Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 22, 28 May 1870 — Page 1

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kilioulani
This work is dedicated to:  A. Kilioulani Lai

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

H@ KA MAU IA MA HONOLULU

@ kela Poaono keia Poaono,

82.00

No na mahina he Umikumamalna !

$ 1.00 no na mahina eono,

ME KA HOOKAA MYA MAI.

 

@

 

H.M. WINI. Lun@ Hoopuka.

 

" KA NUPEPA KUOKOA."

@ published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2 00 annnal, or $1.00 per six

months, in advance.

 

@ $1.00

@ month ; all advertise

@

@ a line.

Fath @ or Ka@lkaua

All @ No names, either of

@ on the subscription

@ must be strictly adhered @o@

@cription price

@ the Post Office. office hours

@

@ H @ WHITNEY. Publisher.

@ A@OKOA,f@r@pal@ at the office

@

@ of the a@, can have

@

 

DILLINGHAM & CO.,

-- NA --

MEA @ AK@ AI I NA MEA @AO. NA MEA @waiwai @u. @

 

OLELO HOOLAHA.

UA H@ S. B. DOLE @. i hope no'u @a@s @ mau @ a @ au ma @      A.D.JUDD. (Alapaki.) @

 

Noho Lio ! __ Noho Lio !

O NA NOHO @0 @@KIKO A MEKEPONO LOA I @ Kal@ni, e lu@ ma ke Hai Hana Noho Lio o

DALTON @ BLAUVELT,

430--ly@  Ma Alanui Moi, Honolulu.

OLELO HOOLAHA.

K@ AKU NEI NA MEA A PAU O KAKA AKO@ HAL@AHA, na aina e waiho ana ma Koolauloa, Oahu, @ holoholona @aluna i na wa@ @ kom @ h@an ka Lio, Bipi, Hoki, @ p@kahi da@a, ($1.) in a e ho pau I na @ e like me ka nui o ka poino a p@ho. A @ K @, @. he hu@ha pahani no ke p@o, a in a @ K@a, h@ h@,ua @kahi @, a in a he kanaka @ hiki @'a ke h@ke m@ @ wahi i nai ia ae ia @ k @ kahi, e uku no ia no ke @ hewa $100 @ m@ mau P@ o Pamawahu me Kau@hihana A@OWAI, AHUNA, NEO, Puke.

A K@lau@a, Ian. 22. 1@50      4@---ly

 

HALE PAI KII!

AIA KO'U HALE PAI KU MA

MONIKAHAAE,

Kaua @ o ka H@LKKU@I @IPI a @e ka HALEKUAI MEA AI o @ ma ku Aianui Papu. He @mi @a ke kumu @    H L. KEIKI (CHASE.)

MEA @NI K@.

 

!!! U@ E@A KA MANAWA PONO !!!

UA EMI LOA KE KIMIKIAI O NA KII.

 

E @ MAU MAKAMAKA A @K KA LEHULEHI, E @ ana he KII PEPA I $300 no ke kakioi,

@aloho o keia mahina a me MAraki.

@e ka @ la l@o Ap@la, e holo ana nu e kaapani ia Ha@ a @ Ka o na Awa, Al@a. Wailele @ A i @ mai la h@oa aohe i maopopo loa ko'@ n@ho @ no ka mea, ua makemake au e holo e @, a her h@ mai paha, aole paha, aole ike @ makemake i na KII MAIKAI LOA @ hele ana, @ Wiki! @ Wiki! o holo ka manawa. @ ai.

KII PEPA $3.00--Per @oz.

Kii aniani 1.00- $2.00.

@ hele @ i na kii, maiuna ae o ka Hale Pai Nupepa @

J.W. KING.

(KINI PAI KII)

NA BUKE

HOOLAHALA E KA PAPA HAWAII.

 

@ Nui @ @la nani me na ku.

