Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 32, 6 August 1870 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Sharon
This work is dedicated to:  town of Hanalei

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

haahaa loa no ke Aupuni, ka hoano e ana ae mai ka mea mai i hana ia nona.

            Ku hou mai o Thiers a kamailio mai, ua kii wele aku nei no ke aupuni e kaua ia Mekiko a me Sadowa, aohe wahiniu i loaa, ke imi hou nei i keia hana naaupo hou.

            I ka manawa a Theirs e kamailio ana, hoowalaau a hoonakeke ka nui o na hoa o ka Hale, i mea hoonalowale ai i kai ala kamailio, aka, kamailo aku no nae o Thiers a hiki i ka wa i nui loa ai ka pioloke, hooki ai oia.  I ka hoomaha ana iho, nonoi mai o Gambeta e laweia mai na palapala pili aupuni a pau mawaena a Perusia a me Farani, imua o keia Hale Ahaolelo.

            Kokua mai o Favre i ke noi, n kamailio mai a loihi, e hookomo ana i kana mau olelo pap ikaika mai komo aku o Rarani i ke kauo.

            Ku mai ke Kuhina Kaua o Farani, oia o Grammont a pane mai, he mea kupono ke hapai i ke kaua, a e hooko kokeia ano, i loaa ole ai ia Perusia ka manawa e hoomakaukau no ke kaua.  Ina e imi hou ia ae ana he ala e mai keia ala ae, alaila, sole e noho loihi aku oia ma ka Oihana Kuhina.

Ninauia keia noa, a penei ka hopena: Ma ka aoao hoopanee loa i ka lawe ana mai i na palapala pili aupuni imua o ka Hale he 164.  Ma ka oaoa ae hoi, i ka lawe mai, he 84 wale no, mau no ka nele.

            Hoopanee ka Hale, a halawai hou ma ka hora 8 o ka po.

            Ma ka akoakoa hou ana o ka Hale, au laweia mai keia mau kumu malolo iho:

            Akahi-O ke kahea aku i na koa kiai Mobile e komo i ka puali ku mau;

            Alun-O ka haawi aku i mana no ka oh iana i na koa pualu (oia ka poe komo wale mai) no ka manawa kaua wale no;

            Akolu-E hoolaha ae, e aie aku ke aupuni i ka mea dala, i Kanalima Miliona Hapaha Farani, oia he $10,000,000 no ke kokua ana i no koa ma ka aina a me na koa ma ke kai.

            Mahope o ka hoopaapaa pokole ana, ua hooholoia kela mau noi maluna me ka poe koho penei:  Ma ka aoao hooholo, he 146.  Ma ka oaoa hoole he 10.  Mailuilu no ka hoi ka poe hoole.

            Inehinei, mahope iho o ka pau ana o ka Hoike a ke Kuhina Kaua Gramamont no na mea i ala mai ai ke kaua mawaena o Farani a me Perusia, ua ninau mai ka Peresidena o k Ahaolelo owai la o no luna Ahaolelo e makemake ana e kamailio.  Hoole mai na leo he nui.  Nolaila, no ke kamailio ole mai o kekahi, ua ku mai o M.  Rouher, a pane mai penei:  "Ma ko'u ano he Peresidena no ke Sanate, ke pane aku mei au no ka lahui.  E pono in kakou e hoopaa i ko kakou mau manaolana maluna o ke Akua, alaila hilinai iho no ko kakou ilaika no ka lanakila o ko kakou mau pono."  Noho iho la ka Peresidena i lalo iwaena o ka hamumumu o ka hapa nui o na hoa.

KA MEA E KAUA IKAIKA AI O FARANI.

            Ke mamao ia nei, e alakai kino ana ka Emepera Napoliona i ka puali kaua ma ka aina a no ka nui loa o pa awiwi no ke ka-i koke, i no koa, e hiki e ana na koa o Farani ma Raina, mamua o ko Perusia makaukau no ke pale mai iaia iho.

HAAWIIA NA MAHALO I KA MOI O PERUSIA.

Ballina, Iulai 16.

Ua hiki mai ka Moi Uilama maanei i ke ahiahi nei, mai Ems mai.  Ma Coblentz, ua poai puniia oia e na kanaka aloha Alii a pau loa o kona Aupuni, a mawaena o na huro a me na huro o ko lakou mahalo a aloha alii, ua naue malie iho ka Moi e hoolohe i na leo o na makaainana.  Pela mau ke ano o na alii a me na Moi aloha kanaka.  Ia manawa, ua hele mai ka Moi a ku mai imua o ka lehulehu o na tau@ani kanaka, a pane mai la, "Ua oluolu loa au me keia mau leo aloha.  E nana aku ia, a e hoohalike iho ia, oukou e wiwo ole ma na wahi a pau."  I ka hiki ana mai ianei, e ku makaukau ana 100.0000 o na maaainana ma kahi e hiki mai ai, e kali ana, e ukali a ku iaia a hiki i ka Hale Alii.  O kona kuamoo i hele mai ai, ma ke alanui nani mai no ia o Unter den Linden, i kahikoia i na hae a i hoonuanuaia me na mea e ae, elike me ke ano mau o na makaainana makee alii.  Pela no ka hoonani wale ia no a pau kona ala i hele mai ai.  He hoike ana keia, i kona mahaloia e kona mau makaainana.  Ua hooho nui ae na makaainana me na leo nui, huro ae la a mele pu mai la i na mele Lahui.  Puka pinepine ka Moi a hele mai imua o na makaainana, a nana mai la ma na pula aniani, a haawi mai la i no aloha ana he nui i na makaainana.

