Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 11, 18 March 1871 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE X. HELU II HONOLULU, MARAKI 18, 1871 NA HELU A PAU 485.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

English Column.

A correspondent says there is no newspaper in his town, but there is a ladiesʻ sewing circle that answers the same purpose.

 

Josh Billings observes: "Sekrets are kussed poor property enny how; if yu circulate them you luze them, and if you keep them yu luze the interest on the investment."

 

The Maine House of Representatives is composed of 151 members. There are 49 farmers, 20 lawyers, 23 merchants, 5 doctors, 2 clergymen and 1 editor. Politically the House is divided as follows; Republicans, 112; Democrats, 38, Independent, 1.

 

Of Websterʻs Speller, more than fifty million copies have been sold. The present rate of production is 1 000 000 annually. Dr Webster received one cent upon every copy.

It is stated as a proof of the effects of the war upon Germany that of nearly 1,300 students who were attending the University of Munich last summer there are at present only about 600.

Thirteen thousand ancient Roman coins, dating from the time of the Emperors Hadrian, Antonius, and Commodus, were recently discoverd by a Bavarian peasant in a little village on the Danube.

 

According to the statistics of the "Year Book" of the New York Observer the Methodists in the U.S. have 8,830 ministers; the Baptists, 8,747 (including all the branches); the presbyterians, 4,238; the Congregationalists, 3,168; the Episcopalians, 2,710; the United Brethren in Christ, 1,647; the Reformed (German.) 526; the Reformed (Dutch), 493; the United Brethren, 68.

 

The Methodist Troubles.-The Rev Dr. Lanahan is reinstated in his office; the charges against him are withdrawn; his @ accusations of mismanagement in the Book Concern are ordered to be investigated; and thus this trial ends, honorably to Doctor Lanahan, and creditably to the Methodist Church, whose good fame began to suffer from from the foolish attempt of a few men to punish a zealous officer for doing his duty. Dr. Lanahan has gained by the blunder of his opponents, the opportunity he has so long sought to prove his charges. he deserves the thanks of his church for the persistence with which he has maintained the right.

New York Evening Post.

 

In Russia the circulation of the Bible is rapidly increasing. Not long ago a handsomely bound copy of the New Testament, quarto size, was presented to one of the Emperorʻs children as a birthday gift. The Empress complained of its size, and asked: "Why is not a smaller edition printed?" "If it is your Imperial Majestyʻs pleasure, it can soon be done," was the answer. Her Majesty at once gave orders for 15,000 copies, and the number was soon increased to 50,000. Since 1863 over 85,000 copies of the New Testament have been circulated in the Russian language.

 

When King William was proclaimed Emperor the other day at Versailles, divine service was performed, several clergymen being present in full canonicals. On their right was a military band. The service was made more than usually impressive, we are t@d, by some excellent singing and music. A short but able sermon was preached, in which, if we may trust report. "the political situation was boldly touched upon."

 

A few Sundays ago, as Mr. Beecher was about commencing his sermon, a stout, faherly looking man was endeavoring to make his way through the crowd to get within a better hearing distance of the distinguished orator. At that moment Mr. Beecherʻs voice rang out the words of the text: "Who art thou?" "Who art thou?" again cried out the dramatic preacher. The stout party thinking himself in the wrong perhaps, by pressing forward, and believing himself to be personally addressed, startled the brethren and nonplussed their reverend chieftain by sedately replying: "Iʻm a pig merchant from Chicago, sir; I hope you ainʻt mad; there ainʻt nary chair, or else Iʻd sat down."

 

Kepa kanaka.

