Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 42, 15 October 1870 — Page 4

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Alohilani Libre-palacio
This work is dedicated to:  Pauahi & my beloved family

      Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

Ka Nupepa Koukoa.

 

Make emboli o Kahali.

 

E ka Nopeia Kookoa E; Aloha oe: --

            Ua banauia o kaholi ma pooahoe oka. Hilo, i ka maiema o Sept. 18. M. H. 1540, a ua make iho oei  oia i ke kanakolo o kona mau makahiki ma keia honua. He kanaka keia i maa mau i na maka o ka poe e noho ana mai Hilo a hiki i Kawaihae. ma ka lawe leta ana i na makahiki i aui ae nei ua haku iho kona lehuleha a pau, i wahi kanaenae kanikau n ua a Kehuli Kou keiki mai ka hale lehua a ka manu, Mai ka uka halu a ka noe o Maunakea kipu kaua Lihau i ka luna o Waiau, E au ana au o kahi e ike aku ai, Ua hala aku la oe i ka polikua a Kane, I ka opua haaheo i ka lihilihi o ka la, a he la kela a ke aloha hiki mai ai, ke paila huila nei i ka puuwai,

            Auwe! kuu keiki hoi--e.

Kuu keiki mai ka leo o ka hele o Haili Mai ka piha kanaka i Hale kalewa, Mai ka ihu o ka lio i ke one o waiolama, welo ana ka Haw Hawaii i Waialeale , he ipo lehua na ka hau kolonahe, Na ka wai lana i ka nuku o ka Manu, kuu keiki mai ka hale kaupaku ole, Mai ka moena hauna ole o kanahele, Mai ka ai lauoho loloa o kaaha, Mai ka manu hahai i ka leo o ke kanaka, E hele ai maua i ka nahele o Lehua, Kuu keiki mai ha huila wai o Kaupakuea, Oia wai leo nui i puuohea . E hea mai ana ke aloha iaæu,

            Auwe! kuu Keiki hoi--e. Piimoku.

Kanikau no kahuli. Aloha ino kuu keiki, Kuu lei mae ole, ua lilo aku, Me liawahine i ka nahele, I ke kui lehua i panaewa. kuu keiki mai ka wai o Waianuenue. Oia wai aweawe inai i ka pili, Wai makaikai a ka malihini, He ihu na ka lio o kapeepee, Kahiko i ka ua lihau, Onaona  i ka puua neleau, Ke lihau mai la i ka Wailiula, I ke kino wailua a ke koolau,

            Auwe! kuu keiki--e.

Kuu keiki mai ka la wela o Punahoa, Mai ka uka po i ke ala o ka male, E moani inai ann i ka pali o ke ao. Pulu-- pe i ka ua Kuahine o Halai, He ua huaheu la i ke oho o ke kupukupu, i kw oho laui o ka Hinalo.

            Auwe! Auwe!! kuu keiki hoi,

                                                Kauuku (W.)

Kanikau no Kahuli, Kuu keiki mai ka ua Kanilehua o Makaulele, Ke nihi ae la i ka lauae o Panaewa, E hoopio ana me na hala o Upelaloa Kuu hoa haihai olelo o ke kula, Honpaiauma o kahi mehameha, E wehe mai ana ka oe i ka pili a kaua,

            Auwe! Auwe!! kuu keiki hoi,

Hiki mai ke aloha welewelenia, Lokuloku iho i ka iwiaoao, Haale mai ana i ka lau lihilihi,

            Auwe! Auwe!! kuu keiki hoi-- e.

                                                Kaaea (E.)

Kanikau no Kahuli, Ua hala e aku oe, I ke ala hoi ole mai, Noho iho nei makou, Me ka-- u me ka mioamina, Pau kou ike ana, I ka olu o halauloa, Ka uhai a holo ana, i ke one e o pawehe, e wehe mai aba ka oe, i ka pili a ke aloha,

            Auwe! kuu keiki hoi. Mahuna (W.)

Kanikau la he aloha, Nou no hoi e kahuli, Kuu hoa alo i ke anu, i ka ua me ka makanani,  O na pali o Hilo, E ake aku ana au, O ka ike i kou kino, Ua maihi mai nei oe, I ka pili paa a ke aloa,

            Auwe! kuu Kaikaina.

