Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 35, 27 August 1870 — Page 4

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Meleen Corenevsky
This work is dedicated to:  My son Kirk, in the hopes he learns his nativ

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NA NU HOU O KE KAUA.

 

(Koena mai ka aoao mua mai.)

            Meza, Farani, Iulai 29- Ua nui loa ka pioloke o na Koa Farani i ka lono ana mai, ke nee ai la na Perusia; no keia kumu, ua eleu awiwi loa ae na Koa Farani.  He wahi manao uuku wale ia, e uhau aku ana o waena o ka Puali Koa Farani, ma ka palena o Reine e pili la me Bavaria; a ke anoi e ia mai nei e hele mua mai ana na Puali Koa Persua ma ka hema.

            Ladana, Iulai 29-Ua hoopuka akea ae ke Kuhina Noho o Perusia, i ka 1866 ua haawi mai o Farani i kona ae, e hoouna aku i 300,000 koa Farani e kokua ia Perusia no ke kaua me Auseturia, ke haawi mai nae o Perusia i ka aina o Reine a me Moselle; aka, o ka hoole ia ana aku o keia noi a Farani oia ka mea i okuku ae ai o ko Farani manao e hi-o Auseteria.

KU I KA WA O SEPANIA

            Madarida, Iulai 29-Ua hoouka ae ka nupepa aupuni o Sepania, he olelo kuahaua, e ku o Sepania i ka wa.

            Parisa, Iulai 29-Ahihi-Ua hopuia he elua mau kanaka waiwai ma Besanacona no ko laua hooili aku i ke gula i Perusia.  Aia ma ko laua lima be 40,000 dala Farani ma ke gula, e ake ana laua e hoouna i ka mea malama banako ma Basale, Geremania.

            Ladana, Iulai 29-Hora 11 P.M.-O ka lono hope loa, he mau ki hakahaka wale no mawaena o na koa kiai o na Puali Kaua inehinei, aka, o ka lanakila ana o Perusia ma ia ki hakahaka ana, aole koa Farani ae ole, no ko Farani kuemi hope ana.

            Parisa, Iulai 29-O ko ka Emepera hookaulua ana i kana huakai hele kino i ke Kahua Kaua, he mea ia e hoemi iho ia i ko na Farani hauoli.

            Ua oleloia, o ko Generala Seridana holo ana mai e makaikai i na Kahua Kaua a me na kaua ana a Farani a me Perusia, aole no e ae ia, ina e hele mai ana ia, a hahai aku mahope o na Puali Koa Farani.  Ua manaoia i hele kino Keiki Alii Lui Napoliona, hooilina alii o Farani, e hahai i kona makuakane, i kumu keakea ai i ko ka makuakane hoowahawahaia e na makaainana, i ka wa ona e hee mai ai i ka Perusia.

            Ua palapala mai kekahi mea kakau nupepa mai ke kulanakauhale alii mai o Bavaria, oia o Munika, ua piha loa ke kulanakauhale i na Koa Perusia, a ua haawiia na hoohauoli a me na hoohanohano ana no ko lakou lanakila.  Ua haawi wale ia mai na hale, i wahi moe no na koa.

            Nu loka, Iulai 29-Ua kakau mai kekaha kanaka imi mea hou o ke Tribune, mai ke kulanakauhale mai or Farenkepota, Geremania ma ka la 27.  "Ua hooholo na luna aupuni a pau o Balina ma ka Poakolu, e noho ma ka Poaono, a ina e kauohaia e hele i ke Kahua Kaua, o ka hele no ia, e kaliana nae no na kauoha.  Mai kela Poaono mai nei, ua luhi loa na kaa ahi, i ka lawe hele i na koa o Geremania i ke Kahua Kaua.  Ua hiki mai lakou i Farenakepota iloko o na hora 36, aole hoi e like me ka manawa mau he 11 hora.  O na kanaka o ka aina ma na wahi a pau, ua komo aku la ke ahi o ka hookikina kaua maluna o lakou a pau, a ke ma kaukau nei lakou.  O ka hoomaka ana o na kipalele a ke kaua, ke nee nei imua a i hope.  Aohe kanalua, ua kokoke mai ka manawa no ka hoouka kaua nui loa, aole nae ma ka lepo o Perusia, aka, maluna o ka aina ponoi o Farani."

            Balina, Iulani 29-Ua puka ka ula o ka inaina o na kanaka o Perusia ia Enelani no kekahi mau kumu, a ke uahaehaeia la o Enelani e na kanaka Persuia a pau ma na kamailio ana.

AIA O NAPOLIONA I KE KAHUA KAUA

            Parisa, Iulani 30-O ko ka Emepera hookipaia ana ma Meza, (oia ke Kahua Kaua o kona mau Puali Koa,) ua nui ka olioli. 

            Ladana, Iulai 30-Nui loa na pili dala ana mawaena o kekahi poe lehulehu maanei no ka hele pupuahulu mai o na Puali Koa o Perusia a hiki i Parisa, ma ka la 17 o Augate.

