Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 26, 25 June 1870 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Moolelo o ka Ahaolelo 1870.

La hnaa 39—Poaha, lune 16, IS7O. i Hoomaka ka hana e iike me ka mau. .Mamua o ka hoaponoia ana o ka mooleio, ku mai ke Alii, Ka Mea Kiekīe W. C. Lu- | nahio, a hoopololei mni i na mea i poka he- ; Iwa ma ka nupepa haole o ka Poakolu iho, ; |no ka olelo hooholo e ooi aua e pa 100 poo ; I leta mai i na hoa oka Ahaolelo. Ua hoo- •; | pukaia ma ka nupepa, na'u. Aole loa ke | alii i hana olelo hooholo pela ; aole oia i ilihune e ooi aku ai, noiaila, (pakemake ia e hoopololeiii. Ulelo mai ke Kuhina Kalaiama, ua oiioli | ; ioa ia i ka hiki ana inai imua o ka haie o I keia mea. Ua ikeia i ka hemahema maoii oka mea kakau nupepa Aupuni, aole hoo- J aiaopopo i na wahi i puka mai ai o ka oielo i ;hoohoio me na noi. Ua piha loa ka nnpepa f |i na mea hewa. F) heie aku ana īa e kaiaa- j | ilio me Mr. Kapiee, ina he mea kuponoe ha- i J uaia. | Hoopuka mai ke Kakauoielo, na Mr. Kua- ! ! puu x waiho mai i keia olelo hoohoio, a he I I hooloii ka ke Aiii, e hookoeno iho i mau upa I I umii pepa a pela aku. j 1 Ku mai o Mr. Laiuna & hoopololei mai i | | ka mea i puka ma ka nupepa hnole o ke Au- ! puni no ka hoike a ke Komite imi Oia, ua 1 kue ia na hoopii a pau. Aole pela ka oiaio. Hookahi wale nohoopii i kueia, o ke kukulu . i Haiemai mn na mokupuni a pau. Ua ae iakou i Kauka kaahele mau. ' Ku mai hoi ke Kuhina Kalaiaina, a hoo- ! poloiei mai no kekah) inau mea i puka hewa |ma ka nupepa haoie a Wini a me " Ko BeI neti Ponoi." Kamniiio mai oia a loihi. ! Heluheiu mai o Mr. Kaai he olelo hooho- \ lo e noi ana e hoopanee, e hele ka Hale i ka | nana Helemalihini* Mamua iho nae o ka ninauia ana o keia | uiiiau, ua hooiaha e mai ia ka Loio Kuhina iie Bila e hoomahuahua ai i ka mana o ka i I iunakanawai hoomalu. Kapaeia na rula a he- | iuheiu aiua ia, a kauohaia e kakau poepoe. | Hoolaha mai o Mr. Kamikana he mau bi- | la eiua, he bila e haawi ana i ka mana no ka j hoopai ana i ka Ahu Kiure o na hihia Oki i mare, hihia moaim, a kaulike me ka bila e I hoopau loa ai i ka Pauku 1420 o ke Kana- | wai Kivila. Hoopanee ka Hale. Lu hana 40—Poalima, lune 17, IS7O. Hooinaka ka hana e iike me ka mau. Hoike kue mai ke Komite Waiwai no ka ' hoopii e dute ole i na lako halepule ke hoo- | komoia mai. Hoaponoia. ! Hoolaha mai o Mr. Kepoikai he Bila e I hooioii ai i na Pauku 996 a hiki 1003 o ke Kanawai Kivila. Heiuhelu mai o Mr. Laiana he oielo hooj holo, e noi ana o na hana o ka Poakahi a me j ka Poalua i hala, e hooiiloia i inau hana no | ka Poakahi a ine ka Poalua e hiki mai ana. | Heluhelu mua mai o Mr. Laiki he Biia e hoohoihoi ai ina okohola Hawaii. Kauoha ia e pai. Heluheiuia ina ke poo o ke Kanawai e hoomahuahua nna i ka mana o na Aha Hoo* malu a hooholoia ma ka heluhelu akolu.

