Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 5, 4 February 1871 — No na Hokuwelowelo. [ARTICLE]

No na Hokuwelowelo.

Ua Inuiweliweli ue keknhi inaii nupepn o keia kol uiiikauiiale, ina ka houhh.i an» jir, o ike koke in ;nia l«(? Hokuwel«t«elo. e in.:to inai ana a pili i ka houun nei, oiai malia paha, o wawuiii iie ua iioku la iu kakoii a lilo i n.ea ole ! Aohe oiuio iki o keia wannna ana, a aole nn he uiaopopo loa e ikeia ann he Uokuwelowelo i keia manawa koke, ma kaln e ike ia aku anu e ka honua. Ua nana kekahi kilo-hoku o Gereinanin, o Wmneeke kona iuua, me kana ohenana nui, a un ikc oia i kalii mamao loa aku, he w«hi mea [)oep»»e unku, i maf«j» 'j>o pono ole iaia ke ano, he Hokuwelowelo paha, a he hoku hou paha, a he mea e ae paha ; aka, ina makou e hoike nku i ko makou poe heluhelu.aia ua wahi meu poepoe uuku la, he pa nniiona ka mainao mai ka la aku, alaila, e manao iho oukou, «iohe keeua o ka maka'u ana e naauauwa wale iho ai ia oukou. O ke kulann o na hokuwelowelo oohe paa i kahi hookahi, n aole no hoi mea ike pololei loa i kahi e uana nku ai ia lakou. Un houpuupuia a nui mau»uj no ko lakoa puka mai, a i kekahi manawa puka mai, a i kekahi wa, aole puka mai. Akd, aole nae he mea no kakou e iiiaka'u ai, no ka mea, ua mauao iahuiia he mau inea poepf>e wale no ia a i ole he ao lewa paha, e hiki ole ai ke honpomo mai ia kakou. Oka huelo oka hokuwelo-.\eio, he aka mnlamniamn ahiehie ia i loan niai ka pa ana mai o ka maiain.il ium inuiuiia a komo pu paha iloko o ka hokuwelowelo. O na hokuweiowelo a |>au, ke alakaiia nei lakou e ka Mea nana i hana maiaio o kekahi mau rula ana i hookumu ai. £ like me ke aliikao a me ke ahi-lele a na kanaka e paani oi, pela no ka Mea nana i hana e hoike mai la i koua mana a me ko» na nani. No ia mea, mai inaka'u na ko\o » jw« iwnUln iho o ka lani «« kek.'ihi hokuwe'oiii'iu, w> ka mea, a«>le ou e ae i km»a mei i haoa ni e hoopoiao ii kekahi ano e ne.

Im. 23, 1571. I c& Lrs4 Hoomnopono Kcosoa ; Aiohaoe: £ ae eaai oe e hoikeike aku i ka bapt oui 0 keia anaina ms ka hooUha ana iloko o ka oapepa Kuokoa* no na mea e pili ana i ke Kq'(s Kaikamahioe o Maoi Hikina. Ke kokoke nei e paa ka pahale o ke Kuia Kaikamahioe raa Makawao. a ke Uoa nei ka manao e makaukau ana na kumu e hoomaka i ka hana, a e hookomo i na haomana 1 k~et& mau ia kokoke. Eia ke ano o ka hale o oa kula nui nei—. eiaa papiheie o na rumi kiekie ; he iua akea : maialo, a he keena paiahaiaha a loīhi malu* na ioa. Da maheieia ka hale penei—he; nni a kiek>e boi no ke kuia, ekolu. keena moe no na kaikamahine—he keena ( nui iakou ; « i na he piiikia no ka piha oia mau keena, aiaiia, e moe kekahi ma na keena maiuna loa; he keena ai'na no na haumann a he keena ai'na no na kumu ; ekoiu keena m«e no na kumu, a oie ke keena iuana (par- • Ioj), he keeoa humuhumu, eiua keena hule he keena kuke, he keena kahi e ike ai \ . o* inakua. he keena heiuhelu papa, a elua j 6*4«* auau. Elima iua wai—ua .paa na au- 1 w>i e komo ai ka wai maluna a pau oluna | 0 a hale. He mau lanai akea a maikai. | ke kahua hale he kiekie, a he maikai; kemakaikai aku i na kai elua, a ine Maui' K«moh?.na, a ine Haleakala. He wahi oiu-| oS&, aoie nui ka wela, a he wahi īnaikai ke ; manao e hele no ka hooinahu m.i o a ma o. j lwakalua eka aoi maloko oka pa—i wa-| hi no iu kihapai, & i wahi kanu mea ai. j E mahalo nui i ka poe lawehana, nan« ij kukulu i ka h?le, no ka maikai; nuie nae 1 inanaoia e hoomaikai no ka ikeia, aka, no! ke kupono wale no ina han.i oke kula. | ;He 80.000 liapu.'ii papa, a laau, a oi aku 1 komo īloko o ua mau haie nei, he 62 kau-j k.ini piii—a pela aku. Ona puka komo he | 53, Bhes6 na puka aniani. He hale olu« i ol.u, aole ikiiki. i O ka nui o na dala i iilo ma ua hale nei, I mawaena o ke 6 000 a me 7.000. j E pono nae m»kou e hoike nku ia oukou e na kanakn, i ka lako ole o kd hale, aohe | he papakaukau a me nu pa, bola, pahi, me ; na mea like, aole kapuahi me kona mau lako, aole papa, noho, a me ia mea nku, ia j mea aku—he haole w»ie no—a me ke knu wahi mea uuku. I Ua h;»naia keia hale a pau i ke kokua' waie ia mai—o ke aupuni kekahi i kokua.' O ka poe nana i kuai mai i na mea o ka ha- ' le, he ano lokomaikai ka nui ; a pela ka poe ! lawelawe. j O ka manao knkua, a me ke Uakau pu i | ko lakou mau inoa me ke d<tla, nole e nele 5 ia; aka, o ku hooko i ko lakou mea hoohiki,; aole i hooko kekuhi poe. Ke lana nei ka ! no iakou e hele mai lakou e ku i ka i -» v i . hakahaka, a e hoopihH i ke kowa. |

