Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 37, 10 September 1870 — He Halawai Hakihaki Kanawai. [ARTICLE]

He Halawai Hakihaki Kanawai.

I ko makou poe heluhelu enoho.ni ma. ka Hikioa a ke Komohaoa o ka ae Aina Hawaii, a i komakou poe makamaka ma ke ano ili hookahi, Oiai ta makou f hoonohoia ae ai e ku-hoe ma keia «rah#. e alakai aka i ka poe a pau e heluhem ana i ka makou mau kalakalai olelo ana mamoli o na manao i kakauia a i hakuia e makou roa ka hooponoana niai a ko makou lunaikehaia, i noonooia me keakahele a me ka pupuahulu ole, —a oiai no hoi, ia makou i hapai ae ai ia kakou Hawaii e hookaukau ae i luna ma kekahi anuu, i ike ole ia e kakou, ua inaina a huhu loa mai la kekahi poe o kakou, a mamuli o 0 ia mau manao huhu, i wela ai ko lakou roau luniikehala, a hoala mai lakou i kekahi mau mokomoko kaua olelo, aka, no ko makou hilinai eia no makou ke ku nei ma ka aoao o ka lehulehu, aole no makou i kuemi i hope, a aole hoi i ouhee. j Ua maopopo no paha i ko makou poe ; heluhelu ka makou mea i kamaiiio nui aj | 1 ka wa i hala, e pili ana i na paahana i hauhoaia malaloo na palapala hoopaa, no kekahi inau makahiki, a e hana ke kauwa malalo o kona haku no ia manawa. 0 ke kanawai o na Haku a me na Kau-| wa, ks makou i keehi lon, me ka hoole i j kona pili kumu kanawai ole, me ke kali ole i na olelo hooholo a na Lunakanawai Kiekie o keia Aupuni. Aka, i keia mau malama aenei i hala, ua hoaoia ua kanawai la imua o ka Aha Kiekie, a ua hoa-j ponoia mai ko makou aoao. Ua maopopo, aohe i hui aku ka luna hooko kanawai o ke Aupuni me ka poe kakaikahi e ake nei e puka ka lakou. Mai kela wa inai, ua honiau mai ka inaina o kekahi poe kakaikahi, me ka | maweheana i na manao hoaloha, u a hoo-| pili ano e ae ia lakou e like ine na hoo-1 iiiaiau." Ua nune iho lakou maloko 0; ko lakou mau naau, me ka hoomau i ka inaina a po ka la. Ua pu-a hilii ae ma o & ma&nei na lono o keia ano, aka, aole , i nae maopopo. Aohe i liuliu iho inahope o ka pa-e ana j mai o na lono laualiea, a i ole ia, iloko o , na pule ekolu i hala iho nei, lohe mai la | makou, ua hoolial;»wai ae la kekahi mau ! haole mahiko kawnlawala o Muui iu la- j kou iho ma Wailuku, no ke kuka ana e iini i mea e kue mai ai i keia nupepa a ine kona lunahooponopono. Mahope o ko lakou hoopaopan ana iloko o ka pioloke, no ko lakou mau kuumaha, ua hooholoia he mau olelo hooholo, e papa ana 1 ka hoolaha ana aku o na nupepa uAdvertiser," a me ke " Kuokoa,'* ma na mea a pau e hiki ai iloko o ko lakou mau mana ke hooki, a e hoole ana. aole lakou e launa aku me na kanaka e lawe ana i keia mau nupepa. Aole no i pau iho malaila, nka, ua alake hou ae lakou, e hooweliweIi ana i na huole kalepa o Honoiulu, ina e mau ko lakou lawe ana i keia nupepa a me ka hoolaha ana i ka lakou mau olelo hoolaha, olaiia, e unuhi aku ana ua poe haole ia o Maui ia lakou iho, mai ko lakou mau agcna ae ma Honolulu nei, a na lakou no e hoouna i ka lakou mau ko-paa a me ka malakeke i na wahi a lakou i makemake ai. { He hookiekie maoli keia hana, o ka hoohui ana ia lakou ma keia ano, no ka ; manao e hoino aku i ko ke kanaka haua. | Mc ka ae ana, oia ke kumu o ko lakou : halawai ana. Nokeia kumu, ke ninau | aku nei makou, aole anei i oi aku ka he-, wa o keia halawai ma ka hoahewa ana uiai ia makou, mamua oku o ka iakou i manao waie ai no makou iho? Ua elioli makou i ka lohe ana mai, ua hoole kekahi poe mahiko o Maui, i ke komo pu ana aku e kokua i keia oiea, a ua pane mai, aole o lakou kekahi o ia poe. Aka, ua hoohoioia ka olelo hooholo, a ua hoounaia mai i Honolulu nei, me ka maoao na ka papa pai aupuni e hooiaha i ka mooleio o ka Halawai ohumu malu. Eia, o na keonimana i waihoia mai ai ua mooielo la ma Honoluiu nei, he poe naauao i oi ae mamua o kela poe, a noiaila, ua ka- ' paeia ae f a no ia mea, e hoopuka ole ia tna paha. Aoie makou e hoike ana i na inoa pakahi o ka poe ohumu, no ka mea, aoie makou i manao e hoopai aku i ka iuo, maluoa o na hoaloha pilikino i launa me makou, t kokoke e pau ka hapaha keneturia» He inea kupanaha nae ka ike ana iho i na kannka, e ae ana i ko lakou mau manao akamai, e aa e komo iloko o ka haiaw«i inihai Kanawai o keia ano. He oiaio aoei, iloko o keia au maikai hookahi tausaui ewalu hauen kanahiku, e loaa ai kekahi mau puuwai Amenka e ohumu pu ana, e iele aku maiuna o kekahi lunahopouopono, a hoao e kioai i ka nupepa e hooikaika ana » ka me« a ka liapa nui o ka lahui i manao ai he kupono t He oia-