@ ma na @. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . $ 1@ 00

@ nai @ eleele haehae wai kula . . . . 7 00

@ uuku @ …. 8 00

Pa@ana@ @ ili eleele. . . . . . . . . . . @ 00

Kau @ u ili k@ia @ we na kuhikuhi . . . . . . 3 00

@ kaekae wai kula . . . . . . . . . . 1 @0

@ . . . . . . . . . . 1 00

Kau @  Hapa Haole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  75

@ we ke kauawai . . . . . . . . . . . . . .  86

@ . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . .  85

Kau @ mam@ we ke kauawai . . . .  8@

@ lahilahi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  30

@   . .    . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

Mai@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@o i @ aua ana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

A Hem@lele . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ Opia a@ala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ ke ili man@a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ Kula Nahali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ a Kula Nalu@l@ . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ a Kamalu Bake @ . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ lau e Lima . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@ia @ope . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10

@  He@ 3 . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  06

@ . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .  10

@ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  @0

@ nani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 00

 

Na kauoha Hou Pakeke

@ ani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 @0

@ @aehae nani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . @0

@. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

 

Keuoha Hou Pakeke me na Halalu.

@ nani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 @6

@hae @ne wai gula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  60

@eie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  @0

 

Na Halelu Pakeke.

@ ula @ am . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  60

@ie hanaka@ wal gula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  @0

@e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  @0

 

Eia na buke haa@e wale.

@paia @-

@la   4- - makemake an@ oe i ke ola !

@e@u    6-- @ hohe i o @ nalu la.

@e@a   7-- Ka b@ ana mai o ke Keiki Uhauha.

@e@a   11-- No ka hoohiki wahaho@ i ke akua.

@eku 16-- Ku Lehia ana o ku Ah@loa a ke Haku a ma ke Kapeuoa ana.

@ele 17-- Mai hana @no i na h@oh@lona.

@elu 18-- No ka mahi noa, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.

David Malo Kumumanoa.

Moolelo o Ba@mea Punaiki.

L.R.KCLIKA.

Kakau olelo o ka Papa No@ko o ka Ahahui Kuaweho @ Hawaii Pua Aiea.

 

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

KA MOOLELO

-O-

KALELEALUAKA.

 

KA IHU KAE-A-E-A- O LIHUE, KAUAI, KA OLALI HOI O KONA MAU LA U-I.

 

