Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 25, 18 June 1870 — Ka Nupepa Kuokoa. KA MOOLELO NO KAMAAKAMAHIAI, KA NIUHI AI HUMUHUMU O KAHULUI I MAUI, KE PUHI NAU OKAOKA HOI O KONA MAU LA KOA, KA HILUHILU HOI O KONA WA UI. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO NO KAMAAKAMAHIAI, KA NIUHI AI HUM UHUMU O KAHULUI I MAUI, KE PUHI NAU OKAOKA HOI O KONA MAU LA KOA KAHILUHILU HOI O KONA WAUI.

" Ka manao hoakaaka o ka mea kakau kaao. Ia oukou e ka poe e heluhelu ana i keia moolelo a kakou. Aloha oukou, eia mai ko kakou moolelo hou ke alo aku la ma ko oukou mau ale, ka mea hoi nana e pani aku ka me heu oka eu o Kauai i hala iho nei, nolaila, ia kakou e komo aku ai iloko o na hihipea o keia moolelo, e-ā! Ke kauoha e aku nei no au, e heluhelu me ke akahele, a me ka moakaka pono, i maopopo ai kahi ono a me kahi ono ole, no ka mea, o ko kakou moolelo hou e hele aku la e-a, e hele ona i mua e hoi ana i hope, e puka ana iwaho e komo ana iloko, e holo ana i ka lala e hookakaha ana i ka muku, e kukini ana i ka loa a me ka laula, o ke kahua o ko kakou moolelo, e hoomaka kakou e kamailio no Ku kamakuakane o ka mea nona keia moolelo." Ua hanau ia o Ku ma Kahului i Maui, o Pu-ki kamakuaknne a o Hina kamakua-1 hine, o ka hana a keia kanaka o Pu-ki, o ka ikaika a he kanaka noho kuaaina no hoi oia, penei e akaka ai ka ikaika, hoo-| kahi no haawe mauu pili hale, ua paa ekolu halau a pela no ka laau a me ka aho, a me na pono hale a pau loa. O ka mahiai kekahi hana ikaika a ua Pu-ki nei, hookahi no la ekolu moo uala,; a pela na moo kalo, wauke, a pela aku, o ka lawaia no hoi kekahi hana akamai, aohe wahi hemahema iki o ko laua noho ana, ua lako i ka ai a me ka i-a, a me na pono a pau. O-i noho aku hoi laua nei a , kokoke e o-o na kino, aohe i loaa wahi keiki laua me ke kaunui no e loaa kahi keiki, aohe wahi mea a loaa iki, ka noho no hoi keia a i kekahi la, i aku o Hina ia Pu-ki, ka, ono wale mai la no hoi ka oopu a me kahi opae, o uka o Iao, ua oki paha a pii kaua? pane mai ke kane, ka, ooe no ke pii-e aku, e noho ana au he la hana keia no makou. He hana koele na na 'lii, e aho e a o oe no ke pii, a popo au huli aku ia oe, a pau no hoi ka Pu-ki olelo ana o ka ae wale no hoi ka ua o Hina, a hoomakaukau iho la i na lako lawaia, o ka apua, o ka ipu wai, o kahi ai no hoi kau ike kua hele ana, ke pii la keia a hiki no hoi i uka o Iao, noho iho la keia lawaia, kukulu mai la ka apua, a hoohuehue aku la i ke a-a, a hapai ae la i ka apua i kula a ke ohi la keia i ka oopu hahao iloko o ka ipu-wai, a o ka opae hoi ke ohi la keia hahao i ka waha kekahi a i ka ipu-wai kekahi, a pela aku ana no ka ia nei hana ana. A kokoke no hoi e piha i kahi ipu-wai a ia nei, a ia ia nei no nae e kulou ana i kahawai,pae ana ka ninau a keia leo, e aha ana oe i kahawai nei? hikilele ae la ; keia, a huli koke ae la o na na, a ike ae ; la keia, he kanaka ano alii, a pane ae la keia, e lawaia ana au, i ka noho hoi o ko-a kui, a ono ae i kahi oopu, a me kahi opae, o ka uka nei ia, o ia ka mea i pii mai nei, a pane hou mai la ua kanaka nei, e aho hoi ha e launa kaua, a launa iho la laua ma ka ae ana aku a Hina, a pau ia, ike iho la ua kanaka nei i ke ano e loaa ai o ke keiki, a pane iho la e loaa ana paha ke keiki a kaua? a heaha la hoi, i noho no hoi oe-a i hanau ke keiki a kaua?

