Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 33, 13 August 1870 — Page 3

Page PDF (1.72 MB)

This text was transcribed by:  Susan Daniels
This work is dedicated to:  Happy Birthday Kawika Mahelona

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

O na pake a pau i hiki mai nei, ua pau @ @ i ka lilo, a ua laweia aku la@ @ ma na mahiko kaawale, e lawe i ka @ mahiai, mailoko ae o ka poe nona @ aina e ka@ ana, i wa e loaa @ ko lakou @ @ @.

@ @ Mea Hou o na Aina e.

Ua manao ke @ o Tureke@, e heie e @ @ i na Mokuaina o Occedent ; aka , ua @ @ kona mau Kuhina @ aole e hele, a @ @ hoi kekahi po@ Kuhina noko o na @@ ae i papa aku ai iaia.

O Kapena W. Lanai o ka Mokuahi Laha@ i hookiekieia iho nei mamua koke aku @ ano, ua kau hou ae la oia he aki hou ma @ @, he Luna Nui no ka B@ro o ka @ maukau L@ko Kaua.

@ @ @ ae. o kela alii ki pu o Farani o Pierre Bonaparte, i ki pu ai ia Victor @ @ kahi o na Lunahooponopono Nupepa @ @, ua hiki ae la oia @ ke kulana@ @ o Kapalakiko , a e liuliu ana oia e @ ma ke alanui e hiki aku ai i Tahiti, me @ @ e hookaulua malaila.

No k@ ka E@@rera Wahine Eugine o @ pihoihoi o @eikea mai, ua kuhihewa ka Pope Pio, a aia oia me ka haalulu a me ka @ nolaila, ua kukuli papakolu iho ka Eme@ Wahine ilalo i ka la hookahi, me kona a @ e huli ana i Roma, e pule no ke hoo@o@ pono ana o kona manaolana aloha.

He @ulau nui o na manao maule kai uhiia ih@ @ o na makaainana o Auseturia, i ka @ ana mai, ua loaa iho la na keiki @ @ @ Emepera i ka mai hebera puupuu @ a e @okoke a@a e make.  Ua alu ae @ @ a ka poe ha@pule ma na luakini, e @oi ana i ka mea Mana loa e hoola ia laua, @ @ a @ @ @ ka lohe hope , ua pakele.

Ma kekahi palapala mai i paiia ma ka Nupepa, @ Uhane o na Mana@, ua ikeia iho, a ole e hiki mai ana ka poe keiki heihei waapa o Ladana i ka heihei waapa lahui nui ma ka @ o Hudesona ma Nu Ioka, e like me ka ne mua aku o lakou i ke kono a @ keiki heihei waapa kaulana o ka aina pu@ Komohana.

Ua hoikeia e kekahi pepa hoike misionari, @ @ wale no misionari iloko o na kanaka @, he iwakalua t@usani, a ke noi mai @, e hoolawa aku i mau misionari a lehulehu.  Aole anei he inea i makaukau, e ko@ mai m@ o kona makemake iho e hele aku e wiwo ole imua o na kanaka alapoho io kananka?

Ma@ua o ka make ana o Kale Dickens, @ haole kakau moolelo kaulana o keia ke@, ua hoike ae kekahi Nupepa o Ladana, ua o@ou wale aku ka Moiwahine Victoria @ kekahi noho o kona Ahakukamalu, e hoo@ e ia.  Ua hai pu aku hoi ua Moiwahine la, o kana mau buke a pau I kakau ai, @ hookaawale ae ka Moiwahine, ma kona Waihona Buke malu.

Ina e loaa ana kekahi poi kanaka ona rama ma na alanui o Rusia, e kikimo ana i ka huhuki lalawo a ke kinha rama, e hopuia @ lakou a hoopaaia, a I ka wa e pau ai o ka @, e hoohanaia lakou ma na alaloa, e pu@ ai a maemae na alanui.  Ina pela, e @oohanaia ai ka poe ona rama ma Hawaii @ei, aohe maemae mai a koe o na alanui hele.

