Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 3, 21 January 1871 — KA MOOLELO O KAMAAKAMAHIAI, KA NIUHI AI HUMUHUMU O KAHULUI I MAUI, KE PUHI NAU OKAOKA HOI O KONA MAU LA KOA. KAHILUHILU HOI O KONA WA UI. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMAAKAMAHIAI, KA NIUHI AI HUMUHUMU O KAHULUI I MAUI, KE PUHI NAU OKAOKA HOI O KONA MAU LA KOA. KAHILUHILU HOI O KONA WA UI.

A pau no hoi keia mele a ua o Kahelekulani, e hai aku nnn i kona kuumaha a me ka luuluu i ke aloha, a nie ka lia a ka ma* nao i ke aloha o na keiki a me kahi i hanau ai, a pau no hoi keia hana leaiea ana, huli oku la ke alo i Kahiki. A hoomanao ae la i kahi keiki poupou, a hapai ae la i keia mau lalani mele penei : % * Aloha wale kuu kama la i Kahiki, Ke noho mai la i ka paia paa o ka Inni, E noho ana i ka moku lewa i ke kai, 1 waiea i na maia ku kanaloa i ka wao, Ke aiualu la i na wahine noho makalae, I ka ahai i ka wai a ka naulu, Ke aumeume la ka malihini CJa puni i ka hana a ke kamaainn, I ka epa i<t e ke kupa oia wahi~e, Aloha ino no—e." A pnu knna uwe amTi kahi keikl poupou ana, pa e ana ke kahea a kana lei aloha, e hea mai ana akn e moe, oiai ua Inwe aku ia o Knula i ka la, a uhi mai Ia ke ano o ke ahiahi poeleele, a hoi aku la no hoi ua la nei a komo iloko a moe pu iho la laua, a hookahi a laua mea hooiono, o ka owe a ka hulu o kā manu i ka paia lewa hele i o a ia nei, a hiki no hoi i ka wa paina o ke ahiahi, ala mai la laua a paina, i ke kakahiaka nui 0 kekahi la ae, ku ana ka luna a Keakaoku, mai Oahu aku nei, e hai aku ana ua luna nei, ua nee lakou e ka pīlikia nui, oiai, ua kaua ia mai lakou e ko Kona poe alii, a ua noho hakaka lakou, aka, o ko lakou puu pale no o Olopana, ua hiki ia Olopana ke alo aku i na ihe a kela aoao e lele makawalu mai ena. A ua nui no ka poe i make iaia nei ma ia kaua ana, aole no i hopo mai ua keiki nei, aka, o ko ka makua mau he makee i ke heiki. Oia no ke kumu i hoouna ai i ka luna e kii i kona kupunakane e hele mai e kokua 1 kaina hiapo, i ka lohe ana no hoi o Kamaakamahiai he kaua ka kana moopuna e hana oei ī Pehu. Ia manawa no i kohea ae

ai ua eueu nei i kona inau aumakua a kauoha aku la e hele e kokua i kana moopuna, me ka olelo aku, aole ia e hele aku ana, no ka mea, ua palupalu kona kino ua ano elemakule, a pau no hoi kana kuauhau olelo aria, a noho iho la no in o Kauai no ka aina. A ma kekahi la kaua o ua o Olopa* na, oiai aia ke kaua ia la i ke kula o Puuuhi, i ke kakahiaka nui o ua la kaua nei, alane-lao Keakaoku, a ike ae la i ka ouli 0 ka lani, he ano e koa ai o kana keiki ke hele i ke kaua ia la, a nd*kona piha loa i ka olioli no ka ike i lona iaia, a lalau ae la ia 1 kann pun a nni peahi aku la a knni ae la ua pua nei penei : " Ua piha kui loko i ka oholi, ' I ka ikena nku nei he la koa, He la ikaika no kuu kama alii No kuu haku p keia mau la, E pua o anu ko kino la e ka lani, E lilo ana ka ihe i waiauau, I puu pale hoi no kuu kamalei, I lei aloha ka ihe me ka pololu, I hoa kaana hoi no ka la kon No ka la ikaika la e kuu alii, Eia ka la la puni ka aina—e." A pau no hoi ke kani-hone ana a ka leo o ka pu-n a ua leo hano nei. Pa-e ana ka leo hoalohaloha o ua keiki koa nei, e hoolanalana ana i ku manno o kona mau koa,me ka olelo ana'ku penei : «« E hoolohe mai oukou 9 ko'u poe koa, i keia la kakou e hele ai me ka ianakila, aole no paha e eha ana na iii o kakou i keia la, oiai ke uiuiuilani ae nei ka hana a ke ake-niau iloko o'u, ke kapa-lili lua nei kuu ake mama i ka piba i ka olioli," a pau no hoi kana mau olelo, o ka hōomakaukau iho la no ia o ka hele i ke kaua. Ae mai la no ka huakai kaua ma Kapaa a pii mai ia no ma Wakawaka, a iho ana i ke kula o Puumakani, a halawai ana ka laau a ua Olopana nei me na puunui o ka noao kipi, me ka hoohalike ana i na kanaka, me he opala la e puhia ana e ka makani, i ka ua mea o ka ikaika a me ke koa lua ole o ka mnmo a ke aiwaiwa a pela no ia i iuku aku ai i ka poe koa o kela aoao, a hiki wale i ka inake ana o ka mea nana i paipai i keia kaua nui, a puni no ko Olopana aina ia ia, a hoi aku la lakou me ka wa ana o iakou i ke koa a me ka ikaika o ka moopuna a Kamaakamahiai, pela no Inkou i hauwalaau heie ai a puka ana i kauhale, a iohe mai la o Keakaoku i ka hoi ana'ku o kana keiki, pupuhi mai la ia i ka pua penei:

•' Nani wale no hoi ke koa la e Olopana, Ka la hoi a ka ikaika i hai inai ai, He koa ua huina inai e ko kupunn, Ua ike ka poe o ka po ia oe, O oe o lakou puni ko aina. [keiki, Lea no ka apa i kou makua la e kuu He pa no no ka aina i ka la kahi, Lea ka hiamoe a ka eleniakule, Kuu ka luhi la e, kuu haku—e. A puu no hoi ke kani ana a ka pua a ua keiki puni kani nei o ke Koolau, u noho aku lakou a hiki i ka wn u ka po i lawe aku ai ia Keaknoku a nie Keoholaumnewa. A noho iho la o Olopaim me ke kaikaina, a hiki i ka wa a Olopana i lawe ae ai ia Kuepeke, ke kaiknuiahine a Kaholo ina laun o Naiuhele, i wahine nana, i ka ioaa ana o kana wahine hoi loa aku la i kona mau hale a noho i ka nnku wai o Kawainui, malaila no na hale o Olopana Kahi i ku ai, a hiki i ka wa i hiki mai ai o Kamaunuaniho me Hina, a lilo no hoi i wahine na Kahikiula, a i ka lilo ana o Hina i wahine na Kahikiula, ua uhoi laua a noho i Kaluanui i Koolauloa, a malaila no laun i noho ai a hiki i ka wa i hanau ai o Kahikihanuakele, a me Kekeleiaiku, a me Kamapuaa. Maanei la ea, e pau ana ko kakou kamailio ana ine Olopana ma, a e huli ae ka kakou knmailio pokole ana no Koalakahinu kaiii keiki poupou a Hanailani ma, ia Koalakahinu e noho ana me kona kahu hanai, ua ao ia oia i na mea ike a pau loa, a ua kauiana loa hoi oia no ka ike a me ke nkamai i ka nana ana i na mea huna, a malaila wale iho la no kana wahi hana a hiki i konu wa hope loa. A o Hanailani ma no hoi ua noho laua a make o Hanailani, a o Kahele* kul.ini hoi ua noho oia, a hooiiio ia kona kino i moo, e kona kahu hanai, a ua kapaia kona inoa moo o Nawahineikawai, a ua iilo ia i akua e hoomanaia ai, a o ka palena keia oko kakou kaao. E pau aha, no ka raea, 0 ka pau ia o kahi i loaa ia'u. ia oukou e o'u poe hoa luhi o nei mea he heluhelu kaao ana, mai ike oukou i ka pau ana o keia a manoo ae oukou e paupauaho, aole, e ahonui no, i ike kakou i ke keiki i 01 aku o Kahaipuie a me ka manao kupaa luli ole i na hoowalewale o keia ao, a i nohe pu hoi kakou i ka ua maakua o Hauuia, a inu po hoi i ka awa kolikoiiko o Kaimoano, i Kaipapau. E puka aku ana i keia pule ae ke loaa kahi kaawale. Aloha oukou a pau, aloha no ka Luna hoopuka, kaoha hoi ka Luna Hooponopono. J. W. K. Kaualilinoe.