Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 42, 15 October 1870 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Sherri Napohaku
This work is dedicated to:  AHA PUNANA LEO

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 15, 1870

 

 

KA NOKUAHI "KOMO NUKU."—O keia mokuahi o ka Moiwahine o Beritania. I ku iho nei maanei no kekahi mau la, a ma ka Poakolu iho nei. ua holo aku oia i lapana.

 

HE NUPEPA KAKAU LIMA. —Ua ike iho makou i ke kakahika Poalua iho nei. ua kauia a@ mamua o ka puka komo o ka Hale Kuai @ o Wini, he nupepa puka la i kakau @aia, e hoike ana i na moku holo. na mo@ mai. na mea kudala a me kekahi mau @ ano nui o ka la. Aohe no he lima paa@ana e ae. aka, na ka lima no o ka mea nona @a hale.

 

KA HOOLEWAIA ANA O HAKALELEPOMI KA@HAILI KALANA. —Ma ka hora 11 o ka @a@o aku nei i hala. e like me na palapala hoonohonoho huakai i paiia ma na alanui, pe@a no i hookoia ai na hana o ia la. Mai k@ Alanui Hale Alii aku ke kai ana o ka hiakai. a pii ma ke Alanui Rikeke. a hiki i @ Alanui Bertania. huli i ka Akau, a hiki @a @e Alanui Nuuanu, pii pololei i ka Ihoa A@ ma Maunaala, kahi o na iwi alii he le@ ehu wale i hoahuia nei no ko lakou home @ope loa. Ua nui no ka huakai hoolew@ aka, o ke keu ae nae o ka nui o ka poe @aikai ak@.

 

HE HOOKELAKELA IKAIKA. —Ua lohe mai @. ua hookelakela ae ka Puali helu 4 i @a ikaika mo ka na ana mai e pauma wai p@ m@ ke kaa wai nui o ka puali Kinai a@i helu 2. H@ mea ole wale no ka mea nana @e i keia hook@lakel@, aka, o ka poe io na@a e aa o ka p@e n@a e hooko. O ka make @i o ka helu 1. he mea no ia e hoike mai @ ke kepa mai ia na h@aolelo kahiko a ka Hawaii! "I hewa kahonua i ka lele e." I @a hoi he make no ka heiu 2. alaila. he hoi@e ana ia no ka pu@li helu 4. ua lokahi la@u e kau i ke kaumaha maluni o na hokua @ noike io mai, he poe ikaika io lakou, e p@ ai ke kapaia na inoa hookelakela. No@. @a e ka helu 4. e hohola i na aa-ko-@ e pelu na kino a e kuu a pau ka ikaika @o i kahua loa. O ka Poaono hope o @ milama ka la e ikea ai na ikaika.

 

KA HUAKAI MUA A "KILAUEA." —Ma ka hora 5 o ke ahiahi Poakahi iho nei, ua holo @ku keia mokuahi holoholo piliain@, mai ka @apo aku o Ainahou, ma k@na huakai maka @, mahope o kona kuoi ana ma Honolulu @ na makahiki ekolu, 1 Hilo, me ke ku ana @a na awa o Lahaina, Maalaea, Kawaihae. Honoipu a me Hilo. Ua pau kona mau keena moe, i ka hoolimalimaia o ka poe e holo ana. Ua nui hoi na ohua i kau aku malu@a ona, na kanaka a me na haole. Maluna @na i holo aku ai ke Kuhina Kalaiaina, Ku@ina Waiwai, Kuhina Farani, ke Kiaaina o Maui a me kekahi mau makamaka e ae. Ua @ui na kanaka i hele ae e ike i ka holo ana @ ke Kilauea.

 

—Hora 3: 30 wanaao Poalua, ku ma Lahai@a. Hora 7 A. M. Poal@a ku ma Maalaea. Hora 6 P.M. ku ma Kawaihae.

 

HE KUDALA "FEA." —Ma kekahi olelo hoolaha o ko kakou nupepa o keia la, e ikeia, he kahea i na kamaaina o Honolulu nei, e hele ae i ka nana fea maloko o ka Hale Ho@ikaika Kino, ma aianui Nuuanu. i ka po @ ka Poaono Oct. 22. me oa wahi hipuu ae o ke aloha, no ka Pomaikai o k@ waihona o na haole Geremania i hoehaia ma na kaua ma Europa i keia manawa. Owai l@ o na kanaka Hawaii e loiloi ana i keia hana alo@a? Uku komo, he hapalua @lii hamani @ale no. E hele nui ae, e kokua i ko oukou @ makamaka Geremania wiwo ole e hoo@ana nei ia Farani, ke pookela o na aupuni @kaika o ka honua nei.

 

Hawaii.

