Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 26, 25 June 1870 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Nancy Pecota
This work is dedicated to:  For Mabel Pecota, in honor of her love of Haw

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KE KUOKOA, HONOLULU, IUNE 25, 1870

 

Ka Moolelo o ka Ahaolelo

1870.

 

La Hana – Poakolu, Iune 22, 1870.

            Halawai ka Hale e like ine ka inau.

            Heluhelu mai o Mr. Kaiue be olelo hooholo, e halawai ka Hale una ka hora 10 a.m. a e paina awaken, a halawai hou mahope o ka hoomaha ana i hapalua hora – Hooholoua.

            Hoike mai ke Komite Imi Ola oo ka hoopii no ke kuai ana i ka awa me ka Bila. Ua kauohaia e pai mamoa o ka heluhelu ana mai.

            Hapeiia ka hana o ka la, oia ka Bila Haawina, i ke Komite o ka Hale. Noho o Mr. Ailuene ma ka noho.

Oihana Loio Kuhina.

Uku Kuhina                                        -                                   $10,000 hooholaia.

Kakauolelo                              -                       -                         2,400             “

Kela a me keia mea na

   Lilo ka@hele                                    -                                     1,000             “

Uku @amaku Nui                               -                                     6,000             “

“ Makai Nui o Hawaii,                                                              4,000             “

“     “        “      Maui,                                                                 4,000             “

“     “        “      Kauai                                                                2,000             “

“   Kakauolelo o Hawaii                                                            1,000             “

"        "                Maui                                                               1,000             “

“   Hopu ana i na lawehala                                                        3,000             “

 

            Ma ke noiia ana mai, ua waihoia ka uku o na Makai o Hawaii, Maui a me Kauai a hoike mai ka Loio Kuhina no keia hana.

            Hoopauia ke Komite a noho heu i ka Poalima.

            Hoopanee ka Hale.

 

English Column.

 

Foreign Miscellany.

 

            London proposes to construct one hundred and twenty miles of street railways at a cost of £1,500,000.

            The New York World regrets that the Court of Inquiry at Yokohama, only “suspended Captain Eyre’s commission instead of suspending Captain Eyre.”

            Four thousand five hundred glasses of beer were drank in a Cleveland beer garden one Sunday afternoon.

            Kansas College has among its students eight intellectual red men, who are fast learning to play draw-poker and tear up sidewalks.

            Many a man grumbles because it costs as much per day for ice for his family as he pays for a single drink for himself.

            Five more Japanese students have arrived in New Jersey, one of them is said to belong to the Imperial family of that country.

            A man at Lowell, Mass., has made a provision in his will that he must be buried in a burglar proof safe when he dies.

            A Bangor man weeps for his fifth wife. To prevent misapprehension it should be added that he weeps because she is dead, not because he is in search of her.

            Here is the pithiest sermon ever preached: “Our ingress in life is naked and bare; our progress through life is trouble and care; our egress out of it we know not where; but doing well here we shall do well there.”

            British Consul Murray gives notice of a reward of $25,000 gold offered by the Governor General of India for a machine to separate the fibre, bark and stem of the grass plant of China.

            There are in Kansas 1,039 pensioners, to whom $174,280 are paid. In the Union there are 185,125 pensioners, to whom $27,922,864 are annually paid.

            The Sultan of Turkey has promised his subjects reforms in the civil policy, the developing of education and the fostering of trade. It he will only fulfill his promises, his country will regain some of the power and influence which it lost generations ago.

            A Methodist minister in Ohio had the parents of a child present it for baptism, not long since. On being told that the child’s name was “Vallandigham,” he refused to baptize it, with the remark that he “could not give any child the name of a traitor.”

            A Louisiana planter delighted his hands last week by paying them in silver quarters. One old negro exclaimed: “Federit money come and done go, and greenbacks is played out, but dis is the stuff that rat’s can’t chaw. De old time is come again, hoo-ray!” And then he went away and buried his money.

            Bad as Paris is there are 300,000 women in that city who strive to gain a living by honest exertion. None of them gets wages equal to wages paid to the commonest servant girl in this country. Of these women about 60,000 employ the needle. The average pay they receive is twenty cents per day, while some receive as high as thirty cents, but the majority no more than twelve.

            The London Atheneum says: “Recent returns show that 30 per cent. Of the population of France can neither read nor write; while more than 70 per cent. Can read but cannot write.” If our arithmetic is correct, the percentage named make up 100 per cent. And therefore no person in France can read and write.

            The Revolution says that in connection with the new firm of Woodhull, Claflin & Co., a bank is about to be established, and a brokerage exchange for ladies, in the upper part of the city, where women can buy and sell stocks, and do all the financial business which they have had heretofore to transact through men, or run the gauntlet of Wall street.

