Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 5, 4 February 1871 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA LA HOOKAHAKAHA O NA KINAI AHI. ---

O nehinei, ka la 3 o Feberuari, oia kala i

hooholoia e ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu,

he la hookahakaha no lakou; a oia no

hoi ka la I hookumuia ai ia Oihana ma keia

Kulanakauhale i kekahi maui makahiki loihi

i hala. Ua kai huakai ae lakou ma na ala-

nui e like me ka hooholo ana a ia ohana, a

mahope a ka hoihoiia ana o kela a me keia

kaa maloko o na hale pakahi iho. Ua launa

aku kela a me keia puali ma na papaaina

kaawale o lakou iho.

 

 

KA MAKANA OLE. ---Mamua ae o ke kai

ana o ka huakai hookahakaha o na puali

Kinai Ahi inehinei ua makana ia aku e ka

Puali Kiani Ahi Helu 4 ia Hon. E. H. Boyd

(Ailuene) he ole kala nona ke kumukuai he

$90.00, i hoailona no ke aloha oia Puali i

ka Luna Hoohana E. H. Boyd i noho loihi

a i he mau makahiki maluna oia puali, a i

hookiekieia ae hoi i ke kaulana he Kokua

Alua o ka Luna Nui o ka Oihana Kinai

Ahi o Honolulu, he kulana he kakaikahi ka

poe o kona ano i alake aku ma ia wahi.

 

 

HE HANA HILAHILA PAHA AOLE PAHA.---Ma

kekahi wahi mokupuni, ua mare ia kekahi

kaikamahine i manaoia he “papalealii,” me

kekahi keiki kuaaina i kaulana no ke kuono-

ono. Ia laua nae i hoi ai a noho pu ma ka-

hi o ke kane, manao ka makua o ke kane,

he mea pono e malamaia i ahaaina mare, e

like me kea ano mau o na makua hoopunahele,

 nolaila. ua ae like lakou. I ka hiki ana

i ka la e ahaaina ai, ua hookuemiia na mea

i konoia mai e hele aku i ka ahaaina mare,

i ka ike ana aku me ke dala e hookupu ai,

alaila komo e paina i ka ahaaina mare. He

hana maikai loa kei, he hookahi no la na-

keke ana dala a ka palaualelo.

HE WAHI ANO HANA HOU.---Eia ma Hono-

lulu nei kekahi haole, he malihini oia i na

maka Hawaii, a o kana e koke nei mawa-

ena o ka poe waiwai, o ke pai ana ma ke

alu o ka wahi leta, i na Olelo Hoolaha po-

kole a kekahi mau haole waiwai; a ma ke

kua o ua wahi leta la, ka Olelo Hoolaha ponoi

a ka mea nona ua wahi leta la. Nolaila.

ina e hoounaia na leta maloko o keia mau

wahi leta i paiia in a makamaka ma a wa-

hi e, e ike ia no na Olelo Hoolaha e kakau

ana ma ke alo o ka wahi; a o kona ano ma

ka hoohalike aku, he ano nupepa maoli no

ua mau wahi leta la e hele la i o a ia nei.

 

 

KUE I KA MALU SABATI.---Mai ka peni mai

a S. P. Limahui o Kalihi, i ikeia iho ai, aia

ma Kalihi kekahi haole, o kana hana ma ka

la 22 o Ianuari. he Sabati la, he kua i ka pa-

@pi (laau kuku pa?) Ma ka la 29 ae, he

Sabati no ia, he pena ia loko o ka hale ka

hana, me ke panikuia o na ipuka, a hookahi

hana, he kauo i ka hulu pena i o ianei, me

ka manao aohe maka nana e ike. Ua kue i

ke Kanawai o ke Akua a pela no hoi i ko

ke aupuni. Ke olelo mai nei ka mea kakau,

alua no hoi i ka ilikeokeo, o ka lawe mai i

ka malamalama me ka poeleele pu mai no

ka kekahi. No ke pena hale i ke Sabati.

Ke manao nei makou, ua hewa pu paha ke

aupuni ma ia me, no ka mea, ua lohe mai

makou, ua penaia na keena oihana aupuni

ma Honolulu i kekahi la Sabati mamua aku

nei. Nolaila, ina ua hoahewaia kela haole,

alaila, e pahiku ko ke aupuni hoopai ko ka

mea nona ke kanawai e paa nei. Nolaila,

he mea na kakou e nana ai a ninau iho, pe-

le anei ka malama ana i ka la o ka Ihikapu?

 

 

HE WAHI KOA KUPANAHA.---I kekahi wa e

kaua mai nei imua o Parisa ma farani. ua

hoonohona aku kekahi koa Bavaria ma kahi

mamao aku, e ku wati ai, e nana no ka ho-

ea mai o ka enemi. I ua wahi koa nei nae

e ku ana i kana wati maalo ana he wahi lopa

wahine Farani, me ka moa maloko o kana

@e. I ka ike ana aku o ka ua wahi koa nei

i ke kapalulu ana ne o ka moa, hahalele koke

iho la oia i kana pu, a lele aku la e aumeume

e lilo mai ka moa iaia, a lilo io mai

la no. Uwe kuo ae la ua wahine la, a holo

aku la. Hoi mai la ua wahi koa nei me ka

moa a hiki i kahi i waiho ai ka pu, me kona

manao no paha e huna ana ia moa, nola-

ila, ua haalele hou iho la no oia i ka pu, a

neenee aku la a ma kahi mamao, a awiwi

iho la oia e ka hukihuki ana i ka hulu, me

ka manao e pau koke ae, alaila, hana maloko

ae o ke koloka holopu ku wati. Iaia no

nae e nanea ana i ke kulou i ka hukihuki,

ku ana ke alii ku wati ma kona kua, a ni-

nau koke aku la no, “Nohea kela moa ai-

hua au, a pehea hoi i loaa mai ai ia oe?