KA HOOKAHUNA ANA IA SAMUELA AIWOHI. @ ike me ka hooholo ana o ka Ahah@i Eu@neho o Hawaii Akau, ma ka malama o Septemaba i hala aku nei, aia a paa pono a @aikai ka hale noho o ka haiolelo o Kohala @ma, alaila, e hookahunaia o Samuela Ai@ i kahu no ka ekae@ia o Kohala Hema. @a ka la i manau ia e ke Komite i hookaa@ ia no ia hana, a o ka la 9 o keia malama oia ka i manao ia e ke Komite no ke@ hana. A penei na hana ma ia la : Ma @ hora 9 o ke kakahiaka o ka la Sabati, ua @maka ia ka Halawai me ka pule a Rev. @ B@kanele. mahope iho, ua ninaninuu ia ka @ i manao ia e hookahuna. no kona ma@ukau ma ka oihana nui a ka Haku Iesu, pau ia, pule mua, o ka himeni a me ka @el@helu Baibala ia Rev. C. S. Luhiau, Hi@ elua a me ka Haiao ia Rev. J. Bika@le. Aia kana Haino @a Hoikeana 3, 11, @ ana. "E hele koke mai no wau; e ma@ma oe i kau mea i loaa ai. o lawe aku aua@ei keh@i i kou lei alii. a pau i ka wehewe@e ia keia Haiao, ua kauoha ia ka mea e @ookahuna ia e ku mai iluna, a pule aku la Rev. E. Bona i ke "Akua Mana Loa" o ka @le Hookahuna no ia, i waena oia hoomai@i ana. kau ae ia na kahunapule i na lima @aluna o ke poo o ka mea i hookahunaia a @u ia hana, na Rev. E. Bond ao i ke Ka@ hou a me na hoahanau o keia Ekalesia @na Rev. C. S. L@hiau i paipai hou i ke @ahu me ka lulu lima aloha pu me ke Ka@ a pau ia, na Rev. J. Bikanele i wehe i @imeni e pau ai ka hana, a na ke Kahu hou @ pule hookuu. MAIL@INI.

 

Maui.

HEAHA KE ANO O KEIA? —"Ua hoohuiia e @ev. W.P. Kahale o Kamaeu k. a me Na@leelua w. no Waikapu, ma ka berika ma@, e like me ka ke Akua i kauoha mai." O @ mea nui e makemakeia nei e ke ao naa@o, o ka la a me ka makahiki. E hai mai @a hemahe@a i pau ka pohihihi a kau ae a kahi o na mare.

 

HE KAHI OLONA. —Ua lo@e mai makou mai a S. P. K. Nawaa mai. ua hoi nui na kanaka o Keanae i kuahiwi i ke kahi olona. He hana pono no ia. he oki loa ka noho wale e palaualelo ai.

 

NAHAHA LOA KE K@A "MARILA." —Ma ke ku ana mai a ke kuna Mere mai Kahoolawe mai. i holo aku nei e hoopakele i ke kuna poino maluna ae. ua lohe mai makou. ua nahaha loa oia, a aole e hiki ke kapili hou. Ua pakele ae no kekahi mau waiwai uuku, a o ka nui aku ua poho.

 

KA MOOLELO

O EE

KAUA WELIWELI MA SEDANA.

 

Ke hoolaha @ei makou mal@lo iho. i ka moolelo o ke kaua weliweli i pio ai o Napoliona ma Sedana, i kakauia e kekahi Alii koa Farani o ka pua@ o Makemahone. a he mea kakau hoi no ka nupepa Tribiune o Nu loka ina ka noao o Farani:

Sedana, Sept. 3, 1870.

Ma ke kakahiaka molehulehu o ka ia 31 o Augate, ha@a mai la na kauoha, e lawe mai i na kaa a me na kaa-ahi lawe ai a pau a me na kaa bipi i waiho ia ina na alanui. I keia manawa no nae, ua paa pu e no ke alanui i na puali o na ano a pau. i komo mai @oko o ke kulanakauhale i ka po iho. nolaila, kau ae la au maluna o ko'u ho a holo aku la i Porte de Parisa. kahi i hookuia ai na kaa lawe ahailono. Haolele ihu la au i ko'u i@o. a noho iho la au maluna o ke kaa lawe mea kaua i hiki pono ai au ma ko'u alanui, no ka mea, ua keakeaia ke alanui a me na kuea e na kaa. Ia'u i hiki a@u ai i Porete de Paris. @alawai aku la au me ke kaa lawe ai, e komo ana iloko e like me ka holo e hiki wawe ai, a i hahai pu ia mai no hoi e na kaa bipi e ku ana ka e-a o ka lepo i awi@wiliia me ka uwe a me ka mak'u. O @ makaai@ana e noho ana ma na kuaai@. ua holo mai lakou iloko o ke kulanakauhale e @ni ai i ka malumalu no ko lakou ola.

 

Ua manao wale lakou he wahi pilikia aku paha auanei ia a lakou e k@ho nei. O na puka komo nui mai o waho, (gates) ua pani koke ia mai la, oiai ka p@ali e hele lohi @a ma na puka komo ma o mai e ike aku ai ia Douze, kahi a na puali koa o Makemahone i kukuluia 31, me ka manao i na manawa a pau, e lele koke mai ana na koa Perusia maluna o lakou, no ka mea, ke hahai pili loa mai la no mahope o lakou.