            Ua hoopuka ae na nupepa o Farani i keia kakahiaka, i ka heluna o na koa o Perusia ma ka aoao o Reine, a penei: 300,000 koa ma Tereve, (Treves) 100,000 ma Ululaau Eleele, 200,000 ma kahi e pili mai ana i Meine, 100,000 i Selawiga (Schleswig) a he 80,000 ma kahi e kokoke aku ana i Balina.  O ka huinakolu e moe ana mai Tereve, Meine a me ka muliwai Toule, ua piha-pono i na koa Perusia.

HAALELEIA PAHA AUANEI O ROMA E FARANI.

            Ladana, Iulai 30-Ua haalele ke Kuhina Noho o Farani ia Roma.  Ua manaoia, e hiki mai ana na koa Farani i hoonohoia ma Roma, ma Farani ma ka la 10 o Augate.

NA KA EMEPERA NAPOLIONA E ALAKAI ANA I KE KAUA.

            Parisa, Iulai 30-I keia la, ua lawe aenei ka Emepera i ka lawelawe ana i ke kaua nana e alakai, ma ke ano Alihikaua nui.  Ua hana ponoi oia i keia la, manawena o na Puali Kaua me Generala e Boeuf ma ka hoonohonoho ana i ke kulana o ka hele ana imua.

            Ua makaikai aenei Ke Keiki Alii Emepera i na wahi hoomoana a pau o ke Kaua i keia la, a ua haawiia mai la na huro a me na olioli iaia.

NA HOOMAIKAI ANA I KA MOI UILAMA.

            Balina, Iulai 30-Ma ka halawai makaainana i keia la, ma Cologne, ua hoopukaia mai na manao hoolanalana, e haawi aku i ka Moi o Perusia a me na Geremania a pau.  Penei ka hoopau ana i ka olelo hoohauoli: "O oe hookahi no me ka aina makua, e ala mai na hoohauoli ana e kue aku ia Caesarism, a i pahola aku i Mekiko, a puliki mai i ka aina o ke kipikipi, e ake nei e pulumi aku i ka aina nani o Reine me ke koko.  No ia aloha aina, ke haawi aku nei makou i ko makou mau lima kokua, E lanakila e Geremania, ko kakou makuahine ponoi; e lanakila e Amerika ke kaikamahine malamalama o ka lanakila."

            Parisa, Iulai 30-Ke hoomaka nei ke kaua mawaena o na koa Perusia a me Farani.  He eha mau Puali Koa o Perusia ma ke alo ponoi o Reine.  Ke malama loa nei ka enemi (oia o Perusia) i na kapa o ka muliwai o Reine.

            Ma ka Hale Hana pu o Farani, ua oleloia, ua hiki ke hanaia i 40,000 pu kaupoohiwi Chassepota i ka pule hookahi i loko o Iulai; i 50,000 i ka pule hookahi o ka malama o Augate, a i 60,000 i ka pule hookahi no ka malama o Okatoba.

            Parisa, Iulai 30.-Aohe i loaa mai i ke Aupuni ka lono no ke kaua ma ka aina.

            Sabarukena, Iulai 30.-I keia wanaao, ua hele aku imua, hookahi mahele o ka puali koa o Bazaine, me na kaa pu eha, me ka manao, e hoala ae i na Perusia e hiamoeana, mai ko lakou wahi moe mai.  Ua halawai aku lakou me na koa pualu ma kahi me mile a me ka hapa ka mamo aku.  Ua alualuia aku na koa Perusia i ke ahiahi me ka hahana loa, aku, mahope o ke kaua hahana ana, ua kuemi aku la na koa Farani i hope, me ka haalele iho i hookahi pu kuni ahi a me na kanaka he iwakalua, Ewalu wale no mau wahi Perusia i make.

OLELO HOOLANA I KA MOI O PERUSIA.

            Balina, Iulai 31.-I ka haalele ana o ka Moi Uilama i na koa o kona mau puali kaua ma Reine, ua olelo aku oia, e hele ana oia e kaua no ka hanohano o Geremania, a kahea mai la oia i na kanaka Geremania a pau, e ala aku me he kanaka hookahi la.

            Ua hoolakoia kekahi hapa o na koa o Perusia me na pu kau poohiwi ano hou a mama loa, me na elau pokole, me na poka liilii me ke ano kuikele no.  Ua hoao mau lakou i na pu Chassepota a Farani e paa nei, aka, aohe o lakou makemake ia pu mamua o ko lakou makemake i ka lakou pu kuikele.

            Balina, Iulai 31.-Ua hoikeia mai, ua oiaio loa ka hoouak kaua ma Sarobukena.

            Ladana, Iulai 31 aumoe.-Ua hiki mai kekahi Elemai Parisa mai, o ko ka Emepera wahi hoomoana kaua, aia ma Sana Avolda, e kokoke aku ana i palena o Reine.  He hoike ana keia, ua kokoke loa ehookui na puali kaua a elua.

KE KUMU O KA HIKIWAWE OLE O FARANI.

            Balina, Augate 1.-O ka awiwi no ka hoouka ana i ke kahi kaua nui akea a me ka lolohi o ko ka Emepera hele koke ole mai, ua manaoia maanei, e loihi ana ke kaua a e nui ana ka hahana, no ka mea, ua ikeia ka hikiwawe a me ka eleu o ka u kuikele a Perusia ma na kaua ki hakahaka mawaena o na koa kiai mamua.

E HELE MAKAIKAI ANA I KE KAHUA KAUA.