Aole anei oe i ike, he hoopai weliweli ko ka

aehue?” Pane mai ua wahi koa la, “Aole

keia he moa aihue, aka, na ka wahine keia

moa i haawi mai nei ia’u.” Ninau hou ke

alii, “Heaha ka olelo a ka wahine no kela

moa?” “Aohe ana olelo mai, aka, uwe wale

noa holo aku la,” wahi a kahi koa kolohe.

Pi-pi holo kaao.

 

 

No ka make ana o J. H. Kamalo.

 

E NA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:

            Ua noho oluolu au malalo o ka’u kane i

haiia ae lu maluna. Ua mareia maua ma

ka makahiki 1862, a ma ka makahiki 1869,

ua kaawale aku oia no ka mai o kona kino,

nolaila, ua kaawale ko maua noho oluolu

ana. A ma ka la 1 o Novemaba 1870, ike

iho la au ua make kuu kane aloha, oiai nu

ua hoi me ko’u kini makamaka ma ko’u ho-

me o Hilo nei, no ka mea o ka pilikia ka

mea nana i hookaawale ia maua, a hiki i

kona la i haalele mai ai i kei ola ana, no-

laila, ua haku iho au i kanikau nona malalo

iho:

He kanikau aloha keia no J. H. Kamalo,

Kuu kane mai ke kai malino a Ehu,

Mai ke ao opua ua a Kona,

Ke ua ae la mauka o Holualoa,

Aloha ia wahi a kaua e noho ai,

E alo ai i ke anu a ke kehau.

A hoomaha aku i ka uka o Koai,

I lei mae ole ko aloha na’u e noho nei,

E au wale nei o kahi e ike ai,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ke kula wela o Kahelo,

Mai ke one anapa o Kahului,

Mai ka malu niu o Waiaha,

Mai ke one hanupanupa e Oneo,

Mai ka wai hu o Kiope,

Mai ka piha kanaka o Kaiakekua,

Aloha ia wahi a kaua e hele ai,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ke a maka uliuli o Hoona,

Mai ka makani olauniu o Kekaha,

Mai ke kai hawanawana o kawaihae,

Mai ka piina ikiiki o Kahua,

Hoomaha aku i ka uka o Nunulu,

Oia uka mehameha a kaua e hele ai,

Hoolaukanaka i ka leo o na keiki.

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ka makani Apaa o Kohala,

Mai ka ua kipuupuu o Waimea,

Mai ka nahele nua i ka lepo o Mahiki,

Mai na pali huli lua o Waipio,

Aloha ia wahi a kaua i pili ai,

I hoomanawanui ai i ke anu me ke keokeo,

Hoa luana no ke ala ke hele,

E pili ai maua me ka makemake,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai na hau o Lupea,

Mai kai hona la e Hokuli,

Mai ka piina welawela o Pualaea,

Mai ka wai au e Akaka.

Mai na lehua o Malaeaakini,

Mai ka ulu hala o Wailea,

Hoomaha aku kaua i Kaupakuea,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

Kuu kane mai ka ua nui o Hilo,

Mai ka ua huki heenehu a ka lawaia,

Ke loku mai la i ka lau o ka laau,

Hoolaau ke ala noho ia Panaewa,

E lu ana i ke onaona o ka lehua,

Hoope ana i ke ala o ka maile,

I aloha i ka ua Kanilehua,

I ka nihi hele ae ma Leleiwi,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ka pahoehoe e Hopoe,

Mai ka wai koolihilihi i ka hapapa,

Mai na lehua o Kuaokala,

Akahi la a ke aloha i hiki mai ai,

Ke hakoi lua nei kia waimaka,

Kuu kane mai ke kaha loa o Apua,

Mai ke kula mehameha o Kaaone,

Mai ka wai eli a Maulualani,

Mai ka piina loa o Kukalaula,

Hoomaha aku i Punaluu,

I ka wai hu o Kauila,

Oia wai ninau a ka malihini,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ka ua Hano o Kau,

Mai ka nalu hai o Ka-wa.

Mai ka pali kaulana o Pohina,

Aloha ia wahi a kaua e hele ai,

E pili ai me ke koa lau lii o ka maunu,

I walea i ke ala o ke kupukupu,

I na omaka waiu a ka naulu,

Ulu mai ke aloha me ka manao,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Aloha kuu kane mai ka ulu ohia o Alika,

Mai ka ua noe anu o Alanapo,

He kane he ipo no ka ua lipoa,

He nahele mapu aala a ka Mikioi,

Apo hewa ana au o ka poa o ka Neleau,

Ua lilo ke ala lilo pu me ke onaona,

Loaa ka ukana a loko e hana nei,

O ka lia wale no ia i ka po me ke ao.

