Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 2, 14 January 1871 — No Maikonisia Hikina. [ARTICLE]

No Maikonisia Hikina.

O Maikonisia Hikina, oia ka P>te Aina i kapaia o Kilibati, no ia Pee Aina na aina i noho ia iho nei e kekahi mau Misionari i na mnkahiki i hnla ae nei a hiki i keia wa, Ahaiana ka mua. Tarawa ka lua, Butarit»ri ke kolu, a oTabiteuea ka eha. A heokoa aku no ka Pae Aina o Makala a ine ka Pae Aina o Karoline. A he olelo okoa no ko Kilibati, a he olelo okoa no ko Makala, a he mau olelo okoa aku no ko na aina o Karoline. Ahe hookahi no nae ke ano ona kanaka mai ka Hikina a ke Komohana. Ua ike la iho nei no hoi paha kekahi mau kanaka oia mau Pae Aina; a ke maaloaio nei no kekahi mau mea o lakou ma Honolulu nei. No na hua palapaia o Kilibati mai ka A a hiki ika VV: AE 1 O U M NjV B K R T W. aeiouinn«bkrt w. Na hua olelo i aneane likea like iki ma na olelo Kilibati me ka olelo o Hawaii nei. Olelo Kilibati Olklo Hawau Ai Ahi He mea wela o ka liina. Aine - - Wahine - •He wahine. j Ao • • Aho - - He aho lawaia. Aomata • • Knnaka • • He kan&kn. Amo • - Amo He arno ukana. ! Amoamo • • Amoamo • • He ainoamo. ! Ato - • Ako • He ako hale. | Ato Ake • - He uke kanaka &c. • Ati • • Aku - - He aku ia. . I Atua ) Akua - Akua Uhane ola mau aia ika lani, pili Anti ) no i na uhane e ae. | Awa - • Awa He awa ia mea ono. ! Eamata • • Maka - - He inaka oka ai mo-a ole. } Ea-mai - - Moa He mo-a oka ai. * lao - • Iwaho • - He waho oka hele. Ie • • • le • He ie mea pea waa &c. lo - Noio - - He noio manu lele. lbu • • Ipu - - He ipu puniu. Ika - * - - la ■ • - He i-a mea holo oke kai. Iko - • Io • • He io o loko oka hala iwi. Inano - • llalo • • He lalo mea inaialo. l eta - - Iluna He luna pili i kahi maluna. 100 - - 110 - - He ilo mea ai pilau. Oka • • Oa - • He oa hale laau. Oko - • Kookoo - • He kookoo. Ota • Oka He oka niu, _ Ua • . - Hua - - He bua pi)i jna mea ola. Limumu - - Umu - - He umu kahi e kalua ai eka ai. ! Ura • • Ula • • He ula i-a wawae manamana. j Uraura - • Ulaula • • He ulaula oUa wai hoolua o kekmhi mea. i Un'mn - • UJuna - -He o)una mea moe oke pao. Urua • • Ulua • - He ulua i-a ono. Uti - • Uku - •He uku poo kanaka. Maina ia • • Mamn-ia • He mama ika ai &c. Mama • • Mania - - He Muma inoa makuahine. Mama • • Maainanma - He maamaama oka mahina. Man • • Manu - • He manu lele. Maku • - Maka'u • He inaka'u, weliweli. ■ Mata • • Maka • - He nmka k.inaka &c. Ma(»ta • • Moakaka • He moakaka, malaelae. Matau - - Makau - • He makau lawaia. | Mate - - Make He make oke kanaka Jcc. ' Mara - - Mala - - He mala oka i-a. Moa - - Moa - - He moa manu laka. Moti - - Moku - - He moku oke aho, a kaula paha. Nao • - Nalu-ale - He nalu oke kui. Nawo - • Na!o - - He nalo mea lele. Ni • • Niu • . • He niu he mea hua. Non - - Noni - • He noni kumu laau. Bnba • • Papa • He pnpa laau mea ulana moena. Baba • • Papa • - He Papn inoa oka nmkuakane. Boua • *• Pou - • He pou laau, pohaku. " Po - He po poeleele, napoo ka Ui." Bu • • Pu - • He pu mea kani oke kai. Buru - - Pulu - - He pulu niu &c. Buruburu - - Hulupulu - He pulupulu &c. Buto - • Piko • • He piko oke kannka. Kabe • - Ape - • He ape mea ai. Ko - Ko - He ko ana ika waa. j Kuwkuw - - Kunukunu • He kunukunu ine ka olelo huhu. Kau - - Lau - • He lauhala mea hana hale. Kama - • .Aina - • He ama wua. Kama - • Lae - • He lae oke kanaka &c. Iliinma - - Lalana • He lulnna moena ulana. Kawe-ia - - Lawe-ia - - He lawe pili ike kii aku ika mea. Koro-n«te-ni - Lolo o ka niu - He 1010 o ka niu. •K ua • - Liua - • He lua kahi e kanu ai ika ii. R uru - - Haalulu - He haalulu no ke anu fiec. Taororo • - Kalo - -He kalo mea poi. Taubuki • • Knupoku - He kaupoku hale. Tauria • • Kuuia - • He kau ana ika mea iluna. lirotiro • • Kilohi - - He kilohi alaaluwa nna. (,n • Honu - • He honu mea puha oke kai. Wa - - Waa - - He waa holoholo. War«wora • • Kawalawala - He kaw»lawaln oka ululanu. Wae - • Wuwae • He wawae oke kanaka. Eia hoi, oka nui onn huaolelo oka Pae Aina o Kilibiti, he helookoa ia. E like me keiumauhua: Taromauri, Kawakina, Tabunea, Atnarake, Maman, Kureana. a pela aku. He nui na huawlelo ine ke ano loau koke, no ka holo okoa ; aka, he kakaikahi na huaolelo hapa ma ke kamuilio ana, e like me kfein : T«n, Kam, Mam, Ben, Tan Anean, i Kun, a pela aku no. He pipili iki no keia mnu huaolelo ika hooinaka ana e kaiuailio. O kekahi mau hua Pi-A-Pn, 0N,8,R, T, he hikiwuwe no ika mea i maa i na hua J hnole ABC, a pela aku. Oka leo oN, e lona no ma ka hoohanuna ana i ka hanu o j ka ihu ine ka waiho malie o ke alelo a wehe iki ka w«hn a pane nku N. ; Eia hoi, o keknhi mau olelo a ko laila poe, ma ke ano o nn haiinoa. haiano, hoj)thaina, hainaleo'. •'£ raoiroi te Atua, E tamaroa te Biib.ila." E like me keia mulunn. he luua ka haiua ahe hope ka haiinoa. A i kahi wa, ua kau kekuhi haiano inainu .o kn huūnoa, m E ababiki te wa, E unannu te kai." O kahi mau hua hoi ma ka pane ana me na pauiinoa e hke me keia : Aubara Ko'u papale B»iu Men o'u Barau Papale o'u Anahii Kona mea Aukunikai Ko'u lele Bairia Mea ona Kunikaiu Lole o'u Atuau Ko'u Akua Aubai Ka'u mea Auwea Ko'u Alii. Oia kekahi man olelo »no akuka ma ke knmnilio ana, a hikiwawe no ka lo*n me ke kanalua ole. Me ke aloha no. J. H. Mahok.