 

I ke kokoke ana i ka hora 10 o keia kakahiaka, loheia aku la ke ka@i ana mai a na pu kuniahi, ma kahi he eono a he ehiku mile ke ka@wale e pili @e ana i kahi kauhale o Bazaille. Pii ae la au ma ke kiekiena a nana aku la maluna o ka aina ma ia wahi. Ike aku la au i ke kulana o na Perusia. a i kuu nana ana me ka'u ohenana, ike maopopo loa aku la au i ke ki ana a na pu, aka, aohe nae o'u ike lea aku i na laina koa Farani, no ka mea, ua paa pu lakou @oko o na laau, he mile paha ka mamao mai ke kaona aku. No ia mea, i ke awakea, hele aku la au mawaho o ke kaona ma kahi o Porte de Palana, a pii aku la ma ko'u hema, kahi a ke kahua kiekie i kokoke mai i ke kaona, aole paha i hapalua mile ka mamao mai na puka aku o ke kulanakauhale. Komo aku la au maloko o na mahele koa ku i ka wa. Ua pu-a ia ka lakou mau pu kau poohiwi, e punohu ana ka uwahi ahi, a o na mea ai supa o ke awakea. aohe i liuliu ko lakou hookomo ana iho iloko o na hokeo o ka opu.

 

Hoomau aku no au i ka pii ana, a ma na wahi a pau a'u i hele aku ai, ua komo aku au maloko o na puali ko@ hele wawae a me na puali pukaa. Kau aku la au ma kela anuu keia anuu a hiki i ka manawa o'u i hiki aku ai i kahi a na koa pualu e ku ana, i hookuu e i ka lakou mau pu a e waiho ana i lalo, a e haliu ana nae mahope o ka aoao hema o na Farani. No ka oioio loa o kahi o na pu i kau ai, me he mea la, e ki ana i ke kahua e okuku ae ana, oia hoi kahi a'u e ku ana, oia paha he hapaha mile mamu@ iho o ka pa halepule. Maanei, e ku ana na Alii koa o kela a me keia puali koa i kukuluia ma ko'u akau a me ko'u hema. o lakou @ae a pua. he mau puali pualu wale no. Mai kahi mai a'u i kau koke ae nei, i ike aku ai au i ka nanaina maikai. O ka laina koa kaua ponoi o na Farani, ua hoohele pololei ia i ke ale. e uhi ana malu@a o ke kualono o ke kahua o Meuse. Mamua o ke alo ponoi o na laina koa Farani, a malalo aku hoi o ke awawa, e ku ana kahi kauhale o Bazaille, i pu-a mai ai ka ula o na lapalapa ahi, no ka mea, ua halulu e a e la na poka pahu a na koa Perusia maluna o ua wahi kauhale la. Ma kahi kokoke loa i ka laina mamua iho o na koa Farani, e moe ana ka muliwai Meuse.

 

O ka akau ponoi o na koa Farani aia maluna o kahi kahua i paapu i ka laau, me na pu Mi@alelia. Ua moe loihi aku no keia kahua ulu laau a Sedana. O na koa hoi ma ka hema, ua kokoke e nalowale loa mai a'u aku, ma ke alanui e hiki ai i Bo@illions. Ma kahi a pau a'u i ike aku ai, ma ka akau a ma ka hema, ma ke alo ponoi iho o'u. ua hele na mahele koa a pupupu, i pau wale no i ka paa i na mea kaua, aka, ma ka hema aku ma ka laina alua, he puali koa kaua lio nui. E pa ana ka la olinolino a o na mea a pau, ua pau wale no i ka ikeia. O ke kak@ni o na mea kaua, ke alohilohi a me ka hulalilali o na wai hooluu o @a aahu-koa, o na uahi keokeo e punohu ana malalo iho o na ao uliuli, e kau ana me he mah@ la malalo o na laau. —o na ula ahi e pu-a ae ana mai ke kauhale pau ahi mai o Baz@ille. u@ ikeia aku la lakou a pau mai kahi aku i h@omaka ai ke ko ana o ke kulana kaua.

Aole i pau.

 

English Column.

 

ABSENT MINDED—A certain eminent professor was walking to his lecture. It suddenly occurred to him that he had left his watch at home. And so he pulled it out of his pocket to see whether he had time to go back and get it.

 

The Japanese colony in El Dorado county, California, under Herr Schnell, is progressing. Schnell has just received, in excellent condition, and is having them set out as fast as possible, 140.000 of the tea plant. He expects to have at least five chests of tea on exhibition at the next State Fair, of this year's growth, from the plants set out last year. The picking of the tea is done during the month of June, therefore the plant requires but little irrigation.

 

Herschel found with his great telescope that many of the stars which make up the Milky Way, judging from their size, were twenty three hundred times as far as the nearest fixed stars—but beyond these a still more remote and blended light came, showing the Milky Way to be unfathomable. —Light flying 190,000 miles a second, must have been 10,000 years coming from those remote stars.

 

An American traveler in Italy has dumbfounded the Government by seriously proposing to lease Mount Vesuvius. He says he will make roads and lay out pleasure grounds upon its rocky sides, build hotels and set up soda fountains on its summit, and help visitors up and down by machinery. To pay him for all this outlay, and amass a fortune besides, he will charge a small admission fee from all who wish to step up and see the show.