P ka Loio Kuhina o Amerika Huipuia, @ia o Ackerman, he Loio Apana oia no kekahi apana o ka Mokuaina o Gerogia, i ha@uia ma ka Mokuaina o Nu Hamesire; a i ka manawa he kapalima kumamahiku na makahiki; a holo aku a noho ma Gerogia, @ iwakalua kumamalima makahiki i hala @ nei, a ua ao Kanawai o@a me ka Lunaka@ Berrien, a he o@a mau, he kanaka ma@ lahui oia.  He kue ikaika oia i na kipi, @ o@a kekahi mawaena o na hoa ma ka ma@ mua o ka aoao Ripubalika, a nolaila, ua kapono ke kulana ana e noho nei i kona alo@ lahui.

Ma Parisa, e makemake ana kekahi ohana Beritania e ike i ka halepule Rukini ma ia kulanakauhale, a nolaila, ua alakaiia kela ohana e kekahi lede Rukini.  Aka, i ka lohe ana o ka mea iaia ka wehe i ka noho o ka iuakini, he poe hole pope keia ohana Beritania, kipaku aku la ua mea wehe noho la me ka ikaika, a aneane e poino ke ola o ke kahi mau wahine, a maule maoli no.  Hele @ ka Pope Rukini a i ka ohana i hoopiliia, hoomalimali mai la no keia haunaele, me ka olelo ana, aohe dala kupono e lawa ai @ ke malama i hookah a elua paha noho. (pew)  Nolaila, ua hooleia kela ohana, aole @ koino aku, no ka mea, aole i hookaawaleia @ luakini no kekahi poe hele mai e ike i na kinohinohi o kea o nei, aka, no ka makemake: na uhane o ka poe Rukini.

NU HOU KULOKO.

Oahu.

KE OLAI.  Ma ka wanaao la pule iho nei, ua hoouaueue iho ke olai I ke kulanakauhala holo okoa, a o ka poe i mikili na maka ia manawa, o lakou kai ike.  Aka, he hana paha ka ka wahine o ka lua i keia mau la, wahi a kekahi poe.

MAI KA NUPEPA ALAULA MAI.  “O Hoole-waiona ka makua, o Ikaika kino, Hauoli a me Loihi o na la na keiki.  O Inuwaiona ka maku, a o Aie, Ilihune, Mai, a me make na kekei.”  Ko kona nei makou i ka poe e hoomahui nei ia hana ino, o ka inu waiona, e nana i keia mau wahi olelo pokole o ka Nupepa pokii.  Alaula.

KE KILAUEA.  Aole a ok Kilauea i Hawaii ka makou e olelo nei, aka, o ke Kilauea makuahi no, noaa kahi mele kaulana.  “Pokeokeo e ka phlehu.”  Eia no ia aloko o na lima hana o na kamana kapili moku kahi i hana ia’i, ma na lono i lohe wale ia ae, he mau la pokole koe, alaila, hoomaka ia e ku-e a nome na huila ma kona mau awa e hooholoia aku ai.

NO J. W. KINI PAI KII.  Ua hoolaha mua aku makou no kana hana ino i hoopii ia iho nei imua o ka Aha Hoomalu no ka hihia hewa, malalo o ka Pauku 7 Mokuna 36 o ke Kanawai Karaima, a ma ka Poakolu iho nei, ua hoopuka ia ka olelo hooholo a ka Lunakanawai e pili ana I ka mea hewa, e hoopai ia ka mea hewa $400.00 me na koina o ka Aha.  He hoopai kaumaha keia e ao mai ana i ka mea hewa, aohe make hana hou.

HE KUMU PUHI OHE.  Ma na lono i hiki mai io makou nei, ua hookohu pono ia o Mr. W. Northcott, he haole mai Nu Holani mai i kumu puhi ohe, nalaila, i na pela io, ke kono nei makou i ko makou poe makamaka opiopio e ake ana e loaa ia ike hoolealea pepeiao, e hele koke ae imua o ka mea nono ka inoa maluna, ok a poe kupono i manao ia mai ka 16 makahiki a hiki i ka 20.