 

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:-

Ua maopopo paha oe i kela hua e kau ae la maluna i kapaia "Kepa kanaka." A e ninau mai paha auanei oe. Owai la ia kanaka i kepaia? Ke hai aku ne au, o Mataio Te-Ranaua. Oia kekahi keiki aʻu i lawe mai ai mai ka Pae Aina mai o Kilibati Maikonisia; a u i noho no ia me aʻu a hiki i keia wa. Ma ka la 18 iho nei o Feberuari, ua kii aku oia i pipi makai, aole nae he loaa o ka pipi; halawai e mai la oia me ke kanaka e huli ana i kanaka hana, a ike ia ae la he kanaka hou oia. A ninauia ma ka olelo haole, aole lohe pono, a ma ka olelo Hawaii, lohe kawalawala ae la ua keiki nei no ka hana. Koi ia aku la e ke kanaka e hele i kahi o ka hana. A i ka hiki ana aku aole nae i ike oia i ka hana. Hoikeike e ia mai la ke dala i ua keiki nei he $40.00 me ka pa e ole o na luna i ka hana; kenakenaia a hookikinaia e lawe i ke dala a kauohaia e kakau i kona inoa ma ka palapala a paa iho la. Ua hoi mai ua keiki nei me na kanaka i koi mai iaia a me na dala he $36.00 a hai mai ana i na mea a pau i hana ia. Ua lohe au i na olelo a na makamaka Hawaii, a ua lohe no hoi au i na olelo a kuu keiki. A waiho iho la ka hooponopono ana a hiki i ka la 20 iho nei. Noi aku la au ia E.O. Holo Esq., kekahi makamaka oʻu ma ka pono, e kokua mai iaʻu e hele ae e noi i ka haole nona ka palapala kepa kanaka, e hoopau i ka inoa o keia keiki ma ia palapala ae. A ma ia kokua ana o Mr. Holo, hemo mai kela keiki mai ia palapala kepa kanaka mai; no ka mea, aole au i ae i ka hele ana o keia keiki. O ka hana i manaoia e kepa, o ka Mahi-ko o Kaneohe. A ua huna ia ka wa e noho ai iloko oia palapala kapu aole ike i ka makahiki. A mai like me ke kanaka e holo ana i ka moana me ka ike ole i kahi ana e holo ai.

Eia nae ka mea kaumaha. O ka lilo ana o na dala $2.00 a holo me ka pilikana ole ia hana, a kaili wale aku la no. E kuhi ana au na na me la nana i hoowalewale e uku ae i ke poho oia mea. Kani aku la ka akaiki i ka poe huli dala. "Aka ke waiho la ka mohaihala ma ka ipoka." "Ke nana mai la ka mea i kupaia o la." Me ka naau kaumaha. J.H. Mahoe.

 

Na Hou ma Kaiwiki.

 

E KA LUNA HOOPONOPNO E; Aloha oe:-

Ua hoaini au mamua loa aku nei, he mau makahiki i kaa hope aku nei, no keia wahi no aʻu e nakeke hou iho nei ka maka sila, aka, ua hala ia pono ia mau haku hana mua, ia Agugt a me Wicke, he kaa ka mea nana e lawe ke ko mai lalo mai o keia kahawai, na ka huila wai ka hookaa ana i ka huila hoopii ko. A no ka lilo ana ae nei i ka ona opiopio o Kaiwiki nei, oia hoi o F. Hailaki opio, ma ka hooponopono ana o kekahi kupa Hawaii, o E D. Hikikoki. Ua loli ae ke ano mua, a ua ano hou ae la na mea a pau. O ka hohonu o keia kahawai o Maili, ma kahi e pii mai ana ke ko, he 500 kp.. a pela no ka loa o ka papa opiopi e hoopii nei i ke ko.

Penei ka hana ana, aia mawaho o ka nauwili ko, e moe ana ka iho a puka loa i waho, aia ma ke poo, ua hoopaa ia he huila nihoniho a loaa aku ka pauku olokaa o ka huila pale i ka papa opiopi, o ke kaa no ia oia huila, ka hana iho la no ia o ka papa opiopi i kana hana he hooaakeke.

Ua hoao mua ia keia nu hou i ka la 4 o Feberuari, a ua pono, aka, aole nae i liuliu ka hoao ia aua, he 2 hora ka loihi, hihia e ka huila pale i ka papa opiopi paa loa ke kaula e ikaika ai ke kaa ana o ka huila wai o ke poloke koke noia pau ka niho i ka haihai, loaa ke i-a he Elemihi.