            Balina, Augate 1.-Ua haalele iho ka Moi iaanei i ke ahiahi nei, hora 6, a holo aku la i ke alo kahi o ke kaua.  Ua hahai aku ka Moiwahine iaia a kau aku la kela i ke kaa ahi.  Ua ku paapu mai la ka lehulehu makaainana hiki ole ke hoomaopopo ia aku, a ua hoholaia mai na hae a me na pua hoonani no ka hoohanohano mai i ka Moi hanau o ka aina e akue ana e kaua no ka hanohano a me ka inoa maikai o ka lahui.

            Parisa, Augate 1.-He ekolu halawai ana a na Kuhina Farani i kela a me keia pule ma Sana Ao.  O ka Emepera wahine wale no, o na poo alii ke noho pu nei.

ITALIA A ME AUSETURIA KU I KA WA.

            Vienna, Augate 1.-Ua hoikeia ae, ua hooponopono iho nei o Austeria a me Italia no ko laua ku i ka wa, a ua ae-like.

            Nu Ioka, Augate 1.-He lono ma ka waea olelo mai ma ke kai i ka nupepa Elele, penei no ia:  "O ka hoomakaukau kaua ma Perusia, ke lawelawe ia nei me ka puahi nui.  Ke weheia nei na lua eli eono mile ka loihi mai kolone mai.  O Meine ma Geremania, ua hoopuniia e na koa Perusia he 27,000.  Ke eliia la na lua mamua ponoi iho o ke kaulanakauhale, a o na kanaka i hoolako ole i ka ai e lawai ia no na pule eono, ua haiia aku, e hele.  Ke hoomakaia nei na hana hou ma na palena aina o Reine.  O ka aina mawena o Kobelenza a me Meine, ke elia hou ia la.  O keia hana ano pale kaua hou, oia ka mea i hiki ole ai ia Farani ke nee mai imua".

OLOOLO IHO NO O NAPOLIONA HIKI I PARISA A PERUSIA,

            Nu loka, Augate.-I ka la mahope iho o ka ae ana o Perusia e kaua, ua hoopuka ae o Generala Von Moltke, ina aole e hiki kino mai o Napoliona me kona puali koa ma ka palena or Reine, aole loa ia e hiki mai ana i Meine.

            Landana, Augate 1.-Mai kekaha mea kakau nupepa mai o Ladana, mai Farenekepota, Geremania mai, i loheia mai ai, ua manao pau na Perusia a pau e komo aku i Parisa.

            Ladana, Augate 1.-O ke Duke o Augustinburg ke noho nei ia he Generala no ka puali Kaua Bavaria, a o ke Duke o Nassau, ua ae aku ia e lilo i Ahaiolelo no ka hoolina Moi o Perusia.

BAPETEMAIA O LUI I KE AHI O KE KAUA.

            Parisa, Augate 2. Ahiahi.-Ua loaa mai nei kekahi lono pili aupuni mai Meza mai, ma ka hora 11 o keia awakea, ua hoomaka na maka mua o na puali o Farani me ko Perusia, Ua komo aku ka puali Kaua o Farani, ma kahi hanahana loa o ke kaua, me ka manao e ae aku ma ke palena a komo i Perusia iwaena o na poka a me ke kulana o ko Perusia.  He mau bataliona kakaikahi ko kakou i pinana ae ma ke kiekiena e nana aku maluna o Sabarukena, a aole no hoi i hoolohilohi iho ko kakou mau puali pu-kaa i ka hoemu aku i ka enemi mai ke kulanakauhale aku.  Mai ka hora 11 mai ka hoomaka ana a pau i ka hora 1.  O ka Emepera kai kokua i na hana ana, a o kana keiki alii o Lui, ua loaa iho nei iaia kona pabetema ana ma ke kahua o ka hoouka kaua mua.  O kona oluolu ma ka naau a me kona komo ana iloko o keia kaua, he mea ia e hemolele ai ka inoa iaia e kau la.

E HOHE WALE KA O NAPOLIONA.

            Ladana, Augate 3.-Ua hiki mai kekahi lono malu, o ke kumu ka e lohi nei o na hoouka kaua mawaena o na puali kaua i makaukau o Farani a me Perusia, no ko Napoliona manao e hana kuikahi no ka maluhia aka, ua hooleia mai nae ia manao hoike o Napoliona, e Couna Bisimaka, i keia la.

            E noho ana no ka Hooilina Moi o Perusia e alakai i na koa Perusia ponoi, aole i ka puali kaua o Geremania Hema, e like me ka hoolahaia ana.

IMUA E GEREMANIA NO KOU HANOHANO.

Meine, Augate 3.-Ma ka haiolelo a ka Moi Uilama imua o kona mau puali kaua i keia la, penei no ia: "E na Geremania a pau, e kupaa e hui i hookahi e kue aku i na Mokuaina hoaloha e ku kokoke mai ana, i hoopuiwa mai ia kakou ma ka aa ana i ke kaua me ke kumu pono ole.  Ke hooweliweliia mai nei ke ola o ka aina makua; o ko kakou hanohano a me ko kakou mau kapuahi, aia ke palana mai nei.  I keia la, e hele nan imua ka puali kaua nui i makaukau loa, i ka wa o ko kakou mau makua a malalo o ia ano lokahi, ua kaua lakou me ka ikaika loa.:

            Parisa, Augate 3.-Ke upuia nei i kela a me keia hora ma Parisa, e hoouak io ia ana he kauai nui.