 

In the town of Hyde Park, Massachusetts, some sixty women, including one “Fifteenth Amendment,” voted at the last town meeting, on the 7 th inst., and had their votes duly counted by Sylvanus Cobb, Jr., the moderator of the meeting, but not as part of the official list. The affair included some of the most fashionable women of the town, and was regarded by those who participated in it as an entire success, albeit the shoutings and surgings of the assemblage of the tyrant man were discomposing and deafening.

            Savings Banks. – There are in New York State 133 savings banks, with deposits amounting to $194,500,000 – being an increase of 23 banks and $24,500,000 within a year. In Massachusetts there are 131 such banks, with a deposit of $114,000,000. In Connecticut the deposits in such banks amount to $50,000,000, and in New Hampshire to $17,000,000.

            France – Within the last century, or since the establishment of the American Government, France has been twice a monarchy, twice a republic, and twice an empire. Twice has it passed through these three forms of Government in the same order. To wit: Monarchy, republic, empire; again monarchy, republic, empire. The first and second republics were both founded on the ruin of a monarchy, and the first and second empires were both founded on the ruins of a republic. The Kings were always Bourbons, and both of the Emperors have been Bonapartes. In the regular order of things, we may expect to be followed by a Bourbon monarchy, which should last till it is superceded by a republic, on the ruin of which some Bonaparte should establish the Third Empire. Thus the political rotation would be maintained, by which France is saved from stagnation.

            Some idea of the extent of the Western egg trade may be formed from reading a paragrupa in the Toledo Blade, stating that recently there arrived in that city in a freight train on the Wabash Railroad, seven car loads of eggs. There were in each car 125 barrels or 875 barrels in all. Allowing 120 dozen eggs to each barrel, there were 1,260,000 eggs on board that train.

            These are among the blessings of the Pacific Railway, as shown in Chicago the other day, upon arrival of the refrigerator car: Salmon, weighing from fifteen to thirty-five pounds each; lobsters of immense size; soft shell crabs, larger than any at the Atlantic coast; cauliflower, each head from six to twelve inches in diameter; celery of mammoth size; new potatoes; ninety two boxes of strawberries, which cost in California $1 per quart; green peas, fresh and very large, and asparagus.

NU HOU KUWAHO

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Ekake i ke Kakahiaka nui Poakahi iho nei. Ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho:

Kuikahi Panai Like Hawaii

            O ke Kuikahi Panai Like Hawaii  i hanaia mawaena o kakou a me ka Elele o ke Aupuni o Amerika Huipuia, a i waihoia no ka hooholo mai o ka Ahaolelo Senate o kela aupuni nui, a o ke Kuikahi hoi i omo a ku i ua dala he uui mai ko kakou waihona aku, ua hiki mai nei ka luno ma na nupepa i hiki mai nei, ua haule poho iho la ia malalo o ka opu noonoo o ia poe, a ke lawe mai nei makou malalo iho i na huaolelo i unuhiia ae: “Ua hoohalaia he elima hora o ka Ahaolelo Kiekie ma ka la 1 lune ma ka noonoo ana i ke Kuikahi Hawaii, a ua kiola loa ia ma ka balota ana, he 20 ae a he 19 hoole; unamua iho o keia ninau ia ana, ua ninauea no ka hoopanee loa, a elua wale no wahi balota o i ae. 1 ka ninauaia ana hoi no ka hooholo, o ka hopena he 20 ma ka hooholo a he 19 ma ka hole. O Mr. Sumner he lala no ke Komite o Ko na aina e, oia ke kokua ikaika e hooholo i ke Kuikahi, a o Mr. Keremana hoi, kekahi lala o ke Komite Waiwai, oia ka mea kue loa no ka emi o na loaa Aupuni. Mawaena o ka poe  i kamailo ka hooholo i ke Kuikahi, o Buckingham, Corbett, Spencer a me Nye; a o ka poe kamailio ma ke kue, o Chandler a me Morrill o Varemoneta.

O ka poe kue i ke Kuikahi, hhokomo pu lakou i ke kamailio ana, o ka ne ana aku i ke Kuikahi, he mea ia e hooloihi aku ai i ka hoohui ana mai ia Hawaii; a ina oia ke kumu e kauo mai ai i na kanaka e launa loa mai me kakou, he manao maikai ole ia, ma ia wa mai o ka poe wale no e hoopomaikaiia oia ka poe kanu ko, a he poe Amerika ka hapa nui o lakou. O ke kulana o keia mau mokupuni (Hawaii nei) i ko kakou kalepa ana ma ka Pakipika, ua hoike loihiia mai; a ua ae ia e na mea a pau; aka, o ka hapa nui o ka poe i biki kino mai, ua lokahi lakou ma ka olelo ana, o ka mea maikai e hooko ai i ka hoomalu hope loa ana, aole ka haawi aku i Kuikahi, a nolaila, ua loaa no I ke Kuikahi ka hapa nui o ka Hale, aka, aolenae  I loaa ka elua hapakolu o ka Hale like me ka niau.”

