Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 32, 6 August 1870 — KA LIMA KALA, OIA HOI KA Wanana Kupanaha o Haharata. HE KAAO NO KA AINA A ME KE KAI. [ARTICLE]

KA LIMA KALA, OIA HOI KA Wanana Kupanaha o Haharata. HE KAAO NO KA AINA A ME KE KAI.

[ UnuAiia na ke AVoAa3.] ? MOKU.NA V. Kb KILOKILO AHE ASO USE ME U. j Aia iioko oke kaa wrahi keena uuku. (he \ nani nae) o ioko o ka haie aiit ma Vasaiie,; kahi i noho ai ke aiii, ka Moi Lui XV r L O kooa hoopao ana aku no ia i kana mau ha-: na eae a pao, a e noho hookahi waie ibo j ana no oia me ke ano hookupiiikii ia o kooa 1 m«u nanaina. L T » makemake ua Moi oei e| ho-a nui la mai na kukui, noUila. eko.'u mau | ipukakui huhai i ho-a ia ia manawa, no la-1 kou na aniani kukui iehu waie o na wai hooiuu, a he paapu waie boi na ihoiho kokui i ho-aa ia, no iakou na wai hooiuu o keia ano keia ano. A oiai eaa ana keia mau kukui, ua hoalohiiohi pu ia roai ia me na mea hoonani haie o ioko o ua keena nei, ua heie wa* le no a maiamaiama maikai kahi a ua 'Lii Moi nei e noho ana. | £ kaieie nna na iima o ua 'iii nei maiuna j o kekahi mea hoouwai,—o na paia a pau oj ke keena. he aniam kiiohi waie no.—o na : meena haiii o iaio he h?na noeau na ka mea j uiana akamai, —a ona mea eae hoi a pau, ke hoike mai ia iakou i ko inkou waiho ma-i iie ana me ka maiuhia. koe wule no na hio- j hiona oka Moi Lui. Ua ane hoouiuhua ia \ kona mau nanaina, a e nana pinepine anaj oia i knna wati, a i kekahi manawa, ku ae ; la oia iluna ine ka holoholo ae i o a ia nei o j ke keena, a noho hou iho la. Makope iho, j hopu ae ia oia i ka huhui kuuweiu o kekahi j iopi kauia silika, e iewaiewa ana ma kona j aoao, a hukihuki ikaika iho ia me ia mea, Ma ia manawa no boi, puka mai ia kekahi j keonimana. Ninau koke aku la ka Moi, •'E Malada,! aole anei i hiki mai nei o Generala Mauree ?" j Pane mai i:i ke Kauwa, Ke manao nei j au aoie, e ka Moi." 1 "0 ka hora eiima kona wa e haalele ai ia ! Parisa, oka hora ehiku ae nei keia. lna ma 5

ka lio kona holo ana mai, aole oia e kala i; hiki ai ia nei. Aka nae, e kali hou no ! au ia ia no kekahi manawa hou." Kulou mai la ke Kauwa la ia i puka aku ; ai i waho; ku ae la hoi o Lui iluna a hoomaka hou ae la e holohoio iioko o ke keena. | 0 ka makalii no ua manawa nei o ka maka-j hiki, nolaila, ua wehe akea ia na puka a ; pau o ka Hale Alii, a ike ia aku la na keena i a pau o ka Hale Alii, a me na hana noeau j 1 kinohinohi ia ai kona mau p<«ia; a ma na j paia a pau o kela a me keia keena, ua kau; wale ia no me na kii i pena mikioi la. j Iloko o uu Hale Alii nui nei, ewaiu mau J keena nunui, a nmi no hoi; i hoohanohano j ia me na mea makamae o na haneri maka- : hiki i hala. He umi tausani mau kii iloko j o ua Hale Alii la, a o kela a me keia kii pa- • kahi, aole 1 helu pono ia ke kumukuai, no ; ka mea, ua nui e aku ia. O kela ame keia iniha o Ua laau ua hana noeau īa me ke aka- •' mai,—a o kela a me keia mau kikiko kino-l