Kuu kaikaina mai ka hana inea o ke aupani, Nau i hana mamua, au pu aku kaua, Kuu kaikaina mai ka pali waha-lua o wai-Mai ka wai lele o hiilawe, ka pii‘na ikiki o koaekea, a hoomaha aku i kaluahine, i ke kula inehameha o pololi-ka-manu, ka lepo ula i ka lau akolea o aiku, kaua kipuupuu o Waimea, Mai ka hauanu o Kaala, Mai ka hauanu o kanla, Mai ke kai hawanawana o kawihae.

            Auwe! kuu kaikaina. Anulau (K.)

Kanikau no kahuli, Kuukane mai ka ua nai o hilo, E hehi , mai ana i ka lau o ka hala,

Hala aku la oe me Hainakolo. Lawe ia mal e ka lohe i na pali o hilo, a lohe ou kini. na lehulehu a pau, kuu hoa pupuu anu ke kehau, haua iho nei loko a wali i ke aloha, kuu kane mai ka wai o Waiau, Oia wai wawalu i ka ili o ke hoa. Kuu lei aloha he kane ua hala, --

             Auwe! kuu kane hoi.  Kape(W.)

Kanikau la he aloha, nou no hoi e kahuli, kuu hoa aulii o ka wela nui, O ka po mahina lailai. Konal i ka @@@ kalema. O ka we@@ @ @@@ Hawaii, Haaheo i ka pua kolomona, Huai ka olu i haleolu, i ka nehe a ke kai o huia, hui aku o Makahanaloa, A he ao naulu i ka lewa,

            Auwe! kuu kaikaina hoi.

Kuu hopili aloha, I ka leo nahenahe o ke k kahuli, Hali mai ana oe e ke hoa, Ua mai hoi au i ke anu, O keia po anu mai.

A mehana aku i ko aloha, I aloha i ka ohu kaulike, Kipu mai la i na pali, a he pali nui no ke aloha, a loko e haalipo nei.

           

            Auwe! kuu kaikaina hoi --

                                                      Onohi (K.)

Kanikau la he aloha, Noa no hoi e kahuli, kuu moopuna mai ka ua phoine i ke one o Akahi hoi au a ike, i ka mea nui la he aloha, mai ke one hanana o punahoa, o ka ihu o ka lio ka‘u aloha, i ka hoolai mai i ke kaona, Aloha ia wahi a kaua e pili ai,

            Auwe! kuu moopuna hoi--e

Mai ka piina loa o puunahawela, a hoomaha aku i ka olu o ka laila,  

            Auwe! kuu moopuna hoi--e

                                                Kauhi(W.)

Kanikau nou e kahuli, kuu moopuna aloha nui, mai ka ia moe i ka lau laau, he ia hoanu ili ia no ka aina, mai ka wai pa kanaka o lehua, i ka hana hooluhi a ka haole.

            Auwe! kuu moopuni hoi--

Mai ka poahi a ka huila wai o Amauula, Mai ka pali hoike kanaka o pukea, mai ka lehua moe poli o a wehi, e hoopulu ia ana e ka waik o leleakoae,

            Auwe! kuu moopuna hoi--e

                                                Mahuku(W.)

            Punahoa, Hilo, Okaloba 4. M. H. 1870

 

Ka Oihhana Luna Alanui.

 

 

            Ua pomaikai nei ka lehulehu i keia oihana o ke aupuni, o ia no ke alaunui, o na dala he mau tausani e hookaawaleia e na kau ahaolelo o kakou, i mea hoomaemaeia, a makai loa na alanui o na wahi ino o keia pae moku. Oia wale no na dala i wallin ponoia a paa na ka puwai o ka lahui, a pela no hoi e hooko ponoia ai na olelo  kaulana ma ko kukou kumu kanawai, a me na kanawai; oia hoi keia "na pono kaulike."

            Aka hui, hookai no kina nui, a he kina inoino loa no! Oia keia. O ka waihoin ana mai o keia oihana iloko o ns lima o ka poe hana ka pulu maoli lokoino, aloha ole i ke aupuni. a me ka lahuo, owai la ke poo o keia oihana, o ke kuhina kalaina unei. Oia paha? Oia no! Kuhihewa paha ke poo o keia oihana e hana ponoia ana keia oihana e na luna a na i hoonoho mai ai -- ua hana pono no kekahi o lakou kahi e ulu mai ai keia kina, a inoino loa, ka hana ana i na alanui o na luna alanui. Oia  ke koho ana in a haole waiwai, a hapa wiawai, i mau luna alanui no makou. O Ko‘u ike maoli ka‘u e kamailio akea nei, aole o ka hai.