KA LIULIU KAUA MA FARANI.

Parisa Iulai 16.

Inehinei, ua ku aku ke Keiki Alii a Napoliona ma Norewai.  Ia manawa no, loaa aku ke kauoha e hoi mai, a e huli hoi koke mai ana oia.

            O na haumana koa o ke Kula Koa Farani o Saint Cr, he elum wale no wahi makahiki o ke ao ana i ka paikau, ua kauohaia aku ekomo mai i ke kau ma ke ano ke Kokua Lutanela ko lakou kulana.

            I ka wa a ka Emepera e akoekoa ana i ka po nei me kona mau hoa loaa koke mai la no na kauoha ia lakou, e koi ana e hele koke a no i ke kahua kaua.

            O na pokuahi a pau o ka Imeperiala ma ka Laina Lawe Elele, ua hoounaia i Algeria, e hoihoi mai i na koa e noho la malaila e kaua kue la.  O Algeria, aia ia wahi ma ka Akau o Aferika.

            Ua kauoha aku ke Kuhina o na moku Kaua, o na moku kupono ole i ka manawa Kaua, e like me na moku heihei la a pela a pela aku, e lawe ia na pu mai o lakou aku, a e hooneoneo ia lakou.

            Ua puni ke kulanakauhale o Parisa no ke kamailio i ke Kaua.  Piha pono na alanui, hookeke na pipa alanui, a o na wahi o na kanaka e muiamuia mau ai, ua hele a pipipi na kanaka.  Nui na kamailio ana no ka pono e kaua i ke ahiahi nei.  Mai ia mau puuluulu no i kanaka la, a hala loa mai i ka po.

Parisa, Iulai 16.

            Ua hoopuka ae na nupepa, i ka wa e pau ai ke koho ia ana maloko o ka Ahaolelo Pope ma Roma, no kekahi mau pauku o ka manaoio, e kahea koke ia aku ana na puali koa e kiai la i ka Moi Pope, e hoi mai i Farani.

HOI WALE MAI KE KUHINA FARANI, MAI PERUSIA MAI.

Parisa, Iulai 16.

            I ka po nei, ku mai ana ke Kuhina noho o Farani ma Perusia, ia nei mai Emsmai, aohe mai Balina mai; aole ia i haawiia mai i ka palapala ae e hoi mai; Aohe akaka o ka hooneleia ana mai o kein kanaka nui i ka palapala ae e holo.  I hele mai nei ia e hai waha aku i ka Emepera no keia Kaua.

AKAKA OLE KO AUSTERIA KULANA.

            Aohe akaka o ko Auseturia manao a kulana i keia wa.  Ua hoike wale ia ae, e noho ku i ka wa ana no Auseturia.

            Inehinei, ua haalele iho ke Kuhina noho o Perusia ia Parisa, a ua hoi aku oia i Balina me kona ohana a me na mea a pau malalo ona.

            Ua papalua ia iho ka nui o na moku kaua o Farani ma ke Kaiwaenahonua.  O Vice Adimarala Groviere ka mea iaia ka noho Luna nui ana.

            I keia la, nui loa ka awiwi o ka Oihana Kaua o Farani.  Ua hoounaia aku na kauoha i Sila ia me ko ke Aupuni sila ma na wahi he nui.

            Ke hooikaika nei ka Nuhina Noho Laiana o Beritania ma Parisa, e hui like mai kona mau hoa kuhina o na aupuni e ea me ia, a e hoala i Ahaolelo hui no mana o Europa ma Parisa nei, e hooponopono koke ne i keia kuau mawaena o Farani a me Perusia.

KA HEWAOKE KEHINA FARANI.

Wasinetona Iulai 16.