Aka, hana houi ia, i ka la 11 o Feberuari a paa houi, a o ka ona pu kekahi o F. Hailai i keia hoao pu ana, a ua ike maka i ka nani o Aipo, ko ka makemake ua holo ka hana ma Ualaoa.

Nui na kanaka o kela ano keia ano e naue mau nei e lohe a ike i ka nakeke o ka papa opiopi lai o Kaiwiki nei, e lohe ana oe i ka nakeke, i na elua mile kou kaawale, a e hoomanao ae no ka papa opiopi o Kaiwiki ia nakeke, lehau na pali i na kane, na wahine a me na kamalii e hookani mau ana, Nu Hou ! Nu Hou !! Nu Hou !!! kee pii la ke ko e ! Aohe mamua ae nei, he lohe olelo wale ia no akahi no a ike maka, aka, e naue mai no i pau ke kuhihewa i ka papa opiopi hoopii ko o Kaiwiki. No na keiki hoonoho hua kepau koʻu aloha a me ka L.H. koʻu mahalo.

J.P. Iwa.

Kaiwiki, Hilo, Feberuari 14. M.H. 1871

 

NU HOU O NA AINA E.

 

KE KAMAILIO A GAMABETTA ME K@ ULANA NUPEPA. @ AHI O NA

Mai ka mea kakau mai o ka nupepa E@ o Na luka ma Bodeau, i loaa mai ai keia kamakamailio ana malalo iho:

"Ua loaa i kou mea kakau ke kamailio kino ana me Gamabetta. Ua ninau aku au iaia, ina paha e hooloihiia aku ana ke kaua ke haawi pio mai o Parisa. Ua pane mai oia me ka leo hoolui:

"Ina e haule ana o Parisa, aole oia ka mea e hooki ai i ke kaua; ina e hoopaakiki ana na Perusia ma ka lakou mau kumu kaikahi. Aka, aole nae oʻu manao e haawi pio mai ana o Parisa. Ke manao io nei au, e puhi ana na kanaka i ke kulanakauhale e like me he Makao alua la, mamua o ko @ kou ae ana uku e lilo i ka enemi."

"Aka, ina hoi e haawi pio io ana o Parisa, ke ninau aku nei au, pehea iho la?"

"Ma ia ano," wahi a Gamabetta, "e hakaka ana no makou ma na okana aina. Eia no me makou, ke helu ole ia ka puali o Parisa, he hapalua miliona ma ke kahua kaua, a he hapaha miliona e makaukau ana e komo mai, me ke koi ole aku i ka poe i hookuuia o ka 1871, a i ole ia, o ka ohi anaʻku paha i ka poe i mareia. Ina e koi ia ka poe o ka 1871, e loaa no he 300,000; a ina hoi e ohiia ka poe mare, e loaa no he 2,000,000 kanaka kino ikaika. Ke kahe awai mai nei na mea kaua mai na wahi mai a pau."

No na mea hoi e pili ana ia Enelani, eia ka Gambetta pane ikaika. " O Beritania, ua kuhihewa loa ia, i kona makau wale ana e komo mai e uwao i keia kaua. I kno @e ana ia Farani e hooliloia i mea kokoolua @ a ae pu mai hoi e ulupa wale ia, nolaila, ua haule mai a Beritania aku kona hoaʻloha hookahi wale iho no. Me he mea la, ke panee lima aku nei o Europa i ka ikaika o ka mana maluna o Perusia, ka mea e haohaoia nei, ua kuka malu paha laua me Rusia. Aole loa hookahi mea ike pono a i kanalua ke olelo aer, iloko o umi makahiki e hiki mai ana, e noho ana o Rusia i Konatinopela, o Perusia hoi i Holani, Belegiuma a me Tariste; a o ka mana nui o ke ao nei, e akaa pu ia aku ana malalo o kela mau mana. Ke haka loa aku nei Czar o Rusia i ka Hikina, i na panalaau o Beritania. Ke manao nei au iloko oʻu iho, ua ike na kanaka Beritania i ko lakou hewa nui, a e hoopaakiki paha auanei lakou no na Kuhina ka hewa, ina e halawai ae ana na ahaolelo."

