Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 2, 14 January 1871 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

Oahu. Ma na ln mua o keia makahiki, ua hoololiloli ae ka pili ana o kekahi mau hui kulepa o keia kulanakauhale. | O" 1 kekahi la o keia pule, ua ku mai kekahi moku kalepa mai Kaleponi mai me ka papa np keia kulannkauhale. He 18 ka nui o kona mau la o ka holo ana mai. I He moku lole kekahi e kaliia aku nei oke ku mai ma Henolulu nei mai Enelaui mai. He 133 oa la ka loihi oka holo ana mai. Ka hebedoiMa haipule.—Ua pau iho nei ka malamaia ana o ka hebedoma hnipule ma Honolulu nei mawaena o n;i ekalesia kanaka elua o keia kuianakauhale, a o ka hua koeapuka mai. Ka " koe.—Ke kaliia aku nei ke Kiiauea oka hoi mui. Ua heluin kona mau la e kaawale aku ai a hoi hou mai. Ina aole oin i halawai me na keakea o ka moana, e ku koke mai ana oia ano. Wahi a kekahi i keknhi, " O ka waiwai o ke kanaka, he mea ia e hoike mai ana i kona ilihune mahope." Panemaihoi kekahi, •• O k.» lako o ke kanaka, o kona ilihune m." Auhea kau eka mea heluhelu e hoahewa ai a e hoapono ai ? Ka hakani huihui. —I k.\ Poaono aku nei 1 hala a me ka la S»bati inai, ua lawe mai la ka makani Waikoloa i ka huihui o ke kukulu akuu, a ma na la inun o keia pule, ua oki pu iho la, tne ka hauwi mai i ke kunu i kekahi poe. / INo hou. —A hiki loa mai i keia manawa, aohe moku lawe leta niai Kaleponi i ku hou mai. Ke upu in aku nei ka D. C. Murray e ku mai ana i keia mau 1«, a ina o kona ku nini, akaka na mea hou loa o ke Kahua Kaua. Ka wa omamalu. —Ke k«u mai nei no na ouli ua o Honolulu nei, a me he mea la, aole no paha e liuliu ka mnnawa, a hookulukulu hou mui ka le\Vfi lani, e hoomau i ka i lepn panoa. | O 2 * Ika hooinaka hou ana iho nei oke kula kuokoa o Kawaiahno. ua lohe mai makou, ua pii ka nui o na haumana i ka mahuahua. Oia ka hopena oka hoike kula i hula iho nei, mnlalo o ke alakai ana a ua kumukula hou. Ke ake nku nei makou e ike ia Hawaii e hele ana i mua. Haule i ke kai a apoia ae.—Mn ka huakai hope aku nei a Kate Lee i Hilo, ua htoule he oliua wahine mai kona papa hele aku iloko oke kui. Ua lohi lon pnha kn«a huli ana mai e imi, nolaila, ua nnlowale ua wahine olulo nei, a na ke kuna Mere 1 apo aku iaia a lawe loa aku i Lnhuina. Ua lono lnuahea mui makou, he wahi koolua eepa ka kahi ona muhope nei, a ma ka manao o kekahi poe, o kekahi kumu pnha ia ona i lele ai. Aole inakou manaoio loa j keia. Pakele ke ola. —Ma ioe ahiahi Poakahi iho nei, i ke kunn lSeti Mela e makaukau ana e holo i Lnhama, aia hoi, ulu ae la he kuee luiwaena o kekahi luina a me ke kupena, a iloko o ia hakaka ana, ua hina ke kapena a me ka luina e hakaka iloko o ke kai, mawaena o ka moku a me ka uapo. Ua ona i ka rama ka luina, a nolaila mai ka ulu ana o keia hakaka. Ua pakike ka'luina i kekahi mau kauoha a na alii moku, n ia kii ana nku e hooponopono, e lele mai ana ka luina, (he manihiki) a puliki mni i ke kapena a hoohina iloko o ke kni, a mai poino pahn ina aole e holo aku kekahi keiki Hawaii e noho nei me Burua ma, a lele aku la iloko o ke kni me kona mau pono a pau, a nana i hapai ae