Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 25, 18 June 1870 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870.

La Hana Ho—Poaha r lane 9. IS7O. Hoooiaka ka haaa e iike nte ka inau. Heluheiuia be hoopii no Lahaina, e noi tnai ana na ke aupuni e hooponopono i ke kepa ana i na paahana. Hoolaha mai ka Loio Kuhina he Biia no ka unuhi ana i papa inoa Kiurea me ka Bi'ia e piii ana i ka hana Kiviia ; a heiuhela : mua inai oia he kanawai e pili ana i oa koi ana mai i na waiWai o ka poe i make. ) Heiuheiu mua mai o Mr. Laiana,be Bila je hoololi ai i ka Pauku 483 a me 454 o ke Kanawdi Kiviia. ; Hooiaha mai o Mr. Ahoio he Bi!a e hooiioii ai i ka Pauku 20 Mokuoa 10 o Kaaawai ; Kirila. Heiuhelu mai o Mr. Kuapuu heoieio hoo|holo e ninau ana ike Kuhina Kalaiaina, no ikeaha ia ka mea i ki oie ia ai na pu aioha i : ka ia 31 o luiai a pani oie ia na puka Oiha|na Aupuoi. 1 Oieio mai ke Kuhina Kalaiainn, no ka iHiea, ua hoopau ka Aioi i ka malama ana i !ka ia 31 i ia Kulaia, no ua mea e pili ana i |ke ki pu, na ke Kuhina Kaua a uie ke Kiaiaina ia hana. i Hooiaha mai ke Kuhina Kaiaiaina he Btila e hooioli ai ī ka Pauku 54 o ke Kanawni | Kiviia, me ka biia c haawi ai i laikim noka |laweana i na mea Kaua. I Hooiaha mai o Mr. Kuapuu he Bila e |hooioii at i ke kanawai kuai pipi. | Heluheiu mai o Mr. Naukana he oieio hooholo, e ninau ana i ke Kuhma Kaiaiama : i ka nui o na daia a na paahao i hana ai ma ka hoohmaiima. Pune mai ke Kuhina Kaiaiaina, e hoike inai no oia i ka ia apopo. Hooholo loa ia ka Biia Auhau Holohoiona ma ka heiuheiu akolu. Hnpaiia ka olelo hooholo hoololi Kuinuknnawai Pauku 20, ma ke ano hana o ka ia. Noonooia i ke Komite o ka Haie. Noi mai o Mr. Hikikoki e hoohoio i ka olelo hoohoio, i iaweia mai imua o ka Hnie. Kue mai ke Kuhina Waiwai i ka oleio hoohoio, no ka mea, wahi ana, ua maikai no ke Kumukanawai. Kokua mai o Mr. Kaukaha i ka olelo hoohoio, a kamailio mai no ia mea. Kamailio mai o Mr. Kaiue i ka pono o kana oieio hoohoio. Kokua mai o Mr. Laiana i ka olelo hooho--10 hoololi pauku Kumukanawai. Kue mai ke Kuhina Kaiaiaina, a oielo uiai, aoie no he Lunakanawai Kaapuni e noho mai. Kokua mai o Mr. Halemanu a me Kaiuapihnole i ka olelo hooholo. Kue mai o Mr. Hikikoki i ka oleio hooholo, no ka mea, aole i hoohaikiia ka pono o kanaka. Aole ona manao e pilikia ana na kanaka i na iunakanawai ke noho i ka Ahnoielo, no ka mea, o ka poe maikai m e ioaa ai ma na apana. Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hauie ka olelo hoohoio. Hapaiia ka noonoo no ka Bila Kanawai e hooloii ana i na Pauku 527 a me 530 o ke Kanawai Kivila. Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hoopanee ioa ia ka biia. Hapaiia ka noonoo i ka hoololi o ka Pau!ku S7O o ke Kanawai Kivila ma ka heiuhe;iu alua. O keia biia, e hookaawale ana ika | Aha Kaapuni o Maui, e noho ma Lahaina 'a me Wailuku. | Mahope oka hoopaapaa nna mawaena o ka Loio Kuhina a me W. H. Kaauwai, ua hauie ka Biia. Hoopauee ka Hale. La hana 36—Poaiima, lune 10, 1870. Hoomakaia oa hana e like me ka mau. Heiuheiu mai o Mr. Kale Kauka be oieio hooholo, e noi ana, e iaweia mai ka noonoo ana i ka Bila o na Kauwa a me na Haku, mai ke Koinite mai, a i ka Haie, a aoie « ae iia kela a tne keia hoa e kamailio a oi aku mamua e hapalua bora, a aole hoi e papaiua ke kamaiiio ana, me ka ae oie o ka Hale. Kue loa mai o Mr. Kaukaha i ka oieio \ hooholo, no kn mea, he hoohaiki keio, a noi mai oia e hoopanee loa. I Makemake no' o Mr. Laiana, e noonoo ia ka Bila imua o ka Hale, aole nae e hoohaiki 11 ke kamilio ana a na hoa, no ka mea, e pau <ana iaia be hora a oi ae no ke kamaiiio ana. 1 Kokua mai ke Kuhioa Haiiaai ika oleio Ihoohoio me ki hooloii a Mr. Laiana. | Kue ioa mai o Mr. Kaukaha i ka oleio ihooholo, no k» mea, makemake oiae nooooo jia imua o ke Komite, a e kamailio na hoa a |pau, nolaila, makemake oia e hoopanee ioa. : Ninauia ka hoopaoee ioa a hauie. | Nmaui* ka oieio hoohoio me ki hooloii a I hoohoioia. ( Heiuhela mua maī o Mr. Aholo he Bt!a Kanawai e hooioii ana i km Pauku 10 o ke {Kaoawai Kmia, e hoopooopooo ana i ka Oihana Ao Palapala. Hooholow e heluheiu alua i kekahi manawa.

Hoo'aha mai ke Kuhma Kaiaiainahe roau Bila e hooloii ai i ke Kanawai e popa ana i ka iaulaha ana o ka mai iepera a tne ke kukulu ana i Haiemai Pupuie. Heiuhelu niua mai ka Loio Keihina i ka B;ia. no ka hoohana ana ma ke Kanawai Kivi!a. Huoiaha mai o Mr. Kaukaha he Biia e hooioii ai i ke Kanawai e piii ana i ke Kanawai o na Haku a me na Kauwa. Hooiaha mai o Mr. Piiipo he Bila e hooioii ai i ka Paoku 52S o ke Kanawai Kiviia. Hapaiia ka noonoo no ke Kannwaī o na Haku a me na Kauwa. Oieio mai o Mr. Kamikana, no ka pono o ka hoopau ioa i ke Kanawai e waiho neimawaeua oua haku a ine na kauwa, £ ioaa kana haioleio ma kekahi wahi e ae. I ka pau arui o ka Mr. Kamikana kamaiiio ' Hawaii, oielo mai oia ua nawaliwaii loa oia, |a na ka maheieolelo e unuhi. Oielo mai ke Kuhina Kaiaiaina, ua olelo i iho nei o Mr. Kamikana nana no e unuhi i kana olelo. Oielo mai o Mr. Kamikana, he hiki no iata ke hana peia, aka, ina oia e kahea aku i Ika maheleolelo e unuhi ae, ooie oia e kue | inai. j Oieio mai ke Kuhina Kaiaiaina, ua ike no jo Mr. Kannikana, aole e hiki iaia ke unuhi :ae i na oieio Hawaii a pau ana i kamailio i iho «ei, iloko o ka oielo haoie. , Kamaiiio mai ke Kuhina Haiiusi, ina i ihoole aenei o Mr. Kamikana i kona uuuhi ana ae i ka oleio haoie, a iaa e hoopii ana joia i ka hapa o na haoleo ka Haie mu ka la- ; kou oieio iho, aiaiia, e hoohalikeia aku aua-| ; nei me kana.

! Noi mai o Mr. Laiana, e hoomaha ka Ha-| ;le i 15 minute i ioaa he manawa no Kami-I • kana e hoomaha ai. | j Mahope iho oka hoomaha ana he 15 mi-; |nute, ua kaheaia o Mr. Kamikana e ke Ku-i I hina Kalaiaina e unuhi mai i kana mau ole-i |lo a me kana mau mea i kamailio ai, e pili! iana i ke Kuhina o Ko na aina e. ! • ! ! No ka hiki oie inai, ua kamailio mai ke I t Kuhina Kaiaiaina ma na mea pilikmo. 1 I_ . !