 

The Chinese government, for the purpose of paying a tribute to the memory of the late Anson Burlingame, has given 6000 taels for the purpose of defraying the funeral expenses, and 10,000 taels to the widow for her own use. It has also conferred upon him a posthumous title of the highest rank outside of the royal family, a tael is $1.50.

 

As an illustration of the revolution that has been brought about by the construction of the Union Pacific Raileroad—the world's highway between the two great oceans and to India—we may mention the fact that last Wednesday evening's express train from Chicago on the Pittsburg, Fort Wayne and Chicago Railroad carried the British East India mail, comprising forty sealed sacks from Auckland, New Z@aland. Yokohama, Japan and China, all directed to the London (England) Postoffice.

 

The English Goverment has declined to ratify the treaty concluded by Sir Rutherford Alcock with China. It will be remembered this British Minister not long ago expressed disparaging opinions respecting the work and results of Christian missions in that country, which dew out a complete answer from the missionaires themselves. It was a question whether the Bible or the opium trade was to civilize China.

 

CUBAN INDEPENDENCE. —Mr. Davis Hatch publishes a card declaring that from conversations held with Spanish officials in Cuba, he is satisfied that they regard the faithful isle "as irretreviably lost to the Spanish crown. It has already cost her more since the insurrection broke out than she ever drew in any ten years from the Cuban treasury. But this is nothing compared to the drain upon the population." He adds: "I have it upon the authority of her own officers that nearly, if not quite one-half of the troops sent out from Spain since the revolt have fallen victims to exposure, neglect, and the climate."

 

MISSIONS IN MADAGASCAR. —”The London Missionary Society are sending out sixteen missionaries to reinforce the existing mission of twelve agents in Madagascar. Eight young men have already sailed, and the remainder will be sent out at the earliest possible period About twenty years ago, ten of the sons of Malagasy nobility were brought to England and educated in Christian knowledge, and ten more were similarly educated by the missionaries at the Mauritius. They are now the governors of Madagascar, and the Queen was brought up in the home of one of the missionaireis. According to recent advices a form of government and institutions are being established nearly akin to our own constitutional government, such as trial by jury.

 

THE NEW AMERICAN MINISTER TO ENG. —The appointment of the Hon. Frederick T. Frelinghuysen, as Minister to England, in place of Mr. Motley, recalled, is creditable to the administration and gratifying to the country. Mr. Frelinghuysen is a lawer in Newark, N.J., a good scholar, a Christian gentleman, and well fited by habits of thought and observation to fill a diplomatic office of great importance. He is a nephew of the late Hon. Theodere Frelinghuysen, a Christian statesman who was more loved by the religious people of this country than any other man of his day. The nephew has walked in the steps of his illustrious relative, taking a prominent part in the religious movements of the age. He is an eloquent advocate of the Bible and Tract Societies, of African Colonization, and every good and great scheme of practical philantrhropy. He has long been a distinguished lawer, has been Attorney-general of the Sate of New Jersey, and Senator of the United States. Every office he has held has been distinguished by the ability and integrity with which he has discharged its duties, and, if he accepts his present nomination, he will do honor and service to the country.

 

Na waiwai o ka eha.

 

Aia a haiawai mai kekahi kanak me kona enemi, alaila, nana ino aku no kona mau maka, huk@a ae i lalo na kuemaka a minomino kona lae; no ka mea. ua piha kona naau i ka huhu. Pela hoi ko ke kanaka mau heleheleoa, ke loohia oia e ka pilikia a me ka eha. Manao na kanaka i ka eha o ko lakou enemi no ia. A nolaila, o ka eha he hoa aloha oiaio.

 

Eia na mea e akaka ai: 1. O ka eha o ke kino e hiki ole he hiamoe ke kanaka, a kiai mau mai no iaia ka hoomakaala ana ke pili mai ka pomo.

2. O ka eha kekahi kumu i ulu mai ai ka naauao o ke kanaka a mahuahua ai na mea e oluolu ai ka noho ana. Nolaila mai ke akamai kahunalapaau, nolaila hoi ke akamai o na kuke, ke ka wili i na mea ono a me kekahi mau ano like e ae.

3. No ka eha, ua hiki i na kanaka ke hoalii maluna o na holoholona a hookauwa ia lakou e like ine ko lakou makemake. He mau mea hoeha ke kaulawaha, me ke kepa, a me ka huipa no ka ho holo ole, oia kekahi mau mea e noho haku ai ke kanaka maluna o ka holoholona.

4. Na ka eha no hoi e ao mai i na kanaka, i ike lakou i na kanawai a me ka waiwai o ke ola, o ka oluolu o ka hiamoe a me ka pomaikai e loaa ana i kela la i keia la.

5. Ke haawi mai nei ka eha i ka manawa pono e hoohua mai ai i ka hoomanawanui i ke anu kuokoa a me ka manao nui ole ana o ke kanaka iaia iho.

6. Na ka eha hoi e hoohua mai i ka minamina i ke aloha a me na hana maikai he nui o ka ohana a me ka hoalauna.

7. Ke hoohaahaa mai nei ka eha i ke kanaka i hanohano a waiwai i hoalauna aloha pu me oe e ka mea @une.

8. Ke ao mai nei ka eha i na kanaka, i ike lakou, he mea nawaliwali ko lakou mau kino, he mea make hoi, aole e ola mau loa ana ma ka honua nei.