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

Aloha kuu kane mai na hau o Maihi,

Mai ka ulu lehua o Lehuakona,

Hoolohe i ka nehe a ke kai o Ulukou,

Aloha kuu hoa o ka aina malihini,

Aina makamaka ole a’u i noho ai,

I noho aloha i ke anu a ke kehau,

Kuu hoa pili o ka po, e lolii ai o ke ao,

Na pua o ka waimaka, e haloiloi mau nei,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ka hale lewa i ka moana,

Mai na ale hulilua o Alenuihaha,

Mai ka makani Kauaula o Lahaina,

Mai ke kai lipolipo o Pailolo,

Aloha ia mau kai anuanu o kaua i alo ai,

Au ana o Kawaihoa i ke kai,

Alha kuu kane mai ka la wela o Honolulu,

Mai ka bele kani hone o Kaukeano,

Mai ka ua popo kapa o Nuuanu,

Mai ke kawelu holu o Lanihuli,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

 

Kuu kane mai ka ulu hala o Kekele,

Mai ka lai huli loa o Ahuimanu,

Mai ke koa mokumoku o Heeia,

Mai ke kaha loa o Wailope,

Mai ka wai huihui o Hauola,

Oia wahi makamaka ole a kaua i noho ai,

E alo ai i ka loa o Kaumuki,

Hoomaha aku i ka ulu niu o Kawehewehe,

Wehe mai nei oe i ka pili kaawale,

Auwe kuu kane kuu mea minamina pau ole.

                                    MRS. KAOO KAMALO

            Puueo, Hilo, Nov. 25, 1870

 

 

He inoa no Maria Kulamanu

Kaonowai.

Ku kilakila Hawaii hanohano i ka makani,

Kupu kelakela ke ahi a Lonomakua kela i

 ka lani

Malamalama ka honua i ke ahi a ka wahine,

Ino mai ke ahi me ka pohaku,

Kumukumu ke ahi i ka nahele,

Hele huhu ke ahi kau i na kuahiwi, [mau.

Kau haaheo na kalaunu a ke ahi i Halemau-

Ma’u ka leo o ke ahi owa i Wahinekapu.

Ua kapu ka uwahi a ka wahine i ka pali o

He ahi ke ahi na ko laila kini, (Kahoalii,

He kukui malamalama ia no ka Pohaku,

Kau pono Nakiakaunu i Puuonioni.

Niniu poahi Kilauea i ka nai o na mea hana,

Pau pono ka loa o Uwekahuna i ka ua e ka

 awaawa.

Ua unua e ke ahi i ke one a Kahualoa,

He loa Puukoae e holu nei i ka makani,

Nani Pohokeawe hahela iluna o Kaauwea.

Kau malie ka Iwa i ka la makani,

E hoolailai ana i ka piko o na mauna,

Nani Maunaloa ke kuahiwi o Kau,

Kau ka li i ke anu a ka ua i ka lani,

E hanini mai auanei pulu ka honua,

Kawa ke mauna i ke anu,

I ka nahele o Hoolalekoaie,

O maua ke kupa ke alakai olaila,

He kamaaina ka ua me ka la,

 

E alo ana i ke anu a ka Puulena,

A ka makani halihali ala o Kookoolau,

Eleu lei alii i Ohiaokalani,

Nani Hainoa i ka ua a ka awaawa,

U-wati gula Mailehahei i ka ua noe,

Onohi daimana Maunakea i ka ua a ka na-

Kihei silika ka nahele o Paieie, (ulu,

Ku mai Kulamanu, kahiko i ke ala me ke

Onaona ka nahele punia i ke ala, (onaona,

Aala mohani ka uka o Malama---e,

Malamalama maikai ke kino o ka laau,

E hoa ana i ke oho ke kupukupu,

Kupu maikai ka luna o Aahoaka,

E hoohoa aku ana ia Kumukahi,

I hoa hui no Kalahikiola i Haehae ---e.

            ---E o---e---

O mai o Kulamanu, ka wahine nona ia inoa,

Kiekie Maunaloa i ke oni no e like me Ha-

O ka noho hanohano a Maileihahei, (alalai,

He hai he kapu no ia no Huehue,

He unu mau ia no Kahilinai----e,

Mai hilinai aku oe ilaila e ka makemake,

O hapaiia mai e ke aloha lana ka tuanao,

Mahui i ka ike a ka maka---a---

            E naue iki mai o---e, eia no wau---e.

Kiekie Hualalai oni i ka malie,

I ka hapaiia e ka ua noe,

E ka ua liilii noenoe o ka mauna,

Mai mauna aku oe i ka waiwai i loaa,

O hoomahuiia auanei lana ka manao,

Hoowelawela loko i ka makemake,

Wela loko o ke kanaka inaeele i ke aloha

O ka’u no ia e malama ne---i,

            E naue iki mai o---e, eia no wau---e.

Pili pono i Nuuanu ka pua o ke Kamakaha-

Halawai aloha laua me ka ua Kiowao, (la,

Me kuu ipo aloha i ka nahele,

I na aku no la i ka uka o Kahuailanawai,

He waiwai nui ka ka makemake,

Ua hookipaia e ke aloha,

Ua loaa ko’u kuleana iaia,

            E naue iki mai o---e, eia no wau---e.

