Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 48, 26 November 1870 — I ka poe mahi Pulupulu ma Keoneoio, Honuaula, Maui. [ARTICLE]

I ka poe mahi Pulupulu ma Keoneoio, Honuaula, Maui.

E ka Nupepa Kuokoa ej Aloha oe:— Ua ike ae la kakou i keia uiau huaolelo ma ke poo e kau ae la; a oia ke kumu o ko'u kakau ana i keia palapala, a lana mai ko'u manao e hookomo i ka nupepa, i ike ia mai ai ka hana nna a keia poe ine ko lakou hoomanawanui i ka mahi ana i neia mea he pnlupulu, mai Wailuku aku nei ka'u hele ana ; a moe ma Ulupalakua ine na paikalo he umi-kumamalua, a no ka pau ole o ka'u inea i luwe aku ai i laila, lohe iho la au i kekahi o kai o Keoneoio, kahi e pau ai o ka'u mau pai ai ma Kaia. I ke ao nna ae oia po, o ka la 2 ia o Nevemaba, o ko'u iho aku la no m ma ke alanui e hiki ai i kahi i olelo ia ae la maluna, a hiki au ma kahi o kela puu pohaku, o Kaluaolapa kai inoa oia puu pohaku, pela mai Uamaaina. la'u nae i hiki ai i laila, ike nku la au i keia mau kihapui pulupulu ekolu e waiho like mai ana ma kahi hookahi, ku iho la au no kekahi mau minute, no ka uliuli maikai o kona lau, e hele mai ana he mau keiki a he mau kanaka makua eono me na keiki he umi-kumainalua. Ua hele au a hiki ilaila, kokoke no ke alanui ma ia kihapai, a lohe aku la i ka leo 0 na keiki e walaau ana iloko o ka pulupulu me ka ike ole ia nku o ko lakou kino, ia'u nae e ku anu ma ke alanui, e nana ana au i 1 ke ano o ka ulu ana o ka pulupulu a me ka piha pono ana, haalele iho la au i ko'u lio i ke alanui, a hele aku la au mawaena o ka pulupulu a halawai me kekahi mau keiki e ohi ana i ka hua i keokeo mai a hookomo iloko o ke eke lauhala, pela pakahi lakou a pau me na kanaka a me na keiki. Ninau au ia lakou, auhea ka mea nona keia kihapai pulupulu ? i mai la kekahi keiki, e i aku ma ka aoao maiiai me na kanaka hana, a hele aku la au e noho ana kela e hana ana me kona mau kan<tka, ike mai la keia ia'u haawi mua mai la kela ia'u i ke aloha, a aloha aku no hoiau, ninau mua mai kela h'u heaha mai nei kau ? i aku au he mau pai-kalo ka'u he mea kuai ma ka i-a. Hoole mai keia aole he i-a, ua lilo i na kanaka i ka mahi pulupulu, i na he dala lawe au. Malaila au i nanea kamailio ai me ia kanaka, o Kahu ka inoa. la'u i ike ai i ka pulupulu ua pii ae kona kiekie a oi maluna o ke kanaka, o kona hua ua nui loa. Malaila au he hapa hora, no ko'u makemake loa i ka pulupulu i ka ohi mai o na keiki a kau lai i ka la, o kekahi mau keiki e hoomaemae ana i ka opala, i ka nana aku maikai loa ka pulupulu o kela wahi, keokeo loa me ke aweawe maikai no. Ninau hou aku au iaia, nowai kela mau kihapai makai e waiho mai nei ; hai mai kela ia'u, o keia kihapai pulupulu ma uka nei he wahine ia, 0 Kainaliiwahine inakai aku, a he kane o Keliilawaia. 1 aku au, akolu oukou poe mahi pulupulu; hoole mai kela, eha makou poe mahi pulupulu ma Keoneoio nei a o Ponoopio ko makou eha, aole nae au i ike i kona kihapai. I ko'u ike ana i na kihapui o keia poe mee ka hauoli o ko'u lunu manao a ine ke kuko ana iho o ko'u naau e loaa aua ia la-! kou ka pomaikai mau aku ke hoomau aku ! iakou mamuli o keia puu dala. Ua nui no 1 na kihapai o keia poe i ko'u noonoo wale hna j a me ka nana ana aku, ua hiki aku paha ka { nui o na eka o ka mea hookahi i ka ewalu,' pela ka nana ana me ka nui o ka lilo ana i | na kanaka hana o keia aina o Honuaula nei, ' e hu ana ke gula ma keia mua aku ma Ho-' nuaula nei, ua nui loa ka poe e mahi ana i! ka pulupulu. | O ka waiwai nui no keia a keia poe e ha- i na nei, o ke Uumu nae o ka ulu ana o ka | 1 pulupulu ina Honuaula, o ka nui loa ana mai o ka ua iloko o keia mau malama. Ke ' paipai nei au i ko Honuaula poe, mai kanalua oukou no ka hoolaha ana iho nei o Wini, I ua emi ke kumukuai o ka pulupulu eono ! keneta o ka paona hookahi, ua nui no ia. Ina paha e pau ke kaua ina Europa, pii hou ' ke kuai ana o ka pulupulu e like me mamua. j | Ua nui loa ka poe e mahiai ana i ka pulu- i pulu ma Hoouaula, a ina Keawakapu ka nui, kokoke ma kahi ku moku ma Makena, aole nae au i ike pono i ko lakou mau kihapai.: | Eia ka inanao hope loa, o na kanaka o i Honuaula i hele ina kahi e, no ka maka'u i ka wi o ka aina, malaila au i keia mau la aku nei, nui loa ka ua ulu maikai na mea i kanu. E hoi e inahi i na aina kuai o oukou '' i makepono ke dala ka Jilo ana i ka aina ; aia ' ke gula ke hu 'la malalo o na aina Alotio o : oukou, e huhuki ae i na kumu ilima a me : na kumu iniko. e nakeke auanei ke gula n.alalo o ka ili honua o keia mau aina kuai o oukou e na makamaka. Ina aia ma Honolulu kahi i noho ai o ke gula a ma Wai* j luku a ma kau wahi e ae paha, eia ka pono,; e hoi e mahiai i ka aina a e hoomanawanui i ma ka han» ana, i loaa ka pomaikai a ku-! nnoono ka nohu ana. o hoolohe auanei i ka '

pihe dala a kekehi poe. Ua hwa ko'a ma* nao maanei. Me ka mahnlo i ka L. H. a me na keiki paahana. J. D. Kahoikeike. Wailuku, Maui, NoTemaba 8, 1870.