9. Ke kuikahi mai nei hoi ka make i ke kanaka ma ka eha loihi ana a walama, a iini ko lakou naau e hookuu ia mai, mai ke kino aku.

10. O ka eha wale no ka mea e hoomapopo ai ka poe hana i ke ano o ka mnake mau ana, oia hoi ke nakii mai la i ka makemake iloko o la'kou e hoopakele'a mai.

11. Ke paipai nei ka eha i ka makemake o ke kanaka a li'a, me ka iini nui, i kahi ola mau loa, kahi i hookaawale loa ia i ka poino a me ka eha.

12. Na ka eha no hoi e hoomaopopo lea mai i ke kanaka i ka nui o ko ke Akua aloha i kona haawi ana mai i kana keiki i kalahala no kakou mai ka eha mai. Malaila hoi i akaka ai ka lokomaikai lua ole o Iesu i kona hoola ana i ka eha nui o ke kanaka.

13. Ma ka heluhelu ana o ke kanaka i ka Iesu mau hana, ua ao ia mai kakou e hoomanawanui i na wahi eha uuku i loohia i ka poino, he mau eha i pili pono i ka make ana.

No keia mau waiwai o ka eha, he mea pono i ke kanaka ke heluhelu me ka noonoo pono ke hoopau i ka manao kuhihewa, a e hoonaanao iho ia kakou; he laina kupono no hoi keia i ka mea opiopio e noonoo ai, a he enemi ka eha, a e apo iaia me he hoaaloha la no kakou. JNO. WAIHEE.

Waihee, Plantation, Oct. 8, 1870.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—

Ua ike iho nei au i kau mau pane no kuu mau Ninau—Malaila, ke akaka loa nei ia'u he kuhihewa kou, a i ole, he ahiahi hew@ ia e kekahi mea manao ino, no ka mea, e hoomanao oe i ka hoomaka ana o ka hoopaapaa i ka Bila a@ e kamailio nui nei. Owau no kekahi i kamailio—A e hoomanao pu oe i ka la hope loa, owau no kekahi, me ka hooikaika loa i ka hoomanawanui i ko'u mai ko'u hiki ana i ka Ahaolelo ia la, a ua ike hoi oe, ua poeleele loa ka wa i ninau ia'i o ka Bila, nolaila, ua hiki ole ia'u ke kakali no ko'u ano lia mai i ka huihui, oiai e maimai ana no—"A he lehua o ka Hoopae Pake auanei keia"—Ea, aole. He nui loa na hoike a'u e kuhikuhi aku ai, aole au he hoopae pake—Aole loa aku hoi he lehua, aka. ua lawa no ka poe maikai i ka hooia aku me ka oiaio, e like me a'u e hooia nei ia oe ma ke akea, penei: He okoa ka hoopae pake. He okoa loa aku hoi ka lehua—Nolaila, oia mau mea elua, aole i pili iki ia'u, oiai, he aoao kuokoa io no ko'u i ku ai mai Wailuku aku nei, a i ka Ahaolelo a hoi hou mai nei no me ia kuokoa, a ke noho nei no me ia kuokoa—Eia nae, aole he waiwai i loaa no ka like ole o na hoa me a'u, a ma ka na na ana i ka'u palapala au e hoolaha nei, ua hooia mai no i kuu hoopono, no ka me@, o ke ano o ke kuokoa, oia ka hoopili ole i o ianei, a o ka hoopono hoi, oia ke ku ma ka aoao o ka pono io maoli, me ka luli ole i o a ianei. A ke hooia mai nei no oe pela no wau i hana'i—A@la, wahi no au, he kanaka kuokoa, a hoopono io @o ka wau. "Ea, pela maoli @o." Nolaila, aole au he kanaka kuokoa ole a hoopono ole. Aole loa.

 

A o na Bila a Kepoikai i kokua ole ia e a'u, aole au i ike, oiai o na makemake a pau o ka apana o maua, owau wale no ka waha hoopaapaa ; oia hoi ka mea nana e heluhelu. A o ka makemake hea la o ka apana o Wailuku keia au e hoolaha nei. Ua akaka kou lalau, ke kuhikuhi nei oe ia Kepoikai. Ea! U@ kuhihewa oe. W. HOAPILI.

 

@OLELO PANE. —Heaha la keia ou e kaukolo nei. Noho malie na Luna e ae, a ooe wale @o ke kupaka mai nei. He imi kala anei keia ou, a he makau anei i ka inaina o na ka@aka o ko apana e nuku mai nei ma @ palapala i ke akea? Heaha la hoi e ka ma@m@? Ke pane mai nei o @a la. he @e uhiuhi iho i k@ m@u hana aloha @ i kou m@ haku makaainana. l@a pe@, ala@. @he no e maikai hou, no@ inea. ua holo @ p@kui he make na ka ia nui. P@a ahu ka ho@ooo. hele ka lah@ i na maku.