A he keiki kane, kapa iho oe i ka inoa o Kū, no ka mea ea, ua ike iho nei au i na ano o ke keiki, a eia ka hoailona la, a haawai mai la i ke kapa manu a me ka lei niho palaoa, me ka pane ana no, a ina io hoi he keiki ea, a i hanai oe a nui ke keiki, a manao oe e hoouna ae i ke keiki i Kauai, alaila kahiko ae oe me keia mau

mea, oiai ea mai Kauai mai nei au, a o ko'u inoa ea o Manouli, a pau keia mau olelo a Manouli, a haawi like iho la laua i na haawina a ke aloha, ma ka pane ana mai a Manouli, aloha oe ea, a hala aku la keia.

A noho hookahi iho la ua o Hina, me ka makaikai, a me ka mahalo ana, mehe mea ia, " o nani milua kalalau e ala i lauoha ia ka lawakua a oki," a pau ka makaikai ana a ua o Hina, paina iho la i kahi ai a me ka opae, a pau, puolo iho la i na waiwai makamae a kau i ke kua, pea ae la no keia hoi ana, ka hele no ia a po ku ana keia i kai o Kahului, a hemo ana ka puka a puoho ae la ka hiolani o Pu-ki i ka halulu ana iho o ka haawe o ka waiwai a me ka ipu-wai o ko ia, a pane mai ia o Pu-ki, auwe! o oe mai la no ka ia, ka, ma-ma wale no hoi ka hoi na mai o ka po, he me-a waiho no hoi-a apopo au imi aku ia oe o ko hoi-e mai la no ka ia.

Pane aku la o Hina e mau aku hoi i ka ka mea o ka olioli, e ala ae paha oe e hoʻa i ke kukui la, i ike iho pe i ka waiwai, a ala ae la o Pu-ki, a ke eleu la a-a ke kukui, ke wehe la i ka puolo o ka waiwai a hemo no hoi, a ike iho la i ka waiwai, a pane mai la, auwe, na wai keia waiwai au e kuu wahine? pane aku la o Hina, na ke alii o Kauai na Manouli, i launa mai nei maua i kahawai, a ike iho la no paha kela i kuu ono e hapai ana au, o ka haawi mai nei no ia i keia mau waiwai i kahiko no ke keiki ke hanau ae. A olelo mai nei e hanai kaua i ke keiki a nui, hoouna aku i Kauai, a pau ae la kana olelo ana, pane mai la o Pu-ki, pomaikai hoi ha kaua ke loaa io hoi ke keiki, a pela laua i kamailio ai a pau ae la ia, noho aku la laua a ono ae la o Hina i ka Hee, a me ke Kumu, a pane aku la i ke kane ono mai nei hoi au i ka Hee a me ke Kumu, hele ka hoi keia mau ia a kau i kuu maka, he hoopailua au i na mea a pau, pane mai o Pu-ki ka ua hapai io no ka oe, he hookauhua na ou e ono la, e aho e hele au, no ka mea o ka hana akamai loa hoi ia a kana kane o ka lawaia, a hoomakaukau iho la Pu-ki i na lako lawaia a pau loa. A makaukau no hoi ia mau mea a pau, o ke ku ae la no ia hele a hiki i kahi e kau ana o ka waa, panee aku la a lana ana ka waa iloko o ke kai, a e-e aku la keia a holo ana i ka moana, ka hele no hoi ia a hiki i kahi kupono i ka lu hee, ko au iho la keia i ka hoe, a wehe ae la i ka leho a hookuu aku la iloko o ke kai, mai lna no a ou ana ua Hee, a make a loaa ia hee, holo hou aku la keia he wahi-e aku a wehe ae la keia i ka makau a hoopaa i ka maunu, a hookuu aku la iloko o ke kai, mai luna no a lou ana ua Kumu.

Pea ae la no keia hoi ana a kau no hoi i ka honua, a hapai aku la i kahi waa a kau i ka hale wau, hoi loa aku la no keia a hiki i ka hale, palaha ana ka hee i ke alo o Hina, ke kapekupeku la ke kumu i ke alo o Hina—o ka mik i iho la no ia hana no hoi a pau, a hoomaka iho la ka ana i na ono ana. A pau no hoi keia mau mea, noho aku la no iaua nei a ike loa ia ka opu. A i ke kokoke ana no hoi i ka puni hanau, ia manawa i kahuli ae ai ke au o ka lani, a hoike mai la i na ano wai hooluu he lehulehu wale, a i ka hemo ana mai o ua keiki nei, hookahi no mea i ike ia aku, o ka hele o ka lewa-a kaumaha, e hai mai ana i ko lakou. (Aole i pau.)