Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 1, 7 January 1871 — Na Perusia ma Vasaile. [ARTICLE]

Na Perusia ma Vasaile.

[He palapala keia na kekahi Keiki Amerika nona na makahiki h: 16, i hoouna aku i kana makuakane i Amenka Huipuia mai Vasaūe Farani mai .] Vasailb, Farani. Ano no ko Lui (he kauwa) komo ana mai a hai mai ana ei-ae na poe kaua lio (Hulana) 0 Perusia ma Mairie. O ko makou holo kiki aku la no ia a pau i waho; a ma ko'u wahi i holo aku ai kekahi mau alii koa Farani o ka puali pale Lahui e «ahea ana i na mea kaua, e kani ana na pahu, e pioo ana na kanaka, e holo ana hoi kekahi poe, a e kamailio pukiki ana hoi kekahi poe. Awiwi aku la au, a ike koke aku la no hoi i kehahi poe puulu kanaka nui ma ke alo iho o ka Maine. Ekolu mau poe kaua lio Hulana i ike ia aku e mahaoi e mai ana, ua huhewa mai inkou mai ko lakou huakai mai a komo hewa i Vasuile oiai e walea ana i ka makai* kai. Ua a-a maoli no lakou i ka holo ana mai a hiki i ka puka pa me ke kauoha mai i ke kiai puka e wehe i ka puka no lakou, a i ko lakou komo ana mai me ka hoolele ana i na lio o lakou, ua ahai pu mai lakou i ka weliweli eehia i na mea a pau. Mahope iho o ko lakou makaikai ana e like me ko lakou makemake, i nui mai la, he make--1 make lakou e alakaiia aku a biki i Mairie. | A ia lakou i hiki nui aku ai i ka Mairie, ninau aku lakou i ka Meia (Mnyor) ma ke ano hea la e haawi pio ia aku ai o Vasai!e. Hai mai la ka Meia, " Aole ona makemake e hana i kekahi mea me lakou." E hele mai oe i ka puka pa, no ka mea, aia mawaho o ka puka pa he elima haneri o nmkou poe kaua lio. Ae aku la ka Meia, alaila, holo aku la ua poe kaua lio nei. Ma keia manawa, he nui ka poe kanaka i akoakoa mai la, a me na poe kon pu hoi o ka puali pale Lahui; o ka lakou makemake a me ko lakou manao, e kipuia aku ua poe Hulana lā, a e kaohi hoi ia lakou ma ka hoopaa ana. Aka, ua hala aka Ia lakou me, ka laelae,-a he-manawa pokole mahope iho, kauae la ka Meia a me kekahi, poe iho iloko o kekahi kaa nui, a hele aku la (i ukali ia e kekahi poe koa) e halawai me na poe kaua lio Perusia, a hoi koke mai ana no. Ma kahi a ua poe Hulana maalea nei i olelo ti;ai ai he elima haneri ka nui o ka poe kaua lio maiaila, nole i ikeia hookahi o lakou ma ia wahi. Ua komo mai keia poe iloko o Vasaile, ua ike i ka Meii, i na kanaka, a ine ka uuku o na wahi koa malaila, a me ka n'ui kupono o na wahi koa e hele mai ai e hoopio a me na mea e ae hoi a pau a ka enemi i

maksmake ai e ike, a hoi aku rae keakea ole ia. Ua nui ioa iho la ka huhu o kela a me keia, a e hoohiki ino ana hoi na kanaka i ka wa i hiki koke mai ai o kekahi koa me ka holo nui loa maiuna o ka lio, he mea a'u i ike oie ai mamua i kona like. Ua uhiia oia i ka lepo a paa,—holo kiki aku no ia a hiki i Mairie; weheia mai la na puka pa nona, a komo aku ia oia iloko, me ka haalele iho i ka puulu kanaka mawaho iloko o ka haohao a me ke ake nui e lohe i kona kumu i hiki mai ai. iloko ona minute elua ma ia hope iho, puka hou mai la ia a holo mama aku la. He mau mea ano pahaohao loa keia i ikeia. lloko o na minute iho he umi, hoi hou mai la ia mailoko mai o ka ululaau, me kekahi inau kanaka e iho elua, a me ke puhi ole. Ua manao na niea a pau, he poe Perusia lakou, aka,o ua poe nei, he poe « Kiu" i hoounaia mai Parisa mai e hoomakakiu, a hoike aku ike ano oka enemi. Ua hai mai lakou aia he kaua hokahaka ke hakaka la. Elua mea o ko lakou i ku i ka pu, a i kii mai iakou i Kauka no kekahi mea o lakou i eha, a holo wikiwiki hou aku i Parisa mamua ae o ka paa ana mai o ke ala i ka enemi. He ano pupuahulu maoli keia me ka hoohauli monao, a noho hou iho la no kekahi manawa loihi me ka lohe ole mai i kekahi mea hou. Poakahi. I ko'u hele ana mai eai i keia kakahiaka, ike aku la makou i ke ano haunaele nui. Ua lohe ia aku la ka nakolo ana mai a na pukuniahi, a lohe paka ia aku la no hoi ke ana mai o na mitaraileia.