 

E na makaai@ana o @a ap@ o Wailuku heaha la ke ano o ke kanaka i h@p@i meme@e iaia iho mamu@. e like me keia mau huaolelo mai kona lima mai : "Na Lunamakaai@ana apaoa o Wailuku, Maui. No ka aoao Kuokoa—Wili@ma Ho@pili Kaauwai, Noa, Kepoikai. No @ aoao hoopilimeaai. Huaka Kuihelani. J. H. @apua.".

 

Hilahila ole ke kanaka i kapa iaia iho "no ka aoao kuokoa—Wiliama Hoapili Kaauwai," me ka ike ole ia o kana hana, ina p@ha he haalele i ka noho o Wailuku no ka hapa nui o ko@a manawa hana ; a i@ paha he hele mamuli o kona manao iho.

 

Nawai e kapa aku i ke ano kanaka e like me keia, he Kuokoa? Nawai hoi e kapa aku ma ka inoa hoohenehene? Aole makou e hoahewa ana iaia no kona manawa i loohia ai i ka mai, oiai, he pilikia ia e hiki ole ai ke pale aku. Aka, ia makou i ike ai iaia, e holoholo lio ana no kekahi manawa a e kaapa ana ina ka hale me ke kino e hiki ai ke hapai, aole e hiki ia makou ke pani i ko  makou waha i ka hoike ana i ka lehulehu, oiai, aole makou i hoonohoia mai. e na na i ka pomaikai o ka poe kakaikahi loa, a manao ole i ka hapa nui o ka lahui.

 

Ma kana palapala ponoi ia makou, ua komo oia ma ka aoao kue i ka hoopae pake aka. ma ke koho ana iloko o @a Ahaolelo. e hooholo i keia pomaikai o kakou e na kanaka Hawaii, i haawiia no ka poe malihini. aohe inoa o @a kanaka liki pau paka nei maluna ae. Aia la i hea? Ua hohe wale paha i kai o kapua. Ike aku makou, i ka wa no e hoopaapaa hope loa ana i ua bila la, aka, ua komo aku nae na kukuua o ka la, i ka ili kai, o ko ia la hopu mo la no ia i ko ia la papale me ka piha i na makaikai e aa ahu ana na maka, a puka ana i waho nalowale. Ua "imi aku la paha ia Papalauahi." Eia ka ninau, kau aku kona lima i hea no keia bila? Wahi ana e imi kala mai nei, i hoi no ka li-a. E ae anei kakou i keia, oiai, o ka mea nui a keia kanaka i komo ai i lunamakaainana. o ke kue i na pake, e @aalele wale iho a holo aku? I mea e maemae ai kona @oa, e noha ia iho no la e ia aohe no ihu@u iho hooholo koke ia no.

 

No kekahi mau mea pili i na pomaikai a me na bila kanawai a kona kokoolua no ka apana o Wailuku, ke waiho aku nei makou, na na makaainana no e ninau iho ia Hon. N. K. Ua minamina makou i kou kaukolo loa ana, aka, pehea la e hili ai ia makou le pale ae i kana mau pane L. H.]

 

MARE.

 

Sept 10. ma Waiawa, Ewa i@ @ e Rev P. Kekoa, o G. M. Koone, me Miss Mileta Makanui.

Sept 18, ma Kahana Oahu, mareia e E Kekoa, o @ K@oa@ me Miss Mary Kahoalii—o Namoael@a me Miss Kapel@.

Sept 24, ma Keoneula Honolulu, mareia e Rev B. W. Pa@ka, o S. Paaluhi me Miss Luisa.

Iulai 9, ma Paala, Walalua, mareia e Rev J N Paikuli, o Kaoalehu Naunauna.

Sept 29, malaila no, mareia e Mr. Pa@ku@, o J S Kealoha, no ke Kulanui o Lahainaluna, me Miss Anna Kaiaikawaha, no ke Kula Kaika@ua@ine o ka Ehukai.

 

MAKE.

 

Iulai 10, ma Kawailoa Waialua make o J Kaiaikawaha

Iulai 26, ma Paa@a Waialua make o @makoa w

Aug 13, malaila no make o An@meh@ k

Sept 22, " " Kaanaana w

Sept 2@, " " Kikeokahi k

Sept 12, ma Kawailoa Waialua make o Kekau w

Sept 22, ma Pauoa Oahu make o Keamalu w

Sept 6, ma Waluku, make o Kahalelaau w

" 7, malaila no make o Maa@ w, me Wahinenuku k

" 10, " " @i@ina Moeeau w

" 13, " " M@ w

" 14, " " Ka@le k

" 15, " " L Kaauwana w

" 19, " " A Mail@u k

" 20, " " Limaaimoku w

Mei 1, ma Ulupalakua make o Kaheaku-opio k

Mei @, malaila no make o Aa-opio k

" 23, " " Makekeuanu oo Maikoniaia

Iula 4, " " Kumai k

Iulai 6, " " Kuaana Nahekau k

 

OLELO HOOLAHA.

