka opiuma ; he mea hana nanea loa ke puhi opiuma ana. O ka makemake loa o ka poe puhi opiuma e loaa na hoa nanea pu, kamailio pu, a puhi pu paha i ka wa a lakou e puhi opiumaai; e moe ana lakou ma kahi moe me ka hana malie, ina he mea puhi nui, alaila, e hala ana kekahi mau hora okoa ia ia. Kekahi poe, he elua puhi ana no ka la, a o kekahi hoi.ekolu puhi ana. Kakaikahi ka poe i hookahi puhi ana no ka la. He ahona iki i ke ao, no ka pilikia i ka hana, nolaila, hapa iho ke puhi ana, aka, ina ma ka po hoi, no ka ike paha he manawa kaawale, nolaila, ua puhi aku alike alike o ka po kekahi poe, a kokoke i ke ao kekahi poe. 1 kekahi manawa ua poina ia lakou ka hana ana, a i kekahi manawa, ua haalele maoli no i ka hana, rio ka pilikia i ke puhi ana i ka opiuma. Pela mau aku no i kela la keia la, mai kela hebedoma keia hebedoma, a hala na mahina, na makahiki, me ka hiki ole ia lakou ke noho wale i kekahi mau la me ke puhi ole ; nani ka hoopau wale i ka manawa no keia mea he puhi opiuma. 3. He mea e mai ai ke kino, ke puhi mau i ka opiuma. O ke ano o ke puhi ana i ka opiuma, oia ka moni ana i ka uwahi laau iloko o ka opu ; no ua moni pinepme la i ka uwahi, oia ka mea e maloo ai ka puu, ke ake, a me na mea e ae iloko o ka opu, oia ke kumu e nawaliwali ai o ke kino o kanaka. Eia kekahi, ina e hala ka manawa i maa ai i ke puhi ana i ka opiuma, alaila, e nahu ana ka opu, e eha ana ke kino, me ka pii mai o kela ano mai keia ano mai, e puka mai ana ; a e liio ana kahi kino ola i ke omaimai, e nawaliwali ana na hana a pau, a e nawaliwali pu ana no kahi manao. Nolaila, oke puhi ana ika opiuma, oia kekahi o na laau ikaika loa, nana e hoolilo iho nei i ka poe kino ikaika i niea ole. E nana i kela mau kumu ekolu i haiia maluna, i maopopo ai ia kakou he mea ino loa ke puhi opiuma. A heaha ka mea e loaa ai ina pake ka opiuma ? No ka ae ia o ka Laikini Kuai Opiuma ma keia pae aina. 44 No ka poe e makemake ana e puhi opiuma ka hewa ; ina aole puhi na pake i ka opiuma. alaila, lieaha auanei kela Laikini Opiuma," wahi a kekahi poe. He oiaio no, no ka poe puhi opiuma ka hewa, no ko lakou makemake ia mea lapuwale. Aka, he mea mau no i ka poe hapa noonoo ka puni i na mea lealea kinohi, me ka hoomaopopo ole he hopena pilikia ia ; a ina e hnna kanawai ia e ke aupuni e keakea aku ana i na makaainana naaupo e komo ana iloko oia pilikia, alaila, e pakele ana no lakou i ka poino mamuli o ka makau i ke kanawai.

Ke i mai nei paha kekahi poe aloha ole. (t Kahaha, na ka pake no ka i makemake e puhi opiuma, na ka pake no ka i lawe aku i kela Laikini Kuai Opiuma, alaila, no ka pake wale no ia piiikia; ko lakou dala kai Hlo aku, ko lakou inanawa kai pohonku, ko

