Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 18, 30 April 1870 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Laakea
This work is dedicated to:  Bernice Pauahi Bishop

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE IX.   HELU 18                       HONOLULU, APERILA 30, 1870               NA HELU A PAU 438.

 

"KA NUPEPA KUOKOA,"

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00

No na mahina he UMIKUMAMALUA!

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

----------

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi

mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi

ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50;

hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai

ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia

ana mai e pai.

KANIKAU—he hapalua dala ka uku

no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4

keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25

lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO

HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o

ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na

Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia

Kauka Kulika.

O NA UKU PEPA A PAU E

HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka

inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma

ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa

e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau

rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia

nupepa.

AIA KE KEENA O KA NUPEPA

KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale

Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora

hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke

ahiahi.

L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding

10 lines, inserted once for $1.00; twice or

$1.50; and $2.00 for one month; all

advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00

per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR

ADVERTISEMENTS, Subscriptions or

Kanikaus, may be paid to any of the Agents

of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter

to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be

PREPAID. No names, either of foreigners or

natives, will be inserted on the subscription

list, until paid for. This rule must be strictly

adhered to, on account of the low

subscription price.

THE OFFICE OF THE KUOKOA is

in the South corner of the Sailors' Home.

Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.

L.H. GULICK.

For the Publisher.

Volume I, II, and III of the KUOKOA,

bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above,

can have them bound by paying $2.00 each.

Noho Lio!_Noho Lio!

"NA NOHO LIO MEKIKO A MAKEPONO LOA I

@@@@@@@  @@@@@ @@@  me na ali kalepoli @ loaa no ma ka hao

@ hana Noho Lio o

DALTON & BLAUVELT,

@@ @@@ @@       Ma Alamai moi, Honolulu.

OLELO HOOLAHA.

LIEE auned na kanaka a pau. O wau o ka mea nona ka inca anomalo nei. Ke papa aku nei au i na mea holoholona a pau, @@@. @@ Lie, Hoki, Minla, Hipa. Kao. aole e @@@@@ @@ @@@ @ malama a kua ama imolimalinie, oia hoi na aina Au@@@@@@ma: A La Nakila a hiki i kainehe, ma@@@@ Hawaii. A ioa e loaa la'u kekah: o keia poe holo-@@@@ @@ @@@ @@@@@@ @@ @@ @ ka holoholona. I $q00 no ke poo @@@ @@@ @@@ @@@ @@ wale no na holoholoua makanahelehele e hele ana @@@@ @@@ @@ aina. No'o no ia no ka on a lona ia aina-a in a i @@@@@@@@ @@@ e i i pa ana, e uku oia: $ 5.00 a i ole, e @@@ @@@ @@@ @@ ma ke kana wai. KUEHU. Hamaewa, HAWAII, mar@@@@@@

OLELO HOOLAHA.

Kapapia aku nei na mea a pau o papaako @@@ @@ @@@@ na aina e waiho ana ma koolahloa, Oahu, @@@@@@ @@@ @@@lakou mau holoholona maluna i na wa@@@@@@@@ ae la maluna. Ina e komo hewa ka Lio, bipl, hoki @@@@ @@ e uku lakoa pukahi dale,($1.) in a e lioopau i na @@@ @@ e ukuhoo no e liko me ka nui o ka poino a poho.@@@@ moa he hapeh pakahi no ke poo a ina @@@@@@@@ @@@@ @@@ @ hapaloa pakahi na ke poo a in a he kanaka @@@@ @@@ @@@ @@ ke @@@@ @@@ @@@ ma ua wahi i hai ia ae la ma@@@ @@@ @@ @@ @@kekahu e uku no ia no ke komo hewa      $1.00  @@@@ @@@ @@ ka mana mau paniolo. oia o pamawaho me Kauahi@@@@ A KOWAI. AHUNA,NUO,PAKE. @@@@ @@@@ @@ @@ @@ Koolomloa, lau @ 1570. 426–ly

HALE PAI KII!

 

AIA KOU HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

@@@ @@@ @ @@ HALEKUAI BIPI  a me ka HALEKUAI MEA @@@@@ @@ @@ ma ke alanui papa. He emi loa ke kumu @@@@ @@@ @@@ H. L. KEIKI (CHASE.) @@@ Mea Pai kai.