HE AIHUE MOA.  Ua ike iho makou, ua lawe ia ae imua o ka Lunakanawai Hoomalu o keia kulanakauhale, he kanaka i kauia kela inoa iho, “he aihua inoa,” a ua hooholoia e ka Lunakanawai ka olelo hooholo, e paa ma ka Hale Paahao i ekolu mahina ma ka hana oolea.  O ka hua iho la no ia oia hana, eia ka ka Buke Hemolele, “Hahai ka poino i ka poe hewa, pipili nae ka pomaikai i ka poe pono.”

NO KA INU WAIONA.  Ua pale hoi ka hauwalaau nui wale, aole hoi e like me na la mamua aku nei, aka, u alai iki keia Manawa, a ke lonolono wale mai new makou, ke puku liilii nei no ka rama mailoko mai o keia mau hale e ku nei i ae ole ia e kua i aku, aka ke manao nei nae makou, ina e makaala loa ana ua makai ma kela a ma keia wahi, alaila, e loaa aua no ka na Hawaii ho-a ahi, (inu rama.)  O ka makou ia e paipai hou aku nei e kiai, a e makaala loa, e kinai i keia hana ino.

HE WAHI MEA HOU MA WAIALUA NEI.  O ka paakai ma Waialua nei i keia mau la, ua like me ke aniani ka lahilahi, ae kohu, paalai hoonaha a na Kauka haole, ua hoao kekahi kanaka e inu, e like no me ka paakai haole, he mea hou keia, 14 makahiki ko’u noho ana maanei, akahi ke ike i ka mea hou o ka paakai.  Ma ka po Poaona iho nei, ua hoonaueue ae ke olaiina ka Apana o Waialua nei, me kona ikaika no.  Ua hoalu hou ia ka nani o na hana pono Uhane e ka poe Opiopio o ke Ehukai o Waialua nei, ma ka halawai ana i kela Poalua a me ke ahiahi Poalima, ma ke alakai ana a Samuela Pogue.                                HAWAIILOA.

HE LELE PALI.  Ma kahora 12 o keia Poaono, Augate 13, e lele ana kekahi haole nono ka inoa Frank Thorne, mai luna iho o o ke alahaka kiekie e olokea la ma ka muliwai o Niagara.  O ke kiekie o kahi e lele iho ai, he aneane ekolu haneri kapuai paha..  O ka uku no kona ola e mauna la no ka lele ana iho mai luna iho o kela pali wahawaha, he umi tausani dala.  E naaupo ana paha ia, e aha ina la ?  He poe hooilina anei kekahi o oua Frank la e ola nei maanei, no kona make aku, pomaikai iho na hooilina i ka uku e kona ola.

KE DUKE O EDINEBORO.  Aole no paha i poina i ko makou poe heluhelu, ka inoa o ka kakou kamahele alii, Ke Duke o Edineboro, I maikaikai mai ai ia Hawaii nei, i ka makahi i hala.  Ma na pepa i hiki mai ia makou, ua loaa mai kekahi mau ike e lilo ana o ia i alii no kekahi wahi aupuni uuku maloko Geremania, oia a Saxe-Coburg-Gotha, a penei na olelo:  “Ma ka make keiki ole ana o Ke Duke noho Moin ma ia wahi aupani, he makuakane nona (kaikuaana o ka makuakane ponoi o ke Duke o Edineboro) ua waiho wale.  Ina i ola loihi mai ke Alii Consort (kane a Victoria) ina la, oia ka mea pili kokoke loa, a no ia mea ina ua pili kokoke pu ka Haku o Wale.”  Mamuli o na hooponopono pu ana a ka Ahaolelo alii o Beritania me ke aupuni o Saxe-Coburg-Gotha, e lilo ana ke Duke o Edineboro i alii.