Kuia mai ka noho aole e hoopukaia na 1 olelo piiikino. O kela mea i kamailioia noj ke Kuhina Hailasi i ke Komite ia o ka Ha-i le, aka, aole e ae ia na mea piiikino inael noho ana ka Haie noia. j Oielo mai ke Kuhma, noie ona makeinake e unuhiia. He makemakeia e oielo pilikinoj e iike me ka Luna o Honoluiu, i ka hoopuka ana, he wahahee ioa kekahi hoa o keia| iiaie, a ke inunaolana nei oia, aoie e hoahe-; wa mai ka Luna o Honoiuiu ke kapaia aku; ia ma ia olelo hookahi, no ka mea, aole he j hana a ka Hale no ia mea. (Ruia mai ka j noho aole e hoopukai.i mai na oleio piiikino.) j Hoomaka hou aku ke Kuhina e knmailio no; ; ka hoopii ole mai o na makaainana e hoopau, j aka ina ka hooioli na hoopii i hiki mai—ole-j ! ieia mai no ka hoopai paewaewa o na luna-1 kanawai haahaa, heaha ka mea hoopii ole, jae i na Aha inaluna,a heaha ka mea i hoo-; I pii ole ae ai o keia poe, no ka lohe ole ia no; Ipaha o na hihia oia nno. 1 hapai waleia no : ! keia, i loaa na kumu e kohoia mai ai i iuna-i |maknainana, i pau ai ko ke aupuni laweann, ;mai i na pake a me ka aihue kanakaana pa-l jha,e iike ine na paahana o Peru i lawe ma-i iiu ia ai, a i hoakiekieia ae na uku o na ka- | naka Hawaii. Oia iho Ia ke ano o keia poe jina ke ano paiapala hoopaa a me ka lakou jmau kokau oieio nupepa ana. Ma na hala-: j wai hope loa mai nei, i maopopo loa ai keia ; ikumu o ko lakou hoaia ana e kohoia mai. 1 Ua olelo mai nae ka Luna o Honolulu, no 1., . i i ka hoopau i ke Kanawai o na Haku a me na ■ j Kauwa ke kumu ona i komo inai ai. Hej ipoloiei ole kela. He mau balota e ae kekahi o keia Luna i komo ai, a he kaawale na . manao ma o a maanei. [Kahea mai o Mr. ; Kamikana i ke Kuhina ua oki, a ninau mali j i ke Kuhina, heaha ke anq ana i hoopuka! ; inai ai, he mau kumu okoa ae kekahi i komo mai ai.] Pane aku ke Kuhina, ua kauia koi na inoa ma na balota n pau no lakou na ku- , mu ano iike ole. [Pane aku o Mr. Kamika-! ;na i ke Kuhina, O kana kumu ia i hoopaa ai,j |o ka hoopau i ke Kanawai o na Haku a me na Kauwa, a aoie ona kumu e ae, oia wale; no.] loa peia, e heie ae au ma kekahi oielo e ae, e papa ana ka Luna o Honoiuiu a»ie| pono e hoolohe i ka ke Kuhina Haiiasi mau oleio, no kona komo e piepiele iloko o na ma- ; | hiko, a aole manao i na pono o ka lehulehu. Oielo hou mai no ko Kamikaoa hookupa ana ma Kapaiakiko. [Hoopoioiei maio Mr. ; Kamikana i ke Kuhina, a ninau mai, auhea ka hoike no ia mea ] Ua haaiele ae la au i keia, no ka mea, aohe mea ano nui. Ua kapa ka Luna o Henolulu i ke Kaoawai Ku* ; mukanawai ole. He okoa no ka manao o kekahi poe loio, e like me Li, Aiena a me ■ Hailaai ka mea i loaa aku ai iaia ka ike kaoawai. Ua olelo ka Luna o Hoooluiu, be kanawai hookauwa kuapaa keia. Ke olelo oei au, aoie i hoohana waie ia ke kanaka. Na ka lunakanawni no i hoopaahaoaku i ka ) poe hooko ole i na oleio aelike. Aoie e hiki i ka Moi ke kaU aku i ke kmuwa i hoopaa- | haoia. Ua huki ae ka Luoa o Hoooiulo he | palapala kepa no ke kanaka i 2 mai&m*. a luapaamai nae 3 makahiki a oi, maluna