!!! EIA KA MANAWA PONO !!!

UA @@@ LOA KE KUMUKUAI O NA KII.

E@@@MAU MAKAMAKA A ME KA LEHULEHU, E@@ @@ @@ KE KII PEPA I $3.00 NU KE KAKINI.

MALOKE P KEIA MAHINA A ME MARAKI. @@@@ @@: ka la l o apella. e holo ana au e laapuni ia Ha@@@ @@ Nana e pai ke kii o na Awa, aum, Wailele ac.@@@@@ @@ mai ia holo ana. aohe i maopopo loa ko ʻ u @@@ @@@ @@ @@ no ka mea ua makemake nu e holo e@@@@ mamea a hoi mai paha, aole paha aole ike @@@ @@ hele ana E Wiki E Wiki o holo ka manwa. @@ @@@@@ mua mai e pono ai.

KII PEPA $3.00–Per Doz.

Kii ANIANI $1.00–$2.00.

@@ @@na mai e uke i na kii na kii malama ae o ka Hale Pai Nopepa@@@ @@@ @@ J.W. KING. (KINI PAI KII)

 

NA BUKE

HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII

 

Baibala Hemolele Nui ili eula nani me na

kuhikuhi ma na a ao.....$12 00

"            " Nui ili eleele kaekae wai gula.....5

00

"            " uuku iki ihi " ".....8 00

"            " Pananaiki iho ili eleele.....4.00

Kauoha Hou ili gula nani me na

kuhikuhi.....3.00

"             " eleele kaekae wai gula.....1.00

"             "  " ......75

Kauoha Hou Hapa Haole.....75

Lira Hawaii 1848 me ke kanawai......25

"       " 1855.....25

Moolelo Ekalesia.....50

Haiao ili lahiahi.....10

Hele Malihini ana.....25

No ko ke Akua ano......25

Lira Kamalii......25

Hoike Palapala Hemolele.....25

Moolelo o Heneri Opukahaia.....25

Hoike Akua.....25

Weheweheia.....25

Ninau Hoike ili manoanoa.....25

"         "          " lahilahi....10

Kumumua Kula Sabati.....10

Buke Lawe Lima.....10

He Buke no ka Pope.....10

Ui Kula Sabati Helu 3.....25

"    "       "         "      4......25

"    "       "         "      5......25

Buke Euanelio a Ioane.....10

Himeni .....1.00

Himeni Ili nani.....1.75

Na Kauoha Hou Pakeke

Ili Gula nani.....1.50

Ili eleele kaekae nani......50

Ili eleele......35

Kauoha Hou Pakeke me na Halelu

Ili Gula nani.....1.75

Ili eleele kaekae wai gula.....50

Ili eleele......50

Na Halelu Pakeke

Ili Gula nani.....50

Ili eleele kaekae wai gula......30

Ili eleele.....20

Ka Hae Hoonani (Buke Mele)......25

Buke Wehewehe Huaolelo Baibala.....2.00

 "              "    "  Ili nani.....3.00

Eia na buke haawi wale

Palapala Liilii--

 Helu 4--Makemake anei oe i ke ola

 Helu 6--E hele i o Kristo la.

 Helu 7--Ka hoi ana mai o ke Keiki

Uhauha

 Helu 11--No ka hoohiki wahahee i

ke Akua

 Helu 16--Ka Kehia ana o ka Ahaaina

a ka Haku a ma ka Bapetiso ana.

 Helu 17--Mai hana ino i na

holoholona

 Helu 18--No ka mahi ana, kuai ana a

me ka inu ana i ka Awa.

Ka Davida Malo Kumumanao.

Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.

J. F. POKUE.

Kakauolelo o ka Papa Hoeke o ka Ahahui

Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.

KA NUPEPA KUOKOA.

KA MOOLELO

-O-

KALELEALUAKA.

KA UHU KAE-A-E-A O LIHUE,KAUAI,KOLALI HOI O KONA MAU LA U-I.