            O ka Bila Kanawai e hooponopono ai i ka hoopaa ana in a pake i hookomoia mai ma Amerika Huipuia, no ke kepa ana no ka manawa loihi, ua papa ia aole e oi aku mamua o eono malama, me ka hoihoi ana aku ia lakou i ko lakou aina iho. Ua waihoia ua kanawai la i ke Komite o na Aha Hookolokolo.

            Ua hoolaha mai kekahi Luna Ahaolelo o ka Hale Ahaolelo o lalo o Amerika Huipuia he Bila e hoomoe a ii Waea Olelo mawaena o na mokupuni o Bamuda a me Amerika Huipuia.

            Ma ke ahiahi o ka la 7 o lune ma ke kolanakauhale o Nu loka, ua kukuluia he halawai malaila, e kekahi poe makemake nui i ka naauao. Ma ia halawai ana. Ua hooholo iho lakou i kekahi nianao maikai loa, oia ke kukulu ana i Kula Kiekie loa no ka naauao, i wahi e ao ia na wahiue e like me na kane. Ina ua kukuluia he Hale Hoonaauao Kiekie no na kane, ke manao nei hoi makou he kupono no e kukuluia i Hale naauao loa no na wahine. Ke hoike mai nei ka honua i kona holo mua ana. Ke makemake nei kea o e hookoia hana ma ikai.

No Europa

            Ua hoike hou ia mai nei, ua mai hou ka Emepera Napoliona, Ua olelo ia mai, ua lona i ka Rumauka.

            Ua hoike mai ka lono waea olelo, ua haaele iho la ka Moi o Helene a me kona ohana i kona kulanakauhale ia Atena, a ua hele aku la i Corfu.

            Ua hoea mai kekahi lono mai Vienna mai, e hoike ana, mai ka wa mai, i hoolahaia aku e hoomaua kuokoa na kanaka, ua hoea ae kekahi mea ano hou mawaena o ka lahui kanaka o ia kulanakauhale. Iloko o na makahiki 3 kokoke 650 poe kane, a wahine i haalele i ka hoomana ludaio, a ke pii mahuahua ae nei keia poe.

            Ua hoike mai a lono mai Ladana mai, oa loaa ae in a makai oa mea Lanabuna malo a ka poe Fennana, ma Ladana a ma na wahi e ae, ua hoomakaukau ia no ka hoeueu kaua.

            He uluaoa mai hoea ae ma Tyne, Enelani pa ka poe Feniana. Ua oleioia mai, o ko lakou makemake ka hoohaonaele i ka Papu. Ua hoaoia a ikaika na mea e kaomi iho a ii ka nui loa ana ae.

            Ua loaa kekahi poe ohumo malu ano pili auponi ma Leghorna, Italia. He 22 poe hoopaaia e na makai.

            He ikaika loa ka hoopaapaa ana maloko o ka Abaolelo o Sepania no ke koho ana i alii no ke aupuni.

            He pau ahi nui ma ke kulanakauhale  o Konatinopeia ma ka auina la o ka la 6 o Iune, a ua laulaha ae ia ahi ma na wahi waiwai noi o ke kulanakauhale. Ua pau pu iloko o keia pau ahi ana, na wahi noho o na Kuhina a me na Kanikela Beritania Amerika a me na Pukiki. He lehulehu na halepule a me na tausani hale e ae i pau, i hooliloia i lehu ahi. Ua make na ola o kekabi poe, main a pa hina mai. O ka nui o ka waiwai i poho, aole e hiki ke hela ia.

            No ka pa-maloo loa o Europa i keia mau la mai nei, ua maloo oa laau o ka o helehele a i ka wa i hoaniia aku ai na ahi ua hikiwawe ka aamu ana ae o ka ula  @a@e ahi, a lalalapa ana i ka ulei laau. Hoi nui loa na ululaau i puhiia mai nei, a ua poino hoi kekahi mau ola.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

HONOLULU, IUNE 25, 1870.

 

NA HANA A KA AHAOLELO.

            Mamua o ka hoaponoia ana o ka moolelo o ka Hale ma ka Poaha o ka pule i hala, ua ike iho makou i ka mikiala o ke Lii Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo i ka hoopololei ana ae i kekahi mau mea i puka epaepa maloko o ka pepa haole o ke Aupuni. Ua ike pu iho hoi makou i ko ke Kuhina Kalaiaina hoahewa ana i ka mea i puka, a ma ka olelo ponoi i puka ma kona walia, “Ua piha ka nupepa in a mea hewa.” O ka pono ia o ka ike i ka hewa a mihi. Nui na dala i lilo i ke la Hale Pai, a nui no hoi ka hewa.