O ka noho aku no hoi heia a hala he mau la, hiki hou ana no ka elele a Kualii, he haua aia i Kulaokahua. a ma keia lohe, ui noho iho la o Kakuhihewa me ka hoomakaukau i na poe kaua, a pau. I ke ahiahi nae a ao aw kaua, o ka hele e iho la no ia o kahi pukanaoopa a ua o Kahuhihewa. A mai ia po hoi a malamalama, pane aku o Kalelealuaka i na wahine, "Ono mai la ka hoi ha wai, aohe nae e ono ka wai, ke ukuhiia ka huewai iluna ka nuku, aia no ka ono a hoohuli iho i ka nuku o ka huewai ilalo, kau mahe iho no ka lima maluna, me ke kaomi ikaika ole iho nae, a na ka wai no ia e komo a piha ka huewai, nou no ka inu aku ia wai la, ono launa ole." Ma keia hana a Kalelealuaka, ua ike no ia, aole e piha k ahuewai pela e hana ai, aka, no kona manao i nalo kana noa huna i na wahine, i ike ole ia ai kona hele ana i ke kaua. I loa no hoi i na wahine a naue aku, ko ia nei puka ae la no ia lele ana a hili i Waialua, kau ka lei uki o Uhoa a me ka hinahina o ke kula o Kealia, pea ae no keia hoi ana, a hiki no hoi i Napeha, ku ana keia mahope a Maliuhaaino, kahi pukaua oopa a Kakuhihewa, a pai ana keia ma ke kua, a huli ae la ua wahi oopa nei a pane ae, Mama hoi oe? Mai hea mai nei oe? Pane iho o Kalelealuaka, Mai Waialua mai. Pane mai no hoi ua wahi oopa nei, Ae, he oiaio, no Waialua oe, ke hoike mai la kou mau kahiko ia oe iho. Pane hou iho o Kalelealuaka, E hele;ana oe i hea? E hele ana au i ke kaua a Kualii, aia la i ke Kulaokahua--aole pahu auanei au e hiki aki, pau e mai ke kaua? wahi a kahi oopa. Pane hou iho no o Kalelealuaka, E hapai hoi ha wau ia oe? Pane ae ua wahi oopa ne, Ae, e hapai oe ia'u, a o Waialua no hoi kou aina. Na ia la ka hua ae, o ko ia nei hului ae la no oi ia, a hoonoho ia iho la iluna o Puowaina. A e like no hoi me na olelo i ka la kaua mua, a pela no hoi keia. Ia Kalelealuaka nae e iho ana a luku i na koa o Kualii, ke noho aku nei no ua wahi oopa nei naua. Oi noke aku no hoi ua eu nei i ka luku i na koa, a o ka palena no ka pukaua. e like no me mamua--a lilo mai la ka ahuula, ka mahiole, ke pepeiao a me kahi manamana lima iki, ku ae no keia hoi ana ia Pualoa. A hiki keia i ka hale, aohe no i hoio mai na wahine, a ahao aku la no keia i ka ahuula a me ka mahiole, a kau ae la ao i ka pepeiao a me kahi manamana ma ka paia, a haule aku la no keia moe. A o ua mau wahine nei nae, ke hoohuli la no laua la i ka nuku o ka huewa i lalo, aohe nae he wahi mea a komo ae o ka wai. Oi apa wale ua mau wahine nei a awakea, aohe wahi mea a piha ae. A no keia mea, i aku ke kaikuana i ke kaikaikaina, " E ukuhi maoli ae kaua i ka huewai, akahi no ka hoi ua apa--mai noho nae oe a olelo i ke kane a kaua." A hooholo like iho la laua ia manao. Ia laua nae i hoi ai, ua kupono loa ka la i ka lolo, a hele iho la hoi laua a enaena i ka ka mea o ka wela. I ko laua hiki ana aku i ka hale, e huli palahalaha mai ana aku i ka hale, e huli palahalaha mai ana ko Kalelealuaka alo maluna o kahi moe, a pane mai la, "Makena no hoi ua hele ana o ka olua wai, a o ka po wale ae no koe. Aohe ono o na wai, ua aheahe i ka la, a ua ukuhi maoliia mai nei no hoi e olua, me ko olua manao paha e nalu ana. O kahi wahine opio nae huli aku la kona alo i kahi e a akaaka malu iho la, a o ke kaikuana, pane mai la oia i ka hia o ka pono, "I ka apa no paha kekahi o ka ukuhi ana o kau wai, aole no hoi maua i mea i ka hele ana i ka wai, a he milimili no maua na ko maua makuakane, a he kanaka no ka mea nana e lawlawe, a ua ike aku no hoi maua i ka lakou ukuhi wai ana, iluna no ka nuku, a i kau iho nei hoi e ke kane, ilalo ka ka nuku. He hana auanei kau e ke kane, he aloha ole." E mau ana no ka nukunuku o ua wahine nei, wawa ana no na koa, me na huaolelo kaena i ka ikaika o Keinohoomanawanui, a i ke koa no hoi a pela'ku, a ku ana i ke aio o ke'lii, a o ka ke'lii no hoi ka ninau, " Oe hea ke kaua?" O ka na hoa no ka lihi aku, "O Keinohoomanawanui no paha ka oi o ke koa o keia la." Pane aku hoi ke'lii, "Aole loa au e hoolohe ana i ka