Ua uie makou no ka hale hookahi tausani dala, a no 111 aie, a no ka hoolako nna i ka hale, ke aa nei inakou e nnna hou i na tuaUamnUa o ua kula la, rne ka lani o ko niakou mauao, aole makou e pilikia hou, ke pau keia pilikia. Eia iia Kumummiao a makou e manao ai e hooko ma na oihana o keia Kula : 1. O ka manao nm oia kula, eia—e hoomakaukuu i na hauuiana e hana i ua hana e pili ana i ko laUou noho ana mahope aku, a wnlea lakou. i?. E manao inua ia ke ao ana i na mea pili i ka j)onn io. O l.a huli una ika Palap<»la Hemolele, a nie ka hooko aua i kana mea e ao ai—oia kekahi haoa e inalama nui ia. 3. Alaila aku. o ka hana nui o ke kula, oia ke ao nn;> mn ka haoa lawelawe, I kela la i keia la, i ka huinuhumu Inle, ke kuke, ka hoomaemae, holoi 1010, niuni lole, a me na hana a |>au e pih ana i ka inalaina hale. 4. Eia na liana e pili nna i ke ao palapala, ka olelo Enelani. o na mea a pau e ao ia ma na kuli maoli u holo maikai ia mau mea ; a me oa mea maikai e ae, e like me ka piha ole o ka manawa, a me ka lana o ka manao.

5. Eia kekahi, o ka huli i ke ano o ke kino, i mea e naauao ai na haumnna i ka malama ana i ko lakou kino iho. O ka hana o ka hale a me ka hooinama mawnho, oia kekahi mea e kaohi ia'i na la a pau; no ka mea, ua manao m.ikou aole e ikaika pono ke kino a me ka uhane ke ole ia mea. 6. Eia kekahi mea,e m&nao nui in e hoomakaukau i oa haumana e uoUo pono iwaeoa oko lakou mau hoa. Eaoi ka hoomanawanui, ka manao i ko hai pono—no na houlauna o kela ia keia la, a me ka iiui i kq pono oka lehulehu. E hooikaika i koino ka manao iioko o na haumana, be kauwa laweiawe keia mea keia mea o iakou na ka Mea Kiekie maiuna, aka nae, ua iana ka maoao, aole iakou e manao ia lakou iho wale no, aka, e manao keia mea keia mea, he laia oia no ke kinn iehulehu, a e h.uia oia i ka hana kupono o ia lala. EIA NA KANAWA{ KULOKO 0 KEIA KuLA I HOOHOLOIA E KA PAPA KAUO : 1. Hookahi Kuiuuluaa maiuna o na huna a pau o keia kuia —inalaio nae oia o ka Papa Kahu. 2. E hookomoia na haumana kaikamahioe a hiki i ke 50, mai ka 8 makahiki a hiki i ka 18. £ hiki ike Kumuluna ke hooie i ke komo aoa o kekahi. 3. £ hookaaia ka uku no ke komo ana i kela hapaha makahiki keia hapaha makahiki—e uku e mamua wale oo i ka Lui\& ma« lama waiwai, a i kona Hope paha. No ka poe ai po me na kumu he $150.00 ka uku i ka makahiki. n no ka poe ai pu me ka lehulehu he $50.00 i ka makahiki hookahi.

4. E hooUko na hiumana ia Ukou iho i ? ka mo€, a me ke kapa moe, ko lakou lole a | pau f ka buke, pepi, papa-pohako, peni, a me| ta raea aku ia mea aku, a e uka t ko Ukou | kahona Upaau. . 5. K kokua na haumana a pau iea i m ; hana maioko o ka haie e iike me ka make- > make oke Kumuiuoa. E hana no hoi U*l kou mawmho, liolee holohoio» a paani | paha eiua hora, a oi aku paha i keU ia 11 keia la ke malie. | 6. Aole e puka waie aku kekahi hauma- , na mawaho o ka pa—aia wale no i ka ae o ke Kumuiuoa; a i oie ia e hele pu me kekahi Kumunui. 7. E komo na makamaka mamuii o ka manao o ke Kumuluna. 8. E hana ka mea hooiako hale malaio o ke Kumuiuna—malalo hoi o ka Luna ma> iama waiwai. 9. He 12 hobedoma hoomaha i ka makahiki—aole e emi malalo—na ke Kumuiuna e inahele, hui me ka Papa Kahu. E. Bailkv. ;No ka Pdpa Kahu.