Noonooiu ka Uila e auhau ana i na alanui i Uoopomaikaiia ma ka moe anao na*alanui. Kue mai o Mr, Kamakau a me Mr, Kuapuu, no ka mea, he hoopilikia ia i ka poe ilihune. Kokua mai o Mr. Kamikana i ka Bila. Ua manao ia he pono, a ua kokua pu mai no hoi o Mr. Malioa me Kaukaha. Kue o Mr. Pihpo i ka Bila, aka, makemake nae i hoololi, oia ka waiho ana aku i ka mea ainn nana e ae ke kumukuai, a i ole ia e waiho aku i na Komisina Aina e hooholo i ke kumukuai o ka aina, i laweia mai no ke alanui. Mahope o ka hoopaapoa wale ana, ua m'nauia ka hoopanee ioa ī ka bila, a aole i ko. Ninauia ka hooloh a Mr. Pilipoa hooleia. Ninauia ka hoololi a ka Loio Kuhina e hookomo ia Hooolulua me Hiloaaeia. Nolai!a, ua hooholoia ka Pauku l me na hooloii lua ka 1S ae 17 hoole. Heiuheluia ka Pauku elua. Nui koke mai ka Loio Kuhioa e hooholo a kakau poepoe. Noi mai o Mr. Kamakau e hoopanee loa. Kue mai o Mr. Pilipo i ka pauku. | Ninauia ka hoopanee loa a haule. He 17 | ae 12 hoole. Heluheluia ka Pauku 3, a noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoomoe me na pauku e ae. Kue mai ke Kuhina o Ko na aina e i ka kooa mua iho, m manao om t ua halahu ke < Kuhina Kalaiaina matraho oka rula. Kamaiii* mai oia ma ka hoapono i ka bila ; a i ka hoopau aua, noi inai oia e 000000 hou i ka Pauku 2. Noi mai o Mr. Laiana e hoololi i ka Pao- ; ku 3, a waiho »ai oia i kana hoololi. Hoihoi hoo ke Kuhina Kalaiaiaa i kaoa noi. Noi mai o Mr. Hikikoki e hooholo a e kakau poepoe i ka P&uku 3, a kamailio mai no kana ooi.

Kamaiiio bou Ct3i ke Kuhina HaiUsi no ke. Bifa, Ninaaia k« hoololi « Mr. L*iarm a hooholoia. Hooholoin ka 3 me na hoololi. ila ke noi a Mr. Kaie Kauka, ua hapai hou ia ka noonoo no ka Pauku 2 a hooholoU. He 23 ae ahe 12 hoole. Noiia e hapai bou i ka noonoo i ka Pauku 1a ua hooholoia. He 17 ae 12 hooie. Noiia e hoole i ka hoololi a ka Loio Kuhina a ua haule 17 ae 15 hoole. ■ Ma ke noi n Hon. Mr. Kalakaua ua hoop.ineeia ka Hale. La hana 41—Poaono, lune 13. IS7O. Haiawai ka Hale e iike me ka mau. i Heluheiu mua moi o Mr. Kamikana i ka i Bila no k« hoopii ar«i ike Kiu , re in* hihia I | Oki mare. kaulike a hihia moana. Oka heluhelu «lua koe. Wniho hou mai o Mr. Kamikina, he Kaj nawai e hookaawaie ai i 4 mau Keiki Hai waii e hoonaauao ina ke ano Kauka. j Waiho hon mai no o Mr. Kannkana he j Bi!a e hoopau loa ni i ka Pauku 1420 oke | Kanawai Kiviia, a ka noho i hooholo ai ua ; kue i ka rula. Hoopii mai o Mr. Kamikana, i ka olelo : hooholo a ka Peresitlena. | Ma ke noi ake Kuhina Haiiasi, ua waiho ;ia ka noonoo no ka hoopii a Mr. Kamikana |a ka Poakolu e hiki mai ana. Heiuheiu mua inni o Mr. Kaluapihaoie he kanawai e hoololi ai i ke kanawai e lawe ana i na ohua mawaena o keia mau kai Hai waii. Heluhelu mua mai o Mr. Kaiue he Kanawai e papa loa ana i ka hookomo ana mai i na iima hana ona aina e. (He kanalua makou i ka hoio o kau, no ka mea, o ka mele ke paa la no ma ke kanawai o na haku me na kouwa au i hooholo iho nei.) Hapai ka Haie i ka hana i hooholoia oia ka Bila e auhau ana i na aina i hoopomaikai ia. Ua hoohoioia ma ka heluheiu alua, n kauohaiu e pai. Hapaiia ka hana o ka la,oia ke kunawai e hoololi ai i ka Pauku 1477 o ke Kanawai Kiviia, ma ka heiuhelu alua. Mahope iho o ka hoopaapau ana, ua hoopaneeia ka Haie. La hana 42—Poakahi, lune 20, IS7O. Heluheluia mai he palapalo-I'ano nn ke Kanikela Beritania mai ka Adnnarala mai o ina Au-moku manuwa Beritania e kono mai ana ika Ahaolelo e makaikai aku. Ae ia, a kauohaia e pane aku. Heiuheluia he mau hoopii malalo. He mau hoopii iehuiehu mai Waiiuku mai> e noi ana e papa i na haku hana aole e uku i ]na paahana ma na daia i kauohaia—e kauia !i dute maluna o na uala kahiki mai na aina |e mai—e hoemiia na uku oka Moi ame na Kuhina—e kukuluia i Haie Hookolokolo a Paahao ma Ulupalakua—e uku makahiki ia ka lunakanawai npana o Honuauia—e hooiimalimaia a kuaiia na aina i na Hnwaii ponoi—e kauia i kanawai no na oina paa ole ika pa—a me na hoopii e ae. Ua waihoia na hoopii e inahelehele. He hoopii na na Ona moku holoholo pili aina, e noi ana o ke kanawai no na kapena Hawaii hemahema e hoopauia—e ae ia na kuna e iawe i 3 ohua i kela a me keia tona, e hoolakoia na inoku pili aina me na uapo, i uku no ko lakou lawe wale ana i na leta—o