oukou, aia no a hiki mai kuu wahi oopa, alaila maopopo. Aole no hoi au i manao he kanaka ikaika o Keinohoomanawanui, pela no ko'u kilohi iki ana iaia, a ei ae no ke kanaka ikaika la o Kalelealuaka, ina oia he kanaka e hele ana i ke kaua, no ka mea, ua kilohi au iaia mai luna a lalo, a ua ike maopopo au i kona ikaika." Kakali no ua aloo nei i kahi oopa a po, a mai ia po hoi a ohi ka pawa o ke ao, uina ana ka hoe mawaho. Mahamaha mai la ke kahea a ke'lii, "He--ma--i mama mai la no o--e." Noho iho la ua wahi oopa nei a liuliu, alaila , pane aku ke'hi, "Ea, pehea ke kaua a ua koa?" Pane mai ua wahi oopa nei, "Ka! kaua no paha; he okoa hoi keia kanaka, no Waianae, a no Waialua hoi keia, ua hele a ohuohu i ka pua uki a me ka hinahina o ke kula o Kealia, I lauhulu; a o ke koa ia, ke hele la a maloo ka oi o ke kauaka i ka poho o ka lima." Pane mai o Kakuhihewa, "I mai nei hoi na koa o kaua, o Keinohoomanawanui no ka lakoa ikaika." "He a-ke ia, mai hoolohe oe i ka lakou wahahee mai, ma ka'u no oe e hoolohe mai ai, Ina o keia mau kanaka-a no kaua, lea ko hiamoe e Kalani. I kela la kaua mua ea, he ehu ia kanaka, aka, he opiopio lua nae; a i keia la hoi, he oho lupalupa uliuli, aka, o na hiohiona nae, ua like no ia me ko ke kanaka mua, a loaa ae nei no au i Napeha, kahi no hoi o'u i loaa ai i ke kanaka mua, a hapai no hui keia kanaka ia'u a hoonoho iluna o Puowaina; o kuu nana no ia a hiki kela i ke kahua kaua, o ke uhae hele aku la no ia i na koa o Kualii, a hiki no i ke alo o ka pukaua, i mea mai paha la e pahu i ka ihe, pa e ka ihe i ke pai a ua kanaka la, lele ana i kahi e, a o ka loaa aku la no ia o na wawae o ua pu kana la, a hahaeia aku me he aha la la. A o ka ahuola, ka mahiole, ka pepeiao a me kahi manamana, ua lilo mai i ua kanaka lam a o ka pea mai no ia hoi ana. A no ia la no hoi ka hoi, o ko'u hoi iho la no ia, i ka nane no ka a o ke ao no ua." Pela no laua nei i kuka kamailio ai, a o ka po no ia o ka la. A pela mau aku no ka noho ana. I kekahi la nae i manao ole ia, hiki ana no ka elele a Kualii, he kaua aia no i Kulaokahua, apopo no kaua, o ka ae no kaua wahi pukana oopa nei a Kaku-hihewa; o ka hele no hoi a kau ka la i ka ili o ke kai. o ka naue e iho la no ia o ua wahi oopa nei. A mai ia po no hoi a wannao, ala ae la o Kalelealuoka, a olelo aku la i na wahine, "Auhea olua, e ala ae hoi olua, oiai mai ko kakou launa ana a hiki i keia la, aole olua i ike ia'u e hele ana e paina, nolaila ea, e hele hoi olua e puholo i wahi moa na'u Penei no olua e hana'i Hukihuki no auanei olua a pau ka hulu, a mahope mai no olua e lawe ai i ka mau, mai kaha olua o ono ole auanei ka moa; o oki ae no olua ma ka puka kahiko, a malaila no olua e lawe ai i ka naau; a oau ia ea, hahao aku no ka luau ma ua puka la, alaila hakui--waiho paa okoa iho no pela, mai okioki no hoi olua, o ono ole auanei." No laua la no ka naue, pea ae la no keia lele, a haule ana i Kahuku, ma Koolauloa, papahi na lei hala i ka a-i, a o ka lei pu-a ko ma ke poo, pea mai la no keia hoi. A o kona ano nae ia wa, ua kahuli ae ia a me he kanaka la ua oo ka o ae o ka lauoho hina, aka, o na hiohiona nae a me ka leo, ua like no ia me ko noa kanaka mua.  keia wa nae ana i hoi mai ai, loaa no ua wahi oopa nei e naue ana no, pa ana no ke kua i ke pai. Huli koke ae la uno a wahi oopa nei a ninau ae, Mama wale hoi oe? Ae mai la no o Kalelealuaka. Ninau hou no kai oopa, Mai hea mai oe?  Mai Koolau mai wahi a ua eueu nei. Pane mai ua wahi oopa nei, Ae o ko Koolau keiki ia, ke kau mai la na lei hala a me ka pu-a-ko o ke kula o Ahamau i Kahuka. Pane iho no o Kalelealauka, E hapai hoi ha wau ia oe? Ae, e hapai oe ia'u, a o Koolau no hoi kou aina. O ka hao ae la no ia o na Kalelealuaka nei lele ana, a hoonoho ia iho la ua wahi oopa nei iluna o Puowaina e like me mamua. (Aole i pau.)