            Ua heluhelu ia he palapala inehine iloko o ka Hale Ahaolelo o Lalo o Amerika Huipuia, mai ka noho Luna Hoomalu mai, e hoike ana, he kaua mawaena o Farani a me Perusia.  Ua hoike mai ka nupepa Manawa o Ladana, i ka wa e holoholo ana ka Moi o Perusia ma Kursgarten me kona Ahaiolelo, kahea aku la ke Kuhina Farani i ka Moi, ma kona ano e noi aku i ka Moi e halawai pu.  Huli aku la ka Moi ma kahi e, a kauoha iho la i kona Ahaiolelo, e hai aku i ke Kuhina Farani, aole oia a pane aku ana iaia, a aole no e ike hou aku ana iaia.  Nui loa ae la ka pioloke ma Balina.  Ke ka-i huakai la na kanaka ma na alanui, a ke hooho la me na leo nui, "Imua i kepalena o Reine!  Imua i ka palena o Reine!"

Hoike Kula ma Hana, Maui.

            Ma ka la 21 o lulai, eha kula i hoike ia ma ka Luakini Hoole Pope, ma Wananalua.

            Kula o Kaeleku; L. Kuamoo ke kumu.

            Kula o Wananalua; D. S. Kahookano ke kumu.

            Kula o Puiki;  P. Kamaka ke kumu.

            Kula o Haou;  J. K> Kanuna ke Kuma.

            Ma ka hora eiwa o ka la i olelo ia maluna, hoomaka ka hoike ana.  He mau Himeni ka mua.  Ke Kula o Wananalua a me ke Kula o Ha'ou, hookahi leo a lakou i mele ai, mahope ke Kula o Kaeleku.  Pau ia; hoemaka ma ka Helunaau, elua Kula i huli ka Helunaau, o Kaeleku a me Wananalna.  Mahope o ka pau ana o ka Helunaau, heluhelu Buke.  O ke Kula o Wananalna ka oi ma ka heluhelu, 54 haumaua ma ka heluhelu wale no, mai ke nui a ka liilii, no lakou na makahiki 5 a oi iki.  O ka nui o na haumana o ia Kula 74, pela ka hoike a ke Kuma.  Ma ke kakaulima, ua maikai no lakou, o na haumana o na Kula eha i hiki mai ma ka la hoike 171, aole ia o ka pau o na haumana oia mau Kula, a ina paha ma ka 200 a oi aku, ua pau ka hapa nui i ka hoonamawanui iwaena o na haumann o keia mau Kula eha a hiki i ke ahiahi.  Mahope o ka pau ana o na mea hoike, paipai mai ka Luna Kula A. Unana.  Eia nae ka mea a'u i hoohalahala ai, o ka nele o na makua ia le.  Oia ka'u mea i ike ma ia la, me ka hauoli o ka neau.      J. K. Punui.

            Hana, Julai 23, 1870.

Ka Nupepa KuoKoa.

Honolulu, Augate 6, 1870

Ka ikaika o Farani, a me Perusia.

            I ke kakahaika nui Poaono aku la i hala, hoea mai la ma ka nuku o Ma@ia ka moku Kometa mai Kaleponi mai, me na nu hou ano nui loa o ka hoomakaukau Kaua mawaena o na Aupuni nui o Farani a me Perusia.  Ina o kona ko ana mai me keia mau mea hou a i ke kakahiaka nui Poalima, ina ua hookaulua makou i ka wili ana i ke Kilohana a pauna nu hou iloko o na nupepa i ke komo iloko o ke Kuokoa, aole ua hiki mai ia i ka wa e heluhelu ia ana ka kakou pepa e ka lehulehu.

            No ko makou ike, o ka meomeo no o kanaka na mea hou o n Aina e mai, nolaila, ua hoopiha makou i ka aoao mua o ko kakou nupepa o keia la me na nu hou a pau, a ke waiho aku la, na oukou no e wai, e kamailio e nunu a e akena e like me ka makemake, aole ka imi hala wale iho.

            Mailoko mai o kono makou heluhelu ana i na nu hou a me na manao o kekahi poe e ae i hoolahaia i ka loa a me ka laula o na Aupuni nui, ke lawe mai nei ma@ malalo iho, e hoikeike aku ia oukou i ke kulana o ka ikaika o keia mau moa kane o Europa e hookahakaha nei me ka manao e ki@aku a kiko mai, i mea na kakou e ka@o ai, owai io la o laua ke keikikane o keia hoala hakaka ana.

            Ke ku hookahi nei ke Aupuni o Farani e like me ka poe Isamaela, a ina e noonooia ana kona kulana, he mea maopopo ole, owai la o na Mana nui o Europe, o Beritania a o Auseturia paha, e komo aku e hana maalea no ka imi Kuikahi ana i kumu e Hooki ai ike Kaua.

            O Perusia hoi ma kela aoao, ke mahaloia nei oia e na Aupuni a pau o Europa akua, komo pu mai o Belegiuma, a me Rusia, aka, o ko lakou hoohui like ana paha e Kaua mai, aia ma ka nele.