 

 

E@ A i ka Pa Aupuni o Pa@a Ap@ o Honolulu, na lio helehewa i lawela mai. Eha lio e kuai kudalaia ana i ka Poaloa, la 18 o Oct, i ka hora 12 o ke awakea—Lio kane ahinahina aole hao—lao wahine eleele wiwi hao K) 7 me el@ hao auo akau—Lio kane hulupala wiwi hao akau O me ke kaha mawaena H @ hemaL@o wahine eleele wiwi @ M ano @ a@au. hao kikalakee hema—Na Lio hou—Lio k ul@ul@ hao me @ eki daimana la me na kaha ma na a@ akau—Li@ kane @l@ula hao K me ka eki haka mahope akau—Lio k k@h@ ha@ @ a@ e hema.

    (463 @)                                                                P. KAAIA@' A. Lun@ P@ A@p@

 

HE KUDALA FEA!

KE MALAMAI ANA MA KE

AHIAHI POAONO Oct. 22,

MA KA HORA EHIKU,

MA KA HALE HOOIKAIKAKINO MA

Alanui Nuuanu,

No ka Pomaikai o ka

Waihona Malama Ola

O NA GEREMANIA.

 

 

O na mea e k@ai ku@a a@a @a @ na @ i hanaia a i kokuaia mai e na Wa@ine Geremania kama@ no lakoa @a Lole i hoohanohanoia ka h@mah@m@ ana a me na hana me ke ku@ kele. @a me@ ma@kala pela aku.

 

O na wahine nana i h@wi kok@a mai @ keia mau me@ malo@a ka kono ak@ nei i na kamaina o Ho@ol@l@ e makemake ana e kukua ia lakou, ma @ia hana a@o@a, e @ aka @a @akou ma ke k@mo k@ ana mai.

 

            UKU KOMO                                                                                                 @0 keneia.

E LOAA @o @a p@ @. ma na HALE KUAI o K@k@

  Hope mana a me K@k@ Hili@arani,

     A ma ka ka@ kuai @ CRINBAUM & Co.

           I ke Ahial@ m@ @a @.

              463 @

 

OLELO HOOLAHA.

KEPAPA AKU NEI AU I NA ANO KANAKA A PAU, mai ka @ookip@ a mai ka @ ana mai i @ wahine mare, ola @ MARIA BENNETT @ ko'@ ka@ palpala ole, no ka @, @ @aalele mai oia i k@'a wa@i @ a me ka'u a@, a @a heie ak@ ma@o@ o k@ makemake. Ke aka @ au i ka malama ana @, aka, @ @ a@ @ aka i k@a ma@ @la @.                               C.C. BENNETT.

H@ol@l@, Oct 3, 187@.                                                                                                      @

 

Wm. Weight.

UILAMA.

Amara, a Hana Kapuai Lio.

ALANUI ALII ma@ka o ka HALEWAI,

Honolulu. @a maka@ka@ oi@ @ ka Hana Kap@ai Lio.

(@. J@)

 

 

PULUPULU.

NO KA HO@M@ ANA O KE K@MUK@ AI O NA P@L@P@L@ ma @uropa, no ke ka@a ani, a @ a@a @ @ ma @ea hope ak@ @oNO(6) @ia @ ka pae@ @ @a Pulupulu @ @ Helu 1.

Sept 24. 187@                                    (150 @)                                               @. M. WI@.

 

 

 

Na Mea Hoohiehie o na Wahine.

MA NA MOKU I KU

HOPE MAI NEI. @A LOAA

MA@KA M@ NONA KA INOA MALALO

@h@k@ @im@ i na wahine—Na Pua L@, Hulu, m@ l@ @ @ @. @ @ @ @ Ka@ka@ huim@koa a H@ K@nik@ @ @ mau K@ @ P@kane. a@, M@ na @a ma@ @ @ Th@, W@ K@ P@, L@ole. na mea @n@ a peia aku @ @ @. K@ ia @ @ @ m@puno ma ka Hale@.

                                                                                                            Mr@. McDOUGALL,

Helu @, A@ Pao@, Honolulu                                                                                        @

 

 

KUAINA! KUAINA!! KUAINA!!!

    KUAINA LAWAIA,

      KUAINA LA@ ALA I HIL@A.

K@                                                                                                                 DI@INGHAM & Co.

@                                                                                                                       Na Hope @

 

 

OLELO HOOLAHA.

@ @ O KAIWI-OPIO @ @ @ nei au i ka aina @ Kap@ k. A@ @ @ @ @ waiwai paa a @ @. O @ @ @ a @, @ @ @ @ @ @ @Kapu, @ @ @ @ @ @ M@ KAI@P@ KA@AI.

            Ka@. Wa@ @ @                                                              @

 

 

KAUKA A. C. BUFAMA.

WAHI NOHO @ HALE HANA. MALALO @ HALE W@ONA. ma A@ H@, @ m@ hale @e m@ k@ @ @anu@ Nuuanu

Ke malama ma@ @ @ K@ ma @ Hale Kauka i oa m@ L@u a me @ @ L@p@, na Wai hia, K@ @ La@ P@ La@, Kihi. na mea ala komo @e. H@luki@i. Wai@ @ @ aku. @ peia aku, no ke kumu@: @ @ me ke k@.                                                           @

 

 

OLELO HOOLAHA.