            Iloko o na kauna makahiki i huli aku nei i hope, ua lilo ka mana koho i ka luna alanui i na makaainana, hana ponoia na alanui me ka maemae oa, pela wau i ike ai iloko o keia apana ia S. K. nei. Ua kaulana o S. K. he kanaka maoli ia, he kanaka hana pololei, a me ka hana maemae, ua imi oia i ka hana maikai wale no, i mea hoolealea i kanaka. Oia kona mea i haulana ui.

            Mahope mai, lilo ka mana koho i ke aupuni, kohoia o P. C. he haole ia, o ka hana nui a keia haole, o ka lalama i kauhale e hooliaunia ai, i ka hai milimili a me ka hai mau opuu pua rose  e haukae ai, a lilo kekahi poe i ka pilikia iaia, a make, i ka loaa ana o na mai ino mai iaia aku. Holoholo wale kela i-o i anei, haalele i kana oihana ia hai a hannia me ka rula ole. I kekahi manawa, hula kela i ka mauna i ke ki manu. O i ke aha la, a pela wale aku a make uku ia. Hanee ka i ala wahi eke, mi@@ino, a o paha kuhi waihona o ka oihana alanui o ke aupuni.                  

            I keia mau makahiki koke iho nei, no hikiauhi mai ka luua alanui o makou, he haole no; noho no kela i hanamauea, hoonoho mai he mau luna malalo iho no na o nawaliwali luna o palupalu hele mai no nae ua luna la i kekahi wa hooponopono iki a pea aku no hoi ana i ko i‘la wahi noho paa i Hikuuhi. A ma ke kau wahi o keia apanu, hoonoho hou mai ana he mau hope luna hou nona, o kapulupulu laua o kaeloe‘e. A i ka hana ana a keia poe hope luna alanui ma ka‘u nana iho i na alanui kahi a lakou i hoonohoia ai, ua like ka hana ana me ka kanialii o na iniko na oi a me kela laau keia laau e ulu ana iwaena o ke alanui, ua o kiia ae maluna a koe iho he mau inihia 45 ke koena o na laau maluna ae o ka honua.

            Aka, aole au i manao no ua poe hope luna la ka hewa, oia hana kapulu ana, no ka poe nana ia oihana i hoonoho mai. ua lilo nae keia hana ana i mea hoopoho wale i na loaa a pau o ka oihana alanui, no ka apiki maoli o na luna i hookohu ponoia e ua kuhina la i mau luna alanui. Pela i mau ai ka pupuka a me ka inoino o na alanui ma keia, apana o S. K. nei. ke i ia mai nei paha, aole no ka hoi e kala i ikeia ai na hana pono ole a ia poe luna la, no ke aha no ia hoi i hoopii ole ia ai. Ia wai la e hoopii aku ai? I ka ahaolelo anei? Ia wai la. Eia ka mea hai aku, a hoopii aku anei, ko mai ka lakou la poe i make make nui loa ai.

            I keia la, ua ike au i ko makou luna alanui hou ma ka palapala hoolaha, ha haole no, aka, aliu au e apono, a e ahewa paha i ka ia nei a ikemaka alaila pau kuhihewa i ka lima loa mau hana. I kuu mananio ana, ua oi ka pono o ke kanaka maoli ke lilo oia i luna alanui mamua o ka haole i na oihana e ae o ke aupuni ua pololei na haole aka i keia oihana aole au i manao ua hana pono ka hapa hui o lakou, koe wale no kekahi poe uoku nana ka hana pono ana.

            I kuu hele ana i hilo i ka M. H. 1860 o W. Lee ko laila L. A. ia wa, o ke alanui e moe la mai ka lua o pele aku a hiki i kai o hilo, nana i hana he haole ia, aole o kana mai o ka inoino, ua okina na oi. He i kapuai mai ka honua ae ke kiekie. He huakai nui kai hele ia wa owau hoi kekahi ia huakai, ia makou i ike ai pela i hanaiaai ke alanui pau loa makou i ka hoowahawaha, aohe mea mahalo iki o makou. Pehea ko maui, ko molokao, ko oahu, ko kauai mau luna alanui haule. He hana pono paha lakou.