            Ke komo nei o Farani iloko o keia hakaka, me ka makaukau loa, ke ao pono ia a me na Puali Kaua i hele a paulehia i ka lawelawe ana i na mea Kaua, a akahi no paha alakai Kaua nui ana a ikaika loa e kue aku ai i ka enemi, iloko o ka moolelo o ke ao nei.  Ua imi e kela i na mea Kaua, a Amerika i Kaua iho nei iloko o na makahiki eha, kona mau pu kuna=iahi aohe i ka launa, a o kona mau Puali Koa aia ma kahi o ke oolea, hoomanawanui, ikaika a he ano Koa lakou, i like nui ole me na lahui nui e ae o Europa.  Mamulio ke ao-ao mau ana a me ka hoomaamaa pinepine loa ana iloko o na pilikia a me na ike ponoi o na kanaka maloko o @ wahi hoomoana akea o ko ke Koa ano, ua ikeia, he mau kanaka kupono loa lakou no ka hakaka.

            Ma ka aoao hoi o Perusia, he men haoheo no na lahui e ae kona kuemi hope ole ana iloko o keia wa hoomakaukau Kaua nui a Farani; aka, i ka wa a Farani e holapu e na a e hoao ana i na mea hou a pau o na enegini a me na lako o ke Kaua, i ikeia e ke ao holookoa; ano wale iho nei no, he elua a ekolu mau makahiki paha i hala aku nei ko Perusia ileia ana aku e uhi ana kona ikaika maluna o kekahi Aupuni e ae.  Iloko o in manawa, ua hana o Perusia i kekahi mau mea kupanaha, oia ka hoomahuahua ana i kona ikaika ma ke kai, e like me kona mau kapakai i kukuluia a paa me na papu, a hoonui i na moku Kaua ma ka noana, e like me kona Puali Koa ma ka aina a me ka makaukau Kaua.  O ke Kaua ma Sadowa, aole no ia i poina, a nolaila, o na hoomanao ana, ma ia mau palena o ka aina no ia Kahua Kaua, a me kona mau hopena, he mea ia e hoike mai ana i kona ikaika i ke kue ana.  He lahui noho malie ka Perusia, aka, he poe lawelawe no nae i ka malama i ka Oihana Koa, a ua olelo hookaulana ia no Perusia, penei; mai na manawa mai o Ferederika ka Nui he lahui Koa ia.  Ua kono ia kela Perusia keia Perusia e komo iloko o ka Puali Koa ku mau i ekolu mau makahiki a eha makahiki iloko o ka Puali Koa pualu, a he okoa ka loihi o na makahiki iloko o ka noho ana o na Koa kiai.  O ka nui o ko Perusia mau Koa i keia wa, he 780,000 ke hui pu ia na Koa ku i ka wa, he 150,000. O na Koa hele wawae, he 270,000; a o na Koa pukaa, he 87,000.  Ua maheleia keia mau huina Koa i umkumamalua mau uali Koa nui, aka, i keia mau pule pokole iho nei, he mea kanalua ole, ua makaukau like lakou a pau.

            O ka nui o na moku hao nui o Perusia, he umi, he eha o lakou, ka hoolana ana iho nei no ia i keia malama aku nei, a e ke koena au makaukau no ka lawelawe, pakui mai o umi manuwa nui, eha mokuahi Kaua a me iwakalua kumamalua mau moku Kaua liilii iho.  O keia poe moku a pau, ua piha pono wale no i na kanaka, a ke lawe nei lakou i na pu kuniahi nui.  O kona mau moku Kaua e holoholo nei, ua hoonohoia e na luina he 75,000 ke helu pu ole ia na alii moku a pau; a o na Koa ku i ka wa no ia mau moku, mawaena o k eha a me elima tausani.  He awa kula moku Kaua ko Perusia ma Kiela, kahi e hoomaamaaia ai na alii moku hou i ka Paikou Kaua ana o ka moana; a ua hiki aku paha ko lakou nui i keia wa, i ka 500.

            O ko Farani nuau Koa hoi i heluia, e like me ka mea i ikeia i ka 1869, he 252,652 koa hele wawae, oia ina e mahele ia he 124 mahele nui; (regiments) na Koa Kaua Lio, he 62,798 oia he 66 mahele; o na Koa Pukaa, he 39,882, oia he 29 mahele; ka noi o na lio i hoomaamaaia no ka Kaua, he 16,646; a o ka nui o na pu kunia@ he 1,362.  O ka huina pau loa o kona mau Koa me na Koa ku i ka wa, he 515,000 Koa hele wawae; 100,000 Koa Kaua Lio; 66,000 Koa Pokaa; he 15,000 poe akamai i ke ana ana i ke Kahua Kaua.  Huina pau loa, he 696,000.  Mailoko mai o keia helana, he 50,000 i hoonoho kiania, ma Alageria, aka, o ka hapa oni o ia poe, ua kahea ia aku e hoi mai.  Ma ka moana, ua oi aku Ko Farani ikaikaw no ka nui o kona mau moku Kaua.  O ka heluna o kona mau moku hao i keia wa, he 50, me na pu he 500.  Kokoke 3 25 o kona mau moku laau Kaua hokuahi a moku nui, e lawe nei paha i na pu 1,000.  He 70 ona mau mokuahi ma na aoao na huila me na pu 200 a oi, a ua oi aku mamua o 100 moku pea me na pu 770.  Huina o kona mau moku, 480 mena pu 2,750.