NA LONO OIAIO OLE.  Ua lohe pepeiao mai makou a manuunuu wale, ua nui na olelo lapuwale, a wanana ma kea no o Baalazebuba a kekahi mau lunamakaainana o keia Kau Ahaolelo, i puka halahu wale ae ma na alanui, ma na paia hale, a ma na whi poliuliu loa e mahalo ole ia ai lakou, no na hana a lakou i hoike hookamani ole ia maloko o ka ka nupepa Kuokoa o keia may malama aku nei, a ua makau honua kekahi poe o ino mai ko lakou mau makaainana, nolaila, ua hoopuka i na manao hookamaemae ma kekahi wahi e ae, e ikea ole mai ai e ko lakou mau makaainana, a ua hapala pu mai maluna o makou, ka poe i ake ole aku e like ma lakou.  He lili, a he ike paha ua hewa nui, a nolaila, imi ka la i wahi pono iki.  Ke hoike aku nei makou imua o na makaainanamai Hawaii a Kaua, aole makou i hoike imua oukou, me na manao hakuepa, a o makou ka poe Kau Kanawai.  He hoikeike ka makou, he ao aku, he alakai aku i na hana a na luna a kakou.  Ina no paha ua hemehema makou ma kekahi wahi, heaha ka mea pana ole mai e kekahi lunamakaainana?  Aole anei kakou e ike iho e na makaainana, o ke kumu o ko lakou pane ole mai, no ka hoike pome ka hookamani ole, he pololei wale no ka makou.  Ina aole pepa e ae e pane ai lakou, eia ka nupepa Kuokoa?  Ke manao nei makou me ka hookamani ole, he pololei wale no ka makou.  Ina aole pepa e ae e pane ai lakou, eia ka nupepa Kuokea, pane mai, a na malou e hoopuka i na manao o na lunamakaaina na kue mai, o ka mea, o ka pepe pani loa keia o ka aina i ka heluheluia.

LEALEA IA KE SABATI E NA PAKE.  Ma ke auina la Sabati aku nei i hala, ua kalewa hele ae na pake a ka moku Kalepa Solo i lawe mai ai i uka nei, eia nae, ia lakou e hele ana ma na alanui o ka Kaona nei he paani ka haha e lealea ai ma ua ahiahi Sabaati la, aka, hoomaka nae ke kahana o ke aupuni e papa aku me ka alelo aku ia lakou ma o kekahi pake kamaaina la o kei kulanakauhale, e noho malie, he Sabati keia, he ole ka hoolohe ia mai.  Ia manawa kii maoli aku ka Makai, a hoakaka pono aku i na e hoohaunaele ia keia ia ma Hawaii nei, alaila, paa na lima i ka hao me ka holokea ae o na lima a me ke kuhikuhi i luna i ka lani, ia manawa koke no, i awala mai ai ua poe pake nei i na puupuu, me ka uwalu mai i na maka, a nui ka haunaele, a na kekahi mau kanaka e ae i kokua, a pau iho la.  O ka hua iho la paha keia o ke kii ana i na pake e lawe mai io kakou nei, o ke ao aku ka kakou e noho malie, aole ma ke hana lealea i ka la Sabati, o ka hakaka mai ka lakou la.

NO KA POMAIKAI O KA LEHULEHU.  Eia ma ke Kaona o Honolulu nei, kekahi o na umeke maoli o Hawaii nei i nalo i na makahiki 8, a ua hoea mai iloko o keia makahiki 1870 o ka malama o Augate, a ke kuaiia nei na umeke maoli o Hawaii i na dala 2, 3, 4, a pela aku.  Penei nae ke kumu o ka hana e hana ai i o-o pono ai ka ka ipuawaawa, ina e kaniia ka mala a paa i ka anoano a hiki i ka manawa e ulu mai ai na anoano a pau, alaila, e kakali aku nae ka mea nana i kanu i 6 pule, alaila, kuai oia a pauku-kopa a loaa alaila ninini i ka wai iloko o kekahi pahu, a i ole ia, i kekahi kapu paha, e like me ka mea kupono,a e hoo i ka pauku-kopa iloko o ka wai, a iloko o laila e anaanai ai a huahua ka wai i ke kopa, alaila, e ninini pakahi i ke kumu o na ipu-awaawa a pau i ka wai kopa, a pela no e waiho hou aku ai a 6 hou no pule, alaila hana hou aku no e like me mamua, i pau loa ai ke eleao a me ka ponalo i ka make i ka wai kopa, nolaila, aole no hoi au e kamailio aku no ka poe i maa ma keia kanu ana, a me ka malama ana i na rula o ke kanu ana o ka ipuuwaawa ka’s e olelo aku ia kakou E Hawaii.          S. H. KOIA.

