Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 17, 23 April 1870 — Kekahi mau mea o Kaleponi. [ARTICLE]

Kekahi mau mea o Kaleponi.

Ka Oihana Kinai Ahi no Kapalakiko. 0 ka oihana kinai ahi o kria kulanakauhale, ua hoomaka maikaiia a malama kupono ia, o na ano kaa wai kinai ahi mua, i inaa i ka paumaia e na lima o na kanpka, ua kapaeia ae ia, a ua paniia ma ia wahi, he kaa kinai ahi mahu. He nui wale na kaa mahu kinai ahi i hooliloia no keia kulanakauhale. Ua makaukau lakou i na wa a pau a lea bele pau ahi e ke mai ai. E paila mau anu ka wai wela i na wa a pau i wela ka mahu, a e ku pu inai ana na lio me ka paa i na ili kauo kaa, no īa mea, ina e lohe mua ia ke ke o ka bele pau ahi, hookomo koke na lio i ke kaa, a-huki aku la. He eha mau lio ikaika i ke kaa wai hookahi, a na ia mau lio, e huki me ka hikiwawe i kahi o ke ahi. Ona kaa waiho ili, na na lio mama na lakou e huki, no ia mea, ī ka wa a ke kaa wai e hiki ai i kahi o ke ahi, o ka manawa koke iho la no ia i hoo ia mai ai ka ili i ke kaa wai, a huki wikiwiki aku la i kekahi piko, a na ka mahu e pauma i ka wai, mailoko mai o ka lua wai a kio wai paha malalo o na alanui, a hoio kiki aku la ka wai maloko o ka ili, a na na kanaka hoi, e hooponopono aku 1 kahi a ka wai e ki aku i ke ahi. Aohe nui loa o na kanaka i makemalie ia i keia wa no na kaa wai kinai ahi, e like ine mainua, a ina aohe e emo a pio iho la. He mea kupanaha ina e pau i ke ahi ka ike inaka ana i ke kaa kinai ahi mahu e pauma ana a me ka haalele loa ia ana o ke ano kaa kinai ahi mamua lehulehu loa, na kanaka e hele ao e ku puukiuki ma na alanui, a i ole la e pinana ae ma na puka aniani maluna a me na kaupoku halē, e nana heaha la ka mea e hanaia ana. Malaila, no hoi na makai eku hoomalu ana no na hoohaunaele ae paha a kekahi poe. Aia ma ka aoao akau o ke awa o Kapala* kiko, he wahi i kapaia o ka mokupunio Mare, kahi o ke aupuni o Amerika Huipuia, i kukulu ai i pa hana no ka moku kaua, oia hoi, kahi e hanaia ai a kapili hou na moku kaua o ke aupuni, a i ole ia, he wahi hoi no na moku kaua hana ole, ku ai, a malaila hoi, e hoolakoia mai na moku kaua ina mea a pau i makemakeia no na lako kaua. Aia malaila, elua mau mokuahi hao nui, no luua na aoao i pale īa a manoanoa i ka hao a oolea, a hiki ole i na poka o ka enemi ke komo aku. Ua hookauia maluna o keia mau inoku, he elua pu kuniahi nui pakahi, i hik aku ke kaumaha o ka pu hookahi, i ka 42,000 paona ke kaumaha, a o ka nui o ka poka he 15 iniha ke anawaena, a ua hiki ia mau pu, ke hoolele iko lakou mau poka, i elima a eono mile ke kaawale. Ua kapiliia ua mau moku lu, ma ke ano holo aku n hookui ina moku o ka enemi, hoopiho iho me ka ihu oioi winiwini mamua. O keia mau moku hao elua, : kapiliia a paa loa i lanakila ole mai ai na enemi, ua hooku ia ma ke awa no ka malama aua i ke kulanakauhale o Kapaiakiko no ka wa kaua. He nui no na kauhaie nani ma na aoao e ae o ke awa o Kapalakiko, a e holoholo mau ana na mokuahi ma o a maanei i kela mau hora keia mau hora, e lawe ana i na ohua, mawaena oia mau kauhaie a me ke. kulanakauhale ponoi, o Kakarameta kahi a ka Ahaolelo o ka mokuaina e halawai ai, a me na wahi e ae. O kela alanui kaa ahi o ka Pakipika i paa mai nei, ua kikoo aku no ia i ka aina puni ole o Amerika Akau, e hoomainao aku i kona wahi hoomaha ma ke komohana o Kapalakiko, a ke hoomahuahua nei ia i ke kokua ana i ka pii ana ae o ka lahui a me na hana ma keia wahi. Ma keia kulanakauhale o Kapalakiko, he nui wale na keiki e lawe hele ana i na nupepa, e kuai hele aku ai i ka poe makemake heluhelu nupepa. E īkeia ana lakou inawaena o na alanui i paa pu i na kanaka a ma na wahi hoi a na uiokuahi e ku mai ai, me ke kahea nui ana i na leo nui ī kela a me keia e kuai mai. Ma keia hana, ua loaa ka noho ana aua loaa hoi na dala. O kekahi o keia poe keiki e lawe nupepa kuai ana, ua aahu iho la lakou i na kahiko maemae, oia na palule huluhulu ulaula a me na papale ano like, a ma na lipine o na papale, ua ike* ia aku oa bua nunui e kakau ana i kinohinohiia, e hoike ana- i ka inoa o kela a me keia nupepa a lakou e lawe ana. Ona kanaka o Kaleponi, he poe puni heluhelu nupepa lakou, a ua paiia a hoolahaia malokooke kulanakauhale o Kapalakiko, he nui walena nupepa puka la, puka pule a puka malama. O ka nui o na nupepa ua paiia ma ka olelo Beritania, aka, o kekahi mau nupepa, ua paiia no ma ka olelo Keremania, Farani Paniolo, a me kekahi mau olelo e ae paha. (Aole i pau,)