            Aka hoi, he wahi hana pono iki no kekahi a ia poe luna haole a‘u i olelo ne nei maluna. Eia no ua hana no  i na alanui kakoukaa o lakou a maikai kahi wela laweia ai na ukana a lakou i-o a ianei he poe uuku nae no lakou ia pomaikai.

            Ke ninau iho nei au, he aha la ko ke aupuni makemake? o ka hana eawewa paha, o ka hana pololei anei? ke hai aku nei no wau o kou makemake no ia, o ka hana pololei, eia nae ka hewa, o kou hoonoho ana mai i ka poe hana pololei ole, ua hoonohoia mai mao ka poe ano pili makamaka, a hoa aloha a hoahanau  a he hoa o ka aina  hanau hookai lahui hookailil ili a hea oe e hawaii ponoi hookaanaka ae? Eia ka la , ua kupono i ka lolo, ua lawa ka linile ua hiki ka heluna he kanalima makalihi. O keia, A. D. 1820 A. D. 1870.

            I keia la. (O kal ua keia o ka la a‘u i kopeai) ke hoomaka nei ko makou luna alanui i ka hana. A ia mahea nali paha au; ke hai aku nei au ia oe, a ia mahea nahi paha au' ke hai aku nei au ia oe, aia no makahi i maikai mua. O kahi kauokaa muaia keia e lakou e na haole waiwai o makou nei; Aohe inoino o keia wahi i lohe oe he wahi holo lio kei no makou aole he wahi e pupui ai na huila o na kaa aole e pilikia na lio ke holo nui uole loa! aia kahi inoino loa o keia apanu ma ka aoao hema. A kahoopulu la hoomaka aku a hiki  i ka huina me kau ua oki no kahi i maikai aole pono ke hana hou ino, aia pau ia nani i ka nalowale, alaila pono ke hana hou.

            Ke manaoia la paha, ke ole au kuhihewa na na wahi kauna hala e hoomaikai i kela mau wahi inoino loa iloko o oa mile loihi. O ke ahon iki na malaila ka hoomaka ana e hana i na ka hana o ka poe ku i ka auhau alanui, a mahole iki mai ke kauwahi a pela aku ana. No ka mea, ua oi ka pomaikai in a e hoohanaia pa poe ku i ka auhau alanui ma kahi i ike nuiia ke ino, eaho ia mamua o ka hoopau manawa wale i kahi i maikai kahiko aka o ko kanaka makemake io nae hoi keia no ka mea aia ma ka la ka helu o ka pake!

            in a he luna alanui noonoo, ua hiki iaia e hoomaka i ka hana ma-kahi inouno a ina he 123, mile a oi ali o hanaia ilo ko o ka makahiki hookahi, ua maikai nae ua hanaia a maemae mamua o ka  hana ana mai keia pea a kela pea o ka apana, he mau mile he 20, a 30 paha ka loa, aole nae he hua maikai, o kela hana ana, eia ka mea i ikeia, "ua lulu mau i ka makani, ua ohi mau i ka puahiohio." Aole au i manao iloko o keia kamailio ana a‘o i mea hoehaeha in a puuwai o ka poe o kuleaua ma keia oihana, hui a maikai o ko kakou aupuni aka he oiaio no, ua kahaha maoli uo wau, no ka hana poho ole o kekahi o lakou. A malia paha o puoho lakou a hikilele i ke koele o ka  laau pakuikui a ka lawaia, a hiki ia lakou a hana pololei i keia oihana.

            Eia ko‘u manna hope maia mea, ua olelo aku nei au maluna ae, ua oi ka pono o ke kanaka maoli. Ke ike mu@ia e na maka lehulehu wale he kupono ia kanaka, i luna alanui. 1. he manao nui ke kanaka maoli i ka hana maikai i mahaloia mai e ka poe nana ka ihana  i mea a paa  mau ai ia ohana iaia. 2. Aole pela  na  haole he poe waiwai iki kekahi o lakou ua ake nui lakou i na e lona mai ia oihana i kekahi poe o lakou, e hookoia ma ko lakou mau pomaikai iho e like me ka‘u i olelo ai maluna ae.