MOKU POINO.  Ma ke ahiahi la Sabati iho nei, kunono malie mai la maloko o ke awa o Honolulu nei kekahi moku Geremania poino, nona ka inoa, Fidelitasa, i kolo ia mai e Pele.  Ma  ka la 17 o Iune, haalele kaia moku ia Piasatella, he wahi kokoke i Mazatalana, a holo aku i Hamebuga, Geremania.  O ka ukana maluna ona, he auka kala a me na wahie onionio.  I ka umi o na la e lakou mai ka aina aku, a i ole ia, ma ka latitu Akau 15 degere, loaa koke iho la i ka makani ino, laweia aku la na pea, ka hoeuli, na kaula, na kui, a waiho aoao iho la ka moku, a nolaila, ua wikiwiki ke kapena a me na luina @ ke oki i na kia a me na likini,  Ma ka la 19, akakuu mai la ka makani, kukuluia kekahi mau kia pokopoko, a hookamaemaeia he hoe uli hou, i kupono no ka holo polole ana mai i Honolulu.  Ma ka la 27, hawawai oia me ka moku k@apa Kapalakiko mai Honolulu aku, e huli hoi ana i kahi nona mai kona inoa.  Haawi mai ia moku i na kokua ana a pau, a noi mai i ke kapena a me na lui@a o ka molu popilikia, e haalele i ko lakou moku a e kau aku maluna o ka moku i poino ole.  Ua hoole no ke kapena, a ua holo polole mai lakou a ku ma Honolulu nei.  Ke kali nei ke kapena i na kauoha mai na ona mai, ina paha he mea hiki e hana hou.

MAUI.

KEKAHI LUNAMAKAAINANA NAAUAO MAI LAHAINA MAI.  Ua halawai mai me makou na lono a nui wale,o ke kanaka kaula ka mea hiki ke ike i na mea e hiki mai ana mahope aku, wahi ana, “Ina paha e lilo ana ka oukou mau olelo a pau ma ka Nupepa Kuakoa, e pili ana no na LUnamakaainana i kokua i @ ke kanawai o na Haku a me Kauwa, i mea no lakou e poino ai, (oia ke komo hou ole mai,) alaila, e ike oukou i ka io o ka oukou hana mahope, a mamuli lilo lakou i poe kue a kinai i ko oukou pepa.”  No ka mea, ua manao paha ua Luna naauao nei, nepoe Luna wale no na Lunamakaainana 28, a pau i komo mai nei no leia pepa, i hiki ai ia lakou ke kinai a hoopau paha i ko kakou pepa.  E ko oi ana no ka wanana a ua Luna naauao e-epa la.  Aole makou i ike i ke kumu i puka mai ai keia mau manao o ka mea nana ka wanana, he lili kuloko paha kona, no ko makou hoakaka pololei me ka oiao imua o ka lehelehu, i like me ko makou ike ana he pono ma na mea a lakou i hoopahemo wale ai ma ka aoao o ka poe kakaikahi wale no, a e ole ia, he hopohopo paha kona o komo hou ole mai kona mau hoa puni pake i keia kau aku, a i na pela io, ke uwe e ae nei makou, aloha wale ua kanaka la.

HAWAII.

AOHE OIAIO. Aia ma kou Helu 31 Buke 9, ua ike iho au i na manao o ka mea kakau mea hou o kaaina haaheo o Kohala i ka hana i kona inoa a kapa ia ia o K. Naiheauhau, ua olelo oia o ka nui o na dala mahina hou i ka malama hookahi eha haneri dala a ekolu haneri i kekahi, aohe oiaio oia olelo, eia ka oiaio, aole emi iho malalo o ka haneri hookahi he haneri a oi aku oia ka pono.