Ko ia nei la noiahele ana, a ku ana imua o ke ʻ lii. Ninau e mai la no au alii nei me ke ano hooio, "heaha la kou kumu?" Laku o Kalealuaka, " aohe o ʻ u kumu, aka eia no ko ʻ u kumu la o ua ie ; i eo na hoi ia oe, ho keia mu ʻ u iwi ia oe, a i co goi oe ia ʻ u lilo no hoi kou mau iwi ia ʻ u."  Ua  apono mai la no ke lii i ka ia nei mau olelo, a hooholaia iho la no ka pili a me ka mokomoko ana ; A kukuku ana laua nei imua o @@hua, hooho ia mai la ka mea hooulu o ia mnawa, penei; "ja-be pu-a-a e nahy a-uaa-lia i-oki ka-ai-na-a ka hewa0 he o wahe-u". O ka manawa no ia i ulele iho ai o na mau i kui mai ua alii nei, ku e no iaia nei, a pulahahuli ana ka waha aini ilalo; a ia manawa no keia i lalau iho ai i ke kino o au alii la e moe ana me kanu ole, a paa ae la i kona mau lima, no ka manawa no ia i lele aku ai me ke kaumaha ole iho, akapalili ana i ke alo oka ma kuakane ua alii make nei. Ia manawa i kai ae ai ka makuakane i ka heuna a ke keiki iluna o kahi heiau a ua koa nei a kakou, oiai ua hana no laua i ke kahi wahi heia a paa, aole nae i noa i ka mohai kanaka, aklii no noa ika mohai olii, Oia noho aku no hoi keia me na makua, a kukui ia mai ana ka ikaika o-keokahi, no Hanalein aole no keia i hai aku i na makua i kona manom aka, o ke ku ae la no ia hele i kona manoa aka, o ke ku ae la no ia hele ana, a hiki ana i Hanalei. Hiki aku nae keia, aohe no i lealea na ʻ lii. Noho iho la hoi keia a huhum Kukolu. HKe naea la kela ika nana ika hana anh,a oau wale ae la no.@@@@ @@@ @@@ @@@ @@ @@ @@@ @@@ @@ @@@@@@ @@ @@ @@ @@ @@@@ @@@ @@ @@@ @@@ @@@ @@ @@ @@@ @@ @@ @ @@@ @@ @@@@@@@ @@ @ @ @ @ @@ @@ @@ @ @ @@@ @ @ @ @ @ @ @@. Ku mai hoi kekahi haumana a pane mai "ua aa ka oaha oe e ooihe pu me ke ʻ lii o makou, oi aiai oia hookahi no ka oi o Hanalei nei, aohe on a lua e like ai". Ke kakae wale ua kanaka nei, a ku ana imua o ke ʻ lii, a olelo aku la, "E, auhea oem he whai keiki hoi paha i olelo mai nei, aole ka olua wale aku nei no ka oe a hiki i ka nui, hoopa wale aku no, aohe ka oe pahu ana ; me he ma la, ua aa paha kela keikpaha kela kaiki ia oe?" I kai ua alii nei, "Ae, hoi hoi ha oe a olelo akum e hele mai e ooihe maua, Maha he ikaika io no hoi ia." O ka hoi mai la no ia o ua kanaka nei a olelo mai la ia kalelealuaka, " I kauoha mai nei ke ʻ lii ia oe, e hele olua e pahu ika niu." Pane mai no hoi ua alii nei, "o oe no kai olelo mai nei aole au e pahu ana i ka niu/" I aku o Kalelealuaka, o kaae no ia hele ana a ku no hoi ma ke alo a ua alii nei. Pane mai no hoi ua alii nei," I ie na kai olelo mai nei, aole au e pahu ana ia ka niu?" Aohe hana  i koe, o ka ulele wale no koe  i na ai a ka ui. Ia manawa nae hoi i ninau mai ai ka ʻ lii, : HEa ha kou kumu pili?" I aku keia, "Aohe o ʻ u kumu, aka nae hookahi noo kumu o kama hela a o na iwi: I eo  no i=la oe, Lii=o au ia oe, I eo no hoi oe. I ba ie e naje ua ʻ o, wai a oe ke kanaka nui mai ua alii nei me ke ano hooio a koa hoi, " Iawai ka mua kaua?" la oe no i ke kamaina wahi a kalea luaka."