Pili pono ia’u ka pua kaolau o Malama,

Ua nolunolu i ka ua ia e ka ua,

Mohala maikai ka pua o ka Iliau i ka nahele,

Ke nana aku ia Waolani,

Ua huiia mai me ke kawelu o Lanihuli,

E huli ae ana au i ka makemake,

Loaa koke no i Papalauahi,

He ahi-ahi wahahee na ka manu,

He kukala hewa na ia nei,

Ua lai no maua e uoho nei,

            E naue iki mai o---e, eia no wau---e---

                                    JOHN H,

                                    W. KANEKOA,

                                    J. KAONOWAI.

Honolulu, Feb. 1, 1871

 

 

Ka la elua o Ianuari.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:---

            E oluolu ana no paha oe, e like me kou

opu i piha i ke ahonui, e hoikeike aku imua

o ko kaua mau hoalauna, e noho ana mai

ka la puka i Haehae a ka la alu i ka ilikai

o Lehua, i na mea hou i hanaia i ka la i

oleloia maluna e kekahi mau keiki o Kaua-

ukiukiu.

            Aia ma ka la 2 o Ianurai, M. H. 1871,

ua kukulu ae la o Mr. Hu a me ka poe e ae

i loohia i na pilikia mai, he ahaaina hauoli

ma ka lokomaikai o ke Akua, no ko lakou

puka ana mai mailoko mai o ka ehaeha hoo-

niponipo a ka mai, oiai; ua komo mai la ka

heluna o ko lakou mau la iloko o keia la

Hapenuia (Happy New Year) ka la hoi i

kauaohaia i la kulaia no ka M. H. 1871. O

kahi i kukuluia ai keia ahaaina ma Laie,

Makawao, Maui. I ka hoomaka ana o na

hana, puka mai la na keiki o na pali hauli-

uli o Koolau me ka Hae Hawaii e pulelo

ana i na eheu o ka makani me na pahu kani

elua, a me na leo uli-ulili o ka ohe, a naue

maki. (March) aku la ma ke alanui, pela

no i hoomau aku ai a hiki i ka wai heahea

o Alelele, malaila e luu aku ai na kanaka

iloko o ka hui wai o Alelele, pii aku la o

H. Kauhi i ka lele-kawa, umo-umoki iho la

i na huewai o Kulanihakoi, nana aku uwe-

uwene ke kolopa i ka lihiwai o Puna. Ia

makou no e luana ana, p@-e ana ka leo o ka

alihikaua wahine o Mrs. Kekila Hu. “E

hoomakaukau e hoi kakou,” ka liuliu ae la

no ia o na keiki o Koolau i ka lakou mau

me kani, o ka naue aku la no ia a kupono

i ke alanui hoonoho ana ka huakai, o na

wahine mamua, a o na kane mahope, a o na

keiki pahi ohe o Koolau e poai mau ana

lakou i ka huakai. Ua kahiko ia ka hua-

kai i ka palauli o ka lole omaomao, mana’ku

lupalupa i keoho o ka palai o ka nahele,

hoohihi ana i ka lau o ke kolomona, i ka

huleilua ia e ka makani ulalena. A o na

papale a pau mai mua a hope, ua uhi ia i

na hainaka silika ulaula a oia nani okoa no

ia i ka nana’ku,---ula pala memele loa i ke

kula o Pili.

            Ke hoomau la no ka huakai me ka maikai,

a hiki malalo o ka lanai i hoomakaukauia,

poai puni ae la malalo, a noho iho la e luana

ai, hoomakaukau mai la ke kuke i na mea

ai, a hoonuu iho la ka poe nona ia la hoo-

kahakaha me kahi poe e ae. Nolaila, hoo-

manao ae la au penei:

            “I ke kakahiaka inu kope,

             Ai ka mea ono a ke kuke,

             Pono i ka maona lealea,

             O ke ti manuahi wale mai.”

            Mahope iho, kapa-lulu ae la na pahu, ulili

ae la na ohe, a launa iho la. Oia iho

la na mea hou i maalo ae i ko’u mau

maka ma ua la ‘la. Na ka lehulehu

no e kanana no lakou iho. O ka lua

keia o ka hoomanaoia ana o keia ahaaina.

Ma ka la 1 o Sepakemaba, a ma keia la elua

o Ianuari, a ua manao ia no e kukulu hou

aku no pela i kekahi wa hou ke hoomau mai

ka lokomaikai o ke Akua me ka poe nana

ia hana.

            O ka lehulehu o keia poe, he poe i loohia

i ka mai i ka wa mai ahulau iho nei o Ma-

kawao, a no ka ikiiki, ehaeha, a inea maoli

no hoi iloko o ua mau la a ka mai e hoo-

niponipo ana, ua kokulu ae la lakou i ka

ahaaina ma ka lokomaikai o ke Akua.

            O ka lehulehu o na kanaka i maalo ae i

keia hookahakaha, maluna wale no o na lio

e hulei ai, a ua loaa no ia lakou ka lealea

maikai ana, a napoo ka la o ka pau no ia.

E aloha aunei.              J. Nakookoo.

 Pulehu, Kula, Makawao, Ian. 16. 1871

 

 

Mau kahuna lapaau hoopunipuni.