 

Ka Emepera Napoliona mamua o ke KAUA.

Ma ka la 28 o Iulai, hoomakaukau iho la ka Emepera Napoliona e hele kino i ke kaua, mai Sana Ao (Cloud) aku, a hiki kino aku la oia ma Meza, ma ia auina la hookahi no, a kukulu iho la i kona wahi hoomoana malaila. Mamua o kona haalele ana iho, kakau aku la oia i keia palapala malalo iho,i ka Alihikaua Nui o na koa Kiai Lahui o Parisa, i ka i ana aku:

"E Kuu Alihikaua Aloha:-

Ke noi aku nei au ia oe ma koʻu inoa iho, e hoike aku oe imua o na Koa Kiai Lahui o Parisa, pehea la ka nui o koʻu helu ana aku maluna o ko lakou aloha aina a me ko lakou paulele? I ka wa oʻu e kokoke nei e hele kino aku i ka Puali Kaua Nui ma ka Hikina, ua hooiaio au iloko iho oʻu, i ka helu ana i koʻu hilinai nui maluna o na Koa Kini Lahui o Parisa, i ko lakou ikaika e hoomalu i ka maluhia maloko o Parisa, a e hookupu hoi i na kokua no ka malama ana i ko ola o ka Emepera Wahine ke Poo Aupuni. Ke haupu mai nei iloko oʻu e hoopuka aku, o ka hoohiki ana a kela mea keia mea pakahi iho e like me kona ikaika iho, oia ka mea e pakui hou mai ai a mahuahua ka pakele o ka aina."

Haalele iho la ka Emepera, a holo aku la i Meza. Mamua o kona lawe kino ana ae i ka puali kaua nana e alakai,hoopuka ae la oia i ka olelo kuahaua malalo iho i na koa:

"E na Koa:-

I hele kino mai nei au, e lawe ae i koʻu kulana mawaena o ko oukou poo, e pale aku i ka hanohano o ka lepo o ko kakou aina. Ke hele nei oukou e hakaka aku me kekahi o na lahui oi loa o Europa i ke @; aka, o na aina e ae i like ko lakou wiwo ole me ko keia, aole e hiki ke ku mai e mokomoko pale aku i ko oukou ikaika. Pela no ia i keia la. O ke kaua e hoo@  nei ano, e loihi a e paakiki loa ana, no ka mea, o kona mau paani keaka, e alaiia ana ia e na keakea paakiki, a i hele a manoanoa i na papu; aka hoi, he mea ole ia i ke ahonei o na koa o Aferika, Italia a me Mesiko. E ike houi auanei oukou i ka oiaio o ko ka puali koa Farani, i hiki ke pale me ka oiaio, i awiii@a me ka manao paa o ka hana; i hookumuia e ka wiwo ole; a i hoopaaia e ke aloha aina. Ma na wahi a pau a kakou a keehi aku ai ma o aku o ko kakou palena, e loaa auanei ia kakou na alanui lanakila i hehiia e ko kakou mau makua; a ia wa, e hoike ae ai kakou, ua like kakou me lakou. Ke huhui nei o Farani mahope o oukou me na pule hoomau; a o na maka a pau o ke ao nei, ke haku mai nei maluna o oukou. Maluna o ka kakou mau lanakila, e kau ai ka hoailona o ke kuokoa a me ka malumalama. E na koa, e lawe kekahi i ka hana a kekahi, a e noho pu auanei ke Akua o na kaua me oukou."

Ke ano o ke ku ana i ka pu ma ka ike a kekahi koa Geremania ma Meza.