i ka haole a Inlauin ihe e na kanaka oka uapo e kuku ana e kokua iho. Ua hoopaaia ua luina nei, n ua hoopniia i mua . o ka Aha Hoomalu, he $100.00 me ke koina. He hana aha keia. —\la ka olelo knhea a Ue Kahukula, ua kahenia na Kumukuia a pau o ka «nokupuni o Oahu, e akoakoa a e hoikein ko lakou ike ma Honoiulu nei. Ma ka Poakuhi iho nei, ua akoakoa n<t kumu ma kahi i kaheain ni, akn, ao* he i hoike mai ka mea nana ka olelo kuahaua. Ona kumu.ua aunm e hookii ia Inkou ma Honoiulu nei e kn Lunakula apann, me ke kaii a iioi rwai ke poo. Ona la kuia o »a knla opn«a, «a haaiele w«le ia, o na faaumana, ua nc iu aku e pamipana, a o na lilo o na kuniu o na npana kuaaina mai, «awni la auanei e hoopiha ? Eae ia a«ei na dnla o ka lehulehu, e uku wnle aku i na kumu i kuln ole i ka Inkou umu haumnna, i ku oie e like ine ka makemake o ka lehulehu ! nnna ke dalu i hookupu nku? Mni oi ]oa aku kn pono, ina o ka mea hook.ihi ke hele aku ma kela a ma keia apana e hoike ai i na kumu,e like me liana hana.

tE7* Ma keia Poakahi ae paha e haalele ai ka Mose Tela ia Kapalakiko, a ma kela Poakahi a Poalua aku paha e ku mai ai ma Honolulu nei me na nu hou hope loa o ke kaua a me na aina e. Na keiki puhi ohe Hawaii,—Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua hoopoiwaia ke kulanakauhale holookoa, i ka lohe ana aku, ua maamaalea loa ka na keiki puhi ohe o ka Moi i ke puhi, mahope o ka hoomaainaa pokole ana malalo o ke ao ana a kekahi kumu haole hou. Eleu ymoli lakou ika ulele ana iho. Auhea, aohe no he hana aapo ole aka Hawaii, mea ae no pili ana ka Hawaii. Hookahi waie no mea nui i koe i ka Hawaii, o ka malama aoa. Ka manu hoopau laiki.—Mai kekahi mau kamaaina kanu laiki mai o Punaluu, i lohe inai ai makou, ke hana ino nei kekahi mau inanu hou i hoo.komoia mai nei iloko o ko kakou aina, rnai na aina e mai, ma ke kiko nna ina hua laiki. Ina pelo io ka hana a keia mau manu, pehea ka luhi o ko kakou mau kanaka mahiai laiki e kanu nei ? E pono e malama loa kakou j ka hookomo ana mai o na manu ino e like me keia. Ka 44 Hokuao hou." —E ka pili h'ou ana o Mr. P. Curtis o Bosetona hikina, ka haole nana i kupili ka Hokuao i nahaha aku nei i ka moaua Pakipika, i moku kialua Hokuao huu, i pani no ka moku i poho. He 100 kapuai ka loa, 26 kapuai 6 inihu ka laula, a 9 kapuai 6 iniha ka hohonu. O kona mau keenn, e hannia nna ma ke ano «luolu no ke kalepa ana ma kuhi wela. He moku kialua pna keia, i kapiliia noloko mai o ka Oka, uhiia i ke keleawe, a e hoonaniia ana me ka medala olenalena. . He wahi keiki uuku.—l ka hoi ann mai o kekahi wahi keiki uuku nona na makahiki elima a oi aku, mai ke Kuokoa mai o Kawaiahao, i kekahi la o keia pule i kaahope aku nēi ; a iaia i hiki tnai ai nia ka puka komo o ka hale, ike aku la oia i kona makunkane a me ka makuahine e waiho ino ana i ka ona akn ruma. la manasva, kahea aku la oia me ka leo uwe, fci Papa ! e papa ! e papa hoi, no kō aha la oe i inu hou iho nei i ka ruma, no ka mea, ua papa hoi au ia oe, aole oe e inu mma hou, pilikia wau la, owai ko'u mea nana e malaina i keia wa, ia manawa hoolei aku la oia i kana buke iloko. (Keiki) oka