            O keia iho la na ikaika o keia mau Aupuni i koho ai aku, i ikeia mamuli o ka hoolahaia ana.  O ke Kaua kona mau pa ihiihi a me ke kukahalake, ua hookama, o ka lanakila a me ka hemolele ua hoomaka ka nunu olelo, aka o kona hopena, a me ke koho ana aku, owai la auanei o na Aupuni nui ke  komo aku ana iloko o ia aluka Kaua, aohe no he maopopo i keia mau la ke koho aku.  He mea oiaio loa nae, aia o Europa ma ke ahiahi o ke omamalu Kaua o ke kupilikii a me ka hahana, a o ka kakou e hoolouhe aku ai i keia mau la, o ke poho o na moku, ke pio o na ola a o ka haule o na waiwai kalepa i ka poino.

            I keia la, a i ole ia, ma ka la paha i makaukau loa ai o Farani, ua kui aku la na pahu ana o na pu kuniahi, ka punohu ana o na uahi pauda, ka lele ana o na Poka ma ka palena mawaena o Farani a me Geremania.

            He lehulehu loa no hoi na moku Kaua o Perusia a me Farani ma ke Kaiwaenahonua, malia pahn o hoomaka honua lakou i ka lakou Kaua ma ia Kai, aka ina o ke ano mau o ko Europa Kaua he kamalii, aia no a use kekahi hoa mokomoko.  me ka hoomalimali wale ia ae no e kekahi e oki pu, alaila pau wale, aohe no i waa.

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            Ua Hala i ke Alanui Hoi Ole Mai. - Ma ka la Sabati iho nei o ke Akua, lulai 31, ma Maemae, laweia aku la mai keia oka kino ana, ka uhane o Ka Mea Hanohano Asa Hopu, Lunamakaainana o ka apana o Hana i Maui Hikina, no keia kau Ahaolelo.  Ua hanauia oia ma Hana, a o kona makuakane he haipule oiaio oia.  I kona wa opiopio, ua hoounaia oia i ke kula nui o Lahainaluna, a mahope o ka pau ana o na makahiki ewalu o kona noho Haumana ana, ua hoopukaia mai oia.  I kona puka ana ua lalau koke oia i ka oihana ana-aina a ma ia oihana oia i lawelawe ai no ka manawa loihi.  Iaia i awelawe ai i keia oihana ma ka aina hanua, ua pii kona kaulana; a i kekahi mau makahiki koho Luna makaainana o ia apana, ua kohoia oia i elele.  Ioa aole makou i poina, he elua ona noho Lunamakaainana ana malalo o ke Kumukanawai mua, a he elua no paha malalo o keia Kumukaoawai hou.  I kona mau la hope mai nei, ua lalau lima oia i ka oihana kalepa lole, malalo o ka hoohuihui ana me ka lehulehu kamaaina o Hana, a eia ua hale kuai la, ke ku la a hiki i keia la.  Ua mahaloia oia no ka hoopono ma keia hana, aku, oiai oia e lawelawe ana, ua hoounaia mai ka mai lolo e pipili ana i kona kino, a me ia mai oia i hoomanawanui ai e noho i ka Ahaolelo o ka makahiki 1870, a i no la hope mai nei, ua waiho mai oia i kona noho, a me ka pilikia oia i kao iho mei a kii wale mai la ka make, e lawe aku.  Ma ke ahiahi Poakahi iho nei ua ukaliia kana huakai e na pilikia o ka naauao a me ke kino, a ua kanuia oia ma Kawaiahao.  Ua wahi iho i ka ukana kaumaha a ke aloha maluna o kona hoapili he wahine, kona makuahine a me kona kaikuahine, e kumakena aku ma keia kae o ke pani o ka peuli a ka make.  Aloha ino oia.