ona i kokula mii ai e kue ioa. Ua noiia ua palapala boop«a ia, a ua ae mai oia e waiho ma <4e pakaukau oke Kakauolelo, [Pa* : ne mai o Mr. Laiana. eia ia'u ka palapala ' kepa, a aoie nae e waihoia aku inaluna o ke pakaukau a hooholo keia haie, a ooi aku oia i ka ruit ana ka Ha'e no ia mea.] Noooi mai ke Kuhina Haiiasi ia Mr. Laiana, auKe« ia na kanawai ona Ahaolelo nui, e ae akī »i i kekahi e aua i kekahi pepa ina ' ua ae m»i oia e waiho ma ke pakoukau oiai. e noooosa ana. Pane mai o Mr. Kamikana, aole ka ninau ( imua oki Haie no ka makaukau a me ka oie o kehahi, a noiai'a, na ka noho e rula | mai. / • | fiula Vi' ka noho, aoie e waihoia kekahi t ;mea pak&ukau o ke Kakauoieio ke; ' oie e hoehoioia e ka Haie. ] ! Pane raai ke Kuhina mawaho oka ruia, | i ua ae mai ka Luna o Honoiuiu e waiho i ka | paiapaia kepa ma ke pakaukau, a maia ku- j imu i kapa mai ai oia īa'u he teakahee, a ke | makemake nei au e ike ina owau kai tcaha* kee a oia paha. j Oielo mai o Mr. Kamikana, o na hewa a : pau maluna iho ona, a ua makemakeia e io-; he pono ia e like me kana hoike ana. j i Pane mai ke Kuhina Hailasi, aole oia i: i iawe i na hewa maiuna iho ona, aka make-1 | make oia owai ia kai wahahee. Noi mai oj i Hon. D. Kalakaua, e waiho ae i ka palapala i : kepa imua oke pakaukau. Kue mai ke Ku-} hina Hailasi i ke noi. a manao oia e kueia.' Ninauia ke noi a Kalakaua a hooholoia. j Waihoia ike pakaokuu. Heluheluia ka pa-| iapala kepa maiuuli o ke noi a ke Kuhina 1 Kaiaiaina. La iaweia mai keia palapaiu; | kepa, e hoike ana ua hoopaaia kekahi kanaI ka ma keia palapaia i hanaia i 1567 a i hoo- | hanaia no na makahiki i oi aku mamua o 3 ' [Pane hou mai o Mr. Kauiikana, aole i hoo-, i lianaia no na makahiki 3, aka ua hoopaaia | 1 maialo o ka paiapaia kepa no na makahiki i i joiakui3.] Manao ke Kuhina, ua pololei | ! Uana, ninauia ka mea i paa i ke Kakauolelo, j

| a hoapono mai ia i ka Mr. Kamikana. Oie- i | lo hou mai ua Kuhina Kaiaiaina la, o ka | I mea i maopopo, na hoohanaia kela kanaka : j no na makahiki i oi aku mamua o 3. Olelo i aku oia a loihi. | Kokua ioa mai o Mr. Kaukaha i ka Biia i j e hooholo. (E ikeia kana haioielo ma keka-! ' hi wahi e ae o ka pepa.) j | Kokua mai o Mr. Kuapuu i ka Biia, a | 'oleiomai: | i "E ka Peresidena —O ka la hoouka ho- i | pe lod keia o na olelo a kakou, e pili ana i | ka Bila i iaweia mai e ka Luna Hanohano j o Kohala, no ka hoopau ana mai ka P&uku ; ! 1417 a hiki i ka Pauku 1425 o ke Kanawai | Kivila, e piii ana no na Haku a me na Kau- i Uva. E na'Lii a me na Lunamakaainana,! |elua mea imua o ka Hale i keia manawa, o j ! ia hoi ka hooholo loa ana i ka Biia, e hoo--1 pau Rna i ua mau Pauku nei, a i ole ia, o j ; ka hoopanee loa i ka noonoo ona, e like me , ' ka mea e oieioia mai nei e kela aoao. ina < ! la mua ae nei a kakou i kamailio ai no keia ; ! Kanawai, eia ns au ma ka aoao mua a'u i; ; ku mua ai i kinohi, oia hoi ke kokua ana i i ka Bila, e hoopau ioa i keia mau pauku, me ; : ka ae ole aku i ka hai. 1 ka haiolelo ana o i I ke Kuhina o ko na Aina £, i kekahi ia aku 1 nei e pili ana i keia Kanawai, ke ike nei au,. ua makehewa kana kauo ana ia kakou ma; ka hoikeike ana i na hana o keia ano ma i | Europa, Beritania, Inia Hikina, Inia Komoi hana a rae na Mokuaina o Amerika Huipu- ; ia, a me he mea la, ua hele iki aku nei ka- ; kou ma ia mau wahi, a ua ike i ka noho ana | o ko laila poe haku me ka iakou poe kauwa 1 j malaio