            Nolaila, aole au i manao e kamailio akea i kei mea i hohia mai au he luna alanui, ke houiaio aku nei au, aole no i kupouo ia oihana ia‘u ua hala no ko‘u palena a he oihana nui no hoi ka‘u e noho nei. O kau aake nui nae e loaa a ka limao kou lahui, a he aloha i ka lanui, a me ka aupuni, A in a iwaena o na haole ia poe me ia ke ano, he mahalo nui no wau, ie lakou.

            Aia ma ka apana o puna i hawaii nei ke alanui i hanaia a poloei loa, a‘u i mahahai ma oe e hele a maikaikai, e ku oe ma ke kihi hikina hema e pili ana me Hilo, anana mai oe i ke kanaka i 2 a 3 mile ka lihi, no ka pololei loa. a me ka moihai he ekolu kapuai kona laula ma ke kou wahi; e minau oe nawai la i hana keia alanui ma ke ano mikioi loa? e hai ia mai ananei oe, "na ke kanaka maoli no." e nana oe i ka hanaaia ana o ke alanui hou ma ka apana o kau, nani maoli no! nawai hui ia i hana? kanaka maoli no!!

            E na poo aupuni e? i makemake oukou i poe kanak nana e hana like me keia i oleloia maluna, no ia kau hana alanui aku e hiki mai ana, e ninau mai ia makou na makaainana o kela wahi keia wahi, e loaa no ka poe kupuno, aole o keia kau, ua hala aenei ua pau au maanei me ke aloha no. Makaainana. Kona Hawaii Okatob 4, 1870.

 

 

KA MOOLELO

 

KAMEEKAMAHIAI,

KA NIUHU AI HUKUIIUMU

O KAHULUI I MAUI, KE PUNI

NAU OKAOKA HOI O KONA MAU

LAKOA KAHILUHILUHOLOKONAWAUI.

 

 

            A paukeia mau mea, ia wa i lohe ia aku ai ka leo. a pau ia wa i lohe ia aku ai ka leo o ka pololei kani kuamauna e kuu pau ana i ke lealea loa o kona leo. a pau ia ia wa i mao ae ai ka pouli o ka ohu a me ka noe , a i ka pau ana  ae o keia mau mea. ua ike kokeia aku la ua mea nani nei a ka manao e noho mai ana iluna o kona alanui hele lewa he manu a hookuu iho la ua manu nei i kona lele ana a ku i ka honua a lele mai la no ua kaikamahine nei ilialo a hele mai la no maluna o ke eheu a hiki wale no i ke komo ana mai iloko o ka hale, a kau ae la maluna o ka uha o kona papa a uwe leo nui mai la na makua, a  me na kupuna, a noho ike alu la lakou mai ia la po, loa no a poeleele kamumu ana o kamehaikana ke kahu hanai hou o ua eaea nei o ka nani, a komo ana iloko o ka hale a aloha mai la i na mea a pau loa o ka hale ia wa i pane aku ai o kamaakamahiai, uluhua loa paha oe i ke kali ana mai nei i ko hanai i aua ia iho nei hoi a pau ae ko makou ike ana, alaila hoi ea me oe aku no ka nu, a hiki i ka ma e loaa ai o kona hoa hoinau, a pela lakou i uhai a holo ai i ke ala ana a hiki wale ka wa a ka la i kuupau mai ai i kona nani i loa no i ka la a kau pono ae iluna o ka manawa no ia a ka ohu a me ka noe i hikikii mai ai a pouli pu iho la, o ka wa no ia o ka eheu o ka nau i kokolo mai ai a loaa oa o kelekulani a huli ae la ia a honi i ka ihu o na makua, a me na kupuna , a pau ia; pane mai la ia i kana olelo hope loa, emokumokuahua ai o loko o ka ohana i ke aloha ma ka hoopuka ana mai. ke hoi nei au la, e aloha auanei oukou ia e-a, a pau no ia mau olelo, o ka manu a ike paha hoi na manu liilii ua kau ko lakou wa no ia i kani honehonemai ai a o ka wa no hoi ia o ka ohu a me ka noe i hikikii paa mai ai a pouli pu iho la ka aina, a lohe pu ia aku la ka leo o ke kahuli kani leo lea i kanahele a me ka pololei kani kuamauna a o ka wa no hoi ia i nalu aku ai o na me kani he lehulehu a hao aku  la ka luahine o ka pali kana ukana makamae loa o kana hanai alii ui, a ke hoi la ka manu me kana ukana ke hoi pu la no me ka ohu a me ka noe a pau ae la ia mau mea hoopouli aina oa noho iho la nu hoi o kamaakamahini me keoholupalupla a hiki i ko laua hoi ana a noho i ka moku o Kauai oia ka pau ana o kona manawa i hele ai i ke kaia.