 

E na keiki eleu hua kepau o ka hale Pai.

me ka Lunahooponopono ko’u aloha. E

oluolu paha oukou e kamailio iki kakou no

kela mau hua e kau ae la maluna. Me

neia ka laua hana ia’u, ia’u i hele aku ai a

hiki au ma Opihihali, aia ilaila ua mau Ka-

huna nei, o Kahanu ka inoa o kekahi, o Ka-

nuha ka inoa o kekahi, o ka inoa hoi o ka

mai o Helepa, lohe aku ia au i ka uwe mai

o ka mai, ninau aku ia au, hehaha kela e

uwe mai la? Hai mai la lakou, “he mai, e

hanaia ana e na kahuna.” Ninau hou au,

“pehea ke ano o ka hana ana?” Hai hou

kela poe. “ua hapalua ia ka mai i na kahu-

na, a ka piko hoi aku kahi kahuna a lalo, a

ka piko hoi kahi kahuna a ke poo, hana no

hoi kekahi kahuna maluna, pela no hoi ke-

kahi malalo, he kea nae ka mai ma ka hou-

po.”

            Iloko oia wa hele aku la au, a hiki ma

ka hale, pane no ka leo o ka makuakane o

ka mai, “he wahi manao ko’u ia olua e na

kahuna, e aho e hoopau kekahi kahuna o

olua, ua pilikia loa ka mai o olua.” Ae no

hoi na kahuna hoopau ia o Kanuha, hoihoi

ia ka mai ia Kahanu, hai aku la ke kahuna

e hookaawaleia ka mai i hale e, i elima la

haliia ka mai a kahi e, moe hookahi po, aole

i moe iki ia po a ao, ninau aku la ka makua-

kane o Malaihi me kana Lede, “heaha kau

e uwe nei? Hai mai la kela “o ke kahuna

no i hoopau ia’ku nei ke kii mai nei no ia’u

e hele maua.” “Pane hou ka makuakane,

“E kii hou no ha ia kahuna,” ae hou no ka

mai, a e kii hou ia na kahuna a hiki mai

laua elua, olelo hou ka mai. “Owai o olua

e a-a ana e ola au ia olua? Ina e ola au i

kekahi o olua e haawi no au i $10.00.” Ka

pane mai la no ia o Kahanu, “aole paha ia

o ko maua uku ke ola oe ia maua, eia ko

maua uku $50.00 dala a’u, $80.00 a ia la,

oia ko maua uku.” “He ae no au ke ola

au ia olua.” Pau ia, hana no hoi na kahu-

na i ka mai, kahei ae la na kihei ma ka ho-

pe, ku iluna kuehu no hoi kekahi malalo,

pela no hoi kela maluna, me he hula la,

iloko o ua hana hoopunipuni la, haule keia

keiki i ka make. Auhea oukou e na Lahui

Hawaii, mai noho oukou a puni mai i na

kahuna hoopunipuni, o ko kakou Lahui

                                                DAWIKA.

 KAPALIKUA, Kona, Hawaii, Ian. 28, 1871

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau loa, owau o ka mea

nona ka inoa malalo. ma ka mana i loaa mai ia’u mai

ka mea nona ka aina i ka paia o

KALAUAO, ma EWA, OAHU,

Ke papa aku nei au i na kanaka a pau o kela ano keia ano, i

ka hele wale maluna o ua aina la. Ke kauoha pu ia aku nei

au mea holoholona o kela ano keia ano, e hele ana maluna o

ua aina la i haiia ae la maluna, e kii koke mai, a lawe aku,

maloko o na la he 15 mai keia la aku. A i kii ole mai oukou

maloko o na la i oleloia maluna, alaila, e hopu no au a hoopaa

e like me ke Kanawai.                                     J. KALOHI.

 Honolulu, Feb 4, 1871                                               479 21*

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka

inoa malalo, ke hai aku nei au ma ke akea, eia ma ko’u

lima ke kahi lio ulaula, a he lae kea uuku ma ke poo, a ua ku-

nila ma kona uha hope akau @H E ike ka mea nona keia lio,

e kii koke mai me na $7.00 no ke poho. Ina e kii ole mai a

hala na la he 30, lilo loa ia’u keia lio. E lilo keia Olelo Hoo-

laha i Kanawai, i kona la e puka ai. E loaa no au ma ke-

paakea, Waikiki-waena.Oahu.            J. W. HOOKAEA

 Feberuari 1, 1871                                                      478 1t*

 

 

KUAI EMI! KUAI HOLO!

Ma ka hale o @ILAMA>

Hale Kuai A la Hao o Uilama (@.)

431 ly              Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me Kauka

 

PAPA HUKIKUHI MANAWA HOLO

---O KA---

MOKUAHI HAWAII

“KILAUEA.”

HAALELE ia Honolulu i na Poakahi a pau---Hora 5 ahiahi.

            “          Lahaina i na Poalua a pau---hora 7 kakahiaka

            “          Maalaea           “          “         10       “

            “          Makena           “          “         12 awakea.

KA HUAKAI HOLO I HILO.

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua, no Hilo---Hora 9 PM

            “          Honoipu i ka hora 11 aumore, me ke kalewa aku

            I Naoaku, ma ka hora 1 kakahiaka.

HULI HOI ANA MAI HILO MAI.

HAALELE ia Hilo i ka Poakolu -      -         Hora 5 ahiahi

            “          Mahukona i ka Poaha -           “ 4 wanaao

            “          Kawaihae i na Poaha a pau     “ 3 ahiahi

            “          Makena           “          “          “ 10 ahiahi

            “          Maalaea           “          “          “ 1 wanaao

            “          Lahaina i na Poalima a pau     “ 6 kakahiak

KA HUAKAI HOLO I KONA.