o na Kanawai e iike me keia ke ano. 1 Maanei ae no kakou e hooinaopopo ai i ka ! hana a keia Kanawai, me ka haiiu aku hoi e nana i kekahi mau Wiiiko e ku nei ma I 1 kekahi mau apana iioko o keia mau moku-, » puni, kahi o kakou i hoounaia mai ai, aia | ! maiaiia he kipuka hamama e aiakai nei i ka ! hai wahine a kane e hoomau i ka noho moe-! ; kolohe ana. Ua nele ka maluhia o keia he-; ! wa ke noho i kahi kumakahiki oie mahope i : iho o ka hana hewa mua ana i hopu ia a 1 ' hoopaiia—a i mea e mau loa ai ko iaua ko-1 : lohe, e aho e holo a kepa me ka poe Wiliko,. | i ioaa ke opu malumaiu uo ia hewa. Aoie < : no hoi e hiki i na haku ke ninau pono, no ka mea, ua ae maoii ia mai keia mau Pau- j ku, ke kane, wahiue a me na haumaoa, a o . ka anehe nui no ia o ka poe mea Wiiiko, o ( 1 ka nui o na kanaka. Ua maopopo ae ia, he ; ' hua ioo keia \ īke ia ma keia kanawai. Eia ; l hoi kekahi ; ke kudaiaia nei ke kino a me ; ka unane o ke kanaka ma keia Kanawai, oo ; ka mea, i ke kuda!aia ana iho nei o ka Wi- ■ iiko o Waihee i Maui, a ua lilo ia Mr. Hai-! i. laki, —a o ka Wiliko o Kaiwiki ma Hiio, ua liio oo i kaoa keiki, alaila, ua maopopo, ua ; iilo pu me na kanaka. O ke kudaiaia ana ' o ka Wiliko a lilo i ka mea e, o ke kudaia j | pu ia ana no ia o na Paiapaia Ae-like o na j \ kanaka me ka haku mu«, a lilo i ka haku ' ; hou. O ka manawa i koe iioko o ua pala- .; pala ia, a i ole o ka aie paba e kau aua ma- , luoa o ke kauwa, he waiwai ia uo ka haku , !! mua e pili ana i kana wiii; a i kona hoolilo ? , j aoa i kana wili ma be ano kudab, o ka liio: [ pu no ia o ni mea a piu, Lilo na hale, lipi,

lio, kaa a me na aie e kau ana miiunA o na | k&uwa. Ua maopopo, ke kuvijkiia uei ko i kakou lahui ma keia Kanawai. I ko u maaao kokua i keia aoie au e kooo aku ana ia oukou e huii mai e hoopau i na Wiiiko ma Hawaii nei, a e iuiu aku i ; ke kumu w»iwai nui, a i pomaikai ai ko ka- , kou pae atrva uei, aka, i mea e o-o oie ai ke- ; ia kanawai inoino, e aho no e hoopau, ma* lia o paakiki ioa mahope aku, ehke me na | kauwa o Amenka i haoa pono ole ia mai ; nei e ko lakou poe haku. Mai makau oukou i i na Kuhina, he uuku waie no lakou, eha j paha, a i ole, ekolu wale no ma keia aoao, a ina e huii ana oukou maiaio o iakou uuku, ; alaiia, hookahi no mea nana ae, o ke kapaia l | mai o'kakou, he "Poe pili Kuhina, puni OU' j hana, a hoopiiimeeai." Ke oieioia mai nei • | m& keia aoao, o la Luoakaoawai Kiekie i | make, nona ke kii e kau mai la» ka mea nai na i hana keia Kanawai, he kanaka akamai | a me ka noeau ; aoie oia i ike, ua kue keia i Kanawai ike Kumukanawai, a ua waiho; . ioihi ioa mai keia Kanawai me ka ike oie ia ■he hewa. Ae, oia no ka mea nama i hana i j keia Kanawai, aka, ioa nae e oia ana oia a I i hiki i keia wa, ina ua ike oia, ua hewa, no | | ka mea, ia wa, aole i uiu nui mai na Mahi- j | ko, aole no hoi i hoomaopopo ioa ia ka ma* • | nao maoii o keia Kanawai ; a he hiki anei i I ia kakou e nn hoa e ae aku i ka kela aoao e j j oleio mai nei, 'O ka waiho ioihi ana o ke»j I ia Kanawai, me ka ike ole ia o kona hewa,' ' a he kumu ka ia e hiki ole ai i keh Ahaole- j ;lo ke hoopau/ Ke manao nei au, ua noho| 1 inai na Kuhina ma na ano elua iioko o keia ( ! Haie, oia hoi ko iakou ano Oihana Kuhina,; j a me ke ano ike iho, iie poe haahaa ioa na ' kupa o ka aiua, noiaiia iokou e hoopaa mai I nei, « he inaikai keia kanawai' i like me ka | moku popopo, nohe hiki i na ohua e kau ma- j iuna o ia moku, aole no hoi he seia a Kape-! | na nana e hookele i na moku o ia ano, o ina-; |ke auanei ma ka moana. Peia wau e ma« | j nao nei i keia Kanuwni, ua popopo inai ka i ! mua a i ka hope. j