hale. A holo aku la oia iloko oka mala-ko e uwe ai. la'u i ike aku ai i keia han.i pono ole a keia mau makua, (Makaikai) kaumaha ko'u naau, i ke nloha i kahi keiki uuku. Ena makua.mai hoohalike me keia mau makua. Makaikai. Ka hoopaapaa imi kaulana. —Ma ka Poakahi iho nei, ua unuia ka poe palaualelo a pau loa, oa kane, na wahine a me na kamalii, a akonkon mamun iho o na nnuu o ka Halepuie <> Kawaiahao ma Honolulu nei, e hoolohe i na leo pomaikai ole e puhemo pu ana mai na alelo ae o na moho hakaka, a ina paha he mau kakala ko laua, e like me na moa, ina pekeia, ua kole na lepe, a manumanu na ihu. Heaha na, wahi aka mea ninau ? E hai aku no makou ika lehulehu mamina manawa i keia mea. Ua lohe wale puha oukou mamua iho nei ia Koha a me Samesona Paawaa, i hoopiha i kekahi o na kolamu o ke Kilohana i ka wa i aui uenei, i ka Inua mau ninau ana a me na pane ana i keknhi ame kekahi, ae oia no. Akahi Inua a hui kino a knmailio he wnha, i ke anaina nui palaualelo e like me keia ke ano. Ua hoopuka na akamai o laua a elua nnua o ke anaina, ma ke koho ana i komite nana e hooko, i hualele wale mai »ka nui a koe hookahi e hoomanawanui. Ona hua, ona pomaikai a me na loaa, nole no i haawiia i kela anaina nui he tausani aoi ae. Ke manao nei makou, ina he poe mamina i ka manawa ka poe i akoakoa ae mulailn, ina ua paa o Kuahewa i ka mnhiia e na kane, ina ua piha kekuhi mau hale lole i na lole humuhumuia e na wahine a irta ua haawi hou in na naauao i na kamalii e holoholo ana. O ka poe eleinakule loa i hina ke poo, a maopopo ole ke auo o ka'mea e hanaia ana, ua huro wak ue nve ka pihe huro. Ona leo uwa, na olelo mikioi a me na mea i hanaia ina ia ia, uohe wahi |>omaikai iki. Ua iike me ka mea hele e nana i ka ohe luli i ka makani. Makuahine hana kupono ole.—l ka wa i noho ai keia wahine o K. a uie kana kane N, a hanau mni na laua na keikikane elua, 0 ka hiapo a me kona muli mai me ka malama kupooo ia o keia mau keiki a hiki i ka wa i nui ai. A maee ka hiapo ika wahine me ka malamaia no o ka wa i mare ai o ke keiki i ka wahine me ka noho pono ma ia hope mai. Makemake hou na makua i keiki hanai kaikamahine, u ma ia hope mai imi-haia iho ana ka Makuahonowai i ka hunona, me ka iionpuka i na olelo hoinoino ioa pela ka hana ana, m« ka olelo mni i ka hoi ole o ke poho i kana keiki a rae ka hunona. pela ka hakukole Ana mai, pau na ino a me ke kipaku mai. Nolaiin, he nana ole ka paha i ka olelo a Paulo ma ka Baibala, e olelo mai ana, mai hoonaukiuki i na keiki a oukou. Noiaila, o na pono a pau i hooiiiia maluna o ke keiki hiapo, ua inweia aku ia mau mea ma lia lima o ke keiki a pa« ioa, pela me kahi welu i pnu i ka ili o kahunona, ua pau no ia i ka laweia aku o na mea liilii a pau loa 1 hooili-ia nia o ke keiki la, ua lnweia aku ia. Ua noho makua ole keia keiki hiapo me ka wahine, hookahi no o laua makua o na lima e noho nei, nolaiia, ke lilo mni nei keia olelo i mea e ao mai ai i na makuahine mni H»waii a Kauai. Mai hoonaukiuki akn inn keiki a oukou, mai hoopuka i na olelo hoieio i na e like ine keia makuahine hana kupono ole i kana keiki me kana hunnnn. J. D. Haleanu.