na laikini e hoemiia. Waihoia i ke Komite kupono. Mai Kau mni « noi ana e n,\ haku hana nole e uku mua i na dala i na paahana. Hoomoeia a noonoo pu me ka Bi!a Kanawai hoololi. Mai Kau mai e noi mni ana e uku i:t Baraunu wahine no kona ahonui i ka lapaau wale ano. a he hoopii e hoahewa ana i na kahu malama hipa a ke Kiaaina wahine. Mai Kohala mai e noi ana, e papa loa ia ka hookomo nna mai o ca pake hana a e kau houia i Kanawai, no ka aihue moku ; e hoo< moe hou i nlanui; e hoomamaia na hoopii ma o na Aha hookolokolo la ; Mai Molokai, e kohoia i Lunakanawai nc Koolau o Molokai. Waihoia i na Komile kujK»no. Mai Hamakua mai, e noi an& e haawiia k& hapalua o na uku hopai no na mak?>, e uku malamaia ka Luna Makai o Hainakua Waihoia a noonooHoike mai ke Komite Wae no ka noono( ana i ka uku o na makai o ke aupuoi. C ka nui o na daU i noiia he $55,000. O k< ke Komite manao e nooooo ka haie. Hoo moeia a noonoo pu me ka Bi!a Haawina. Heluhelu mai Ke Alii Ka Mea Kiekie W C. Lunalilo he oleio hooholo ua ae ihonei ki Ahaolelo o hoio e makaikai i ke Au moki manuwa, nolaila, e hui ka Haie ma ka bon 9. A. M. o ka ia apopo no kela hana. Hoo holoia. Hapaiia ka haim i hwpaua oia ka Bila < hoololi oi i Pauku 1477 o ke Kanawii Kmla | Ma ke noiia ana» oa hoomoeia ka Bila mi In 16 ae a 15 hooie. Hapāiia ka hana o ka ia, oia ka Bila < kauoha an i ke Kuhma Kaiaiaioa e ku»i na kai iawaia a hoonoa aka uo ka leholehn Noi mii o Mr Kaukaha e hoopnnee !ot

km Bila, a makemake oia e ninau koke no | ka mea, t>a nui kn manawi i pao. ! Kokuaf mai o Mr Wahioe i Bila, fcef pomaikai ka ia i kona poe nana i koho mai j ; a me ka lehulehu. | Oielo roai o Mr. Kaauwai, aohe daia raaj ka Waifiona e kuai ai i na kai iawa». * Nioaoia ka hoopaoee ioa ī ka Biia, a ua ! poho, 16 ae al5 hooie, [ Helu&lnia ke Kanawai e pili ana i na Ki- ( ai MaJ-ma Hale Dute, ma kona heiuheiu , aiua a Wuohaia e kakau poepoe. | He ianawai e hoikaia ai i ke Kuhina: Waiwa no 82.000 i ukuia ia Kauka G. P. !Judd. | Ma ;e noiia ana, ua kauohaia e kakau ipoepoe. ! wī anawai e hoololi ai ina Pauku 3 a jme .7? 1 e hoopmu loa ai i ka Pauku 5o ka |Mok^ a . 85 oke Kanawai Kivila, ina ka he- | a ua hooholoia e kakau poepoe. Hoopanee ka Hale a Poakolu, j (Koena ma ka amo ehta.) ! i v