"Ke olelo hou m mai nei, iua ka e pau keia Kanawai, nlaiia, he iiihune ka hope e loaa i keia aupuni ; aole ioa e kip.i mai na moku kaiepa, aole hoi e holo na moku kunn ma na awa e ne no ka ukana ole, a e hoi ko Maui, Hawaii a me Kauai ma na waa maoli, a e hoi ana na haole i ko lakou aina. He wahahee ! mai puni kakou ia olelo, no ka mea, ua ieio nn niho i ka ono ika wni» wai o ko kakou aupuni, he pomaikai nui no kakou, ina lakou e haaieie mai ana i na kapakoi nei o ko kakou aina, a e ike no auanei kakou, e hiki mai ana no ua poe makemake hou ika Wiliko; n malia he poe iakou e haawi ana i hookahi dala no ka ia o na paahana, aoie hoi e iike me keia, he 4 a e 5 wale no wahi daia no ka mahina. Pehea lakou e hoi ai, ua ike iakou i ko iakou ioaa ma keia pae aina, a ke iioi nei no kekahi poe haoie, aole nae e noho ioa aku, a hoea hou mai ana no. No keaha la ? no ka neie i ko lakou aina, nolaila, hele ilihune mai i keia aina, a maanei ioaa ka pomaikai. a ke hoio ia me na eke dala o Hawaii nei. A wai no hoi iakou i kauoha aku e heie mai a hana i ka mea kue i ke Kumukanawai, e like me ka mea i olelo maopapo ia. "Aole loa e noho kauwa kuapaa kekahi kanaka inaio-

ko o keia aupuni," " E o'u hoa hanohano ma ka Oihana Lunamakaainana, he olelo hookaeoeo wale iho no ia, uohe no lakou e hoi ana, ke like ae kakou e hoopau i keia Kanawai, no ka mea. ua makaleho lakou i ko kakou oina.ua kauiana ko kakou aupuni i ka nani, ka waiwai a me ka hanohano o kona kulana iwaena o oka moana nui oka honua. He puu hoomaha keia no na aupuni nui, no ko ka Hikina a me ke Komohana ; he wahi hooluolu no ka poe piiikia ; e loaa ana ka ninkani oluolu a me na ea maikai i ka poe nawaiiwali. Ke kaii nei, a ke kuko nei na aina e i ko kakou aupuni, noiaiia, e noonoo kakou a e hoopau i keia Kanawai e kau nei me ka hoopilikia i ka poe nana kakou i koho. iI E na hoa, ke olelo ae nei au, ina e hemo keia pilikia, he keu keia o ka Ahaoielo naauaoa kauiana, a pehea la kakou e hoohalike ai me ua kau Ahaoieio i hala ae nei. E hoopau kakou, no ka mea, u Ua hiki mai ka lubiie, E oia e na pio ! w Kokua mai no hoi o Mr. S. M. Kamakau 1 ka Biia, a koi mai e hoohoio ioa. Kue mai o Mr. Matina i ka biia, a ma ka hooioii i ke knnawai kana. Noi mai o Mr. Hailaii e hoihoi aku i ka biia i ki mea nana i iawe mai, oia o Mr. Laiana, a o kana ka ofeio bope. Ae ia. Kamaiiio mai o Mr. Laiana. [£ loaa no kana haioieio ma ko makou mau manao pepa.] Ma ke noi a Mr. Kale Kauka ua «akauia na ae me na hoole. Eia mai ka poe makemake e pepehi i ka biia oka aoao makaainana ; Hikikoki, Wa« hine, Kumahoa, Matioa, Kaai, Halemanu, Hanaike, Aholo, Kahauleiio, Kaiue, Aiiu«oe Kalama, Kaie Kauka, Naukana, Komoikehaehu, Laiki 12 «lii hoi 29. Poe kokua ma ka aoao o na makaainana, oia ka poe inakemake e hooholo i ka b>ia.

