Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 4, 28 January 1871 — Palapala mai Parisa mai. [ARTICLE]

Palapala mai Parisa mai.

liELU I. Purisa, JNovemaba 1870. I ke pnnikuia ana mai maloko o keia kulanakauhale noi, (Capitala) ke noi nku neiau, e ae mai ia'u e hoike aku i wnhi inoolelo pokole no ke auhulihia ana o ke aupuni Emepera o Farani a me ka pii ana o ke kaua a mahunhua. I keia manawa, eia makou ke noho nei malalo o ka mnlumnlu o ke aupuni Kui, (Kipubdlika) i hanau mailoko mai o ke nhi a ku enemi, ine ku inunao ole ia mnmun. Aku, uole nue nia ke ano kanaka makua i hooponoponoia ai. Ua hakahaka wale ka mana aupuni, a ke apuepue nei na kanaka ia. O ke aupuni lmeperiala Alua, na haule iho I» e like ine ka hua pula—e hilinai nn» malunu o ka Kipubaliku hanau hou nne ke kuhihewa nui n me ka lalau loa. O na Napoliona o ka Emepera Alun, (oia Ue kane, ka wahine a me ke Keiki Alii Lui Napoliona) ua kuhihewa lon—ua hoomaluia lakou e na makamaka, e ko lakou tnau hoaiohn, e ko lakou mau hooko ann, e kaana ana me ka haha poeleele me na kanaka hauhiliki. O ka Ohuna Alii Imeperiala, ua ku aku la a eha ma Wgisenabug.i a me VVota, hahau kiqo ia mai la me ka weleniu imua o Meza, a lawe pio ia aku la i Sedana me na palapu. O "ke kanaku o Dekemaba," (oia ka Napoliona i pio nku la, 110 ka mea, oia kona wa i komo mai ai e noho Emepera) ua nalowale aku la. O kona nupuni i balota hereditoia ai, ua pulumiia aku la e ka hanu inaina o na kanaka, a pela auunei e hookoia ai keia mau olelo a Kaisara malalo iho : " Aka inehinei, ua mana ka huaolelo a Kaisara, Un ku kue mai i ke ao nei; ano ke moe la oi:i, Aole he muna nana e hapai hou ae iain." Mn ka Poaono i hnla, Sepatemaba 4, ka loheia ana o ka luku a ke ahulau nui ma. Sedann, maloko nei o Parisa. "Haalulu iho la ka poe hohe wale.a kuooae la ka poe koa." Kapiliia ae la na lono waea olelo o ke pio nui ma Sedana, ma na paia alanui, a heluheluia iho la me ka hamumumu ole. Aole he wnhi leo i puka ae. Puliki aku la kela a me keia kanaka ia lakou iho, me he mea la, nia lakou ma ka paepae o ke keena o ka innke. Kuwo ne la na wnhine, aka, o ke kahe ann o ko lakou mau kiheahea waimaka, ua lilo he mea ole ; o na luaui, ua kikihi aku la lakou a haule iho la ma nn kae e kokoke ana i ko lakou mnu lua kupapau. A me he mea la, ua komo pu mai no paha na kamalii, i ke nno kupilikii o ko lakou kulana. Aka, ma na wahi a pau, aohe i ike la kekahi mea inakn'u wule. Mni kinohi mai, ua hooholo iakou e make* o ka make, aole ia he mea weliweli na ka Farani ano. A hala loa mai i ka auina la, uluku wale ae la no na kanaka e hoomaka e hana. Pa-e mai la na leo ma o a ma o, •' E pau ke nupuni mua." Hopu ae la na kanaka o ka (>hema" (oia na knnnka kuokoa) i ka mana aupuni. Ua hoopuka mua aku o Jules Favre, e hoopakele i ke nupuni. Halawai iho la ka Ahaolelo i ke aumoe, aka, o ke noi a Juresi Favre, ud ikaika e like me ia iho, nolaila, ua hoopaneeia e kali i umikumamulua mau hom. Hapaiia ae lo ka paku mawaenao ka hora akahi a me ka lua o ka auina la Sabati; oia ka hanafiope loa a pau aku la. Mumulu mai la hehapaha miliona o na kannka me he poe makaikai la, e hoomoana ana a e hoopuni ana i ke Keena Ahuolelo. Aohe lakou he poe Kipuhalika a aohe no hoi he poe mahope o Kokefota. O lakou no na koa kiai o ke kanaha miliona kanaka o ka lahui kipikipi a me ka lahui kumakaia nui wale. O ka hopena loa o na "waiwai" o ka Emepera alua paholnia ae la e hoikeike. Kukuluia mai la kekahi puali makai ikaika me na pahikaua e paa ana i na lima a me na palekaua a ms kekahi bataliona koa kaua lio kiai kulanakauhale. Ua maopopo aohe kuleana o kefa mau puali maanei, nolaila, kauoha aku la o Generala Trochu i na koa kiai lahui e malama i ke Keena Ahaolelo a me na wahi e poai mai ana*, aka, o ka Gen. Trochu mau kauoha, ua kapae ia mai la e ke Kuhinu Kaua Palikao o Napoliona. No ka hauhiliki o na luna aupuni r nka, o Gen. Trochu no na kahaka. Oioi mai la he eha mau makai e hoopuehu aku i na knnaka e akoakoa ana ! Hopuhopuia aku ua poe makai la e na kanaka, laweia mai la na mea