hinohi o ka hale a me na hooluelue, he ku- f mukuai nui hewahewa ko ia mau mea, aole ! kekahi iniha o ua Hale Alii la i nele i ka » hana mikioi ia. Iloko o kahi keena uuku kahi i noho ai' ka haku nona na mau mea nei a pau,—me ka manao ole paha iloko o na makahiki he-; lu i koe, e lilo ana ia mau mai a pau mai ona aku. Oiai oia e alii ana, e ku no oia ; me ke kilakila imua o na t;iusani, aka, i ka i hiki ana mai o ka make e pelu iho no ka { manawa pau ole. ; Ma ia hope koke iho no. hemo hou mai la ' ka puka, huli koke ae la o Lui, aia hoi, ha-; lawai koke ae la kona mau maka me koGen. | Mauree, ka mea a ke alii i kah ai me ka j nauki lua ole. Kulou haahaa iho la ua Ge- i nerala nei, alaila, ku hou ae la iluna ; a ilo- J ko hoi o kona lima kahi i paa ai i kona pa-1 pale mahiole i kipapaia me ke gula,—a hiki i ke kauoha ana mai o ka Moi e noho iho. I " O ka manawa keia e hoopau ai i na ha-! nB," wahi a Lui. j Kulou haahaa iho la ke Genera imua ona. \ " Ua makemake makou," wahi a ka Aloi, I "eikeponoi ko makou mau maka īa oe, j no keia hana, no ka mea, he mea nui keia. | Aole he kuleana e hiki ai i ka Moi o Ene-| lani ke lawe pau loa i na panalaau a pau o ! Inia. Da ike kakou a pnu ia." j 11 Pela no," wahi a ke Generala, "ua ike i pono kakou ia mea." " I keia manawa, ua hiki mai na nu bou I ma ka hoike pono ia ana mai. aia ke ala ■ mai la ke kaua mawaena o na moku-aina o ! Amerika, a me na kanaka o Enelani; nolai- j ja, he kumu maopopo keia e hele pono ai ka ; kakou mau hana. Ua iawe mai ka moku j hope loa i ku mai nei, mai Maharata mai. j i ka nu bou, ua pepehi malu ia ka Emepera o Inia. Elua mau Keiki Alii e apuepue ; la i ka noho alii, noiaiia, e kokua aku kakou | mahope o Bajee K-io ; no ka mea, mamuli! o na mea i ike ia e kakou, oia ke nlii ikaika i o oa inea elua. 1 ko makou hoolilo ana aku j ia oe, o oe ko makou elele a roe ka Luna Nui, I ke hooili pu aku nei makou i ko makeu ma- \ naolina no ka holopono o kau inau hana ; | mamuli nae o kou kupaa, a pauiele kapeke* = peke oie i ka makou kauoha, a me na pono j pili kino o makou iho." 1 He wa keia o ka pomaikai, i me ka ba-i nohano oi i hooili ia mai ia Maoiee, mai ka I Moi mai. O Generala Mauree nae, paa ae ! la oia i kona mau lima ma kona puuwai, a kulou haahaa waie aku no imna o ka Moi me na hiohiona o ka mea i hoonele ia i ka ikaika. U!do hou inai !a ka Moi. » Nolaila. ke !

haawi aku nei makou ia oe i ka mana « pau ina o makou iho. £ hoike i« aku no hoi ia oe na kauoha kupono mai ko makou kohina aku ; a no ke ano o ka oihana e hooana ia nei, e hooiako oe ia oe iho me na koa kupono, a hoio koke aka i ke kaahale kahakai ku moka o Saoa Paa. t kahi e ku (a o ka moku o loia Hikina, a i makaokau hoi e hoio iloko o na pule ekolo, e iike me ka makou hoike ana." Ua ku ae la ke Generah iiona ; « e ku poioiei ana hoi oia imaa o ka Moi me be kii pohaku ia. He kanaka ui oia ma ka heiehe.'ena, eono kapoai paa o kona kiekie. a ula hoi kona mau papaiina, aiohiiohi ahia kona mau maka. a uiiuii poni kona mau umiumi a me ka lauoho, a as kupono !oa oia ma ka oihana koa a aiihikaua boi. E iike me na lono i Inaiaha ae. be kanaka oia i hookiekie ia ae e kana mau hana iho, peia no ka oiaio maoli. Ua pii maiie ae oia a hiki i ka pane-poo o ka hanohano. ine ke kokua ole ia mai e na iima e ae, oia hookahi w*aie iho no,—ua hoehiwahiwa mai ka pomaikai ia ia. Noiaiia. i keia manawa ke alohilohi nei kona hoku.—Aia hoi ma ke kaamoo o ke kuiana kiekie oia i keia manawa I ko ka moi oielo ana mai i Sana Pau oia e heie ai :—Akahi no a hoomanao ae la ke Generaia i kona kaikuaana i nloha nui īa e ua wahi knuhaie ia. a he iutaneia hoi iloko oka Puali Kaua i inia. Ua hoopoiuluhi ia mai Ia kona puuwai e ke aioha nona, no ka mea, iloko o na makahiki he umi i haia ae. aole oia i ninau, a i imi hoi i kana wahine kane make, oiai, o iaua pu no ine kona kaikuaana kai loko o ka Puali Kaua i Inia, a mahope iho o kn make ana o kona kaikuaana, ua hele pinepine aku no oia e ike i ka laua wahine, a me ke kaikamahine opuu rose uuku, nona ka inoa a kakou i ike mua ae nei o Lisete. 1 keia manawa no hoi me he hihio la na mea i haia iioko o kona mau hoo-