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua a pau Hora 12 aum

HULI HOI MAI KEALAKEKUA MAI.

HAALELE ia Kealakekua i ka Poakolu---Hora 2 awakea

            “          Kailua i ka Poakolu                 “ 6 ahiahi

            “          Kawaihae i na Poaha a pau     “ 3 awakea

            “          Makena           “          “          “ 10 ahiahi

            “          Lahaina i na Poalima a pau     “ 6 kakahiaka

C. H. JUDD (KALE KAUKA,)

467-2M                                                                       AGENA.

HALE KUAI BUKE

-O-

HENERE M. WINI.

Aia ma Honolulu Hale, oia ka Hale Leta, aia mala

ila he wahi e kuai aku ai i na buke haole he nui wale

O KELA ANO KEIA ANO.

BUKE Kula haole.

 KUHIKUHI o ke kanaka Hawaii,

 NA OLELO kike. (Phrase Book)

 BUKE PA, KO, Li, (Carmina)

A ME NA BUKE KULA E AE HE NUI WALE.

Malaila no na Buke ao ke Kakau Waiwai no kela oi

hana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii.

AIA NO HOI

NA KANAKA leta rulaia a rula ole ia,

 PENI hoa maikai loa,

 INIKA. Ipu-inika.

 PENIKALA ULIULI, eleele a ulaula,

 KUMU Peni,

            WEPA ulaula a eleele,

WAHI palapala ulaula, keokeo a eleele (mea kakau)

 PAPA POHAKU a me ka penikala pohaku.

Me kekahi mau mea e ae no he nui no na Kala a me

 na Oihana Kakau. A he makepono no ke kuai

 ana malaila no keia mau mea. E hiki no i

 na kanaka maoli mai Hawaii a Niihau

             ke hele malaila e kuai ai.

                                    430--@ms

 

 

APO A-I ILIO!          APO A-I ILIO!!

KUAI MAKEPONO loa. AOLE UKU no KA HOOPAA ANA I NA KUNI AUPUNI.

Na Mea Kamana o na ano a pau.

NA MEA PAAHANA O NA ANO A PAU.

NA KOILIPI, NA KOI LIILII,

NA PAHI LOLE BIPI, NA KAULAWAHA.

NA KAULA KAOHI AME NA KEPA.

NA LAAU NOHO LIO PANIOLO,

NA KAULA OPU HULU LIO A ME NA KEEHI LAAU,

NA MEA HOOHIE NOHO LIO,

NA KAPU AI HAO LIO a me ne Kui kukia kupuai Lio

NA PENA A ME NA AILA MAKEPONO LOA O NA ANO A PAU.

NA IPUHAO, NA IPUKI, NAPA-PALAI,

NA IPUHAO LIILII, NA IPUHAO NUI HOOMOA KALO.

NA AHI-KOE, NA PU-KAPOOHIWI WAHA PAKAHI A WAHA LUA

NA PAULA, NA LU A ME NA KUKAEPELE PU.

NA KUAINA IIILOO NA ANO A PAU LOA.

O keia mau mea a pau, e kuaiia aku no na kumukuai emi loa ma ke dala kuike, e

DILLINGHAM & Co.

Ma ka Hale Kuai kahiko o Daimana makua.

 

 

KAPU MA PUNALUU.

Ua lilo mai ia’u ma ke kuai ka Aina o Laka Severance

ma Punaluu, Oahu, a me na pono a pau, noaila, mai

keia la aku ke papaia aku nei na kanaka a pau i kule-

ana ole maluna o kela aina aole e hehi wale. O na holoholona

aole hikiikii mai. O ka mapo-wai nui, ke papa pu ia aku nei,

aole e wawahi i ka laau, no ka mea, he nui no ke kahea a ka

wai ma kekahi wahi o ua mano-waila, O na holoholona a pau

e komo ana a hoopoino i na mea kanu, e uku no ke poho. Ua

hookoha aku au ia A@una (Pake) i mea malama waiwai malai-

la. O na mea a pau e kue ana i keia mau mea, e hoopiiia no

ma ke kanawai.

E wehe ana au i Hale Kuai Lole ma Punaluu, a nolai-

la, ke kahea aku nei au i na makamaka a pau, i na

makemake kuai lole ano nu hou loa o kela a me keia

ano, e hele malaila, a e kuai makepono no au me lakou ma ke

dala a ma ka laiki,                                           KIULANA (Pake).

Honolulu, Ianuari 19, 1871.                                        477-3ms.

 

 

OLELO HOOLAHA.

Owau o ka mea nona ka ino malalo iho nei, ke kau-

oha aku nei au i na kanaka maoli, e hele nui mai ma

ko’u Hale Humu Kamaa, ma

MA ALANUI NUUANU, HELU 70, HONOLULU

E lawe mai no hoi i na kamaka kahiko o oukou, a na’u no e ha-

na @ku i na ano hila hou. He $.75 o ka hana ana, a i pau ole

ka’u hana ana, e hoihoi aku no wau i ka oukou dala, me kuu

makana aku i hapaha, ke paa ole kuu hana ana. Eia no hoi,

ina e makemake oukou e oki i ko oukou mau kamaa, e lawe

mai no na’u e oki aku me ka uku haahaa loa, a i hemo, e lawe

mai no na’u e hana hou aku me ka uku ole. Ke kauoha aku

nei no hoi au i ka poe nona na kamaa e waiho ae nei, e kii ko-

ke mai, aka ina e kali aku au a hala na mahina eha, e lawe

ana au ma ka Hale Kudala, i hoi mai ai na pho o kuu haoa

ana i ko oukou mau kamaa.