Wahi ana, ua pii ino ae ka ike a me ke akamai o na haumana pule ole keleawa a Williama.  Aohe ka mea nana e papai ko lakou poo, o lakou nei ka paha ka oioi mamua o ke poe puhi ohe o ka Auseturia, he @ela loa keia ia lakou la i heo aku la, he mau ia e wiki kaua, e ke Kilohana.

     Augate 9, 1870.                                                    KEAWE.

Ua nui na manawa i hoaoia ai no ka hookukulu ana i na pua iloko o na kiaha wai, a ua loaa mai ne kekahi mau wahi kumu.  E ukuhi i ke kiaha me ka wai maikai, hui pa iho me ona wahi paakai, hoo iho i ka pua iloko o ia wai, a kukulu iho.  Ina e hala kekahi manawa, a mae iho ka pua, alaila, e hookukukulu iho i ka wai ala (cologne) maluna o ka pua e mae ana, a e memele hou mai auanei oia.  E ninini mau i ka wai i kela a me keia la, a e hoopiha hou.  O ka lanahu i hui ia me ka wai, oia ka mea kupono, e kukulu iho ai i ka lala o ka pua.

HE HANA

OLUOLU A KUPONO HOI I KELA MEA keia @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ hana e @ @ @ i @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @.  Ma ka @ @ @ @ a e  @ @ @ @ @.  O ka @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ ka @ @.    L. MAKAL@.

Pawaa, Waikiki, Aug 12 1870.                                          @-@-@

OLELO HOOLAHA

OWAU o ka mea @ ka @ @ @, k@ papa aku @ @ i @ kanaka a p@, na Haole, @ @ @ @ Pake, mai @ mai @ @ @ @ @ @

MRS. KAKAI

@ @, @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @

                                                                           HANALE

Waia@, Ewa, Aug 5, 1870.                                             @-@-@

OLELO HOOLAHA.

EIA i ka Pa Aupuni o P@ Apana o Honolulu, @ @ @ @ @ @.  @ @ @ @ @ i ka Poalua, la 16 o Au@, @ @ 12 o ke@ - Lio kane ulaula @ moku ma ka aoao hem@, h@o @ akau – Lio @ @ mako @ hao @ akau.  Na lio @ mai – Lio @ @ @ keokeo na @ hope hao K akua @ @ - Lio @ @ he elua @ keoke elua @ hao a @   @ ka P @ ka hao @ - L@ k @ @ kuapuka hao ano @ ak@ - @ @ ulaula @ kuapuka hao N A) hema. – Lio @ @ me na kapuai hao eha @ S me ka kaha ku @.

(45@)                                                          P. KAA@. Luna Pa Aupuni.

OLELO HOOLAHA.

AOLE LIHI! AOLE KULEANA IKI

O na mea e ae. He ole loa no!!

E IKE AUANEI NA MEA A pau o kela ano keia ano, @ o ka mea @ ka inoa malalo iho, ka @ @ ka wai wai paa o kuu kaikaina KAMALAMAILALO UMI i make make @ku nei ma Puakea-nui.  Apa@a o Kohala, Mokupuni o Hawaii.  Nolaila, @ wale no ka mana @ a h@pooponono no kona mau waiwai a pau, a make au, e ili aku no i ka ma@ mau moopuna ponoi.  Nolaila, o na Palapala Kuai a Hoolimlima paha i hanaia ma@ aku nei a ma keia hope aku paha, me ke kau ole o ko’u inoa ponoi, i kakauia me ko’u pulima e, lile ia mau mea a pau i @ea ole.  O@ no o

                                                                           PALEA UMI.

Kaluaolohe, Waikiki – waena, Aug 8, 1870.                                454-@

HE OLELO PAPA!

E IKE auanei na kan@ka a pau, owao a APO (Pake) ka mea no hoi nona Halekuai Lole ma Hilo, nolaila, ua hoopau aku au ia Aiana (pake), mai kona n@hoana malama Halekuai ana @’u, a ua lawe ae nei a@ na’u no e hana.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei ka poe a pau i aie mai i na lole o ka Halekuai a me na waiwai e ae e pili a@, mai hookaa oukou ia Aiana, aka, e hookaa mai ia’u i ka mea n@na ka waiwai.                                                 APO (Pake).