Aia ! he puupuu i ku mai nei ma ka umauma, e haehae ana i ke kino, he hina ana me ka uwa nui a me ka ehaeha lokuloku-na o au i waiho ai kekahi o na mea ola, i mohai make no keia la hookahe koko nui. O ka mea muu aʻu i ike ui, o ka huhu; a o ka lua, o ka lele o ka oili i na wa a pau, e pahu ae ana la ko/u kino a puehu liilii, no ka mea, i ka hoomaopopo iho i ke o o ke kani o ka poka, me he mea la he popo ua piha i ka pau@ kai loko oʻu. aohe i haha iho, kokolo mai la ka eha, a me ia i hahai pu mai ai ke kokua ole ia mai a me ka hina wale ana. O! pehea la ka weliweli o ia mau manawa! Mahea la koʻu wahi i ku mai ai, a pehea la koʻu eha ana? Aole loa e hiki aiʻu ke haku ae i ka manao; a manao wale iho no au iloko oʻu, aohe e hiki ke oni ino. Ike aku la au i koʻu papa koa bataliona, ua nalowale mai ka ike aku a koʻu mau maka, a waiho wale iho la au owau wale iloko o ka weliweli, mawaena o na halulu ana a me na koele ana a na poka, ka mea e pinapinai ana ka haule makawalu ana mai maluna o ka ili o ka honua e poai ana iaʻu. Me ka ehaeha nui, ka uuku ae la koʻu poo, a ike aku la au mahope oʻu, he elua mau koa e lawelawe ana i ke kolu o na kanaka i ku e like me aʻu, a e waiho ana no hoi ma ia kahua hookahi.

He mau mea  e ae no paha kekahi i puka ae ma ia manawa, aka, aole e hiki iaʻu ke hoike aku; o ka mea wale no e hiki, o kuu uwa ana me ka leo nui, e kokua! e kokua!! e like ka nui o ka leo, me ka hiki iaʻu ia manawa eehia. A mahope wale iho, o na mea elua aʻu i ike aku ai, holo mai la laua i oʻu la, me na helehelena olioli. Ninau koke aku la au i ke Kauka a me ke kanaka nana e lawelawe ka poe mai o koʻu papa koa. O ka ninau mua, "Aia mahea ou kahi i eha?" O ka mea hiki wale no iaʻu ke pane aku, o ke kuhikuhi ae ma kahi o ka eha. Ua wehe koke ia ae la koʻu aahu, a mawaena konu o ka umauma, loaa iho la ka puka nui e kahe awai ana ke koko, ka mea hoi a ke Kauka i wikiwiki iho ai i ka wahi, a hoopaa i ke kahe ana o ke koko. Ke hihio mau mai nei no na poka ma kahi kokoke mai iaʻu; he ku ana ua ka poka i ka papale mahiole o ke kauka kaʻu i lohe, aka, ua ku pu mai la no me koʻu lima.

Hooho hou ae la au, Ku hou mai la! Me ka nawaliwali, hoohuliia aw la au e nana i kahi i puka aku ai o ka poka, aka, eia no nae ke waiho la no iloko o kuu kino, e kokoke ana i ke kuamoo. Mahope iho, okiia ae la a moku. Ninau koke ae la au, ʻHe nui loa anei ka eha?ʻ "Aohe nui loa," wahi a ke Kauka. Ke noi aku nei au ia oe, e hai mai oe i ka oiaio. Pane houi iho no ke Kauka, "Aohe nui loa." No ka hoike ana mai, aohe nui loa o ka eha, me ka huaolelo "loa," akahi no a laelae mai la na manaolana. Hooho hou ae la au, ʻE ke Kauka, aia kekahi eha ma ka lima.ʻ Huli koke ia iho la, aohe nae i loaa, no ka mea ua pa lihi wale mai la no ka poka, a uli iho la kahi o ka ili i pa mai ai, a luu loa aku la iloko o ka lepo me ka hana hewa ole mai. Hohola aku la au i koʻu lima aloha i ke Kauka a me na kanaka lawelawe, na mea aʻu i kauoha aku ai, e hai koke aku i huaolelo i koʻu ohana.