            Parisa, Augate 3.-Ua hoopuka ae ka nupepa Monitieur o keia la, aole e malamaia a hoomanaoia ka la hanau o Napoliona ma Parisa, oia ka la 15 o Augate.

            Ladana, Augate 3.-Ua nele o Farani a me Geremani a i na lio ole no ke kaua.  Ua makemake o Farani i na lio, i mau mea huki pu kuniahi; a o Geremania hoi i mau lio no na koa kaua lio.

KAUA O SABARUKENA, AUGATE 2

            Parisa, Augate 4.-Ua hoolahana ma na nupepa o Parisa i keia kakahiaka keia mau olelo, i kakauia ma Meza i ka la 2, a penei: "Ua a-e ae na koa Farani ma ke alo i ka hora 11.  Ua halawai koke mai lakou me na Perusia i kukulu paa loa ia ma na wahi kiekiena o Sabarukena, a i laweia e na bataliona koa.  Mahope koke iho, ua kono aku na pa kuniahi i na Perusia e haalele ia wahi iloko o ka pupuahulu."

            "Ua hoopuehu aku nei o Generala Frossard me kona mahele koa hookahi i na mahele ekolu o ka enemi."

            "O na kauhale o Sabarukena, ua puhiia i ka ahi e na koa pu-kaa o Farani, a he hapalua o na kauhale kai pau ke ahi."

            "Ua kiia he pu ano hou loa (Mitrailleur) e na koa Farani, a ua ikeia kana ha kupanaha."

KA PALAPALA A NAPOLIONA

            Aia ka Emepera ma ke kahua kaua, a mahope koke iho o ke kaua, ua hoouna mai la o Napoliona, he palapala i ka Emepera wahine penei:

            "Ua bapetemaia iho nei o Lui i kona bapetema o ke ahi; ua noho oia me ke akaha, aka, he wahi ano puiwa uuku no nae.  Ua lawe ae hookahi mahele o ko Frossard mau koa i ke kiekiena e nana aku ai ia Suar.  E noho ana no maua o Lui ma ke alo, a lele mai ana na poka haule ma kahi kokoke mai ia maua.  Ke malama nei o Lui hookahi poka, oia ka poka ana i lalau iho ia i ke kahua kaua.  Ua mahalo na koa i kona oluolu.  Ua make iho nei, hookahi o makou alii a he umi koa.

            (Kakau inoa ia) Napoliona"

KA PERUSIA MAU OLELO HOI.

            Balina, Augate 4.-"Ua kukuluia he poe koa kiai nawaliwali ma Sabarukena a hiki i ka wa a Farani e wehe mua mai ia i ke kaua a hele mai imua i ekolu lalani.  Ua emi mai na Perusia, ma ke kuleana ma ka akau o ke kulanakauhale, e hakilo aku i ka enemi.  Iloko o na me amake a ka Farani i ki mai ai i kana pu ano hou, o ko kakou mau wahi make wale no, elua alii a he 70 koa.  O ka make o Farani, ma ka nana aku, ua oi loa.  O ko kakou mau koa, ua maluhia."

            He mea ole na me a e pili ana i ke kaua o Sabarukena, aohe no he manawa no Perusia e kiai ai ia wahi me na koa.

            He eono na hora o ke kaua ana, a he 600 na koa ma na aoao elua i poino.

KE KAUA O WEISENBUGA AUGATE 3-4.

            Balina, Augate 5.-Ua loaa mai keia mau olelo malalo iho, mai Niederatabate mai he wahi ma ka muliwai Otto i kaauia ma ka hora 6 o ke ahiahi Poaha, Augae 4, a penei:

            "Ua make ia makou me ka uliuli aka me ka kahe nae o ke koko.  O ka welau hema o ka puali ka mea alualu; a e ia wale no ka nui, o ka puali koa Persia, o na puali helu 5 a me 11 Perusia ponoi me ka puali helu 2 o ka puali Bavaria.  U make i keia poe ma ka hakaka maoli, me ka nana aku no o na maka o ke Keiki Alii, i ka papu o Weisenbuga a me Garisabuga."

            "O ko Douay mahele o ka puali koa o McMahon, ua auhee aku, a hoemuia aku mai kona wahi hoomoana aku.  Ua make o Generala Douay a he 500 mau koa Farani paahao i lawe pio ia mai.  Aohe mea o lakou i ku i ka pu.  Uu ku lihilihi o Generala Kirschbach.  (Kasibata.)  O ka puali koa o ke alii a me ka mahele 5 oia ka poe i hoomanawanui no ka make nui.

            Ladana, Augate 5.-Ua lanakila ka Hoolina Moi o Perusia ma ka lawe pio ana mai ia Weisenbuga a me Gasia (Gissher) iloko o ke kabe o ke koko.  Ua auhee aku na koa Farani, a haalele iho la ia Generala Douay ua make a me na koa 500 i lilo pio mai a i hoeha pu ia.  Ua lilo mai, hookahi pu kuniahi.  Ua ku lihilihi hookahi Alihikaua Perusia.