Hilo, Augate 5, 1870.                                                    454-@

HOONEEIA AKU.

KE hai aku nei o Mr. UILAMA (William Ryan) i kona poe hoaloha a me makamaka, ua hoololi ae @ i kona Halekuai Alaholo mai a i ka Halekuai Ala Hao ma ke kihi a Alanui Nuuanu a me Kauka.                                                                        453-3tt

KUAI EMI! KAUI HOLO!

Ma ka hale o UILAMA.

Hale Huai Ala Hao o Uilama (Ryan.)

431 @        Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me Kauka

HE LEO KAHEA.

KE kahea a@u nei @ ia oukou e na kanaka a pau loa, e hele mai oukou ma ka’u HALE HUMU KAMAA, a e lawe mai oukou i lo oukou mau kamaa kahiko, a na’u no e hana hou me ka uku haahaa loa, i oi me ka haahaa o ka uku o ka h@ ana mamua o na Hale Humu Kamaa e ae.  He hiki no hoi ia’u ke hana aku i na hila ano kou e like me ko oukou makemake; a ina e paa ole ka’u hana ana, alaila, e hoihoi aka no au i ka oukou DALA – Eia kekahi, ina e law mai oukou i ko oukou kamaa, e pono no e kii koke mai; a ina e kali aku no au a kii ole mai a hala na mahina ekolu, alaila, e kuai aku no au me ka mea e aku.  A ke kauoha nui la aku nei no hoi oukou a pau, e lawe mai i ko oukou mau noho lio i nahaehae, a na’u no e hama me ka uku haahaaloa.  E loaa no au ia oukou ma ke AAlanui Nuuanu.

Helu 97.                                                                          ACIU (Pake).

Hokolulu, Aug 2, 1870.                                                           453 4t@

EMI LOA KE KU IKE!

Emi loa me ke Da;a

NA

MEA HAO

MAKA

HALE KUAI HAO O NUKA,

UA LILO IHO NEI IA

Mr. BILA KONAWELA

Na mea hao a pau o loko o keia Hale, a e kuaiia aku ana ma na

KUMUKUAI HAAHAA LOA.

Nolaila, o na kanakaa pau mai Hawaii a Niihau, e makemake ana i

            Na Laka, na Kui, na Lu,

                        Na Kuaina Ah@ @waia,

                                    Na Lako Kamana,

                                                Na mea hoonani Noho Ho a Kaulawaha,

                                                            Na lako mahiai pa mea kanu.

A ME NA ANO HAO E AE A PAU MA KEIA OIHANA,

He pono i na kanaka a pau ke komo e mai maloko o keia hale kuai, mamua o ke kikihi aoa Hale e @.

E HOOMANAO

AIA MA KA HALE KUAI O NUKA,

MALALO O KA HALE MU.          

Honolulu, Iulai 2, 1870.                                                        @

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA

mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na

makamaka Hawaii a pau!

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

PALAOA maikai loa,

KAMANO io ula no Keamolewa mai

BIPI uaho no Kaleponi mai,

KOPA keokeo – KOPA ulaula,

AILA Honua! AILA Kohola,

KOPE – PAAKAI,

AI no na Lio a me na Moa

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,

PIA AI - 

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no

me kahi dal e ike maka no oukou i keia mau

mea i halia ae la maluna.

Me ka mahalo,

I. BATALETA.

370-3ms

HALEKUAI MEA AI.

MAHEA LA KA POE IKE OLE IA AKE?

MAHEA HOI?

Nolaila, make@ ke @ aku ia @ @ @ e ku @ @ @ @ @ @, aka, @ kekahi ma@ paha @ @ @ @ @

Aia ma Monikahaae.

Aia ma ke Alanui Nuuanu.

Ala ka Halekuai nui mauka ae o ka Halemahoe.

He WAHI MANAO KONA IA OUKOU E NA MAKAMAKA.

Ua loaa mai iaia na pahu lole a nui loa, a na kupaila na lole @ kela an@ keia ano.