            Ma ka pule lubile, aole he mau hana a@o nu ii hana ia e ka Ahaolelo, no ka mea, ua hoomaha lakou he elua mau la o ia hebedoma.

Ma ka la 16 o keia mala@a, ua waiho mai ka Luna Hanohano o Kona Hema, he olelo hooholo, e hoopanee ka Hale, no ka ike ana ak@ i ka la kulaia o ka aoao Homana Kat@ la “Helemahhini” i kapaia.

            I ko makou hoomaopopo ana, aole no i ike ia ma na moolelo o ka Hale, he Bila Kanawai kekahi i kakauia e ka Mana Nui.  He 42 na la o ka Ahaolelo in oho ai, a hookah wale no mea i loaa ka hooia ia mai, oia na lilo o ka Ahaolelo.

            Ke kanikau pu aku nei makou i ka Bila Kanawai in@i mahaloia inai, e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina, “e kuai in a kai lawaia a pau, a hoonoa aku uo ka lehulehu.” No kona haule ana mai ka welau a poholo po ilalo, oiai he kaunooa wale no ia bila, aohe kumu o kona hihi ana. Mai oi loa aku ka pono i ua “Luna naanao la o Hilo,” ina ia i kaana mua  i kona io a me kona iwi mamua o kona lawe ana mai e hoikeike. Aka, he mea maikai no nae paha iaia ka hoomaikeike e aua, “i e mea dala no ka nele.” A i ka hooko ana, he ole.

            Ua waiho mai la ka Luna Hanohano o Molokai, Mr. Kaoe, he Bila Kanawai e papa ana i ka hookomo ana ma ii na puahana o na aina e iloko o keia aupuni. Ke kanalua nei makou i ka holo o ka a Bila, no ka mea, o ka mole kahi i kukulu ia iho ai kela Kanawai ana e ake aku nei e hoopau, ua lalania kona lima iluna, a ua lohea kona leo ma ke Kanawai o na Haku a me na Kauwa, ma ka @ hoopaa no i ke Kanawai. Ua olelo ia maloko o kela Kanawai o na Haku a me na Kauwa, “O na palapala hoopaa no ka hookauwa aua na kekahi i hanaia ma na aina e, e hookoia no ma keia Pae Aina. (Hawaii nei) Ina he makemake ko ke keiki Molokai e hookoio i kana mea i ae ai, e hole i ka hoopae ma ii na pake, alaila, ua hala ka wa pono. Aka, ina he makemake oia e ike ia ma ii kumu nona e palekana ai, alaila, aia no iaia ka hana aku.

            Eia paha ka mea pono iaia e hana aku ai; ina e laweia mai ka Bila Kanawai a Mr. Matina nia ka hoololi in a pauku mai ka 1417 a hiki 1420 o ke Kanawai Kivila, alaila, ma kahi e olelo a@a, “o na palapala hoopaa no ka hookauwa ana na kekahi, i hanaia ma ka aina e, e hookoia uo ia ma keia Pae Aina.” A e hookomo iho ia ina kea no hoololi, i mea kulike ole me kela. E aho no ia mamua o ko kakou aloha ana aku ia hai malihini.

            Eia ka olelo a ka Buke Weliweli, “E aloha aku @e i kou hoalauna, e like me oe ia oe iho.” Nolaila, ma keia, ua kauuhaia oe, e aloha oe ia oe iho, oia kou lahui popoi, kou ai@ a me kou Moi, mamua o kou aloha ana aku ia hai. Ina aole ou aloha ia oe iho, alaila, he k@pono ole ke aloha wale aku no ia hai, oiai aole ou aloha ia oe iho.

            Ua waihoia mai imua o ka Hale e ka Hon. Hanale Kamikana, he Bila Kana wai e hoopau loa ana i ka pauku 1420 o ke Kanawai Kivila. Aia ma ia pauku ka hookauwa kuapaaia ana o ke kanaka ilihune a kauwa hoi. I ka heluheluia ana aku nae, ua rula kue mai la nae ka Hope Peresidena H. R. Hikikoki, i kela bila, no ka mea, ma kea no o ka olelo hooholo @ ua Hope Peresidena la, ua kue i ka rula. Ua hoopiiia kana olelo hooholo, a ua ko kana rula ana, mamuli o 18 ae, 17 hoole.