LILO PIO O WEISENBUGA IA PERUSIA

            Ua hoonauaia he lohe i ka nupepa Tribune o Nu loka, i ka lilo pio ana o

Weisenbuga i ka Hooilina Moi o Perusia, i kakauia ma ka Poaha, la 4 o Augate mai Meine mai a penei: "i keia ahiahi, ua hiki ma ka lohe, e hoike ana, ua lanakila o Perusia a ua lilo mai la o Weisenbuga.  Ua loaa hou mai keia mau mea hou.  i ka hiki ana mai o ka Moi Uilama ma Meine, ua kahea koke oia i na Alihikaua e kuka pu no ke kaua, a ua koi aku oia e hoomaka koke ka hele o ke kaua.  Ua ae ia kana koi, a ua hoikeia aku ka lono i na koa kiai mawaho i na wahi e pili mai ana i Lanadau a me Weisenbuga.  Nolaila, ua hoeme aku la ka puali kaua Perusia a me na mahele koa elua o Baaria a me kekahi mau puali pu kuniahi, he 9.000 ko lakou nui, i na koa o Farani, mai Weisenbuga aku.  laweia mai la na pu kuniahi e Perusia, a weheia ka hoomalu ana i ke kaona.  Ua lalau mai la ke ahi i ke kulanakauhale.  No ko Perusia ike ana i keia, a no ke kuee mawaena o na koa Farani, aole no i hoolohe na koa Perusia i ka na alii koa hookaulua, e ake ana e ulupa i ke kaona me na poka, nolaila, ua lele aku na koa Perusia maluna o na koa Farani me na oioi o na elau pu, i mea e hooweliweli aku ai i na Farani e ku manao ole mai ana e lele aku ana na Perusia i ke kahi mau hora pokole, oiai lakou e hoolokea ana me na laau a eli ana ha mau lua auwaha.  Ua nui no ka make o Perusia.  Ua nui ka hauoli maanei, a he anaina lehulehu nui loa ke akokoa ana mawaho o ka Hale Alii o Uilama, me ke kali e huro aku i kona wa e hoi mai ai."

KAUA NUI O WOERTH A LANAKILA KA HOOLINA ALII O PERUSIA

            Weisenburg, Augate 6.-Ua hoauhee aku nei ka Hooilina Moi o Perusia, i ka puali koa o Generala McMahon, (he Generala kaua i hilinaai e ka Emepera o Farani).

            Balina, ma ke ala o Ladana, Augate 6.-Ua teregarapa aku ka Hooilina Moi i Balina mai ke kahua kaua mai, a penei kana:

            "He kaua lanakila kai hooukaia e a'u ma kahi kokohe i Wota (Woerth), ua huipaia o McMahon.  Ua hooukaia ke kaua e ka hapa nui o na koa malalo o ko'u puali.  Ua auhee aku la na Farani a i Balite (Blitche).

 

(Kakau inoaia)  Ferederida Uilama Keiki Alii. 

 

            Kahua kaua, hora 4:30 P. M.

            Nu loka, Augate 6.-Mai ka mea kakau nupepa mai ma ke kahua kaua, i kakauia ma Kaluhe (Carlsruhe), Augate 6-hora 6:15 P. M:  Ua hoomaka ka hele ana o ka welau akau o ka puali koa o Perusia inehinei mai Tereve a me Sa Lui aku; ua lawe ae la na Perusia ia Sieka (Sierck) a lele aku la me ka ikaika maluna o Kioneville me na heluna koa he nui loa.  Mahope o ko Farani wahi keakea kamalii ana mai, ua kiola iho la na Farani i na pu a holo aku la no ka makau. 

            Ma keia manawa hookani i oleloia ae la, ua nee pu ae no ko ke Keiki Alii Perusia mau koa ma ke ala e hele ai i Balite.  Ua kekea iki mai no na koa kiai o Farani.  I keia la, ke maki pau loa nei ka puali kaua imua.

            Ua hiki aku ka nui o na koa pio o Farani i lilo ia Perusia 2,000 a ua pau lakou i ka hoounaia aku i Farenkepota e malamaia ai.

            O ke kulana o ke kin o hookoa o na koa o Farani, aohe maopopo iki.  Ua manao wale ia aku, ke houluulu la na koa Farani ma Meza.  Ua haule loa aku la o McMahon me ke koena o kona puali, mai Balite aku a i Meza a me Neki (Nancy)

            Ke hele la imua na koa Perusia, me ka manao e hiki i Meza, kahi a na koa Farani e akoakoa ana a e houluulu la.

            AUHEE NA FARANI I MUA O PERUSIA.

            Cologne, Geremania, Augate 6-Aumoe.-He hoouka kaua hahana loa mawaena o na puali koa ma kahi kokoke i Sarabukena i keia la, mai ka hora 11 A. M. ka hoomaka ana a hiki i keia wa.  O ko kakou mau koa (Perusia), ua hoauhee aku la i na enemi, a a ua haalele mai lakou i ke kahua kaua.  Ua lanakila kakou.  O ka luku, ua weliweli, a o ko kakou make, ua nui no.

            Meza, Farani, Augate6-11 P. M.-O na puali koa Farani o Generala Frossard a ia ke auhee la.  Ke makemake ia nei na moolelo.