 

Ka Moolelo o ka Ahaolelo

1870,

 

La hana 17-- Poaha, Mei 19, 1870. Hoomaka ka hana e like me ka mea mau. Heluheluia na palapala hoopii malalo iho: Mai Lahaina mai, e noi ana e kukuluia i elua kula hanai keikikane, a elua kula hanai kaikamahine ma kela a me keia mokupuni. Waihoia i ke Komite Hoonaauao. Mai Puna mai, e noi ana, e kuaiia na aina aupuni i na kanaka. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Lahaina mai, e noi ana e papaia ke kuai ana i na la Sabati malaila. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Hili mai, e noi ana, e hookuuia na auhau o na makua i loaa na keiki ekolu a oi ae. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Puna mai, e hoahewa ana i ke Kuhina Kalaiaina no na dala alanui. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Waimea mai, e noi ana, o ka noho ana o kanaka malalo o na konohiki e hoololiia, a e auhauia i $2.00 ma ia wahi no ka makahiki. Waihoia i ke Komite kupono. Heluhelu mua mai o Hoa. W. P. Kamakau, e hoopololei i ke Kanawai Kivila ma ka olelo haole a Hawaii.  O ka lua koe. Waiho mai o Mr. Matina he olelo hooholo, e kauoha ana i ke KOmite o na Aha Hookolokolo e huli pono no na hihia a Mr. J. Koana. Ae ia. Waiho mai o Mr. Wahine he olelo hooholo noi barena. No ka maopopo ole, ua hooki pu ia. Heluhelu mua mai ke Kuhina Waiwai he Bila e huikala ai iaiano na dala eiua iau-sani. Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo e noi ana i $500. no ka uku o ke Kakauolelo a ke Kiaaina o Oahu. Hoomoeia ma ka papa. Waiho mai o Mr. Naukana he olelo hooholo i $3,000. no ke kukulu ana i Hale kupapau ma ka pa kupapau, i wahi e kanu ai i na alii a me na Luna ahaolelo i hoolewa ole ia. Hu wale aku i waho. HeluHelu mua mia o Hon. Bihopa, he Bila Kanawai e hoololi ai i na Pauku 5 o ke Kanawai Hoopai Karaima. O ka lua koe. Waiho mai o Mr. Martina he olelo hooholo, e noi ana i $250. i uapo pili waapa ma Kaalualu. Waihoia a hapai hou. Waiho mai o Mr. Wahine he olelo hooholo e hoopii ana i $1,000. no ka luna makai o Hilo. Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo, i $6,00. no ke alanui mai Waimea a hiki i Hanalei. Halahu mawaho o ka rula. Hoolaha mua mai o Mr. Halemanu i ka Bila e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e wehe i mau alanui ma na awa ku-moku. Waiho mai o Mr. D. Kaukaha he olelo hooholo i $100. no na lako hale o ka Hale Hookolokolo. Waihoia a hapai hou. Make noiia ana mai, ua hapai a ka hana o ka la, oia ka olelo hooholo a ke Kuhina Waiwai, e hoopaa ana i na la e noonoo ai i ka Bila Huawina, me na hoololi a D. Kahaulelio. Noi mai ke Kuhina Waiwai e hoihoi hou i ka olelo hooholo. Kue mai o Mr. Laiana i ka hoihoi hou ana i ka olelo hooholo, no ka mea, he hoololi malaila, a oiu ka mea mua. Ma ke noiia ana mai, ua hoihoiia ka olelo hooholo me ua hoololi. Hapai hou ia ka Bila Opiuma imua o ka Hale. No ka nui o ka hoopaapaa, ua noiia e waiho i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Kue mai ke Kuhina Waiwai i ka Bila, no ka mea, he hoohaikiia i ka mea i maa i kekahi lahui o na aina e. Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina ua noonooia ma na pauku. Heluheluia ka pauku mua. Koi mai o Mr. Kale H. Kauka no kana mau hoololi. Noi mai o Mr. Kaukaha, e hoemi i ka loihi o ka manawa o ka hoopaapaa ana, aole e emi malalo o 8 malama aole e oi aku mamua o 2 makahiki. kue mai o Mr. Kuapau i ka hookomoana mai o ka Opiuma iloko o keia aupuni ma na ano a pau. Kue mai o Mr. Kahalelio i ka Bila, no ka mea, aohe palapala hoopii ma na apana e ae o waho mai. Kokua mai o Mr. Kaukaha i ka Bili (no kona ikemaka no paha i ke ino.) Noi mai o Mr. Kale H. Kauka e hoihoi i ka Bila i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Kokua mai o Mr. Wahine i ka Bila. Ninauia ka hoihoi o ka Bila i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Hooholoia. Heluheluia ka Bila Haawina. Noi mai ke Kuhina Waiwai, e kapae i na rula, a e heluheluia ma ke poo--hooleia ke noi. Noi mai o Mr. Hanale Kamikana e hoopanee a pau na Bila e waiho nei imua o ke pakaukau o ke Kakauolelo i ka hooholoia. Ku mai ke Kuhina Hailasi a olelo mai. Ke ike nei au ke hoonaueue nei oukou i ka moi a me ka noho ana o ka poe e lawelawe ana i ka ohana. Ua hele mai makou iloko o keia Hale ma ka inoa o ka Moi. Ina ua makau na lala o ka Hale i ka lawe ana mai i ka Bila Haawina i mea e noonoo ai a pau e na bika mamua, alaila. aole no makou e molowa a p@ na makahiki elua e hiki mai ana. He loihi aku koe, e pili ana i ka olelo a ka Luna o Kohala i ka la onehinei. Ku mai o Mr. Laiana a olelo mai, o na Bila Kanawai mamua a mahope ka Bila Haawina. he mau olelo ikaika kana, aka, aole e hiki ke apo aku ia wa. Pane mai o Mr. W. H. Kaauwai, ole on a makemake e paneia mai kekahi poe o ka Hale Ahaolelo, he poe hoonaueue aupuni a hoopau Luna aupuni. Aole makou i hele mai ma ia ano. I hele mai makou e hana i ka pono kaulike mawaena o ke aupuni a me na kanaka. Ina ua hiki i kela aoao o ka Hale, e noho a pau na makahiki elu@, e like me ka Hailasi olelo, alaila, ua hiki no ia makou ma keia aoao ke noho a hala ia mau makahiki. Mahope iho o ka hoopaapaa aua, hoopanee ka Hale. La hana 18--Poalima, Mei 20, 1870. Hoomakaia na hana e like me ku mea mau. Heluheluia mai na pal@pala hoopii malalo iho nei: Mai Honolulu mai, e noi ana. aole e kuai i ka la Sabati. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Lahaina mai, e noi ana i $800. i pale wai no Lahaina. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Honolulu mai, e noi ana, o na wahine ma@e ole a pau, e papa loa ia aole e ha@npalapala. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Kona Akau mai, e noi ana, e ukuia na Luna Aupuni e like me ka hana; e hookaawaleia i $1,600. i Hale Mookolokolo; a e kohoia i Kauka no ia apana. Waihoia a noonoo hou. Mai Lahaina mai, e uoi ana, e hoolakoia na mokupuni i na kauka Lapaau. Waihoia i ke Komite Imi Ola. Waiho mai o Mr. Aholo, he olelo hooholo e hoomaha ka Hale i ka hora @ auina la. Hoololi mai Ke Alii Ka Mea Kiekie W. C Lunalilo i eha wale no hora a ka Hale e hana ai, alaila, hookuuia. Ninauai ka hoololi a haule. Hooholoia ka olelo Hooholo. Waiho mai o Mr. Kaukaha he olelo hooholo, e koho ana i Komite wae no ka nana ana i na palapala hoopii a me na olelo hooholo pili i na hana hou, me ke kohoana i ke Kuhina Kalaianina i