manno ana, a aole no hoi oia i hoomanao pu | ae ua lilo o Lisete i kaikamahine nui i keia wa. Ua ike pu no hoi ua Generala nei, aole i hoonele ia ka wahine kane make me na hipuu o keia ola ana, oiai, ua ike no oin he waiwai no ko laua ma Sana Pau, a he hooilina no hoi ka kona kaikuaana i waiho iho i ke ao nei, nolaila, aole i hookaumaha loa ia kona mau manao ia manawa. Aka nae, i keia manawa. oia kona manawa e hele polo-1 lei ai i Sana Pau, a hoomanao iho la oia, o: ka wa Wupono \oa no ia, e hoike aku ai oia i kona mau manao mihi imua o iaua. He mau kamailio hou mawaena o lnua ia manawa me ka Moi, alnla, hoopuka ia na aloha hope mawaena o I«ua, a hnalele hou īa iho la o Lui e noho hookahi iloko oua keena nei o ka Vasaiie. iua po 1.», hoano eae la ka Alihikaua nui o Farani i kona mau lole aahu e like me ko ke kanaka kalepa, a pela oia i hele aku ai a hiki i ke kauhale o Sana Pau, a iloko o kekuhi o ko iaila mau hale hotele maikai loa kona wahi i noho ai i ua po la. Ma keia manawa o Piere ma e holo nei i kahi o ke kanaka kilokilo, oia Generala iMauree e kakau ana i kana mau palapala no ka hoonohonoho pono ana i ke ano o kona holo ana i inia, iloko o ke keena o ka hale hotele, kahi ana i hoomaha ai ia po. Hoomaka nku la ke kaa iio o Piere ma e komo iloko o ka uluiaau, a uhi paapu ae la hoi ke alanui me ka malu o na liau, o ka wekiu wale no o na laau ka laua nei e ike ae !a, aka, aole nue he mau hiohiona o ka oluolu kai hoikeia ma ko Piere mau papalina. Jmi ae la o Jean i wahi e hoopaa ai i ka lio ; alaiia, hele wawae aku ia laua ma kekahi alanui oioh, aka, ua moali maikai no nae ika hehi ia ena kapuai. Ukaii aku la no hoi o Piere manope o Jean, me he mea la nae, aohe mau noonoo kanaka maikai ana ilok ona, aia wale no i Manu-n. Aole i liuliu ko iaua hele ana aku, ku iho la laua nei ma ka ipuka o ka hnle o ke kunuka kilokilo, a hoopuka ae la o Jean i ka i «na. 11 Ua hoi paha ka elemakule e moe." I mai la hoi o Piere. " Alaila, he mea makehewa ka hoopilikia ana aku la ia." uNo īa mea," wahi a Jean, 14 he mea ma ; kai no ia ia ke hoala ia kona hiamoe," alaila, kikeke aku la o Jean i ka puka, a honi pu aku la no hoi iaua nei i ke aia o ka launahele ma ua wahi la—oke ala o ka laau kedera—a me na mea uiiuli o Kawao.—He leo kanaka pui no kekahi i iohe ia mailoko moi oka haie. »» oka hiamoe koke ana iho nei no ia o ka elemakule," wahi a Jean; ai ka hala ana ae o kekahi minute, aia hoi, hemo mai la ka puka, ku mai la ke kilokilo imua o laua, iloko o kona kapa aahu uliuli ī ane mae no ke kahiko, a he kahei ulalua hoi ma kona puhaka, ine ka huhui kuwelu ma ka aoao e lewa ana. Ua kikohuia kona kapa me na hoku lenalena, a me he mea Ja i ka wa hou 9 ke kapa, ua maikai no ua kapa aahu U. He papale kapu ulau|a ma kona poo, i humuhuinu pu ia me ka hulu mbita keokeo, a o kona lauoho ke puweu mai la, he ane aula me he ehu kumuuli ia. Ona maka ona kekahi mea kupanaha, no ka mea, he eleele e like me ka auwae, a malaio pono iho o ka onohi eieele, he ula weo e like ia me ka ula o ke ahi, a he ula koko hoi i kekahi wa. 0 koaa ili ua #ne haula, a iwiiwi hoi kona mau papalioa. Ua loloa kona umiumi e lewn waie ana, aoie oia i ekemu mai, o ka haka pono mai la oia rae ke ano hoomakaukau, paa ae la kekahi iima ona i ka hohui o kona aahu, a o kekahi lima boi i ke kikiki o ka poka. Ekemu mai la o Jean rae ka wiwo ole. u E ka Makua Toiikonete, ke hopohopo nei maua, oa aumoe loa keia hiki ano mai." Aoie, wahi a ka eiemakuie, me ke ano wikiwiki o ke kamailio ana. ** Aole au i hoi e hiamoe, oo ka mea, e kali ana no wau no olua."

No keia pane « ka haha loa ia mai la ua mau k»nsih a oinau aku la o Jeao. *» Eka likonete, ovrai kai oielo aku ia oe e he : » ana maaa ? M Ooa hoko, wahi <1 kuoo. "Ke manao wale nei au. n 0 u ' wa pokole waie no paha maua e ike a: i mai la ka elemakuie* '• Komo mai" ae (a ia e alakai aku ia iaua iioko 0 * keena akaa i hoomaUmalaena pono i\ kukui -