 A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai ma ko’u

Hale Humu Kamaa, e kuai ai i na

            NOHO-LIO hou maikai,

                        NA KAULA KEEHI,

                                    NA PALEKEEHI,

                                                KAULA OPU LIO,

A e loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, Helu

                                                            AOIU (Pake).

Honolulu, Ianuari 7 1871                                475-6m

 

 

KA WA MAIKAI

E IKE AI I KE KAKAULIMA ANA

---A ME---

Na Kumu nui o ka Hooholomoku.

UA hiki mai nei o PROF. J. G. WOOD ianei, a ua manao

oia e noho iki maanei, nolaila, ua makemake oia e haawi

aku i na ao ana i ka poe a pau e makemake ana i kela mau ike

maluna ae. E hoomaka ana ke kula ma ka la 3 o Ianuari. A

D. 1871 a e hoomau ia aku makai iho o ka Hale Keaka Nika i

kela a me keia ahiahi o na la noa. E ike ia no ka uku ma ka

hele kino ana aku i ke kumu. Malia paha i kekhai mau ahi-

ahi laelae konane o ka mahina, e lawe ae oia i kana mau mea

paa

hana me kana mau haumana, a nana ae i ka Mahina. Ua

ike no oia i ka olelo Pukiki a Paniolo hoi. O ka poe makema-

ke ia mau olelo. e ao mai no ia ma ka uku oluolu. O ke ka-

kaulima. o kekahi ike no ia ana i manao ai e ao aku. E ninau

pono i ka uku a me ka manawa laia. E uku mua ia $2.50 i

kinohi- O na keiki malalo o 14 makahiki, he $2.50 no ka

malama, a he $3.09 no ka malama maluna ae-            474 3m

 

 

HALE PAI KII.

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA

Inoa malalo nei no ke pai ana i na

KII PEPA

me ka maikai loa. Aia kona Hale Pai Kii ma kahi o KINI

Pai Kii mamua, maluna ae o ka Hale Pai Nupepa “Kuokoa.”

                                                 YATSING (Pake)

470-6m                                                Mea Pai Kii.

 

 

HALE PAINA NAPOLIONA!

Ua lilo mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, na pomaikai

a me na pono a pau o Acheong maloko o ka Hale Paina

maluna ae e ku nei ma Alanui Maunakea, Honolulu,, a eia oia

ke makaukau nei e hoomau aku i Hale Paina ma ka uku haa-

haa loa a ano maikai o na mea e, a malaila hoi e loaa ai ke

kope maikai a me na aina i na hora a pau. O ka poe ai mau,

e ukuia i 16 keoeta no ka aloa. Aohe kuleana iki o Acheong i

koe i keia hale, a ke makaukau nei au e hooponopono a e uka

i na aie a pau i ku i ke kanawai e kue ana iaia.

                                                             AH LOW (Pake)

Honolulu, Ianuari 9, 1871                               476-ts

 

 

Alion Kauka o na mai Pake!

E na mea i loohia e ka mai Pake, ke kahea ku nei o Aliona

(Pake Kauka) ia oukou, e hele ae ma kona hale noho, ma

Alanui Hotele, a me Alanui Maunakea, a e loaa no oia ia oukou,

a nana no e hoola i ko oukou m’i mai oia ano. Ua hoi mai

oia mai Hilo mai, a ua minamina ko laila poe mai iaia. nui ko

lakou palapala mai iaia, e hoi aku malaila, aka, aole ae o Ali-

ona---no ke kupono o kona ola ma ia wahi no ka ua. Nolaila

ua hoi mai nei oia, a e pono oukou; e hele koke ma kona wahi

a e kaa no ia oukou na laau maikai, e hoopau loa ai ia mau

puupuu ano ino! A makaala oukou! a e hele koke i ona ‘ia.

a e ola no!! Mai kali! e wiki!! a e hele a e pakahi, a e hele

no a pau!!! Aohe akamai e ae, oia wale no! Mai ka poe i hoo-

la ia o keia kulanakauhale eia no lakou ke noho maikai nei,

aohe pii hou---Nolaila, e hele ae i ona ’la, a e ola no oukou

Oluolu ka uku, a e olelo no, no oukou.           373 @ms

 

 

 

UA MAKEMAKEIA

NA ILI MALOO A MIKO, O NA

HIPA a me na KAO,

MA ke kumukuai kiekie loa, a e ukuia o ka mea nona ka

inoa malalo iho                                    N. A. SANDERS.

Ma ke kihi o na Alanui Nuuanu a me Kaepa.             476 4t

 

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau, o mana na Haku o ka auwai

e moe ana mai Punaluu a hiki i Papaahoku, ua kapu

na holoholona nakiiia, hookuu wale ma ka auwai, a pela no ke

kanaka hana ino. Ina i loaa i ko maua hana, oia o D

Kawewe; e uku no hookahi dala no ke poo, a o na kanaka a

me na Pake i kuleana i ka auwai, i na ua ino ka auwai, e hiki

no i ka @ ke hai aku i ka wa e hana ai i ka auwai, a i hele

ole kekahi, a o kona hope paha, e uku no hookahi dala.