            Bailana, Augate 6.-O na koa Farani i lawe pio ia, ke hoonoho kauliiliiia la ma Balina.  E hooiaio aku na Perusia i ka malama ana ia lakou, oiai he mau pio lakou, aole loa he mau enemi hou aku lakou no kakou.

            Ladana, Augate 7.-Ua hiki mai na lono, ua auhee loa aku o Generala McMahon o Farani, a ke alua@u mai la ke Keiki Alii o Perusia me kona puali koa nui imua o Hagenau a lawe pio mai ia wahi, a holapu mai i na koa Farani.  Ua hoikeia mai he 4,000 koa Farani i make, ke huipuia na koa i lilo pio, me na pu kuniahi he 30 a me 6 pu ano hou a ka Farani.

            Ua hoea hou mai he lono mai Balina, ua a-e mai la na koa pualu o Geremania Hema, ma ka aoao ma Farani o Reine, a ke kaukoe la imua o Saraboro (Strasbourg).  Ua hookuke ia mai la na koa Farani i hope, a ua manao wale ia, e noho ana paha lakou mawaena o Meza a me Neki.

E ALA E FARANI O MAKE KAKOU.

            Parisa, Augate. -Ua hoopuka ae ka nupepa aupuni o keia kakahiaka, i keia olelo kuahana a ka Emepera Wahine:

            "E na kanaka Farani:-Ua hiki mai kakou i keia hora, aka, he haawi wale no ka kakou, aohe he malama mai.  O na nu hou a pau i loheia mai nei i o kakou, e hoomaka kakou e hana pela.  I ka po nei,ua loaa mai ia makou keia lono:

            Meza, Farani, Augate 6-Aumoe.-Ua auhee mai nei hookahi hoouka kaua a Generala McMahone.  O Genarala Frossard hoi ma (Saar) Sa, ua haalele aku la, a ua auhee mai.  Ua auhee mai no nae ia me ka maikai.  He hiki no nae ke hoopono hou ia.

Napoliona.

            Meza, Augate 7-hora 3:30 A. M.-O ka'u mau kamakamailo ana me Generala McMahon, ua hoopilikiaia.  E hele ana au iwaena o ke kulana e mohi ia'u.  Napoliona.

HOOIAIO  FARANI I KA LANAKILA O PERUSIA.

            Meza, Augate 7-hora 4:30 A. M.-E ka Alihikaua Nui, ke Kuhina Kalaiaina: Mahope iho o na hoouka kaua pinepine ana, a iloko o ia mau hoouka ana, i kuu mai ai ka enemi  (Perusia) i kona puali kaua ikaika loa i ke kahua kaua, ua konoia mai o Generala McMahon, e emi aku i hope mai kona kulana mua mai.  O na puali koa hoi of Generala Frossard, ua hakaka lakou me ka hahana loa inehinei, mai ka hora 2 mai o ka auina la, me ka puali holookoa ka nee papa ana mai o ka enemi.  Ua paa oia i kona kulana a hiki i ka hora 6 o ke ahiahi, ia manawa, i haawi aku ai i kana kauoha i kona mau kona, e emi mai i hope, a ua kuemi mai lakou me ka maikai.  Akukanela Generale Le Boeuf.

E NA KANAKA ALOHA AINA O FARANI E HOOPUNI IA PARISA.

            Parisa, Augate 7-hora 10: P. M.-Imua o ke alo o keia mau nu hou weli weliweli, ke akakanei no ka kakou mea e hanai ai.  "Ko koi aku nei makou i na kakaha aloha aina a pau.  U halawai aho nei ka Aha Puini.  Ka makmake nei nei ka Aha Kuhina.  Ke makemake nei makou e hoonuiia o Parisa me ka mea kaua ma ke ano hoopuni paa loa ia, e like me ka hikiwawae e holo ana ke hapai.  I mea ehiki ai ke hoomama i ka luaiele ana, o na hoomakaukau kaua, ke kahei aku nei makou, e hoopuniia o Parisa me na koa.  Mai maule ko oukou mau naau a mai mokumokuahua.  E hele kakou imua e alaula i ka hakaka kaua me ka makau ole a e pakele auanei ka aina.

            Ma ke kauoha a ka Empera wahine.

            M. Ollivier, ke Kuhina Nui

            Duke de Grammont, Kuhina o ko na aina e.

            M. de Valdrome, Kuhina Kalaiaina

            M. Segres, Kuhina Waiwai

            Gen. Vicompte de Jean, Kuhina Kaua NO KA MANAWA.

KA PERUSIA HOIKE NO KE KAUA NUI.

            Balina, Augate 7.-Ua loaa mai keia hoike pii aupuni no ke kaua, i kakauia ma Meine i ka hora 10 P. M., a penei: "Ua huli pau loa aku ka laina koa Farani i hope, a hoomaka e auhee ma kahi e komo loa aku ai i Farani.  Ua hoomaka mai na koa Farani e hele imua, mai Sabarukena, kahi a lakou i paa ai mai ka manawa mai o ke kaua mua, i kue mai ai na mahele koa Farani ia akolu komopani Perusia, aka, ua emi hope aku nae lakou.  Ua puhi ae la na Farani i keia kulanakauhale waiwai nui, a i ka haalele ana iho, na hoouna mai i na poka wela iloko o laila."