            Ua minamina makou i ke kamailio ae ma keia wahi, ua hoohalaia he mau hora e ka Ahaolelo, ma ka Poakolu iho nei, no ka hoopaapaa ana i kekahi olelo hooholo, e mahalo ana i ka laweia ana aku o na Lala o ka Ahaolelo e na waepa a kau iluna o ka moku o ka Adimarala, a koe aku nae ka mahalo no ka hookipaia ana; oiai ma ka manao o kekahi poe, aole no i ku i ka hanohano a me ka maikai ka hookipaia ana. Ua kakau ko makou mea kakau moolelo, aka. Mahope loa, ua pPi ole e hoopuka ma ka moolelo o na hana o ka Ahaolelo, nolaila, ua lawe mai makou ma keia wahi o ka pepa, e hoikeike aku i ka hana a na Lunamakaaina a kakou, i ike pu mai ai kakou, oiahana no ka ia e pomaikai ai kakou.

Hoike o na Kula Haole.

            Ma ka Poalima la 10 o Iune, ua hoikeia ke Kula Haole o Alanui Papu, malalo o ka noho kumu ana o Mr. Morris B. Bekue,  kumu mua o ke Kula Alii mamua, a hoopauia ae e ka Papa Hoonaauao ma ka makahiki 1865 paha.

            Ua minamina makou i ko makou hiki kino ole aku i ka la hoike, aka, mamuli o ka lono i pa-e mai, ua olioli makou i ka hoike ae, ke holo mua nei ia kula. He oia mau no ka maikai o kana ao ana i ke kula, oiai ua ikeia no kona makaala i kona wa e ao kula ana ma ke Kula Alii.

Hoike na Kula o Mililani.

            Ma ka Poakahi, Iune 13, ua hoikeia ke Kula Kaikamahine o Mililani, ke kula luna a me ke kula i lalo, aole e hiki ia makou ke hoike pono no ka holomua a me ka emi hope o keia kula, no ka mea, aohe no makou i makaikai nui aku i ka la hoike, aka, ma ka helehelena o ka la hoike, aole no he mea nana e hoike mai, he la hoike, no ka mea, aohe mumulu a @a makua, a aohe no hoi he @ mai o ka poe makaikai, e like me na makahiki i hala. Ua kiei wale aku no makou, aka, aole nae i komo aku.

Hoike Na Kula o Kehehuna Me Punahou.

            Ma ka Poalua la 14, ua hoikeia ke Kula o Kehehuna a me ke Kulanui o Punahou. O na kumu nana e alakai ne ii na Kula o Kehehuna, o Mr. J. R. Kini, me na kokua malalo ona. Ma ke kula o na Pokii ma ia wahi hookah, o Mrs. Kini.

            Ua komo aku makou ma ke kula Pokii o Mrs. Kini, a hookah wale no palapala a makou i loaa aku ai e kulaia ana, oia ka palapala a makou i loaa aku ai e kulaia ana, oia ka palapala aina, ma keia palapala, ua hiki ia makou ke mahalo aku.

            Komo kokoke ae no hoi makou ma ke kula kiekie ae o na keiki nui o Mr. Kini, a hookah palapala i loaa aku e kulaia ana, oia ka hoailonahelu.

            Ma ka makou ike, ua akamai no kahi keiki haole hookah e hana ana i kana @inau hookiekie papa.

            I keia wa hookah no, ua haalele iho la makou, a holo aku la i Punahou. He hookah wale no papa i loaa aku ia makou a hoomaha e.

            Ma ka hoike nae a ke Komite Hoike i mua o na Kahu o ia Kulanui, ua ike iho makou, ua mahalo no lakou in a keiki ma na mea i ao ia, a ua mahaloia no hoi na kumu i kea o ana in a haumana.

Hoike Kula Kaikamahine o Kawaiahao.

            Ma ka hora 9 o ke kakahiaka o ka la 16 o Iune, ua hoikeia ke Kula Hanai kaikamahine maluna ae, ma ko lakou hoike makahiki, malalo o kea o ana o na kaikamahine elua a Binamu Makua oia o Lilia D. Binamu a me Elisabeta Binamu, i kokua ia e kekabi wahine e ae. Ua aoia keia kula i keia makahiki, ma ka buke mua, ka heluhelu, helunaau, huinahelu, hoailonahelu, palapala aina, piliolelo, anatomia a me ka himeui.

            I ko makou nana ana a me ka hakilo ana i ko kela hoike ana a me ka hoike ana i keia makahiki, ua hiki ia makou ke mahalo no ko lakou holoinua i keia makahiki. E hoo@anao hoi ka lehulehu, he kula haole keia. He 39 o lakou he mau kaikamahine noho paa ioe na kumu, a he eono o lakou ma ke kula la ka hele ana.