HOOHOKAIA KA LUNAMAKAAINANA O WAIALUA. - Ua hiki mai nei ia makou ka lono mai ka Ehukai mai o lalo, i laweia mai e kolaila poe, oia keia, ma ka hoi ana aku nei o ka Lunamakaainana o lakou mai Honolulu aku a hiki ilaila, ua manao oia e kahea i halawai no na makaainana o ia Apana, e hele mai e hoolohe i kana mau hana iloko o ka Hale Ahaolelo, a nolaila, ua hooholo oia e halawai, a ua kukalaia ka la a me kahi e halawai ai.  I ka hiki ana mai o ka namawa, aole i pau aku ka nui o ka poe i koho ia ia i ka hele, a aole no hoi i nailuilu, no ka mea, ua hoowahawaha lakou a pau ia ia, mai ka lima akau nana ia i hooikaika a hiki malalo iho, wahi a na leo i puka ae, ua pau e iloko o ka nupepa kana mau wabi hana i ka ikea me ka hookamani ole, a ua hilinai lakou maluna o ia mea i hoike hookamani ole ia.  Ua maka e mai kona poe nana ia i kono, a ua hooholo iho ka hapa nui loa o lakou, ina e hoopomaikai ia lakou ma ke ola loihi ana, a hiki i ke kau o ka makahiki 1872, alaila, e lalau ana lakou i ko kalou kahu, a mohai mai no ke ola, ka uiha a me ke kaumaha o ka lahui.   Ua manao ua Luna la, o ka hoohalawai ana me @ous mau makaainana, oia ka mea nana ia e onou hou mai ia ia imua o ka maka o ka lehulehu, aka, mamua o ka puana ana o kana moe, ua hoohoka ia iho la oia, a nele loa i ka mea makemake ole aku.  Aole lakou pilikia Hale Hookolokolo a Hale Paahao, nana wale iho no ia i haku.

 

            Iulai 31 ma ka luakini o Kaumakapili Honolulu, mare ia e Rev. L. Kamika o Davida P. Eldridge o Honolulu nei, me Keano Rosina Miner O Makawao.

 

            He pule oi keia o na make ma Honolulu net, ua hiki paha lakou i ka eono ma ke kulanakuahale nei wale no, a mawaena o ia poe make, o ka wahine a Adamu kekahi a me Kapoli makua wahioe ma Mililani.

 

            HOIHOILA IA W. L. Green. - Ma ka olelo hoolaha a ka Hui Kalepa o Kale Olelo e ma, maloko o ka nupepa o ka Poakolu iho nei, ua ike iho makou, ua hoihoiia ae ka noho agena mokuahi ana o ka Laina o Kikane, oia ka mea nona kela inoa maluna ae

 

            E ike ka lehulehu o ke kanaka kuai i ko ka lehulehu pono nona iho, ua hookiekieia ae ia iluna, malalo o ke ano hooponopono ana o kekahi wahi aupuni uuku.  Ina paha ia i kuai ia i kekahi wa, pehea la auanei kona noho ana aku, aole anei kuai hou ia mai?  aobe kupono o ia ano kanaka.

 

            LILO I KE KUAIIA O KAUPAKUEA. - Ma kekahi la o ka pule aku nei i hala, ua lilo aku la ia Afona a me Akaka, na pake kalepa nui o keia kulanakauhale. ka mahiko o Kaupakuea, no na dala he kanaha kumamaono tausani ($46,000).   O ke kumakuai o kela mahiko maikai i ka wa ia Meka, ua hiki aku no ia i ke $90,000, aka, mahope o ke komo ana iloko o ka aie a me ka moraki, i mea e hiki ai ke lawelawe ia hana nui, ua koe he nele a he wahi mea uuku paha, ina hooilina o ka mea i make.

 

            NA BAIBALA HOU O KA PAPA HAWAII. - Ua lohe mai nei makou, ma ke ku ana mai o ke Kometa, ua loaa mai i ka Papa Hawaii, na Baibala o me na Kauoha Hou ano hou loa, nona na kumukuai emi loa.  No ka Baibala hookahi elua dala, a no ke Kauoha Hou, he kanakolu kumamalima ke@a pakahi.  Nolila, ke kno ia aku nei ka poe puni Baibala e kakahe nui ae e kuai no oukou iho, oiai, ka wa kupono, lohiohi aku no nele paha auanei.

 

            KA LUAHINE HOOPONO KATINA WAHINE. - Ua lohe mai makou, e haawi hou ana o Katina wahine i kekahi heluhelu hou no na mea ana i ike maka ai ma Hawaii nei, iloko o na makahiki he kanalima, mai ka hookomo ia ana mai o ka olelo a ke Akua, maloko o ka luakini o Kaukeano, i ka hora 7 1/2 o ke ahiahi Poakahi la S o Augate e hiki mai ana.  Nolaila, he mea waiwai no ka poe ike namunamu, ka hele ana e hoolone i kona luaui e pane ana no na mea ana i haku ai mailoko mai o kono ike.

 

            MEA HOU. - Eia ma Kawaihapai waialua Oahu, kekahi lua wai nui a'u i ike mau ai, i ka noopiha mau ia i ka wai nui i na makahiki i naue 'ku nei mahope, he hiki no i ka waa ke holo 'ku mai kekahi aoao a hiki ma kekahi aoao o ua lua wai nei, u i keia makahiki 1870 ua maloo loa, ua kanu nui 'ku na kane me na wahine i ka ipu-haole me ke pu ka ipu-ala ma ua lua wai nei, ke ai ia nei na hua i kanu ia maluna pono iho o ua lua wai nei a'u i ike mua ai.