Ia manawa koke no i holhoh aku ai ua alii nei a pahu aku la i kana ihe i ka nui ,ao ka luli wale ae no o ka muo a ka niu kai ike in aku e na mea a oau e na

Ua aku ana. A pau ae la kana, Pane mai la oia ia kalelealuaka, " E,pau ae nei ka ʻ u, p kau no koe." Eia hoi, i ka wa a ua kalelealuaka nei i pahu ai i ka ihe a lele, me kona ike ole i ka lele loa ana aku o ka ihe a ku i ke kumu niu, aka,a he loke ana aku ka oia i ka owa o na kanaka i alawa aku ka hana e wiho mai ana ka nui ilalo, ua pokopoko liiilii. A o ka iamuku a me kona mau hope, maule a make iho lakou no ka makua aole keia i ike iho i ko lakou ola hou ana ae hao make e no ika wa a kalelea lluaka i lalau aku ai, n kaanini ana ua alii make o Hanalei imua o kapoele, a nana hoi i hai ahu i ua kana ka make nei iluna o kahi hei a au o kalelealuaka i hana ai, a o ka pau ana no hoi ia o kana mau hana kaulana ma kauai.I kekahi la malie nae o ke ahiahi, hli mai la ke alo o ua o Kalelesuskanana ia oahu, me ke kahea aku ika makuaNe "e kaopele e."E,o wahi a ka makuakane.  "owai la hoi kela aina e ku mai nei maluna o kakou?" I mai no noi o kaopele maloko o kahi hale kahumu, olai oia ekui oha ana, "oahu ia". "O kaena ia," Wahi a Kaopele. Pane hou aku no ke keiki, "Owai hou ke kuonounalalo l ka lae, a owai la hoi maluna ae no oua lae la? I mai no ka makuakane, "O waianae malalo o ka lae, a o  Waianae maluna." "Makemakemake mai la ka hoi ao i kela aina, e pnon paha e holo au e makaikai." Ae mai no ka makua kane, me ka i mai, "o hele, aka, e waiho ae au i keia wahi haua, a e hele aku la no ia o ka makuakane, a hana no koi i ka waa a makuakau, a hapai aku la a hiki i kahakai. E mwa ae ana o Kalelealuaka e kau iluna o ka waa,ku ana hoi keia keiki a ninau ana, "E holo ana i hea kou waa e kalelealuaka?" Pane mai no hoi kela,"E holo ana au i Oahu i ka makaikai." "O kaua hoi ha ke holo, ike ia aku ia aina?" I mai no hoi o kalelealuaka, "Ehuhu ia mai paha auanei oe e kou mau makua?" Oane mai no ua wahi keiki nei me ka maalea,"Aihe e huhu mai, ua ike mai hoi auanei laua?" O na olelo a pau a keia wahi keiki, ua maikai no ia i ko kalelealuaka manao, a kau pu ae laua iluna o ka waa. A no kalolo launa ole hoi o ka lauoho o ua ka leleuluaka nei, kapa aku la oia i ka inoa o ua wahi heihi nei, o Kalupe. Ia laua nei no hoi e kau ana ilina o ka waa, pane aku o kaopele," Ke holo la oe a pae i ke kuono malalo o ka lae e au mai la la , O Waianae no ia ; ahele aku no olu a ke kiowai. Pii aku olua a kau pono i ke kawa la, o Pohakea ia; a nana iho no olua i ke kula e waiho palahalah ana la a e ulu ana  no paha na mea kanu, o ke kula ia o Keahumoe; a o ua mea hoi a pau, aole he me nana e leoleowa mai ia oe, no ka mea, na ʻ u wale no ia mau mea a pau i kanu. Ma na hahai a pau a Kaopele, he ae wale no ka Kalelealuaka. (Aole i pau.)

KA LIMA KALA,

–OIA HOI KA–

Wanaana Kupanaha o Maharta.

HE KAAO NO KA AINA A ME KE KAI

[Unuhiia no ke Kuokoa.]