            I na e hoomanawanui keia poe i hoomaikeikeia ae la, in a makahiki hou aku ke kanalua ole nei makou i ka olelo e ae. O ka hoomanawanui wale no ka mea e hoomahuahua ia mai ai ka ike, in a e makemake e hoonui hou i ka naauao.

 

            Hoonanea I KE KANI HONE. – Ua hoohalaia na ahiahi Poakahi a me ka Poalua o keia pule, ma ke “Emma Kuea” ma Pelekane, i mau wa no ka lehulehu poni mea kani e hoolohe a ii ka honehone a na ohe o ka poe puhi ohe o na manuwa i kele mai i uka nei e hoike i ka lakou mau mea kani i ao ai a paulehia i ko lakou manawa maluna o na kai lipolipo.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

Pa ke Kumukuai. – Ma ke ku ana mai o ke Aumoku Beritania ma ko kakou neiawa, ua ike iho makou, i ka hoopinana ana ae o ka lakou mau mea koai

            “Wonga Wonga.” – Ma ke ahiahi Poakolu iho nei, ku mai la ma Kou nei ka mokuahi Kikane, nona kela inoa malona ne, iloko o na la he 18 noai Aukalana mai.

            Na Makaikai Kula. – Ma ka Poaha iho nei, i ka wa i hoike ni na Kula hope o keia Apana o Kona nei, ua nui na makaikai i hele mai e ike maka i ka ike o na keiki a lakou.

            Holo Makaikai. – Ma ka Poalua iho nei, ua holo aku na Lunaniakaainana e makaikai in a Au-moku manuwa, mamuli o ka haawi ana mai a ka Adimarala i ke kono, e makaikai aku i kona mau moku.

            Ahahui Opioopio. E halawai ana ka Ahahui Karistiano Opiopio o Hanolula, nei, maloko o ke Keena Haiawai o Kawaiahao, i ka hora 7 1/2 o ke ahiahi o ka la 7 o Iulai. Nolaila, e mumulu ae oukou e na hoa opio.

            Pupule haule i ke Kai. – Ma ke ku ana mai o ke kuna Mele Elena, i lohe mai ai makou o kekahi o kona ohua, i uluhia e ke daimonio, ua lele aku la iloko o ke kai ma ka po Poakahi, iaia e hooiho mai ana e ku ma Honolulu.

            Na Waapa Mokuahi. – Ua lilo na kakahiaka o keia mau la aku ne ii hala, i manawa, e mumulu ai na kane, na wahine a me na kamalii ma na uapo waapa ma ka Hale-wai, no ka nana ana in a waapa mokuahi o ke Au-moku manuwa Beritania makaikai i holo aku nei inehinei.

            Hoike Kula O Kona. – Ma na la 20, 21, 22 a me 23 o lune nei. Ua hoike ia na Kula maoli o keia apana @alalo o ka hookohu ana a ka Lunakula apana i Komite no lakou na inon J. M. Kapena, Rev. M. Kuaea a me J. U. Kawainui. E ikeia ka lakou hoike ma ka nupepa o keia pule aku.

            Ki Pu Aloha No Ka Hoalu Ana. – Ma ka hora 12 o ke awakea Poakahi iho nei, ua haawi a eke Au-moku Kauai  nap u aloha pakahi he 21, no ka hoomanao ana i ka la i hoaliiia ai ka Moiwahine Victoria o Beritania Nui. Ua haawi pu ae hoi ko kakou papu o Puowina i ua pu aloha be 21, e like me ko kela poe manuwa.

            Ahaaina ma Nuuanu. – Ua haawi ae na haole Beritania o Honolulu nei, he ahaaina mauka o Nuuanu, ma ka pa o ka Moiwahine Emma, no ka hanohano o ka Adimarala o keia Aumoku e ku mai nei a me na alii a pau malalo iho ona. Ua akoakoa pu aku hoi ma ia uka iuiu ka lehulehu o ko kakou mau kamaaina a me ka poe i konoia.

            Ka Mahuahua Ana Mai Hoi Nele Hou. – I keia mau pule aku nei, ua hele a lehau ke kaona in a malihini kuaaina mai, i holo mai i ka halawai makahiki a me ka makaikai Iubile. He elua wale no nae na pule o ka hookainaaina ana mai, a nalo hou aku la. Eia ka he hoohoihoi makuahonowai mai, a lilo aku no, puhalahio kela nalo.

            Haule A Loaa. – Ma ka holo ana mai a ke kuna Mere mai Anahola mai i kela pule aku ne ii hala, ua hoopopilikiaia kekahi o kona mau kanaka, oia o Niiau, ma kona haule ana iloko o ke kai; a mamuli o ka emoole o ka huli ana o ka moku i hope, ua loaa aku oia e opu ana iluna o ka ale. Ua emoole nae a hokiia mai la a loaa hou iaia keia ola ana. Ua mahalo loa ia o Kapena Kaai no ka emoole o ka huli ana o ka moku a pukele ke ola o kekahi o kona mau hoa kanaka.