 

            HE KAHUKULA HUI HOU. - Ua loaa iho ne ia Have R. Hikikoki o ka ua Kanilehua o Hilo, ka haawina maikai o keia mau la i noho ia ino nei, ma ka hookohu ia ana mai i Kahukula Nui no ke Aupuni Hawaii, ma kahi o Aberahama Fornander i akaka ole ka pau.  Ke manaolana nei makou, o ka hooko ia ana keia o ka ma i nune loihi ia, e ka lahui mai ka hikina a ke homohana oiai, mahope o ka ohi ana i na puahiohio a me na nele o ka hoonaauoa ana o ka mea mua, a me ka hooiloilo loihi ana a na makua o ka pono, ua hookohu in ae ma ia wahi, he Hawaii keokeo e lawelawe no ka oihana hoonaauao o kona lahui ponoi iho.

 

HULI HOI KEKAHI MAU LUNAMAKAAINANA. - Ma ka Poalua iho nei, ma ka manawa i haalele iho ai ka Warwick ia Ainahou, ua ike aku makou i ka hoi ana o ka Mea Hanohano D. W. Kaiue, Lunamakaainana o Molokai.

            -Ma ka Poakolu iho nei, ma ka huli hoi ana aku a ke Kuna Prince i na awa o Kona a me Kau, ua kau pu aku ka Hon. W. R. Matina o ka ua Haao.

            -Ma ka holo ana aku a ka Neti Mela @ ka Poalua iho nei, ua hoi aku ke Kiaaiaa o ka mokupuni o Maui, mahope o ka noho loihi ana i ka Ahaolelo.

 

            AIA I NAWILIWILI. - Ma ka holo ana aku a ke kuna Hattie i kela awa e kau ae la maluna, o ka mokupuni o Kauai, ua holo pu aku Ka Mea Hanohano, ka Lunakanawai Widemann a me ka hope Loio Kuhina o ke aupuini, e malama i ka Aha Hookolokolo Kiure o ia mokupuni.

            -Ma ia huakai hookahi no hoi, i ike iho ai makou i ka hoi ana aku o ka Mea Hanohano Paulo Kanoa, ke Kiaaino o ua mokupuni la o lalo, i hoi aku la paha e ike i kona moku noho alii.

            -Ma ia mokuu hookahi no hoi, i ala-ke aku ai la Lunahooponopono nui o ka kakou Kilohana, me ka manao e holo loa aku a ike i kona Mama ma Waimea a me kona aina hanau.

            AHAHUI KAAHUMANU. - Ua haawi iho nei ka Ahahui i ahaaina i ka la 30 o Iulai iho nei, e like me ka olelo hoolaha ma ke Koikoa, nui na mea ai a koe aku.  Ka-i ka Hei mai ka hale kula mai o Haleiwa a ka luakini, wehe ia na hana me ka pule a Rev. J. N. Paikuli. - Himeni - Haiolelo mai o S. N. Emerson a pau ia. - Himini. - Ku mai ka Hui Hela 1 o Honolulu, a pau ia.  - Himeni. - Ky mai ka Hui Hela 2 o Honolulu, a pau ia. - Himeni, - a pau na hana o ka luakini, = ka-i hou ka huakai i ka hale kula, oia ka hale e ahaaina ai.  O ka poe a pau i komo iloko ma ka balota wale no; a me na ohana o ka Hui, - o ka hope no ia o na hana.  Hui hoe ka Ahahui ia po iho@ ra 6 1/2, komo@ he 12 iloko o @ huiia 30 a keu na lala o keia Hui.

 

            UA PAU KE AHO. - Ma ka @

nei i hala, oia @ manao ana o ke @ lua kumamahika o na makahiki.@  hoi ia ana mai o ke ea o keia aupuni @ lo o ka hoopio hookakakupoa ana a Lo K@ aka, mamuli o ko kakou @ o ko kakou mau la o la makahiki e @ ai, nolaila, ua haalele ia @malaila na la lealea.  Hape Nuia@ ka, Poalima maikai La H@ a me kekahi mau la e ae a na Poo Au@ makemake ai e malama, a e hoopah@ pauda.  Oiai, ua hoopau kakou i @ aole no i hoonele ka Puah Kaua L@ lakou hoomanao ana, oiai, o ko @ i puka a maka ai i waho i kabua @ make he lehulehu e ike aku ai.  @ Puali Kaua Lio ma ke one o K@ Ma ke kakahiaka Poaono aku.  @ keia puali me ko lakou mau kahiko @ puka aku mawaho o Kula o Kahua a@ aku la i ka uka miu o Palolo, e hoo@ ai i ka papaaina i hoomakaukau ia e @ hike kupa oia uka.