                                                                                    OKAWAI (Pake)

                                                                                    S. KAAIMANU.

Koo@, Puheemiki, Oahu. Ianuari 1@,1871  376-3m@

 

NOHO LIO! NOHO LIO!

O NA NOHO LIO MEKIKO A MAKEPONO LOA I

humuhumuia me na ili Kaleponi, e loaa no ma ka Ha-

le Hana Noho lio o

DALTON & BLAUWELT,

430---ly*                                 Ma Alanui Moi, Honolulu

 

 

KAUKA C. F. NICHOLS.

HE LAPAAU HOMEOPATHICA.

KE ANO o ka haawi ana i ka laau kupono no na mai

HUI,

RUMATIKA,

MAIPIVA.

a me na mai i kaa a loiki.

KEENA OIHANA.---Ma ke kihi Komohana o Ala-

nui Papa a me Kalepa, E loaa no oia ma ka Hale Hana i ke

kakahiaka, mahope o ka hora 8, i ka auina la, mai ka hora 3

a ka hora 6. Hale noho, Helu @, Alanui Beritania.

Honolulu, Dec 24, 1870                                  374-6m*

 

 

E. O. HALL & SON.

(E. O HALL A ME KE KEIKI),

NA MEA KUAI LAKO HAO, LOLE,

NA PENA, AILA & NA LAKO KALEPA.

Halekuai ma na huina o Alanui Moi a me Papu.         475 ly

 

 

Wm. Weight.

UILAMA.

Amara, a Hana Kapuai Lio.

ALANUI ALII mauka o ka HALEWAI,

Honolulu, Ua makaukau @ no ka Hana Kapuai Lio

(462-@)

 

 

PAI KII ANO HOU!

OIAI, UA HANA HOU AE NEI AU

i na aulani malamalama o ko’u HA-

LEPAI KII a maikai, ma

MONIKAHAAE, Honolulu,

Nolaila, ke lana nei ko’u manao, ua ku la i ka hanohano o ke

PAI ANA I NA KII O NA ANO A PAU,

mai ke kii liilii loa e kupono ai i na kaula wati a me na lei a-i,

a hiki i na kii nunui ku hale ma ke ano haahaa loa o ke ku-

mukuai. E kuai pu ia aku no hoi na Kii Pepa o na wahi kau-

lai a o Hawaii nei, na kii o na Moi kane, na Moiwahine a me

ka poe hanohano e ae.                                     H. L CHASE (Keki)

475 6m                                                                        PS: Kil.

 

 

HELU 100! HELU 100! HELU 100!

MA WAIKIKI IHO O KA HALEKUAI NALO ME-

LI o Mr. HALEWAI, e kuaiia aku ai na ano lole he

nui ma ke kuai liilii a manuahi loa, a ma ka HALE-

KUAI NALO MELI ae hoi, e kuai gukaaia aku na ano Lole

he nui wale.

E hele mai a ike no oukou iho a lu-la iho, me na hoomaikai

aku i na kanaka Hawaii, no ko lakou kipa mau ana mai e ku-

ai i ua wa i hala; a ke lana nei ka manao, e hoomaui mai ana

no oukou pela, oiai e kuai ia aku ana me na kumukuai haahaaa

loa.                              JNO T. WATERHOUSE (Halewai)

Honolulu, Dec , 23, 1870                                            473tf

 

 

1. S. CLEGHORN.

AKE AKE AKE

KE KAUOHAIA AKU NEI NA KANAKA

Hawaii a paa mai

HAWAII A KAUAI,

A ME NA MAKAMAKA O Kona, Oahu, e kipa ae a launa ma kona

mau Halekuai Lole, ma

ALANUI NUUANU,

MONIKAHAAE, A MA

KA UAPO MAUKA IHO O HALE MAHOE.

Ua hoolako ia e ia na lole o na ano a pau loa, a

e kuai MANUAHI, MANUAHI, MANUAHI

loa aku ana oia, ma na kumukuai EMI LOA,

MAMUA AE O NA LOLE I KUAHA ma Hono-

lulu nei. Nolaila, ano ka wa pono e kuai ai, no

ka mea, ua makemake au e kuai makepono loa

aku i keia mau lole, i pau aku keia mau lole,

nolaila, kuai mai aka kahi no ke dala.

Penei ke ano o kekahi mau lole:

LOLE KALAKOA o kela a me keia ano, no kela

a me keia kumukuai.

NA PAPALE WAHINE nami maoli,

NA PAPALE KANE a me ko na kamalii,

LOLE WAWAEKANE o kela a me keia ano,

PALULE, KAMAA, Kamaa-buti,

AHINAHINA PELEKANE.

Na Lole maoli keia---manoanoa a makepono,

KEOKEO PIA,

KEOKEO maoli,

AINAKINI,

HULUMANU,

LIPINE KILIKA,

a pela aku, a pela aku.

E hele mai e ike maka no oukou.

Ue hiki no ia’u ke kena aku a haawi

aku ai oukou i na hoolaulea ana a nui wale, ma

ke kuai ana mai ma ko’u mau Halekuai Lole.

Nau no ma ke Aloha a me ka Mahalo.

(A. S. CLEGHORN) AKE.

Honolulu, Ianuari 7, 1871                                           475 3m