            Hoomaha Na Kula Aupuni. – Ma ka pau ana o na la hoike o na Kula Aupuni maoli o keia Apana, ua hoomaha iho lakou he mau pule elima, a e hoomaka hou ana mka Poakahi, la 1 o Augate. Nolaila, oa hookuuia na keiki e hoomaha no keia manawa. A i ka wa e hoomaka hou ai, alaila, ua makemakeia na keiki a pau, e hoi hou mai e hui me na kumu, a hana aku i ka hana o ka naauao.

            Ke Kilauea. – Eia no ke “Kilauea” iloko o na lima hana o ka poe kapili moku, a aohe no he maopopo lea ke koho ana aku, o kona manawa e eku hou ai iloko o ke kai, no ka mea, ke kapiliia nei no. He mea maopopo nae, ua komo aku nei ke aupuni i ka hooholo mokuahi piliaina, mamuli o ke kumu, no ka loaa ole a na hui e ae mai ai e hooholo mokuahi piliaina, wahi a na Kuhina.

Ahahui Lahainaluna. – E halawai hou ana keia Ahahui ma ka hora 7 o ke ahiahi Paokahi, maloko o ka Luakini o Kaumakapili, no kekau inoa ana malalo o kekumukanawai a me ke koho ana o na Luna nui o ka Ahahui. Nolaila, ua konoia na lala a pau e akoakoa ae.

            Ahahai Lahainluna. – Ua kukuluia ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, he Ahahui na na haumana Lahainaluna. Ina i pololei ko makou hoomanao ana, ke manao nei makou, ua kukuluia he Ahahui o keia ano @amua, aka, ma keia mau makahiki hope mai nei, ua nalowale a puehu liilii ua Hui la. Ina ua ia hoopuehu inuaia ana i mea e hooikaika loa ia ai ka @alamaia ana o keia Hui hou, alaiia, pomaikai, aka, ina e poholo pu wale hou iho no, alaila, aia malaila ka poloke wale.  Nolaila, he mae pono e hookanakamakua ko na kanaka  Hawaii kukulu ana in a ano Ahahui  maluna o ke kahua paa naue ole.

            Hele Aku La I Ka Aina Malihini. – Ma ka holo ana aku nei o ka mokuahi Ekake i ke kakahiaka Poaha iho nei, ua lawe pu @ la oia in a keiki Hawaii kamaaina, oia ka Rev. O. H. Kulika a me kana wahine, no Rev. L H. Kulika ohana. E hele ana ka Rev. O. H. Kulika e makaikai i ka aina o kona mau makua, a holo loa aku i ke aupuni o Iapana, e ao aku i ka Euanelio a @ Akua ia lahui. Ke poloai ae nei makou e hoopomaikaiia kana hoakai, a e hahaiia hoi e ka holomua.

            Kula O Lahainaluna. – Ma ka Poake a mua o lulai o keia makahiki, e hoomaka@ ana keia Kulanui. Nolaila, ua konoia @ keiki hoomanawanui i ka naauao, e akoa@ ae malaila, i ka hora kakahiaka o ka @ hoikeia. Mamuli hoi o ke kono ia, ke @ aku nei ka poe makemake e komo mai @ ke Kulanui, a i hooponoia e na lunakula @ ka makaukau kupono, e hele e ne mala@ pau ai lakou i ka @inanina@ia no ko @ makaukau io, e noho mai i haumana@.

            He Make I Alohaia. – Ua make o Ka@kolia Kauwa i ka la 1 o Iune ma Kal@ haku i Waikiki. I ke 65 o kona mau mak@ki, oia ke kaikamahine a Kauhiahiwa Ka@ hi@, moana hohonu Kauhiahiwa, a o ka @ kuakane o Naehuaku o J. Kekela ke ka@ napule ma ka Pae Aina o Nuuhiwa, @ keiki a kona puhaka, uka, aole oia i ike i k@ pahu, nolaila, ua oi kona aloha in a uha@ na aina pouli - ***** o kona makua@ ne, o Kawelo Kalauopaoa Awili, a ua @ liwali no i ka mai me ka elemakule, @ lokomaikai o J. Kahai kahi pono. Pen@ ka ka Aha Euenelio in a makua o ma ka @ napule a lakou i hoouna a ii na aina e@ noho na inakua me ka pilikia.

                                                                                                            S.M.K.

Honolulu, Oahu, Iune 18, 1870.

 

Maui.