(No oukou e ka poe heluhelu i heia kaao hoouanea nawlina o ke o ke aloha  wainuhea ; me ja lana hakukoi o ka manoa e loaa ana no paha he mau hookipa paha he mau hiikipa pumehana mai e  oukou, oiai oukou e luakaha ana ma na kaiaulu o ko oukou mau home iho i loko o na  Kaiaulu o ko horoa hooluana o ka aluna ahiahi a me hora kohaihai o ka po anu. Ke keahe mai nei ke au o ka manawa  i ka  makou maka oeni e hoolii iho iloko o ka inika ahoau. Aka, in a ua hoohalawai aku keia kakau ana me na meka ma-u-a o kekahi nona ka puuwai i hoolealeaoleia me na walua oia mena walua o ua kaao malihiui nei, alaila, i na mea hoonanea no kona home neoneo. A nona hoi ka Bairona I I mai ai :)

"He puuwai koua i like me ka iwi kukui"

MOKUNA I.

[Koena mai kela pule mai.]

"Mahope iho o ka hoolewa ana, ua ike no au i kona wahi i hele ahu ai." A haka pono mai la oia me ka maiau ponoana i na helehelena o ke kanaka opio Piere."He makuakane hoahanau kona, aia i o aku nai, he mea malama hotele, a he on a hou no ua hale la. Elima mile ka loihi o ua wahi la mai anei aku. E loaa ana no oia ia olua malaila." Poana ae la o Piere me ka hookauo ana i kona hanu, "E hoonaniia ke akua." A ia wa no hoi, hoihoi hou ae la oia i ko na mua kulu waimaka mai ka aneane  ana iho e kulu mai koua  mau maka palupalu mai, no ka mea, ua aloha oia ia dame Mauree, me he makuahine ponoi la. A i ke Kahunapule i huli aku ai e helw, puanu ana me keano hopuhopualulu, "Me wai e mareia'i?" Oia mea ka'u e hiki ole ni ke hai aku ; o ka olelo a kekahi poe, me petola, ke kanaka hana papale, he kanaka waiwai mamuli o ka hoomakulii ana ; a o kekahi hoi me kekahi kanaka naauao. O ko'u manao nae, e aho no kona noho aea me ka mare ola ia e like me kona ano mua." A i ke kahunapule i hala aku ai, puana hou ae la o Piere me ke auo puanuanu, "E mareia ana!"A ekemu hoonoonoo ole mai la hoi kekahi o laua, "Heaha ka hewu in a oia e mareia ana? Aole anei oia ke alina mau o na kaikamahine nohenohea a pau?" "E Jean, aole oe i ike i kona pili ana me a'u!" me ka leo haahaa ano pilipu. Ekemu hou mai la o Jean, " A! Keike nei au, ua hoohiki paa ia anei oe me ia?" Aole i like loa pela-aka-O!-e Jean e, mai kamailio hou kaua no ia mea–ua eha ia kuu puuwai no ia mea. E henehene mai aunei kekahi poe a e hana apuhi hoi, aka, owau nei la, aole ; aka nae, i na wa a paue halawai mai ai kona mau maka me ku'u ua kikohu ia kona mau papaliua e ka mahie. Ke manao nei au, Aole paha i lio kona anoi ana no'u wale no, aka nae e pono paha au ke i ae, pela no." Alia! ke  kani mai la na hele," wahi a Jean."Ae, e hoi hou oe i ka ahaa in a olioli"Wahi a Piere, me