Luna hoomalu. Kue mai o Mr. Pilipo i ka olelo hooholo. Mahope iho o ka hoopaapaa ana, ua hoihoi hou ia ka olelo hooholo. Ma ke noi a Mr. Hanale Kamikana, e hapai i na hana o ka lai, me ka waiho i ka noonoo ana i ka Nila Haawina a pau na bila i ka noonooia mamua. Noi pu mai hoi ke Kuhina Waiwai e noonoo i ka Bila aawina i ke Komite o ka Hale. Ninauia ke noi a ke Kuhina Waiwai e Komite ka Hale no ka Bila Haawina, a hooholoia. Heluheluia ka Bila Haawina ma ke poo, a ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina ua noonooia ma ka haawina pakahi. No ka Moi a me ka hanohano alii 45,000. Noi mai o Mr. Kuapuu e hoololi i  $35, 000. no ka mea he nui kona mau waiwai a nui kana mau dala Mano hoi o Mr. Wahine ua nui loa ka hoololi a ka mea noi, a noi mai i $20,000. Noi mai o Mr. Hikikoki e hooholo i ka haawina e like me ka Bila. Hoopauia ke Komite a hora akahi me ka hapa hana hou. Halawai ka Hale i ka hora 1@ P.M. a Komite hou ka Hale no ka Bila Haawina. Noi mai o Mr. Hanaike i $40,000. no ka Moi. Kokua mai o Mr. Laiaua i keia hoololi, a kamailio mai mai ia mea. Kokua mai ke Kuhina Kalaiaina i ka haawina, a noi mai, e hooholo me ka hoopaapaa ole, aole ka huikau wale aku ma kana kamailio ana i na Lunamakaainana e ae. Noi mai o Mr. Laiaa, in a ua huikauia ma ka olelo makou, e hoihoi mai ia'u. Olelo mai o Mr. Pilipo, oia na Lunamakaainana, alaila, aola na na Kuhina e kue mai, aka, na makou; a olelo mai oia, ua oi aku ke aloha o makou i ka Moi, mamua o kela poe. Kokua mai oia i ka hoololi i $ 40,000. Kamailio mai o Mr. J. Kaluapihaole e hooholo i $4,000. Hooholoia ka Haawina e like me ka Bila. No ka Puuku a me ke Kakauolelo $5,000. hooholoia. No ka Moiwahine kalama $4 000. Noi mai Ke Alii Ka Mea Kiekie W. C. Luoalil e hoololi ae i $ 12,000. Noi mai o Mr. Matina $5,000. Kokua mai o Mr. Kaauwai no ka hoololi no ka $12,000. Kokua mai o Mr. Kale H. Kauka, e hoomahuahua ae, a noi mai i $8,000. Hoopauia ke Komite a hoaponoia ka hoike. Noonoo hou ka Hale i ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 877 o ke Kanawai Kivila, e pili me ana i na Aha Kaapuni, ma ke heluhelu alua ana. No mai ka Loio Kuhina e hoomoe ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina. Manao o Mr. Aholo e ho@lo i ka Bila Kanawai mamua o ka Bila Haawina. Hoopaneeia ka Hale. La hana 19-- Poaono, Mei 21, 1870. Hoomakaia na hana e like me ka mea mau. Heluheluia na hoopii a me na olelo hooholo malalo iho. Mai Lahaina mai e noi ana, e haawi i ka mana oki i na Aha Kaapuni. Waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. He olelo hooholo mai ia Mr. Wahine mai e noi ana, e hoopololei na mea kakau nupepa i ua mea o ka Hale. Hoomoeia ma ka papa no ka waiwai ole. Na Mr. Kaluapihaole he olelo ooholo e hookomoia i $2,000. ma ka Bila Haawina no ke alanui mai Kihamaniauia a hiki i Manele ma Lanai. E noonoo pu ia ana me ka Bila Haawina. Waiho mai o Mr. Wahine he olelo hooholo e noi ana i $1,000. i uku pakui hou no ka Luna Makai o Hilo. E noonoo pu ia me ka Bila Haawina. Waiho mai o Mr. Kaluapihaole he olelo hooholo, e kauoha ana i ka Lolo Kuhina e hoopii i na Luna nana koho Balota o Molokai. Waihoia i ke Komite