Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 51, 17 December 1870 — He hai olelo no ka la 28 o Novemaba, MA KA LUAKINI MA IMIOLA Waimea Hawaii. [ARTICLE]

He hai olelo no ka la 28 o Novemaba, MA KA LUAKINI MA IMIOLA Waimea Hawaii.

E na lion, nn mnkamaka, nn kupn n mc nn malihini, na mnkua me na keiki, a i kn lahuiknnakn holookon o kuu Ainn Mnkualiine; Aloha kakou: Un ili iho mnlunn o'u kn hann nui o kein la knnnhiio k:ii)l;m;i h«»i. " Ln Kuok.oa." 11. maluna •» i<> knhu.i ko kakou kukulu manao ann i keia In ; nolnila, ke nonoi nku nei nu i ko oukou oluolu, e hoolono ahonui mai i na hopuna olelo a me na mnmaln c pili ana i ke Kahua nui o keia lu ; a ina i hemahema, a nlakai hevva ia oukou, e knla mai iu'u, a e uknli aku i ka oiaio o ke alnkai ana a ke Kahikolu Mnna Loa, ma o kn Buibala, ke Kuhikuhi e hele polofei ai. Ke hoomanao nei pahn kekahi poe o oukou, ma kn inon o keia la *28 o Nov. He " La Kuokoa," no ke Aupuui o Hawaii nei. A he la nou e Hnwaii e olioli nui ni, no kou mnu pomaikni kuokoa me kou Inhuiknnaka. A, inalia hoi, o nln mai nn ninnu n me na hoohuoi a kekahi mnu hoa o kuu Lahui, no nn mea e pili ann i keia la. A heaha la ia ? Eia, i ka mnnnwa o ke Au o kn Moi ilihia. Ia Knlnniwninkuawaikannknole, ka ihiihi o ke kapu. O ka Lnni Kainehamelia 111 keia, ke opu malumnlu o na 'Lii, o ka hu, a me ka mnkaainann, n mo ka lopa kuaken hnnlele. Na kein Lani i kanu i ke nloha, a ulu, a hiki iloko o kou puuwai e Huwaii, n o ka nani o kona aupuni, aole ia e mae. A i kona wa e noho nna me ka luluu i kona nani nui, i ka hanohano oi kelukela a konn mau Kupunn i elieli aia kuonoono; hoea mni la na mnnao hooknha, a pakaha wale me ka liina nui hilahila ole, a hoonaueue ae la i ka Noho Alii i kau i ka pane poo o ka hanohano, oia hoi kn enemi. Ka moku Kaua nui o 11. B. M. Barysfort, o ka R*. N. o Btritania Nui a me lrelani malnlo o ka hooponopono nna a Lord George Paulet. Ua ku mai oia mn ko kakou awa ma Honolulu, i ka M. H. 1343. A ke nana aku oe ia Oahu a nie kona mau hiohiona ia mnu la, a i ko kakou kulanakauhale alii hoi; ua kau ne na ao Poluluhi a ke kaumnha, hopohopo, a weliweli ke nann aku malunno ke Aupuni, ka Moi a me Lahui, no ka hoopilikia wale mai o keia inoku i ko kakou Aupuni. E koi mai ana ua Lord George Paulet nei, ma ka inoa o ka Moiwnhine o Beritnnia nui, i ko Kamehameha 111 Aupuni, e ae, a hooko pono aku i kana mau koi ana a pau,c like hoi me ka hoopii a ke Kanikela Robert Choleton ana e pili ana no na waimaka o ua R. C. i moeuhane ole ai nona. A me ka lohe ole hoi o ka Moiwahine o Beritania nui i keia hana ino a Lord George Puulet ma Hawaii nei. Na ia inau hana ino, i waiho mai ia kakou e noho i:oko o ka pilihun, me na manno piliuiku. a nawai ole ka piliniku

hoi; ua pii ino mai ke kai o ua kamaeu Be!etane nei, a penei kana palapala i ka Moi Kameliameha 111. " FJ. B. M. Caraysf.>rd > Oaliu, Feb. 17, 1813. 5 Aloha on:—Ke hai nku nei au ia oe, nie ka niahnl<», e hoomakaukau ia ka nioku H. B. M. C.irysford malalo ou, e kaua koke aku i keia kulanakauhale, ma ka liora 4 o ka la apopo ke ae ole ia mai na mea a'u e koi aku nei maluna o keia Pae Aina, ke hiki aku i ka hora i olelo ia." Ea ke nana mai oe e ka mea e heluhelu ana, i na olelo o ka palnpala i hoike ia mnluna, kau io no ka weliweli, a i na p«lia o ka hoolei poka koke no ia i ke kulanakauhale, aohe nao ai i ka papaa kau ka lia o ia mau la. Aia a hiki aku keia palapala i ke 'Lii, a ike oia i na oleh» a pau, o noonoo nui ihola oia i ke ano o keia pilikia. Mahope o koua noonoo nui ana ; loaa iho la iaia keia mnnao. " E haawi i ke Ea o keia Aupuni." a oia wale no ka mea e pono ai, me kn manao no nae, aia kona mnu Luna ma B('ritan!a.a na laua e hooponopono. fa wa, aia no o Hnnlilio a me Rikeke nm ma Brritunia, a haawi aku ia oia i ke īiai o ke Aupum" ma ka lima o ua o Lord George Paulet, a hoolaha mai la oia ia mea i kona laliuikannka. E hoolohe mai oukou, ke hai aku nei Au, ua pilikia wnii no ko'u hoo[>ilikia wale ia mai me ke kumu ole, a ua haawi uku nei au i ke " Ea o ke Aupuniaka, e mau no ko'u noho Alii ana mnluna o oukou a me ko oukou mau pono, me ka lana no o kun manao, c hoihoi ia mai no ka " Ee o ka Aina," ke hoapono ia ka'u hiina nna. Ea, ke ike nei kakou, ua lilo kn Ea a me ka lianu o ke Aupuni, luihi n<> ia e ikaika ai, e like mc kc kanaka, a lilo ka hanu me ka nhane o ka make.no ia, a pela iio ke Aupuni, ua nele i ka ikaika ole, a pela aku. A ma ka la 25 o Feb. M. H. 18-13, hehiia ilio la kou Hanohano e Hawaii, a me kou mau Poo Kalaunu, na Kamehameha ; a ike ia aku la ka Union Jnck o ka Moiwaliine, c lawe ia ana e na elieu o ka makani. Ke nana aku ia mnu mea, aia na noonoo kaniulm, a inaewa komo oku la na mauao aloha Aiuu iloko o kou puuwai, e ka mamo a Pnpa laua o Wakea, me he lau la o ke Kaluha i aloha i ka la kikiki o ke Kau. Mahope o keia, pa-e mai la na leo mai luna loa mai o ka mauna o Sinai, e uwalo irtai ana in oe e ka haipule oiaio, e peiu ihn na kuli ou, a ninini aku i kou mau manao hoanoe, imua o ke Lii o na Lii, ke Kaiii kolu iloko o ka Lani. A puana like inai la na leo uwalo f mai Hawaii a Niihau. A elima mahina i hala hope ae, o ka wnifio oni ole ana o ke aupuni iloko o keia pilikia nui, mai kn la 25 o Febe. mai. Aka, ma ka la 31 o ka malama elua o lulai, hoohanini mai la ka lani i kona aloha nni, inaluna o ka lahuikanaka nnwaliwali, a nele i ka ikaika ole, ilaila i hooko loaia ni ka olelo a ka Buke nui weliweli. " O ka pule ikaika a ke kanako pono, e lanakila nui ia." Ua hoihoi ia mai ka Ea o kein Aupuni ma ia la, me ka poka ole, me ka pahikaua ole. Ea, pal«>ke na mea kaua, n ua enemi nei; o kann pahikaua oi lua, ua haki ea, 0 ka poka hoi, ua hoka ea, halahu mawaho o ka nila, lanakila oe maluna o ka enemi, e like ine l.)avida imua oGoria. A ma ia la no, kau hou ae la kou Hae Hawaii, a pae inai la na leo ma o a ma o, Huro! Hnro!! Ua mau ka Ea o ka aina 1 ka pono. A he h Aupuni nui ia, nou e Hawaii, i na inakaliiki i hala ae nei. A heaha la hoi ka meu i pau ae nei ka hoomanao ana, me ka hauoli ; n uhiuhi lau inamane wale ia iho no ua la ala ? He mea akakn loa ma ka nana aku, ua uhiuhi ia me ka hoonalonalo wale iho no i ua In 31 la o lulai, no ka hilahila o ke Aupuni o Beritania, no ko lakou hoopilikia wale i keia Pae Aina ma o Lonl George Pauletla, a me ke Kanikela Robert Ghaleton. e like me na olelo mamua ae nei, e huna wale ia iho no ka mai aai aole e nalo. Ma keia hana aloha ole a LorJ George Paulct ma, ua haiHe ino laua, ua hoopauia ua Kanikela R. C. nei e ka Moiwahine, pela no hoi o Lord George Paulel, ko laua hopu iho la noiai ua laau nei a Kekuaokalani ia Hoolehelehekii, ka loihi o na auwae me he puna la. Ia Lord George Paulet e hana uso ole ana ma keia Pue Aina, ia wa, lohe koke no ke Aupuni o Amenka, a holo koke mai la ke Komisino Thomas ma Honolulu, e hoopau a hooponopono i keia pilikin, a lolie aku U ka Moiwahine o Beritania nui i kana hooponopono ana, a hoapono mai la ia Tiiomas, a hoahewa aku la ia R. C. ma ; aka, ua ae no ke Aupuni o Amerika i ka noho Kuokoa ana o keia Aupuni i ka M. H. 1842. a ma «a hooponopono anaa ka Moiwahinei hoihoi ia mai ai ka