Aohe no i akakou iho ka halulu ana mai o na poka a me ka hihio ana ma o a maanei oʻu, hoomoe malie mai la ke Kanaka iaʻu maluna o kuu koloka, me kuu mahiole i hookomoia a paa ma kuu poo, i mea e keakea aku ai i ka haule ana mai a na hua hekiii poka. Pela wau i moe hookahi ai me koʻu mau manao, mawaena o na ula ahi e oaka ana, malia palia no hookahi hora a me ka hapa. O koʻu mau manao a pau ia wa e nui loa mai ana ka hui, o ke kau o na maka, e ake o ka ike aku i ka ohana. A hala ia manawa eehia, maa iho la au i ka moe ana o ka eha e poai ana iaʻu. A mahope loa o ke kali loihi ana, hiki mai la ka papa koa kana e malama i ka poe eha, a lawe aku la iaʻu.

 

Na Haunaele ma Roma.

Mailoko mai o kekahi nupepa, i loaa mai ai ka moolelo o ka haunaele maloko o Roma, a ke waiho aku nei makou no ka pomaikai o ka poe heluhelu, i ike iho ai oukou i ka hopena o ke kanaka i hookiekie ae iaia iho, he Panihakahaka no ke Akua ma ka honua:

Haule mai la he poka nui mamua o ka hale kahi umiwai o ka Pope, e ku ana ma ke alanui, mawaena o ka Papu Sana Angelo a me Sana Petero, a pahu ae la na apana, a hele mai la kekahi poe hoohaunaele, a hooweliweli i ka poe e lawelawe ana ma ke kuahu (sacristans) o ka halepule, me na ihe oioi. Kipeia ae la he pohaku i ka puka aniani nani waihooluu ano e, e hoike ana he Uhane Hemolele, ka mea i ikeia aku ua iho mai la; a no ka nui loa o ka hoinoiaoia mai o na Kahuna haahaa( cʻnons) o Sana Petero, nolaila, ua makau lakou, a puka aku la ma na puka malu. Komo mai la kekahi poe kolohe ino, (rascal) a pupuhi wale iho la i na haneri ihoiho kukui e aa poai ana i na lua o na Apokolo Petero a me Paulo. O ke Kahuna keia o ke Kula Belegiuma, i kona a-e ana ae maluna o ke alapii maluna o na pou, pa mai la oia i ka pohaku i nou ia mai, a haule iho la ia pau ka ike. Komo mai la hoi kekahi kanaka kolohe e wale no iloko o ka halepule, e puhi ana me ka haka kika i ka waha, me ka hae, a kukulu iho la iaia mamua o ka halepule, i ka wa e haipule ana o loko o ka luakini. Ukiuki loa iho la kekahi kanaka himeni, o Monsignor de Merode kona inoa, puka mai la me kona huhu mai ka papa himeni mai, a kui aku la i ua kanaka puhi kika la. Lele mai la kekahi poe Kahuna e ae, a kipaku ia aku la ke kolohe iwaho. O ka nui o keia mau hoohaunaele liilii, ua hoikeia aku la ia Katinela Antonelli, ko ka Pope Kakauolelo, a ua hoike koke aku oia i ka lono i na Kuhina o na aupuni e, i ka hana a keia poe kanaka hoohaunaele. Ua miki mai la ia poe Luna Aupuni, e kukakuka pu me ke Aliikoa Italia, Gen. La Mamora, a koi ikaika aku la iaia, e huli koke i keia poe. Ua kauoha koke ae la ke Generala, e hopuia ka poe kolohe. Ua nui ka poe i hopu ia. O keia mau hoohaunaele ana nae, ua lilo ia i mea e hookaumaha loa ai i ko ka Pope manao. A wahi a ua Pope la, i kekahi o ka poe i hele aku e ike iaia, "Ke ma kau nei au, o hookikina ino mai auanei lakou iaʻu, e haalele ia Roma, a e lilo hou mai auanei ia i mea hoopili@ia hou i koʻu kaumaha."