He nui na mea e hele ana maloko a mawaho o keia hale Hotele. Ua piha na alanui i kela a me keia ano kaa, a me na kaa hale, na kanaka hoi i kapiliia me na kea ulaula maluna o lakou, na poe Kauka, a me na poe kokua Ika poe eha ma ke kaua. E awiwi hele ana lakou, maopopo iho la ia makou e hele ana lakou i ke Kahua Kaua. Nui wale na kanaka i ake e hele e kokua, he poe Kahunapule kekahi, a ine na " Kaikuahine o ke aloha, " e hoomakaukau ana i na moe kaikāi no ka poe eha. Owau kekahi i holokiki aku a hoopiha iho la i ke tini piula i wai no ka poe eha. Mahope iho, ika makaukāu ana 0 na mea a pau, o ka hele aku la no in o ka huakai. Hele aku la au a me Mere i ke keena hana, kahi e hana ia ana, a e hoolakoia ana hoi ona mea a pau. Ua hoouna mai na Perusia i ke kauoha e hoouna koke aku i ke kahua kaua i na mea a pau e hoolakoia ai no na poe pilikia. INolaila, noho iho la o Mere e humuhumu, a haehae pepa iho la au 1 mea pela, a okioki iho la au i Kea ulaula no na hora ekolu, alr\ila, hoi aku la au e ai i ko'u aina kakahiaka. Mahope īho o ka aina kakahiaka, hele aku la au a me Lui i ka hale o na koa eha e waiho ai, ike aku la au elua mau Hulana eha i hookomoia aku iloko oua wahi ia. He nui ioa na kanaka mawaho mai o ka Mairie, a ku iki iho la maua malaila. Ma ia manawa koke iho no, aia he hauwalaau ana, a he hi-o ana hoi o na kanaka, a holo mai ia ewalu mau koa kaua Perusia maluna o na lio rae hookahi alii koa.

He ehuehu ko lakou lauoho, a puipui paakiki oa kino, aka, he liilii nae, ua oki loa i ka lepo, ua lepo no hoi a nahaehae ko lakou mau lole. He mau lio maikai ko lakou, aka, ua iuhi nae ika nana aku. He papaīe kaua Perusia ma ko lakou poo, me ka pahi kaua ma kekahi aoao, a ma kekahi aoao hoi, he pu-panapana nunui elua kapuai ka loihi; he mau pu kau-poohiwi pōkopoko no hoi ma ko lakou mau lima i makaukau mau no ke kueia aku. Ua haalele iho ka nui ona poe koa Farani a pau, a he mau koa kakaikahi waie iho no koe, nolaila, aohe mea kue aku ia lakou. Kali iki no lakou no kekahi minute, alaila, kepa ae la ilfco lakou mau lio, a holo nui hou aku la. Ika nana .aku ina kanaka, ua hoholaia ke ano kaumaha maluna o lakou a pau. Nui waie wahine e uwe aoa, a i ka nana aku i ka nui o na kane me he mea la no e uwe iho ana.