Le.o Kuhiaa. H. Piii.l.p, C. J. LaUna. G. W . PiU{o> N. A?a Hypa, J. S. M. Kamukau, Haoa'e Kamikana. J. N. Nail?, D Kmūiha a m* S. K. Kuapiu. Hoopanee ki Ha.>„ L« Haoa 37—Poaonu, luue )1. HoomaWa ka haoa e iik? me ka ms»u. Hoike niai ke Kumūe Waiwnai qo ka ni* uau ana i ka hoolimalimaia ana o oa Lawe Leta ma Hawaii—na J. H. Koui i hooiiiualima me oa lawe i hoaponoia e ka Lu« oa Letu Nui. a aoie hoi e emi iho ia mau hoelimalima aoa maiaio o kn haoa i har»aia. Hoaponoia. Hoike tuai ke Komiie oo ka hoonaauao, a ua kauoha la e pai. Heluheiu mai o Mr. Kaukuha, he olelo hooholo, e kohoia ka Mea Kiekie W. C. Luoolilo a me Hon. D. Kalakaua, i mau mea e haiolelo ai i ka la lubi!t\ a e kohoia i mau hoa e ae no ke kuka ana. Hoololi mai o Mr. \hoio v ina ka ha&wi ana aku, na ka mea ma ka noho e koho mai, i hookahi no ka aoao o na'Lii a i hookahi !no ka aoao ona Makaaiuaua. Ca kohoia o Hon. D. Ka!«kaua a me Hou. L. Ahoio. Heluheiu mua mai ka Loi* Kuhma he Konawai no ka hooinakaukau ana i Papa i Inoa Jurv. Hapaiia ka hain o ka i;t, oia ka hoemn[kaukuu ana i na lio kea maikni a bipi hoi. Hoihoi hou ia ka Hila i ka mea uana i iawe I mni. ' Haj>aiia kn noonoo no ka KiU e uuhau ana i na *ina i hoopomaikuiia e na alanui. l Komite ka Hale, a noho o Hon. W. 1\ Ka« mukau ma ka noho. ' Noi inai o Mr. Kaukaha, e hooloii ike poo o ke Kanawai. | Hoolaha mai ka Loio Kuiiina, e iawe mni i p*\uku pakui hou, me ka hookomo aua i ka hooloii a Mr. Kaukaha. Kokua uiai o Mr. Kuauwai i ka hooioii. Mahope o ka hoopaapaa wale nna, ud hoopauia ke Komite. Hoopanee ka Hale. La Hana 3S—Ponknhi, iune l'i. Hoomaka ka hana e like me ka mau. Heluheiuia na hoopii mainio )ho : Mui Honoiuiu mai, e hookuuia ke Uutc malunn oim mea piii hoomana u )wu. Uu waihoia i ke Komite kupono. Mai Honoiuln mai, e noi nnu, e hooioiiia ke kuai nna iUa awo. Waihoia \Ue Ko« mite laii Ola. Mai Kooiaupoko mai,e uoi nna, e hooioliīa ka Pauku 3SS o ke Kanawoi Kivila, a o na i-a kopu a na konohiki, e hoonoA ia i na kanaka iho oka uinu. Waihou a noonoo pu me ka Bila. Mai Honoiulu mai, e noi ana, e hoemi i |ko auhau lio, a e hoohana i na kanaka no |ka auhau aianui ma na apana iho o lakou a jmc kekahi niau hoopii ano e ae. I Mai a Kaie Rikeke ma mai o Honolu'u, |e noi ana, i 52.000 no ka hoihui ana inai o ■ka moku i, Rikemona n i na iuina Hawaii i j hoopoinoia e ka moku kipi lk Senadoa, M ma .ka Monna Anu Akau.