o na- Aha Hookolokolo. Hoolaha mai o Mr. Laiaua he Bila e hoopau i ke Kanawai o 1864 e pili ana i ka noho o na Hale elua, a he Bila e hoololi aua i ka Pauku 110 o ke Kanawai Kivila, a heluhelu mua mai i ka Bila e hooponopono ai i ka uku ana i na paahana i ka wa aie haa ole. Ua kauphaia e pai. Ninau mai o Mr. Kale II. Kauka i ua Kuhina in a ua lohe mai lakou no kekahi mau mea e pili aua no ke Kuikahi Panai Like, a aole anei he mea pono e ha@aia he mau kuikahi Pauai Like me na nupuni panalaau. Pane mai ke Kuhina Hailasi, i keia maiama e laweia mai ai imua o a Shaolelo Senate ua kuikahi panai like la. Ke manao nei ke aupuni o ka Moi e hana i Kuikahi Panai ike me na aupuni panaiaau in a o hooholo ole ia ana ua kuikahi nei me Amerika Huipuia. Hapaiia ka hau@ o ka la, oia ka noonoo ana i ke Komite o ka Hala o ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 877 o ke Kanawai Kivila, i heluhelu aluaia inehinei. Waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Hapaiia ka noonoo o ka Bila Haawina, no ka mea, oia aku kekuhi hana o ka la. Noho o Hon. W. P. Kamakau ma ka noho. Hapaiia ka haawina no ka Moiwahine Kalama 84000. Noi mai o Mr. Hikikoki e kohoia i Komite wae, a o Mr. Kale H. Kauka ka Lunahoomalu oia Komite, a na lakou e hoike mai. Kokua mai o Mr. Kaluapihaole i ke noi, a kue nae i ko Kale Kauka uoho Lunahoomalu ana, no ka mea, oia ka malama waiwai o Kalama. Kue mai o Mr. Kapihe i ke noi, a noi mai no e noonoo i ke Komite o ka Hale, Kokua mai o Mr. Kaukaha i ke Komite wae Mahope o ka hoopaapaa ana ua hoopauia ke Komite, a hoopanee ka Hale. La hana 20--Poakahi, Mei 23, 1870. Hoomakaia ka hana e like me ka mau. Heluheluia na hoopii a me na olelo hooholo malalo iho: Mai Koloa a me Lihue mai, e noi ana e papa loa ia ka hookomo ana mai o ka Opiuma. Waihoia a noonoo pu me ka Bila e waiho nei. Mai Honolulu mai e noi ana, o na mea a pau i huahewaia no ka moekolohe, e hoopaahaoia i 2 makahiki. Mai Lahaina mai, e noi, ana, e kukuluia i Hale Makeke malaila, a e hookaawaleia i puu dala no ia hana. Mai Koolaupoko mai, e noi ana, e koho ke aupuni ia Rev. L. Kamika i Kahuna lapaau no ia apana, Waihoia i ke Komite Imi ola. No ia wahi hookahi no, he hoopii e noi ana, e hoopauia ka Pauku 486 o ke Kanawai Kivila. Waihoia i ke Komite Waiwai. No Waimea a me Niihau mai e noi ana, e hookuu akeaia na kai lawaia aupuni a pau no ka lehulehu. E noonoo pu ia ana me ka Bila. Mai Koolauloa mai, e noi ana i $400. i mau mouo no Punaluu a me Hauula a me kekahi mau noi e ae. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Waimea mai e noi ana i $1,000. no ke alanui mauka o Koloa. Waihoia i ke Komite kupono. Waiho mai o Mr. Kaukaha he olelo hooholo, e kohoia i Komite wae e nanan ia e lakou na palapala hoopii no na hana hou, e kohoia na lala mai kela a me keia mokupuni ae. Koho ka Peresidena ia Kauka, Kalama, Aholo, Hikikoki a me ke Kuhina Kalaiaina. Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo, e kauoha ana i ka Peresidena o ka Hale, e ao aku i ka poe kakau o "Ke Au Okoa " a me ke "Kuokoa" e hoopololei i na mea e pili ana i na auhau maluna o na holoholona nui liilii. hoihoi hou ia ka olelo hooholo.