            Sabarukena, Augate 6-hora 7 P. M.-Ua lawe hou ia mai nei ke kaona o Sabarukena e ka puali koa Perusia malalo o Generala Sienemeza (Steinemetz).

            Meine, Augate 6-hora 9 P. M.-Ua komo ae na poo o na kolamu koa Perusia i Sa ma ka la 5.  I keia kakahiaka, ua loaa aku ia Generala Kama (Kamers) na koa Farani ma ke komohana o Sabarukena ma ke kulana ikaika iloko o na mauna, ma kahi kokoke i Sepekena (Spechen), a hoomaka koke no ka lele e aku o na Perusia maluna o lakou.  I ka wa a na pu kuniahi e kani ana, pii mai la kekahi hapa o na koa o Banekao (Barnekow) a me Sunegela (Stulpnagel).  Lawe ae la o Generala Goebena i ke alakai i na koa Perusia, a mahope o ka hakaka loihi ana i ke kulana a Generala Frossard e paa ana, ua lele maoli aku no na Perusia e hopu me na lima.  O Generala Fransecky a me Kenela Reuter or Perusia, aia manawa o ka poe make.

OLELO ALOHA A KA HOOILINA MOI O PERUSIA I KONA MAU KOA.

            Balina, Augate 6.-Eia malolo iho ka olelo hoalohaloha a ke Lei Alii o ke kalaunu o Perusia, ke Keiki Alii Ferederika Uilama, imua o na koa o ka puali Helu 3:

            "E na koa o ka puali Helu 3!-Mamuli o ka hookohuia ana mai e ka Moi, e lilo au i alakai no oukou, ke haawi aku nei au i ko'u aloha i na koa Perusia, Watembuga a me Badena i hoohuiia malolo o ke alakai hookahi ana.  O ko oukou wiwo ole, makaukau, a me ka hoomanawanui, ua hoopiha mai ia ia'u me ka haaheo, olioli a me ka manao hilinai.  Ma ko oukou ano hoahanau oiaio, e hoomau aku oukou i ka holona ana i ko oukou hae maluna o na lanakila hou aku; a o na kokua mai a ke Akua, e pani mai ana ia i ka hakahaka o ka hanohano a me ka maluhia ia Geremania Hui."

KA NU HOU I HOONAIA I KA MOIWAHINE O PERUSIA.

            Balina, Augate 7.-Eia malolo iho nei ka palapala a ka Moi Uilama i ka Moiwahine o Perusia:  "He nu hou maikai! He lanakila nui kai lilo ae nei i ka kaua Keiki.  E hoomaikaiia ke Akua no kona aloha wale mai.  Ua lilo pio mai ia kakou, he eha tausani (4,000) poe koa, 2 hae a me 6 pu ano hou (Mitrailleur).  I ka wa e kaua ana ua hoopuipuiia mai na koa o Gen. McMahon e na koa kokua.  O ka hakaka ana, he weliweli loa, a kaua mai ka hora 11 o ke kakahiaka a hiki i ka hora 2 o ka po; a ia manawa, ua puehu aku na koa Farani, a haa lele iho la i ke kahua kaua no kakou.  O ke kakou make, ua nui no."  Uilama.

            Balina, Augate 7.-"Inehinei, he lanakila lilelile ana kai e-o ia kakou ma Hagenau, mamuli o ka ikaika o ka Puali Germania Helu 3, malolo o ke alakai pono ana a ke Keiki Alii, ka Hooilina Moi Ferederika Uilama maluna o na puali koa hui of Farani malolo o na Alihikaua McMahon Canrobert a me De Foillly.  Mai ia wa mai a hiki i keia wa, hora 8 A. M., he 6,000 pio i laweia mai, he 100 a oi o lakou he mau alii, he 6 pu ano a hou a he 30 pu kuaiahi a 2 hae.

            (Kakau inoa ia)  Bisimaka."

E KIAIIA ANA O PARISA E NA KOA FARANI A PUNI.

Ua hoopuka ke Kuhina Kaua o Farani he olelo kuahaua, a kala hea ana i ka lehulehulehu aloha aina, e eu e hkiai i ke kulanakauhale alii i ke Kapitala o ke aupuni, o@ai, ma na lolo i loheia, mai ke kahua kaua mai, he hee wale no ka mea i maopopo.  Ua hiki no ia Farani, ke awiwi a loaa he 150-000 e kiai mau, a o na koa i aoia ia ka M.H.1869 i hookuuia, i na e kahea kokeia aku, alaila, e eleu mai ana lakou 60,000.  No keia pioo kaua, ua hiki no ia Farani ke hoollimalima aku i na ku i ka wa Mobile a me na komopani Tenura e koi mai nei ma

 na wahi a pau, e kukulu ai lakou.  Ma ka hoomaopopo ana, ua hiki no ia Faani ke houluulu i 2,000,000 koa e pale ai i na enemi (Perusia) ke komo mai i Parisa, a 1,000,000 koa ku i ka wai mai.  Ua hoopukaia kekahi hoolaha, e hoopaaaia ka puali kiai o ke aupuni, e malama i ke Kpitala; a e kahea aku ana na kanaka malalo mai o 30 makahiki, e komo mai i ke kaua, i na @ he poe koa lakou i hoomaamaaia.