ka leo ano kaumaha ; "Aka, owau nai la, E hele pololei ana au i ka hotele, I kahi i noho ai o Lisete, a in a oia e mare ana, aole loa au e hoi hou mai ana i Sana Pau nei." "Ua oki e, e ke kanaka, oia mau ano hoopuka olelo ana, he olelo mau ia i ke aloha. He nui na manawa a'u i i olelo ai e like me ia, a i kekahu manawa, ua puana onoi aupela imua o ke Kea." Ia wa no hoi, kuhikuhi aku la kokahhi lima on a, me ka i ana: "ua ike aku la naei oe i kela wahine ui ma o , me ke keiki uuku e hii ana?"  Oke ano o ua wahine nei, he mau alina o ka hiehie kai luna, a e puka mai ana oia mai loko mai o ka hale no ka hele ana oia mai loko mai o ka hale noka hele ana i ka ahaaina.  O ka wai hoolau o kona aahu, he ano poni haula, me ka papale ano kikiwi, a ua pa-iki maikai koua oiwi, a ano puipui no nae.  Ao oia iho la ke ano o puipui no nae. A oia iho la ke ano oia kaikamahine lawe puuwai o Sana Pau. I hou mai la oia ia Piere, "E kuu hoaloha, i kekahi wa i hala ae nei, ua komo kuhohonu ia no au iloko o ke aloha nona, a nonoa hoi, mai lalo e aku kekahi o ko'u mau lala, oia hoi kuu poo a me kuu lima nei ; aka, ke akakaka nei nae au me ka hoowiwo ole a oia mau hana a'u. Pela auanei me oe; e ukali ana no oe pela!" He kanaka manao maikai oe, wahi a ua malamamoku loihi nei, a hopu ino aku la i ka lima o kona hoaloha, me ka lulu ana ma ke ano aloha oiaio. Aohe no o'u manao e hoonele i na luana olioli ana, aka, he mea kupono nae no'u ke hele pu me oe ma ke alanui, i hoa kamailio. A ia wa, huli ae la oia e kahea aku i ke kahu kaa, He! a kaohi mai la ke keiki kahu kaa i na kaula kaohi o na lio. "Ehia faranc (hapaha Farani) ke lawe oe ia maua a hiki i ka hotele o Burune?" "Ekolu hapaha no na mea elua!" "Oia ka hoi!" wahi a Poere. "A ua ike anei oe i ka elemakule mahiai Inigelo?"Ekemu mai la ke keiki kahu kaa, "He mea kupanaha ole ia ai. A ke manao nei au, o oe pahu kana keiki e kakali nei no ka hoi aku. HE mau welima aloha nui auanei ka lakou e haawi mai ai nou, ke hiki aku oe i ka home ; in a aole e kea kea ia lakou e kekahi pilikia." Pane mai la ke keiki, Aoe a'u mea e manao ai. E kamailio wale ana no la kou i kakahiaka, a e waiho ana kou makuakane imua o na Jure, no ka imi ana no ua pepehi kanaka nei." Aole anei lakou e kamailio ana i ka mea i pepehiia, he kane a he wahine paha, a i ole ia, o kekahi mea pili koke mai paha? Hoole mai la ke keiki.  O kana mea meu wale no i ike, he pepehi kanaka kai lanaia, a hoouna e ia mai ai oia i ke kulanakanhale makere, me ke dela pu i kona pakeke, i mea paina nana iloko o ke kaona, no ka mea, ua nui loa ka pilikia hana ia manawa. (Aole i pau.)