io anei, e hoopauia ana ka mea a na kanaka o Acnerika Huipu»a ? i hoomawawanui iho oei i ke kahe o na koko ma ke kaua i pau iho oei. a i hoohlo nui iko lakoa mau kokua e fesmakila ke ;kaua. no ke kuokoa, knmailīoakea, hoolaha nuf>epa akea a me ka imi ana i paaj hana kuokoa i ( He oiaioj aka, u;a iono mai makou, o i na mea a kela halawai i haoa ai, ua hanaiia no ia maUlo ona kohikohī a kekahi * poe mai Honolulu aku. Ua hiki no ia makou ke hoike p«u aku i na mea e pili ana i keia, e pioloke ai ka iehulehu, a e ala mai ai na kue ino, eia he mau kanaka j ke noho nei iwaena o kakou, e kimo nei ko lakou mau poo ilalo ma ia ano kumu oU, eao a\au ia hai no kela halaieai hakihaki kanawai, i inea e hoio ai ka lakou hana a waiwai koke lakou. Aka, no ko makou olelo mua aiia, aole o makou makemake e hoopai sku i ka ino maluna oka poe i hana ino ma», nolaila, ua hiki ;no ia makou ke i na ino a me na inaina, ina mai a iakou mai. I Aka, he mea nui e.ae no kekahi iloko o keia halawai, a lakou i nana pono ole ai. Ke waiho nei ke kanawai, ma ko kakou mau buke kanawai, a ke hoike moi nei, he Hewa Ku i ke Karaima ko kekahi poe e ohumu ana e hoino i kekahi kanaka ma kana hana. E nana ika Mokuna 29 o ke Kanawai Hoopai Karaima.

j Ma na kanawai mau o Amerika ame i Beritania, ua inoakaka loa aua ikaika hoi. Ua haawiia ka mana i kela ame keia mea hoolaha nupepa, e hoopuka i kona manao, a na ke kanawai ke keakea i ka poe e ohumu ana, e iike me kela poe eoliumu mai uei ma Maui. Kehoikeaku nei makou, o kela ame keia kanaka e noho ana ma Maui, Hawaii a ma Honolulu nei, i hoohui ia lakou iho e ohumu mai i mea e hoopoino aku ai i kekahi kanaka e hoopauia ai kana hana maoli; !a ina ia hana io ana e hoopoinoia mai ai Ika makou hana, he }oe ohumu lakou limua ona maka oke kanawai,a ua ha- ; inama ka puka no lukou e Hoopii Karamaia ai. Aohe o makou kuleann i kekahi mea jkelawe oia ma kana oupepa i makemake :ai, aka, o ka lele ana mai e keakea i ke|kahi poe e ae, me ke kuhikuhi i ka lakou > me;i e lianu aku ai. he mea okoa ia. i | He mea pono no paha ia makou ke j aku no keia kuinu manao, a e | hai aKfi t ka*fnoolelo ho!ooko$ a ē hoofaiha paha i na inoa o ka poe i komo iloko jo ia halawai, aka, ua auaia mai ko makou ; manaolana, aole e hana pela.