             A o kahelekulani ka kakou mea e kainuu hele ai i on ianei oua no ho ua mea e kainuu hele ai i o ianei oian no hoi ua kukahi ka noho ana  o ka aoana mai hawaii a ka moku i ka palena o lehua  ka inoa nolaila keakoolau ka hiwahiwa goi o keanuponiia mea laua i kukui hanai ma molokai kuaihelena

Aia la o kou kane pua ia i ka moana i hooipo aloha  me kaulana a ka la ua paa i ka noe ohu o na mauna ua lia ka po lia ke  ao ia ia oia o kuu hoa ipo lau makani i hoaloha i ka moe o ka po ke moe i moe iho ka hia a hikilele aw i ke aumoe apo hewa i ka lau aala o ke kiele lea ai na apa a maua me kulululua he hoa kaana ia no‘u i ke kehau o ka uka anu o Maunaloa ke nohola Oia o kuu hoa ia o Waikumalani-e KEanapoi. Oi noho aku hoi uhai a holo hoi no po anu ia manawa i kukakuka ai o kamehaikana me kana kane oia o kuaaohe a ua holo pono ia mwa a laua i kuka ai a olelo aku la ka wahine i kahi kane e aho ea e holo oe i imi hele i kane na ka kaua .

            A lohe o KAmehaikana ma ik lea iu ka laua hanai i aku ke kupna o ka pali ia kuaaohe aia no hoi ha ke kane a ka hanai a kauai o hawaii a hala aku ia hoopunipuni naolaila , uluku loa ae la ka manao o keia keiki e kii ia kahelekulani  i wahine nana a hooholo iho la lakou e hele a pae i mauo a kau i molokai a maliala mai a pae ana i kaluahole i waikiki alaila waigo na waa a hele wawae mai lka mauka a hoea ana i uka o kalihi a pii aku la a kau pono iluna e na ma la ia lalo o luluku. a i ka ike ana mai o kamehaikana i keaia hana epa a keia poe. nolaila kahea ae la na i kona poe ohn noho o ia pali ma ko lakou mau inoa penei:

            E ku e lon oe e kane a kanaloa e kaekae a maliu na ea wahi a lakou lu pane hou aku la no ua whaine akua ike ole nei.

            Aole kena o na i panaewa , o ka na nooe lehua maka aala o ka naenae , O ka ihu w ai anuhea i ka waokele, ua nohea wale i ka ua u ka awanwa aia la i ka piko maun henlani he ana poi ka hale e moe mai la ua moe alohi keanu i kehau  he alapahi jema he hoopunipuni he ylyky i ka lohe ana aku nei makahehi ka manao i kane ia i wahine au--e, U --- aole o‘u makemake moe ia ia A lohe o‘u makemake moe ia ia.

            A lohe no hoi ua kahu kei i ke mele a kana hanai huli owai la hoi kou inoa? A lohe no hoi pu no laua o ,aunaloa.i hawaii, a pela wale no laua o ka noho launa ana a pilikia loa laua i nei mea he aloha o ka hooipo uhana ana "la kuaaohe i hele aku ai mai ka hale aku i moe ua nohe i " loa ia ia he wahi e hoomoe au @@@@ i loko o na po he @@@@@@@@@@ i luna i lalo i uka i kai i o @@@@@@@ a pa oke aho a no ka nui loa @@@@@ aa iaia noiallil hoomaha @@@@@@@ kuu lahi aohe  wahi @@@@@@ ko‘u poo a noho iho la ia uwe a @@@@ uwe ana olelo hou ae la no ia pene;

            in a la paha okoua e na akua o @@@@@@ nei a muanri koke ae la in na @@@@@@ kou iau i ke kahea aku eia au  ua unauna au i ka huli  ana i ka @@@@ kanr  a ka kakou hanau @@@@@@@@ huna ko iukou i ke ao-uli a pau @@@@ ana hoomaka ae la ia e @@@@@@ lakou mau kokua e ku e lono @@@@@ kanaloa e kaekae e maliu ma @@@@@ a lakou la a lohe keia i ka leo @@@@@ mau akua oia koke no ka leao @@@@@ noho nei o ke kane a ka kakou @@@@@@ no hoi kana olelo ana i keia mau @@@@ oia no ko lakou la wa i hele kino mai ai a alakai aku la ia ia nei @@@@@@ lalo o kekahi kumunali a kahea @@@ poe kanaka nei penei e anna @@@@