NA HUNAHUNA

–NO KA–

MOOLELO HAWAII.

No Akalele.

He kanaka kaulana keia i ka ikaika i ka hoe waa. Ua oleloia, no Kauai mai oia, a ua noho pu me ua Moi mua nei o kakou, a ua ike ia kona ikaika ma ia ano. I kekahi po, ua haalele iho ua Moi nei ia Kawaihae, a holo aku la, a malamalama ae la iwaho a Kekaha, a hoomaha iki ma Kailua. He mau kaula ko ua Moi nei, ua paa pono i na ihoe mai mua a hala i hope ; a u ua Akalele nei, he kaukahi kona, a oia wale no. Eono anaua paha ka loa o ua kaukahi la , a ua piha mai mua mai a hiki i kona alo, i na kihene uwala inoa a me ua ilio o ia ano ike alii ana mai a ia kapakai o Kona. A ia lakou i hiki ai ma Kahaluu a ma Keauhou paha, ua hoomaka ka heihei ikaika ana o ua kaukahi nei mw na kaulua, a o ka waa e pae mua ma Awili nei no hoi.  A maopopo i na aoao elua keia ea-like, a oiai no, ua komo loa ua kaukahi nei i na ukaua he nui i hooiliia mai, eia ka auanei he mauao heihei ko loko o ua Moi nei. I ke koeleele ana o ka hoe a kekahi o ua kaulua mamua o ka hoe like anda, ahala ka lea o Kahoopaheehee, hele ana na waa iwaho ae o na HJonalo a pela aku, aole puka aole puka.  Aka, ua oleloia, ua puka iki aku no kela a me kaia o na waa, a ua hiki na hope o na kaulua i ko Akalele nohonoana, Pela no ua Akalele nei i kona hala ana imua aka iako nui o na kaulua. A no keia ano paba, ua hoomikaika kela a me keia i puka, aia nae imua a i hope lakou e lauhoe nei, a hala ka lae o Kanaueue, oia mau ana no hele ana i NAwaawa, ke kaulike la no. Aka, ua oleloia, ua puka iki aku no kela a me keia o na waa, iwaho ae o na Honalo a pela akku, aole ouka aloe puka. A hala ka lae o kanaueue, oia mau ana no, hele ana i Nawaawa, ke kauli ke la  no. Aka, ua oleoia, ua puka iki aku no kela a me keia o na waa, a ua hiki na hope o na kaulua i ko akalele nohoana, oela no ua Akalele nei i kona hala ana imua a ka lako nui o na kaulua. Ano keia ano paha, ua kooikaika kela a me keia  i puka, aia nae imua ai hope lakou e lauhoe nei, a hala ana ka lae o Keawakaheka, huli na waa iloko ; a hala na keopuka, niki ana i ka lae Mamo o Kaawaloa, huli hou iloko, a kokoe i ke awa, a he wahi pualiia e kupono ana i ke awa o Awili, a o ke kaukahi wale no ka mea kupono ke komo malaila. A ia wa i kahea aku ai ka Moi"E Akalelele! Hookomo ia ko waa ma ia puali ! Paka aku no i ka nalu!" Pela o Akalele i hana ai, a pae ana i Awili. Okeia kukuhi ana nae a ka Moi, no ko Akalele malihini no ia. E loa hoi ka lakou la  kakakii ana a ma o ae, komo mai ana i ke awa mahope o ko ia la pae ana, e halihali mai ana kela iuka i na ukana okona waa. O na kanawai nae no ka hoe ana, he mea mau no ia i ka wa kahiko, a ua ao ia o Kamehameha 1. ma ia ano a akamai pela no i ka pakaka waa, i ka heenalu a pela aku Ma kalele ana o kana hoe i ka akau a i ka hema paha, aia mawaho mai ka oniu ana o kana hoe.MA ku pakaka waa ana hoi, ua ike nui ia oia a me Kaahumanu na ou kelakela o ke akamai ma ke pakaka nalu ana. Aia ma na Puaa, i kona Akau ia nalu kaulana, o Kooka kona inoa , he pukoa iwaho pono ae no ke kulana heenalu ; aia a poi ae ka nalu malaila, o ka hoomo no ia o ka poe e lana ana ma na papa; a o ka mea waa kialoa no hoi, ma ka waa no ia e hoomo ai i kona papa a ua oleloia, he lele waa ia, no ka mea, mai ka waa iho kona, lele ana a pae aku la i ka nalu. Aole no nae i ike nui ia ia ano, aka, o Kaahumanu wale no a me ka Moi na mea i ike nui ia.  Aia a pae ka waa i kanalu, alaila, lele mai i ka ho@@@@@ @@@ @@@ @@ a pae aku la i ; a o ka waa i @@@@@@@@@ @@@ @@ @@ @@ @@@  holo aku la i hope o ka nalu @@@ @@ @@ @@ @@@ ka ia la keehi hope ana mai. @@@ @@ @@@ @@ ana aku e kokoke i ka paena @@@ @@ @@ huki ne ia o ka nalu a kiekie @@@ @@ @@ @ poi iho la : n o ka poe makau @@ @@ @@ @@@@ @@ ke ilaila, o ka hoomake aku @@ @@ @@ @@  ole ke pae loa iloko o ka @@@ @@ @@ @@ ka ia e hamama @@@ @@ @ na i kuhi a ka heenalu e komo @@@ @@ @@ @@ kaheka. he pa hoehoe ma na @@ @@ @@ @@ hohonu o waena o ua kaheka la. (Aole i pau.)