            Na Mea Hou O Ka Malu He “Kuawa.” -  Eia ma ka malu he Kuawa o Wailuk@ ekolu  mau mea i make i ka la hookah @ la 24 iho nei o Mei, o Apiki o me ke @ kana wahine, a me ka laua keiki o H@ no ia hale hookah no. Eia ka mea ma@ nao i ko u ike ana, ina e nanan aku ia @ e waiho mai ana, pela hoi i kahi, w@ mai hoi kahi i kana waiho.

            Eia kekahi mea kupanaha a o i ike @ Kula wahine ka lua kup@pau i eli @ mau hora iho, make o Haaheo, eli hou @ makaukau hoi e lawa i keia mau kino @ make hoi o Apiki hoonui hou kaluu @ oia wa, oa waiho ia lakou a ekolu, hook@ o lakou ho@e luakupapau. Eia hoi, @ nei kahi poe, he make anaanaia. He k@ hewa, o ko lakou mai, he biva.

            Eia hou no, he ooi no mai ma Wai@ ku nei, e make ana no i kela la a me kei@ Auwe! Auwe!! Pehea la makou e @ pa Ola. Ke hahana loa mai nei ka w@ Wailuku nei, me ke aloha.

                                                                                    S. P. K. Nawa@

            Halaula, Mei 2, 1870.

 

E hoomanao oe i kou mea naua i hana.

            Iloko  o keia mau la e kunewa nei, @ aku la au i kekahi leo kahea iloko o ka @ wa, i mai le ua leo nei ia’u, “e ke ka@ ea ae kou poo iluna, a nana aku i kela m@ hau maluna.” Ea ae la au a nana po@ la. I hou mai la ua leo nei ia’u, “e @ oe me ka hoomaopopo, oiai he pokoie wa@ no kou mau la ma keia honua; pela @ nei oe e noho moekolohe ai, e ona @aina e aihue ai, e hoopunipuni ai? Ua haha@ i ko’u mau kanawai. Aole anei owau kou mea nana i hana, ua hoouna mai @ ka’u keiki e kau lia ma ke kea, a kahe k@ koko nou; pela no auanei oe e noho a@ o ka hewa?” ku iho la au me ka @ nui loa. Kahea hou mai ua leo nei @

            “E holo! E holo!! Mai kakali oe @ mai ana au i kou Unane i keia po; @ oe ma ka Palapala Hemolele, e kii ma@ a’u i ko oukou Uhane me he aihue la.” @ iho la au me na waimaka e kahe ana @ mau papalina, I hou mai la ua leo @ mihi oe a haalele in a hana in@.” @ la au me ke kaumaha. I hou @ leo la ia’u, “E nana oe i ka’u olelo @ Palapala Hemolele, aia ma Ezek. 33 @ e nana oe a hoomaopopo pono.” I@ wa, loaa iho la ia’u ka olelo a Panlo, e @ ana, “Auwe au ke kanaka poino, naw@ e hoopakele i ke kino nana keia nua@ hou mai la ua leo nei in’u, “Ua @ kou naau a me kou haaheo; ua make@ oe in a waiwai  popopo wale o keia ao @ no hoi oe e lawe pu ana i keia mau w@ iloko o ka luakupapau. Mareko 8:36 @ makemake nei anei oe e loaa ia oe @ wina o ka poe hewa? Mar. 9 : 34. He@ lahila anei oe i ka hele i ka pule i ka @ Sabati e lohe i ka’u mau olelo mai ka w@ mai o ka’u mau kauwa a haalele i ka he @ Mar. 8 : 38. Kei  mai nei kou naau@ ou pilikia i ka @oho lealea ana; e ke @ ka naaupo, Roma 6 : 21.”

            Aole e hiki ia’u ke hai aku i ka nui @ na mau olelo oiaio, oiai ua piha pono ka@ lapaia Hemolele i kana mau olelo. E @ naka e noho ana iloko o ka hewa, e@ mai oe i ka uwalo aku a keia leo ee@ le anei ou aloha i ko kakou Haku i ka@ ma ke kea, a kahe kona koko no ka@ Aole anei ou manao, ke emi nei ka la@ kaua, no kou hoolohe ole i keia leo, o@ naauao kaua i ka Palapala Hemolele @ aha koe, oiai ua kanalima makahiki@ olelo a ke Akua ma Hawaii nei? E @ keia mau pauku kuhikuhi, Oihana 17 @ E ka mea e heluhelu ana, e hoomaopopo@ i ke a haalele in a hewa a pau. Ke hea @ nei o Iesu, e hele aku ka poe i luhi i @ wa a me nah ala, a nana no e hoomaha@ Pehea oe e ka mea paakiki, aole ane@ aloha i kou uhane? Aloha no. W/ T. @

                                                                                    Makawao, Maui Iune 7, 1870.