@A HOOKOHU AKU A@ J. D. HALAI

@ KAH@. @ @ @ @ @ @ @ m@ @ a p@ @ Pap@, L@ a me na Liko Kululu Ha@: @ @ @ nei ka p@ a pau i a@e, e hookaa k@ mai. @ @ @ K@wai.

KIMO PELEK@NE DOWSETT & CO.

Honolulu, Aug 17, 1870                                                                 @

 

 

OLELO HOOLAHA.

OWA@ O KA MEA @A KA INOI MA@ mei ke @ aku @ @ kanaka a pau, na ha@ @ @ pik@ a m@ na @ @ @ @ mai ma ko'u

HALE HUMUHUMU KAMAA, HELU 70,

ALA@ NUUANU, HONOLULU

K@ @ai@ @ i ka @ Kam@ kahik@ a na'u @ e ha@a @ @ i na @ @ @ maikai k@ me ka uku @ @ @ lana a@a, a ai@, e huiho@ k@ @ ole ma@ @ i. K@ @kahi@ ina ouk@ e lawe mai i na k@ kahi@ e hana h@ @ @ @ k@ke wa: @ @ @ @ malama e@. @ e kuai @ @ @ mea e @ @ @ @ @ei@ h@au @ @ kou, e @ mai@ @ i @a

            N@ @ou ma@.

                NA KA@ KEE@.

                     NA PALA KEEHI.

                     @ KEEHI NOHO mai@ai loa.

@ @ @ @ @ haahaa @ia. a @a oukou iho @o@ @ @el@ mai, ha@ie l@@ @ @ o ka'u kumukuai i manoa a@. Mai po@. e hele mai @ nei. E loaa no au ia ouiou ma ke Aiaau: Na@a@, ma la Helu 70

A@i@ (P@)

Honolulu, Sept 1, 18@                                                                @

 

 

KUAI EMI! KUAI HOLO!

Ma ka hale o UILAMA.

Hale Kuni Aia @o o Uilama (Rya@.)

@                                                                                            Make @ Nuuanu a me Ka@ka

 

 

EMI LOA KE KU IKE!

Emi loa me ke Dala

NA

MEA HAO

MA KA

HALE KUAI HAO O NUKA,

@A LILO IHO NE@A

Mr. BILA KONAWELA

@a mea hao a pau o hia@a Hale, a e i@a @ aoe @ia @a

 

KUMU KUAI HAAHAA LOA.

Nolaila. o na kanaka a pau ma: Haw@ a N@hau, @ makemake ana i

            Na Laka, na Kui, na Lu,

                Na Kuaina A@, lawa a,

                        Na Lak@ Ka@ana,

                              Na mea h@nani Noho ho a Kau@awaha.

                                         Na ia@o mahia@ pa m@a @au.

A ME NA ANO HAO E AK A PAU MA KEIA OIHANA.

 

He pono i na kanaka a pau ke komo e mai maloho o @a hale k@, ma@a o @ @hi aui aku i na Hale e @.

 

E HOOMANAO

AIA MA KA HALE KUAI O NUKA,

MALALO O KA HALE MU.

Honolulu, Iulai 2, 1870.                                                                                             11@ @

 

 

HALE KUAI BUKE

O

HENERE M. WINI.

Aia @a Honolulu Hale, oia ka Hale L@a, ai@ malaila he wahi e kuai aku ai i @a buke @aole he nui wale

 

O KELA ANO KEIA ANO.

BUKE Kula haole,

  KUHIKUHI o ke kanaka Hawaii,

    NA OLELO kike. (Phrase Book)

      BUKE PA, KU, Li. (Carmina)

A ME NA BUKEKULA E AEHE NUI WALE.

 

Malaila no na Buke no ke Kakau Waiwai no kel@ oi

hana keia oiha@a, mai ka mea nui a ka mea liilii.

 

AIA NO HOI

NA KANANA let@ @laia a @la ole ia,

  PENI hao maikai loa,

    INIKA, Ipu-inika,

       PENIKALA ULIULI, eleele a ulaula,

          KUMU Peni,

            WEPA ulaula a eleele,

WAHI palapala ulaula, keokeo @ eleele (mea kakau)

     PAPA POHAKU a me ka penikala pohaku,

          INIKA ELEEEE, ulaula a uliuli.

Me kekahi mau mea e ae no @e @i no na Kula a me

  na Oihana Kakau. A he makepono no ke kuai

    ana malail@ no keia mao mea. E hiki no i

       na kanaka maoli mai Hawaii @ Niihau

             ke hele malaila e kuai ai.

                      @

 

 

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma @ @, i @ @ e na makamaia Pa wa@ a pau

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

        PALAOA maikai loa.

             KAMAN@ @ keawolewa mai

BIPI @ahi no Kaleponi mai,

     KOPA keokeo—KOPA ulaula.

          AILA Honua! AILA Kohola,

                KOPE—PAAKAI,

                     AI no na Lio me na M@

Na mea ono he nui wale o k@la ano keia ano.

    PIA NO HAWAII MAI.

          PIA AI—

  A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

 @ka la @, @ na makamaka @ hele mai @o me ka@i @ @ ike maka no @ukua i keia ma@ mea i @ ne la ma@.

                                                                                                            Me ka ma@

                                                                                                                 @. @ATALE@A

@--J@