Ea oka Ainn, a iii» ae hia i )e me, nui na ka Muiwaluue. e hke rne U ake Aupuni Bcrit iiiia rkt * a , ai o Vauckaua i llaw.ni ikji. - .\oieai» e lawe i ke Aupum ; aka. c hh, atl { a i kokua no oulumi, a e noho mau aku no int* oukou." (me Kmu-ham*. lia I.) Maho|>e iho oh niau U, aulem» i |a B)l . kila loa ke Aupuui Haw.ui. uka. m k** nae ka haou a lue ka Ea s e oiuoiu ai k* inanao, enhohoiia, aiim ikaluiao-n wahi a ko olelo. Aole uo he ikaika kup»». no e hana a e lawelawe ina ntt . a e ai; aka, e noho ana maluin <> ke weu me na inaka haahaa, e U!t tka an* o ka heahea ia mni-e, mnioko o ka tv%U» « kipa hewa auanei ke alolui i ka tho, Ia manawa, aia na Aupnni nu« me m Luna hoi, e h«>lo ana i F«>racii t nm B«et> tania a uie Amenka n<» ka nni an* i ewai e ola ai, i hiau no ka meu e n«»im niwuh. wali, aka, na ae mua o Amenka i k« M. H. i olelo mua ia ae nei, e eoho kuolt«« aole noe i ht>l«> |M>no me na Aupnm e ar. a i keia hui ;ma o na An[>uin hmi. Amenka, Beritani-i a me Pmni. a kokua pum inaī e ke Aupuui o E m». ho Kuokoa ke Aiipum H*watt." a iun»**.lo lakou ia mea, a o ka laau ia e »U si ktia in-ii nui . M i keia waiho nawaliwah au*, aa h«la na in ilama 3 me na lu o kou (**&.> pihkia una. (kc Aupuiii) u»e ka iw*iUwali no, ke kouekonm i<e l,i tifte Uut e iike me ke kanaka an .>t vn. A ma ka la *28 «• \ v M. H. 1>44, ina ia la, ninini la «« i• Wa imlua» oka mea nnwaliwnli. > :»!.»:.«■ U 014 ka Lanakila Kuok • am*iuU «c 1 Lnnakila Kuokoi» :ti il iwau •» Ken »e. Maui o Kaiuii, O.iiiu «t Kakuhihtf*4. K*uai o Manokaluni|x> a me ke Atif*>tti b<>lookoa, Aupuni Kuokoa oe, ui»ii«», nu kuokoa, a o ka ilae kuokiu, a u;i lue lon īq la me ko kakou i huiia uin km ina he la nou e Mawaii ehur>! hum'' a e olioli nui ni r oiai ka lanakila kuokoa au:» o ke Aupuni a me ka lahu» ou e Uawan. Aole pela i:a P.ie aiua o Muuiuwu. H.»rabora, lnia Komohana, Nuhoiam. ain no lakou inalalo oka Hne ona Aupuni nui, i keia wa : aka, o oe, aia iua ka '• Laimkiia Kuokoa mau/ T . H ala mai ka mnaua kekahimau hoa lahui o'u, no ka noho h<»npilt(ne*i ole. Ea, o ka hiki muu ana mai o ka ulelo ake Akua i keia Pae Aiaa, a i kew lahui hoi, a hoomalamalama la kakou. a*a ke ao ana o kana poe Kauwa. Kev. L. Laiana ina, Uinainu ma, Kakma u«a, a pela aku, na lakou i kanu, a hookawowo, a kipulu a elieli, 9 ulu ne la he Uuu au«, he ohaha a he aa ka no lese, o kona «e--lelau, ua hiki &ku ia iluna UIo !<>a o ka wekiu o ke kolu o na lam, o lok» loa aku. a 0 kona mole hoi, aia tI <Io U»a, tbl<» hlo loa i ka papuku oka Houua, a o kona mau lala, uhi ae la ina pata oka laio. uole e pau kona nani. | K» ike akaka nei kaknu ike am» mn ! o keia la, mailoko tttai oka Mii hewa, hao wale pakaha wale, me ka maa*o pa> ha aohe ki nui e paa ina ai keia aupun» a ! mai loko mai o ka pihkia i loea'i ki kakma ! ka <( Lanakila Kuokoa im." | Aoke ki e paa mao k»a *i ke aopeni 1 kuokoa ana, oia ka Ihiihi ka b|nio na lani; a malalo o kona maln n« j koo, na kokua, na kauUhao e matt U» i ai | kou noho aupuni an». Nolaila, e kuu mau hoa lahui. na iloko oka Haku, e hainaoia aku «»t »- u » ii ka paepne ipuka Uni, a e ho:kc «1 ''10 !he poe kauwa na ke Akua. a e kalnkah» i aku i ua makua nui la e haawi nrr«i t ko> na lokomainai lua ole, maluna oko ka- ! kou Kalaunu, a me ko«»a Uhui, e naa ke | kuokoa ana, a e mau oa pomaikai kuo- | koa a e mau ke ola o ka lahui. ! A e hooloihi ia keola oke Alii K-iww-hameha V, a e haawi mai 1 hua itan». K ol.i ka Moi i ke Akua. S. H. Waimea; Hawaii, Dek. I»