Alaila, hele hou aku la maua, a nana aku la i ka loa o ke alanui, mawaena aku o kekahi pio i kahi mamao, a he uakee aku ke alanni ma o o īa wahi, aole e hiki ia inaua ke ike hou aku. Aole i emo, ike aku la maua i kekahi ka-oo kaua e hele n»ai ana mawaena mai o ka pia,a mahope mai o ia poe, he poe hou aku no, a Aole maua i tfoomfiopopo iho la i ka tnea e hana ai, e hoio paha, a i ole xcC e ku iho, aka, ku iho la maua, a hiki mai iakou. He kanalima mau Uulana mamua, alaila, he poe kaua lio mai me ka aahu uliuii; nui manli lakou ; a o ka laiani akolii mai, he poe ario lealea loa, me

na poo kaoaka ame na kea iwi kala maiuna oko lakou mau pnpale; alaila, he mau baneri roai o na poe kaua lio me na pukuikele, a me na pahikaua,alaiia, hele mai la he mau mahele koa hele wawae ekolu, me ka | maki iike nr,a. No kela a me keia alima j haneri poe koa he hookahi laina hookahi pahu, a me na ohe e hoolft»ni ana me ka lealea. Ua hiki koke no ia oe ke hoomaopopo iho i ke ano haalulu o ka honua, me ka pahupahu ana ona kapuai wawae. Ke akena aenei | nae au aoie i kanamai o ka nani. i Ika nana aku i keia poe kanaka a pau, lepo, a maluhiluhi no hoi, aka, he momona, ame ke aoo lealea, a akaaka no hoi. 1 ko maua nana pono ana aku i ke alanui e like me ka hiki ia maua ke ike aku, ua ike aku no maua i ka like o ka hio ana o na pu, na papale kaua, na kui ma ka aoao hookahi, ua hele no hoi a alohilohi ika la. Ika nana aku i ke ano o na alii koa a pau, he ano keonimana maoli no ko lakou, me na umiumi loloa, me na papalina momooa ano lealea. Aole he mau poe kanaka i knmailio, aole hoi i mele, pela no h»i ka poe Farani. A pau keia poe i ka hala ae, aia hoi hiki mai iama poe puhi-ohe keleawe he kanaono, e hookani ana i na leo nani iealea, a mahope iho he mau mahele kaua lio iho, o kekahi mahope o kekahi. (aole lakou lawe nui loa i na mea e l lke me P oe kana ,io rani) ni|j£ka hele ana a me ka hoohanohano anaiina lio, he nui na lio nani. He nui na koa e puhi ana i na ipuhaka Geremania nunui. O keia no ka puali kaua o ke Keiki Aln ka Hooilina Moi; o keia poe nae a pau i hele mai aole i hiki aku i ka hapakoiu oka puali okoa. Hele ioa aku no lakou a hiki i ka Vasaile, o ko lakou wahi e ku ai 0 ka hana hou ana ma na wahi o na alanui 1 hanainoia ena kamaaina. Mahope iho o keia poe, aia ka poe puali pukaa, me na kaa ukana, na kaa ai a me na lako o na koa. Hiki hou mai la na poe koa hele wawae, na poe puhi-ohe, me na waapa lahilahi he kanalima maluna o na kaa, a he poe kaua lio hou mai no, alaila me na poe koa he mau haneri maluna o na kaa o lakou i aihue ai

mai na poe kamaaina Farani mai, a o na poe e hele huikau mai ana, me na kaa i piha i na poe eha (o lakou ka poe i laweia mai i ko makou hale, ame ka hale alii.) Ika hapa« ha o ka hora ekahi ko lakou hoomaka ana mai i ka hele, a ma ka hapalua o ka hora eha ko lakou maalo ana ae mawaho iho o ko makou hale, a he nui aku no hoi ka poe a'u i ike aku ai e hele ana ma kekahi alanui e aku a hiki ika hora ehiku oka po. Ua ike aku no hoi au ma ke aianui a pau i na kanaka e olelo ana me ke kaniuhu '• O " me ke ano kaumaha, a e uwe ana hoi na wahine. Ua ike pu aku no hoi au elua mau koa Farani e hoopuniia ana e na poe Perusia liilii. O kekahi koa, noloko ia o ka laina, e uwe ana me he kamalii la, ua pau kona mau lima a i elua i ka muumuu ; he ano manaonao maoli no. O kekahi, he koa kaua lio nunui, e ku ana me ke kilakila iwaena o ia puulu, 0 kona poo kanokano iloko o ke ea, a e ho-o ana kona mau lima iloko o na pakeke, a lena iho la me ke ano hookae maluna o na Perusia puipui liilii lepolepo, a me he mea la i lanakiia io no paha no ka nui o ka poe i kue naai. Kai heie aku no ia me ka holoholo ana i o ianei, a aole e hiki ia'u ke hooki iho 1 ka noonoo ana i kona like pu me ke kii o Jones i laweia ai. (Aole i pau.)