 

            PAI ANA I NA KII OLOHELOHE. - Ua @

mea kamailio nuiia mawaena o na @ naka a pau o Honolulu nei i keia pu@ ike ia aoa o kekahi mau wahine @ ua pai ia ko lakou mau kii me ke o@ a me ka hilahila ke nana aku, e keka@ pai kii maluna ae o ko makou Hale P@ lapala.  Aole no i akaka ia makou, @ wai makemake la i hapai i keia pa@ ko lakou mau kii me ke olohelohe.  @ he haole hoopono ka mea pa@ pe i kein mau kii, ina la, ua @ hoole aku i ka luwe ana ia mea hoo@ imua o ka lahui e hooki, aka @ mamao me he mea la, ua @ nolaila, ua pai ola a ua h@ ma kekahi wahi mamao aku a mailaila@ hoiia mai nei, a ikea ia iho la.  Pela @ e ko ai ka ka buke nui hooweliweli@ mai ai, "o ka mea i hanaia ma ka@ e ikea oia ma ke aken."  Ua hoopi@ Pai Kii imua o ka Aba Hookoiok@ ua ae oia i kona hewa, a nolaila, a ka @ kolu e hiki mai ana, e kauia ka hoop@ luna ona, ina puha he hoopai kupono@ ka hoopaahao ana, alaila, he ao ana@ kana mau hana, a i ole ia ka uku dala@ a he papa ana aku hoi i ka poe e ae m@ na pela.

KAUAI.

            LA AHAAINA I@BILE MA WAIMEA - @ la 25 o Iulai, ua haawi ae na kanaka @ mea, he ahaaina lubile ia Wim wahine@ hoike ana no ko lakou hoomaikai @ kanalima o kona noho ana malaila, @ ha i ka olelo a ke Akun.

No Ka Lunamakaainana o Wailu@

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha kaua; -

            Mamua aku o ka hoomaka ana o ka@ olelo o keia M. H.  Ua. puka ne mai ke @ lohana Pookela, na leo aloha he nui@ kono ana i na makaainana, e noonoo e@ kilohi, i na lunamakaainana kupono @ koa, e hele ai i ka Ahaolelo e imi i na@ kau like na'waena o na makaainana, @ lopa a i ka maoli i luna e na noho@ A i ka hoomaka ana o ka hana, hoom@ no ka heahea ana o na leo aloha, a ka@ pe Luna Hooponopono.  e hoaiai ma@ i na Lunamakaainana o kela apaoa ke@ na, mai Hawaii o Keawe a Kauai o@ i na pono koukoa, aole i na pono hoop@ ai e ike ia nei, he mau leo ao he kokua@ ke aho hui ia oukou na Lunamakaa@ kai no paha o keia mau leo he nui, e @ aku ana imua o ka lehulehu o na Lu@ kaaioana e maliu ia mai ana la hoi, @ hoi aole e maliu ia mai ana, nolaila,@ pono ke hai ae i keia mau hua olelo.  @Lunamakaainana, he poe hookalali @ huina alanui o Honolulu, hookamai@ wale iho no.

            Me ka olelo iho, hanohano no hoi @ namakaainana o Wailuku, "kai no@ hoi kau hana pela, i ka manao hoi o@ kaainana e hooko ia mai ana la hoi@ o na ilihune, manao ia aku ai ho@ oe@ li, e ia ka," he muhee oe he ia holo @ malimali mai i ka aoao o na makaai@ mahope kepa iho, noho mai ana ma ke@ ao o Puheemiki, miki na luna o ke @ la pau na mea aloha, ahu iho la na pu@ hawaha ia kakou, e-u ana i ka pilikia.

            I ka nana ana i ke kulana o kela l@ ia luna, he kuokoa io no i ka hoomak@ aka, aole, i liuliu hiamoe akaka ma keia@ noke ak no ko kakou epikeko'e.  i @ huli mai, he ole ka lohe ia mai e mans@ paba i ka leo o ka Hope L. H. he ma@ i na nae paha he leo puu dala koi 'la, e@ me Kubina ma la, i na paha ua huli @ noonoo, loaa kahi puolo e hoi ai i na k@

            I kela kau i hala aku ua ike ia @ mau luna hoopilimeaai, eia lakou ke ai@ ka puu a lakou i hoopili aku ni, ua piha@ no na wa o na niho, e noke ana i ka noe@ i na paha aole e pili aku mahope o kalo@ aole e loaa kah oihana.

            He manao hai akaka loa keia, a @ ua hala ole ka losepa Kawainui, i kape!@ ai ia oukou "hehoopilimeaai, hoopili@ hoopilioihana.".  Ua moe uhane mua@ ha na lunamakaainana, e loaa ana k@ hana i na Kuhina, alia nae e hoike e pau ka Ahaolelo, alaila, kau ae kahi ma ka aoao auhai puu nui, o manao@ kau mua ae ma kela aoao, o hao mai h@ nupepa ikeia e na makaainana o konana, i ke koke ana i @ la pau @