lakou kino ke omaimai ana. Heaha ko ka lahui Hawaii malaila ? Ua pono no i ke aupuni e hoomau i ka ae i»na aku i kela mau Laikini Kuai Opiuma e like me ke kanawai kahiko, i mea e loaa ai he umi a oi ae na kauāani dala o kela a me keia makahiki no ka waihona oke aupuni." Ke i aku nei au ia oukou, ua hawawa loa ka noonoo ana pela. Ke maopopo nei i kuu manao, ina e mau aku ana ka Laikini Kuai Opiuma ma keia pae aina, alaila, e poiuo nui loa ana keia lahui holookoa, aole o ka lahui pake wale no ma Hawaii nei. 1. E poino ana ka oihana kalepa no keia Laikini Kuai Opiuma. # Ina e mau nna ka ae ia ana o na pake e puhi opiuma, alaila, aole paha e nele ana na pake hale kuai a kalepa paha, e komo pu ana ma keia mea he puhi opiuma. ina e nui ke puhi ana, alaila, e uhauha ana i ka waiwai, me ka inolowa i ka hooponopono ana i na mea e pili ana i knna oihana, no ka hoolilo i kona manawa i ke puhi opiuma; anolaila, he mea maopopo ia kakou e poho nna kona waiwai, a e poho pu ana paha ka poe i aie aku ia ia. Aole anei he kumu ia e keakea mai ai i ka holomua ana o Ua oihana kalepa ? Eia hou, no ka lilo nui o ke dala ma ka opiuma, nolaila, e hoouuku ana ko lakou kuai ana i ka lole aahu, ka ai ame ka ia ; o ka hale kuai opiuma ke laki ana, a e noho wale ana na hale kuai lole, na hale kuai mea ai, a me na pakaukau ia o Ulakoheo, ke nui mai ka poe puhi opiuma iwaena o kakou, he kumu no ia e poino ai ka oihana kalepa iwaena o kakou. 2. E poino ana ka oihana mahiai no keia Laikini Kuai Opiuma. O kekahi hapanui o na pake e puhi nei i ka opiuma, he poe paahana mahiai iwaena o keia pae aina, a ke kii hou aku nei ka Papa Hoopae Limahana i Kina i mau haneri pake paahana hou no keia pae aina, he hiki mai koe o iakou ; a ina e ae ia keia Laikini Kuai Opiuma e like me kona ano mau, alaila, nie he mea la, ua hoohamama ia ka

lua poino e hoohalua'i i na pake paahana i komo iloko o keia hoowalewale weUweli. Aiaila, eia kahi ninau: Pehea na paahana ma na pa mahi ko, mahi raiki, a pela aku; aole anei e molowa i ka hana, a nawaliwali no hoi kahi kino hana no ke puhi nui o lakou i ka opiuma ? Eia kekahi: No ka lilo mau o ko lakou wahi dala uku mahina i ka opiuma, alaila, e noho rnau ana lakou iloko o ka piiikia ame ka ilihune, no ia kumu ka mea i hoihoi ole ai i ka hana ana. A nolnila, aole anei he inea ia e pilikia ai ka oihana mahiai ? Eia hoi, ina e hele aku lakou i ka hana, aole no e hiki ke hoohalike me ka poe puhi ole i ka opiuma ka ikaika ame ka noonoo, no ka mea, ua piha kona poo i ka uwahi opiuma, a ua uawahwali pu kahi kino. Nolaila, ke manao nei au, ina e mau ana keia kanawai no ka Laikini Kuai Opiuina, he mea akakaia, e poino ana ka oihana mahiai. 3. E poino ana ka lahui Hawaii ponoi no keia Laikini Kuai Opiuma. (Ja lohe pinepine au he nui loa na kanaka Hawaii me na wahine Hawaii e puhi nei i ka opiuma. Ua ike maka au i kekahi. Eia ka ninau : " Nohea kahi e loaa ai o ko lakou opiuma ?" no ka mea, ua papa ia e ke kanawai, aoie me ka mea e ae e kuai ai i ka opiuma, me na pake wale no; aka, aole au i manao na kuai aku ka mea nana ka Laikini Kuai Opiuma me na kanaka Hawaii, aka hoi, ua hiki i na kanaka Hawaii puhi opiuma noi a hoolimalima paha i na pake e kuai malu i opiuma no lakou. O ka hoomaka ana paha keia o na Hawaii ponoi e hoao nei i ke puhi opiuma, a ina e mau ka hoopuka ana o ka laikini opiuma, alaila, e mahuahua loa aku ana ke puhi opiuma iwaena o na Hawaii ponoi; aole no e liuliu, e lilo ana kekahi hapa o keia lahui e komo iloko o keia hana wo, alaila, e ike ana oukou, aole no ka pake wale no ka pililiia o keia Laikini Kuai Opiuma, ua komo pu no na koko Hawaii iloko oia kiolepo hookahi. Aole anei e like me ke kanaka e hoonou aku ana i ka iole me kona ipu aniani me ka manio iho ma ia hoonou ana aku, o ka iole kai poino, aia ka, ua naha kona ipu aniani, oia ka mea i poino nui. Pela no hoi ko oukou kūhihewa ana i kahi Laikini Kuai Opiuma. 0 ka poe pake wale no kai poino, aia ka, e poino nui ana no oukou e ka iahui Hawaii ponoi. Nolaila, ina aole hoopau koke ia ke kanawai no keia Laikini Kuai Opiuma, alaiia, e like ana no ka mahele ekolu o kuu kukulu manao, "E poino ana ka lahui Hawaii ponoi no keia Laikini Kuai Opiuma." {Aole i pu.)