Ma ka la 7 o Okatoba 1870, kakau palapala aku la ka Mea Hemolele ka Pope, ma o ka Amabasadoa aku o ka Moi o Perusia, ma ke alo ahi o Roma, e ninau pono aku i ka manao ma kahi hoomoana o ka Moi o Perusia, ma Vaseile, pehea la kona manao, no ke kokua mai i ka Pope, e malama i kona mau mau hanohano kiekie a pau, ke manao ia e haalele ia Roma, a aea aku makekahi wahi e. O ka lono teregarama malalo iho, aole no paha ia he mea e kanaloa ia ai no kona oiaio:

Na ka Amabasadoa, i ke Kuhikuhipuuone o Geremania Hui ma Vaseile. Ua ninau mai nei ke Kakauolelo Katinela o ke aupuni, ina he mea hiki i ke kau ana aku o na maka o ka Pope, maluna o ke kokua ana mai a Ke Alii Ka Moi o Perusia, e malama ia kona mau hanohano pili honoua a pau, me ke keakea ole ia, ke manao oia e haalele ia Roma. Me he mea la ma ka manaoio, e nui ana ka haunaele, no ka mea, ua noi mai nei na mana aupuni o Italia, e haalele koke ia o Quirina! O na hale oihana keia o ka Pope a me na mea a pau e pili ana i ka Pope, na paniia; a elua mau Katinela e noho ana iloko o ka Hale Alii o ka Pope, ua kauoha koke ia mai, e haalele iho iloko o na hora he iwakalua kumamaha, a e puka aku a hele loa, i kaawale ai ka hale no Gen. La Mamora, (Alihikaua Italia) e komo mai ai a noho iho. Ua makaikai pu ia aku hoi ka hale o na kane i hoanuheia e ka Pope, no ke kumu e huhia ka poe Zouaves.

COUNA ARNIM."

Ka pane a Couna Bisimaka, i ke telegarama maluna ae:

Vaseile.

Na ke Kuhikuhipuuone o Geremania Hui, i ka Amabasadoa ma Roma-O ka Lalani mua o kau lono telegarama onehinei, ke pane aku nei au e like me ko ka Moi makemake, ma ka ae ana aku. Ua hoounaia aku nei kekahi lono telegarama i Ferolena no keia ano.

V. BISIMAKA.

Eia malalo iho ka lono waea i hoounaia aku i ka Amabasadoa, ma ke kulanakauhale alii o Italia ma Ferolena:

"Vaseile.

Na ke Kuhikuhipuuone o geremana Hui, i ka Amabasadoa ma Ferolena-Ua ninau mai o Katinela antonelli, i ko kakou Amabasadoa ma Roma, ina paha he mea hiki i ka Mea Hemolele ka Pope, ke haka mai kona mau maka maluna o ke kokua a ke Alii ka Moi, ke makemake oia e haalele ia roma, a hele aku, e malamaia anei kona mau hanohano a pau, a e ae ia anei oia e puka aku me ke keakea ole ia.

Ua kauoha mai nei ke alii ka Moi iaʻu, e pane aku i keia ninau, ma ka ae ana aku, e malama ia kona hanohano. Ua hoohuliia ka Moi e na manao maikai, he mea pono i ke aupuni o Italia, e hookuu laelae aku i ka Pope, i kona kuokoa a me kona hanohano, a e mahaloia oia malalo o na hooponopono ana a pau a Italia, ke makemake ka Pope e hoonee aku i kona kulana hale ma kahi e. Ke kauoha aku nei ka Moi ia oe e Ka Mea Kiekie, e hoike aku i keia me ka hopohopo ole. Aohe i manao Ke Alii Ka Moi, ua komo ke Aupuni o Geremania Akau iloko o keia hana, mamuli o ke ano hooponopono aupuni, a hooweliweli aku i na hana pili aupuni o na aupuni e ae, aka, ua manao ka Moi, he hana ia nona iho, a ua manao hoi oia no na Katolika ma Geremania Akau, he kumu pono e komo mai ai, i malamaia ka hanohano o ka Pope a me kona kuokoa, ke Poo o ka Ekalesia Katolika.

V. BISIMAKA."

Ua loaa mai i keia telegarama maluna ae, he pane mai ke aupuni mai o Italia, e olelo ana, "Aohe mea kanalua i ke aupuni, ka malama ana aku i ka hanohano a me ke kuokoa o ka Pope."