UA HOOKAULUA @ HOOKAHI KAUA

            Ladana, Augate 8.-O na lono mai Parisa mai, o na nauku ana i manaoia aku ai e lele koke mai ana, ua kapaeia, aka, ke hoea mai nei na lono, ke houluulu ia o Perusia i kona mau puali kaua, a ke manaoia aku nei, e hoouka koke ia mai ana.

            Ua hoopuka ae ka nupepa Pall Mall Gazette, o ke ano ke kaua mua i hee ai ia Perusia, o ko Perusia lanakila ana mau aku i ke kaua.

            Ua hoopua nui ae na nupepa o Geremania, ua pakela loa aku ka make a me na pio a eha o na koa Farani, mamua o ka mea i ikeia, aka, he ekolu nae mau puali koa o Farani, aohe i nee mai, a aohe no i hee, a me he mea la, e ku hou mai ana kekahi laina e keakea ma na ala o Vasegesa (Voseges).

5,000 KOA FARANI I MAKE A 3,200 O PERUSIA.

            Ladana, Aug. 8-O ka nui o na make o Farani ma ke kaua o ka la 6 o Augate, he 5,000.  O ka nui o na koa i pio a i nalowale, he 6,000.

            O na paiki lako kaua o Gen McMahon, me na pu-kuniahi he lehulehu, me elua mau kaa-ahi lawe ai, me ka ai a me na lako kaua, ua lilo pio mai.

            Ua alualu aku na koa kaua lio o Perusia i na paiki o tausani koa o Farani i pi-oo, a i kiola i ko lakou mau lako kaua, a holo aku la.

            O ka nui o na koa o Perusia i make a i eha, he 3,200.

KA IKAIKA O NA PUALI KAUA.

            Ladana, Aug. 8-Ke olelo nei na Perusia, ua hiki ke hoouna mai i 800,000 koa ma ka lealea keaka o keia ahiahi.

            Ladana, Aug. 9-Ua loaa mai na lono mai Farani mai, aia ia Generala Bazaine, he 130,000 koa Farani ma Meza; a o McMahon, he 50,000 ma Savene (Sarvene) a me Kanarobeta (Canrobert), a he 50,000 ma Neki.

            Parisa, Aug. 9-Ua hoopuka ae ka nupepa La Liberie, aia ka Emepera ma kahi kokoke aku ana i Meza.  Ua hookui ae la na koa Generala Frossard a me Bazaine, he 100,000.

KO KA EMEPERA NAPOLIONA NUNE IA.

            Ladana, Aug. 9-Ua hoike ae ka nupepa Manawa, o ke kumu i hiki mai ai o ka poino maluna o na koa Farani, o ko ka Emepera hoole ana i na olelo a na Geneala no ke kaua a no kona mai pu no hoi kekahi.  Ua hoopuka hou ae no ka nuepa Manawa, ke makemake nei kekahi poe o Farani, na Emepera no e uku i ka hoopai o kona omaiomai ma ka hoouka kaua.  Ke hoiao e ia nei ko ka Emepera inoa maikai.  Ke pioo nei na kanaka, me he mea la aole ia e noho Emepera hou ana.  O ka ninau mua wale no, Owai la ke mea mua e hooho mai i ka huaolelo, "haaleleia."

            Ua kakau mai o Edemana About, mai ke kahua kaua mai, e hoahewa ana i ka Emepera, no kona kuhikuhi pa-e-e, me ka olelo mai, "Na Napoliona hoi i aa i ke kaua, eia ka na na Perusia e hoomaka.  He mea oiaio, aohe mea o laua i makaukau, aka nae, ua hala he 20 la ia Farani ma kana hele ano ole ana me na hookokohi.  Ua hoopuiwaina mai lakou ena enemi (Perusia) ma Weisenbuga, kahi no lakou aole he mau koa kaua lio kiu e kiai aku ai, aole he poe ki hakahaka e halawaiai, a aohe hoi he mau manaopaa ana e hoemuia mai ana."

KA OLELO KUAHAUA A KE EMEPEA WAHINE.

            Parisa, Aug. 7-Ua hoopuka ae ka Emepere Wahine, he olelo kuahaua alii, a penei ka helahelu ana:

            "E na kanaka Farani: I ka weheia ana o ke kaua, aole no i holo mai ma ko kakou aoao ka omaikai, Ua hoomanawanui kakou iloko o ka pilikia.  E kupaa kakou ma keia huli hope ana mai, a e awiwi kakou e hoopaa hou aku.  E ae kakou i hookahi aoao ma ka aina o Farani, i hae hookahi-a o ka hanohano o ka lahui.  I hele mai nei au mawaena o oukou no ka'u Misiona a me ka'u hana.  E ike mua ana oukou ia'u iloko ka poino, e ku aku e kue no ka hae o Farani, Ke uwalo aku nei au i na makaainana makai a pau, e hoolohe mai i ke kauoha.  O ka na aki ana iloko o oukou, oia ka ohuma ana me ko kakou enemi."

            Emepera Wahine Eugenie.

Hale Alii Turelie, Aug. 7, 1870.

[E nana hou aku ma ka Aoao 2.]