oia iho la no ka wa a ke ana pali @@@@@ mai ai a alakai aku la ia ia @@@@@@ lalo o kekahi kumupali . a kahea @@@@ poe kanaka nei penei @@@@@@   oia iho la no ka wa a ke ana pali @@@@@@ ae ai ike aku la o kauaohe i ua @@@@@@ ka mauna hau anu o ka wao e @@@@@

            Aloha wale ka pua o ke hoo@@@@@ ke ohu maewa o ke hauunoa i ha i ua pepe walke i ka hau kukahiaka me he kapa kalena la i ka malie  ka puapua i ke kula o aleia ke kino maikai o ka ua apuakea lamalama no i ka pali o waikulu o kuu ipo ia o ka malanai he hou no‘u i ke kai o mololaui aia la i ke kaha o malahuii e akahi  no ka ke kuli in oe he nui okoa hoi ka leo o hea kau nei e kuu aloha--e

A pau keia mele n ua keiki nei ala @@@@ kuaaohe a na na pono loa aku la i @@@@@ nei ia wa no i hapai hou mai ai ua @@@ nei i ke mele e hinau mai ana i ka wani penei;

            E ki , e lono e kane e kanaloa e kaekae e maliu ma--e e wahi a lakou la, pane hou aku la no ua wahine akua ike ole nui  i kahea aku nei au ia okou e kii aku oukou i ke kane a ka kakou hanai a lawe mai aia la ke noho mai i loa no a pau keia mau olelo a ua wahine akua ike ole nei, i kahea aku nei au ia okou e kii aku oukou i ke kane a ka kakou hanai a lawe mai, aia la ke noho mai la i luna o kela pali makamaka ole i loa no a pau keia mau olelo a ua wahine nei, o ko lakou wa no ia i kii aku ai a kaikai mai la i ua wahinr nri, ia wa no hoi i kahea aku ai o kamehaikana i kana hanai ma ka inoa penei : E kahelekulani e! e o! wahi a ia la, hele mai hoi paha a ike olua me ko kane eia la ua hiki mai nei , pane mai ka hanai ma ke mele penei:

            I ke wale oe i na lehua o ke wekiu i ka lihilihi pua o ke kamaakahala i ku i ka pali o hiilaniwai aloha ke hoa kuana o ka po anu pumehana aku i ka umummumu o ke hea aohe ia he  hoa no ia aina ile wale oe i ka ua welau  loloa i na @@@@ he mau hoa iu no kuu lei ahihi in a no la i ka uka i nuuanu --e

a lohe no hoi  o kuaaohe i keia mele uaw mua iho la ia no ke aloha no i kana @@@@ va pau ia hai aku la ia penei;

            Ua ike au mailaila mai ne au i kii mai nei au ia i kii mai nei au ia oe e helo kau a he wahine owau no kona kahu ana hanai a nana no wau i kenna  hanai ia oe pane mai a hoi mai alaila hele pu aku o hawaii a pela @@@@ mai o malamainuu ka moo kahu nana moo neu olelo pu iho la lakou no ka nai ana o waikumailani a puka ni @@@@ moo nei olelo pu iho la lakou no ka @@@@ oahu o ka moe whaine a e mai ia @@@@ ua moo nei olelo pu iho la lakou no ka oah i ka moe 

O kuu lehua kena i malamala iki nau no i kui i ka uka o kawaikii he lei , he kahiko no ka ua paupili e pili aku ana maua i ke koekoe a alo aku maua i ka ua me ka makani he hoa launa no ke ala ke hele e pili ai maua me ka makemake oia owau hui maua lona ka hoa noho o keia pali laukanaka ka noho ana o keia uka la e -- maloko nuai ho--e

A pau ao hoi ke mele a ua pua nei o koohau o ka wa no ia i komo aku ai o ua keiki nei iloko o kahi a kahelekulani e hiolani mai la a ike mai la no hoi ua kaikamahine nei pa mai la kana kahea he mai ho-i neenee ma maane-i a-maanei mai ho-i.