AOLE NELE IAIA KEKAHI KAINA LOLO IKI

E KUAI EMI LOA ANA. HE KUAI MANUAHI NO HOI

UA IKE OUKOU I KA MAIKAI O KONA MAU HALEKUAI.

            UA IKE NO HOI I KA OLUOLU O KANA MAU KUPAKAKO.

453               Nalaila, e hele nui, kakou e ohi i kona waiwai makepono!!          2m

NU HOU MA EUROPA.

NU HOU MA WAIPIO.

Ua lohe mai kakou, ke ka@a nui i kei@a manawa @ Eu@ @ o Per@sia& Fa@.

IA WAI LA KA LANAKILA?

Aka, ua maopopa ia oukou e na makamaka o’u ma W@, @ W@, Hamakua a me Hawaii a puni, aia no ka HALEKUAI LOLE o KAILA, e ku ana ma ke@ awawa olulu o

WAIPIO NEI!

Ua makaukau au i ke kuai manuahi ia oukou i na ano le e a pau me ka oluolu loa e like

ME KO HONOLULU.

Ina paha e loihi ke kaua ana maloko, e p@ ana paha ke kumukuai o ka lole e like me mamua, nolaila, ua kahea ia oukou e kuai nui i keia wa oluolu.

453                              “UA HOI KA OLU I WAIPIO.”                       2m

AUHEA OUKOU E NA KAMAAINA O KA MOKU O KEAWE.

Auhea OUKOU e na makamaka o KUPA e noho ana ma ka aina o na ‘L@, e hele mai e na@a i ka makepono o na Lole ma na Halekuai Manuahi o Kepa ma

KAILUA A ME KEOPUKA,

Ua hiki ia’u ke kuai ia oukou i na mea a pau me ka oluolu, a emi iho na kumukuai o na

Lole o’u mamua o na mea e.

Eia kekahi; makemake au e kuai i ke KOPE, a ua hiki ia’u ke haawi i ke kumukuai pii loa a oi aku mamua o na mea e ae.  Nolaila, e lawe nui mai i ke KOPE, a kuai mai ia’u, a ohi iho i ka Lole, alaila ike maka oukou i ka oialo o ua hoolahi nei.

453 2m

OLELO HOOLAHA.

KE PAPA IA AKU NEI NA KANAKA A PAU, AO @ e @ wale a hana @ wale, a i ole ia, e @ wale ana i na Bipi, na Lio a me na @ ma na @ o HONOKAWAI, KAHANA, MAELEPAI, @ Kaanapali, Maui, me ka loaa @ o ke @ mai a’u aku @ e @ na mea i @ la, e ho@ no @ @ me ka Kanawai.                                                        EDWIN JONES (Keo@i).

Lahaina, Iulai 14, 1870                                                   451 3t@

JOHN NEILL,

MEA HANA     A PU HOI,

MA KA HELU 40, ALANUI PAPU !

E HANA no @ @ @ @ a pa@ @ @ P@KA@POOHIWI, M@KINI @ @ a @ @ METALA @ @ @ @ @.  E kuai p@ ia @ no @ @ @ @ @ @, @ LU, ea lako PU-KaUPOOHIWI, na PU-PANAPANA, na KI, na LAKA @ @ @.

@                                                                              @

Na Mea Hoohiehie o na Wahine.

MA NA MOKU I KU

HOPE MAI NEI, UA LOAA

@ I KA MEA NONA KA INOA MALA@

iho, na loko @ @ @ wahine- Na Pua Lole, H@, na Lei A-i @ @ @ @, na Pu@ @ @ a Hapa @ @ @ @ @ @ @ na Mi@ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ku.  @ @ @ @kou @ @ @ @ @ @ @ @.

                                                          MRS. MCDOUGALL.

@ 38 Alan@ Pap@, Hon@                                                           @

OLELO HOOLAHA.

O@ @ LUI (pake) @ Hawaii e noho ana ma N@ @ o Oahu.@ hookapa @ aku nei @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ make@ @ @kekahi kanaka @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @.  I@ o @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @.

@                                                                                @