kaua, a hookuu oloheloheia aku la lakou. Hakiha4<iia ne la ka lakou mnu pahikaua a hoopuuia aku la ma kahi e. O na kii o Napoliona i hoouhiia me na mea hoonani a i papahiia i na pua, hopuia aku la a wawahiin ae la. Uwa ae la na kanaka, e wehe mai i pukn komo no na koa kiai, i alakai mua ia mni e na koa mohile, e lawe ana lakou me nn kahanahana keokeo i hoopaaia mal luna iho o ka oioi oka elau pu n hiki iho ika waha oka pu. Unuhi ae la na koa kaun lio i ka lukou mnu puhikaun, onou pna iho la i ko lakou mau mahiole ma ko lnkou mnu poo. Hooho mai la ke anaina me ka leo nahenahe. "Mui hookahe i ke koko mawaena o ke kaikaina a me ke kaikuaana." O ke nuhulihin ana o ka Emepera, uasilnia, a o ka hmi.iu ana mai 6 ka Ripub,ilika, u« hōoko ia. Na na koa kiai i hoopakele ia fc\vmu uva\ ke kvvuvv kaloko wua. HapAi ae la na koa i nu pu Chassepats | lunn, kuha peu ae Ja i na elau o nu pu i ka eu me ka lakou mau raipela, he hoailonaia no ke kuikuhi u me ke nloha. Oka poe e pan lu me na inea kaua a me ka poe inea kaua ole, lulu liniu pu ue In lakou kekuhi ine keknhi me ka nkaaka pu. Unuhiia uku la na makni a l,hoopnuia" ma ka palu.i ama ka pakolu. Mahope iho oin manuwa, aole i ike ia aku hookuhi o na mnkai, ua hoopnu loa ia.aku la no pnhn lakou, no kn loua ole o ko lakou luna nui nana e alakai. O ka puali koa kiai Lahui o Faubourg elu Temple ka mea nanu ka eo o ka lanakila. Lawe ae la ia punli i ke kulf\na malokoa mawaho oke keena nhaolelo. Hahai mni la ke nnaina nui mahope o lakou. Komo mai la ka ponoi o ka hale ma na wahi a pau, e lalama ana mnluna o nn noho o nn lunamakaninnna e noho ai. Aka, eia keia ma ka welau o ke komoia mai o ka aina lan o Farani s ka enemi, e like me ko na malamii o Feberuari a nie Mei o ka 1848. Haalele mai la o Pulikao a hoi aku la a nalowale loa mai ka noho ana lawelawe pili aupuni ann mai. Ua manio waie in aku, e waiho aku ana oia i kana pahikaua malalo o ka hoounauna ana a kenupuni Kipubalika, me Baz-iine pu, no ka mea, oia kekahi o na Alihikaua koa loa o na Alihikaua Farani. Ke komo mni nei no kn nha-kanaka nui, e hehi ana i o a ia nei, me ka hoohopohopo ole a me na leo e puana ana, u E pnu ke nupuni mun !" •• E ola ka Ripubalika !" •' E make na N'apoliona." Ika ike ana oka Peresidena aohe e hiki iaia ke hoomalu hou aku, hookani* ae la ia i kana bele, kau iho la i kona papale a haalele mai la. Hoonohonoho iho la kekahi poe pih Emepera a laweia aku la lakou iwaho ma ka ikaika. Mawaho mai hoi, ike mai la na kanaka, ua lawe ia aku ke kii o Themis e paa ana me ka aeto, pinuna ae la kekahi poe kanaka maluna, b hahau aku la i ka manu nlii a nahaha liilii, me ka waiho aku i na hakina na na kamaaina e malama mai. Panee ia mai la ka papa inoa o na lala o ke aupuni kuloko. Hooholo ia iho la, o na lunamakaainnna a pau o Parisa ka poe lala oke aupuni. Ua ae mai o Thiers aka, hoole mai nae ika hann ann. Oia iho la ka hopena a me ka hoopau iauna o kn nhaolelo hope loa <o ke Aupuni Emepera Alua o Farani.