Mai Koolaupako nini, c uoi ana, e hoemi i 55.000 ka uku ona Kuhina. Moomoeia a noonoo pu ine ka Bila Haawino. Koolaupoko mai, e noi ann, e hoonoa ia na iaau o n& aina konohiki i na kanaka o luna iho oni aina. Waihoia a noonoo pu |me ka Bila e hooioli ai i ka Pnuku 1477 o ike Kanawai Kmla, He mau hoopii iehulehu mai Kona Hema mai. Ua waihoia ike Komi(e Wne. I Mai Honolulu mai, e noi ana. i puu dnla no ke alanui o Pauoa. Wnihoii a nooooo pu me ke Kanawai e piii ana i na alanui. Mai Koolaupono mai, e noi ana, e uku ia ka lawe leta o Oahu, i $12.00 no ka pule, a na ka lawe leta e hoolinmlima aku i mau kokua nona. Waihoia i ke Kcrnite onn (Hana Hou. | Mni Koolaupoko inai, e nei ana, e hoolilo 'ia na'Lii o ka aina i mau Kuhiua no ke Aupuoi. Waiho ia e ooonoo. [Pono loa ko oukou noonoo an« pela, he ole ioa hoi ko ; kakou hookupu aku na ka poe o ka aina e, - noho mai no a ekeeke, ku ae hoi aoa.] ī Mai Honuaula mai, e uoi ana, e hoopauia jo £. Sa(Tray, no ka mea.be iioopilimeai ia Kapena Ki. Waihou i ke Komite ona j Aba Hookolokolo. Mai Koolaupoko mai, e noi ana, e papoia ru Luoamakaainana, aole e heie i ke olualu bipi ma na kuaaina, a e hoopaaia ko Koo* laupoko Lunam«kaajoana e maiama i ka ! ooho. Waihoia i ke Koraite o na Aht Hoo* ; koiokoio. Mtii Koolaapoko mai, e noi ana f e hoopau [ ia ka Luoakuk mai ka oihana aku. Mai Waimea mai, e noi ana, e hoonoa la na Pā kioo kopapau a pnu—e hoopao ia ka . Lona Leta o Waimea no ka hupo—e ae ia oa mea a pau e hopuhopu i oa hoiohoiona ahiu. Waihoia e nooooo. Hoike mai ke Komile Wae no ka hoopii a 51 r. Haaloo, e waiho ako i ke Komite Waiwai. Hooholo»a. Hoike mai ke Kuhioa KaUiaioa malaio iho i oa dnh, e like tne ke noi a ka oielo ; hoohoio i hoohoioia e ba Hale : No Oahu, $20:J2H 75 » Kaoai, 1.085 87 M Maui, i ,766 06 •" Hawaii, kokoU 1.200 00

Hoolaha mai ka Loio Kohma, 00 ka hoomahuahua ana aka i ka maoa o ka Looakanawai Hoomalu. Heluhelo mai 0 Mr. Kaukaha he olelo hooholo, e ooi a«*a 1 oa Poali Koa Poalo. na Puali Kmai Ahi a me na Makai, e komo i'oko oka hoakai lubiic. Hooholoia. Hoolaha mai 0 Mr. Kamikan», he Biia no ka hoonaaoao aoa i Da keiki Ha«raii i 4 ma ka oihana Upaao haole. Heluhelo moa mai o Mr. Laiki i ka Bila no ka hoohoihoi ana » ka oihana haiu hipa a me'ka Pahpūla. Hoohoioia ma ka heluheh moa, a kaoohaia e pai. HooUha mat o Mr. Laiki he Bila e hoohGihoi ai 1 na moku okoho'a Hawaii. Hoon»e'ie ke Kuhina o ko na Aina E, 1 kekahi mau olelo i poka ma ka nupepē a H. M. Wini, o ka Poaono, lune lt, a kauo-j ha i ke Kakauoleio e hoopaa \ kekahi 0 mau olelo. Heluhelu mua mai 0 Mr. Kepoikai, be h;)a e hooioli ai i ke Kaoawai e pili ana i ka Papa Ola, i hoaponoia i lune 1968. Ua hooholoia ma ka heluhelu mua. Helohfla mai 0 Mr. Kamikana he Bila e hookaawale ai i Aha Kaapuoi no Hawaii. Kauohaia e pa». Hapana ka hana 0 ka la, oia ke Kanawai e kau ana i na auhau maluna o na aina i hoopomaikaiia. Komite ka Hale, a noho © Mr, Kamikana ma ka noho. Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hoopauia ke Komiie. M,t ke kapae ana i na rula, ua heluhelu mai o Mr. Atluene he olelo hooholo, e boopanee ka Hale aka Ia 16. Ala ka hora 9 kakahiaka o ka la 15, e halawai na boa rna keii Hale, a komo aku i ba huakai luhile. Hoopanee ka Hale.