Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 12, 25 March 1871 — Page 1

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Patricia Ravarra
This work is dedicated to:  ? ? ?

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE X.   HELU 12.            HONOLULU.  MARAKI 23. 1971.      NA HELU A PAU 486.

English Column.

King Victor Emmanuel has given a banquet in honor of General Sheridan.

The following are the ages of several prominent New York millionaires:  William B. Astor is nearly 78; Alexander J. Stewart 68; Cornelius Vanderbilt, 76; Daniel Drew, 71; Peter Cooper, 79; Geo Law, 73.

 

Young swell – “I say boy, what do you do with your clothes when you’ve worn them out?”  Boy – “Wear’em home agin!”

 

It was a wise negro who, in speaking of the happiness of married people, said:  “D@t@r’pends altogedder on how dey’joy deyselves.”

 

South Carolina has a negro Lieutenant Governor, three negro Congressmen, eleven negro State Senators, eight negro Representatives, and one negro Judge of the Supreme Court.

 

Rev. Dr. John Cummings has again revised his prophetic calculations, and adapted them to the last European telegrams, in a book called “The Seventh Vial, or the Time of Trouble Begun.”

 

The great Illinois farmer, J. T. Alexander, has sold his 27,000 acre Champaign county farm, Illinois, to some Eastern gentlemen for the sum of $650,000.  Mr. Alexander still has a farm in Morgan county of 8,000 acres, which, with the stock on it, is worth half a million of dollars.

 

On New Year’s Day the Pope had reigned 24 years, 6 months, and 15 days – just one day longer than Pius VI.  His pontificate has been longer than that of any other Pope, and bids fair to reach the years of St. Peter.

 

The American Board is pushing on its affairs with vigor.  Secretary Clark is about to visit the missions of the Board in Western Asia.  He sailed form New York the Feb. 11 th , and expects to take a steamer from Liverpool for the Mediterranean.  The Rev. Dr. G. W. Wood, so long the Secretary of the Board here, is also to return immediately to his old field of labor at Constantinople, where several important questions of administration are waiting to be adjusted.  Dr. Clark expect to be joined by Dr. Wood, who leaves two weeks later.

 

To Train a Horse to Stand. – Take your horse on the barn floor and throw a strap over his back and fasten it to his right forefoot; lead him a long and say ‘whoa,’ at the same time pull down the strap, which throws him on three feet and makes him stop suddenly.  This is the best way known to teach whoa, though you can put on the war bridle, and say whoa, and give him a sharp jerk that will stop him about as soon as the strap on his foot.  Then put him in harness, with the foot strap, and drive him up to the door.  The moment he undertakes to move, takes his foot and say, whoa.  Get in your carriage and get out again ; rattle the thills, make all the noise getting in and out you can ; give him to understand, by snatching his foot each time he moves, that he must stand until you tell him to go ; and after a few times you can put the whole family into the carriage and he won’t stir out of his track.–American Stock Journal.

 

Reported death of Dr. Livingstone.  The death of the above great and world-renowned African traveler is once more reported ; this time from Potchefstroom, and apparently on good authority.  Mr. E. Pavey, who arrived here on Saturday from the above town, informs us that a regular post has recently been established by the Portuguese governor now at Potchefstroom, to Quillimane (Mozambique), and that by this post letters have been received stating for a fact that Livingstone is no more ; that news of his death has reached Zanzibar.  Sir Roderick Morchison will probably refuse to give credence to the report ; but for our own part, we believe it is too true.  The doctor has now been too long missing among the fever swamps and savage tribes of Central Africa to leave much hope of his reappearance among living men.–The Natal Friend.

Little by little.

1.     Ma ka liiliu olelo mai

Ka hua niu e nui ai;

Ma ka honua e moe au,

A moe liilii a puka no.

Ma ka liilii e mau ai,

A kupu ao a ulu ae;

Kolo ilalo kuu mole liilii,

Pii ae iluna he oha noii.

Ma ka liilii e lau a lau,

Ma ka liilii e lala mau,

A ulu mau ae a lilo au

I niu nunui a kamahao.

2.     Ma ka hohonu o ke kai.

He poe makalii hana mau no nae,

Ma ka pouli hana liilii,

Kukulu mau a pii a pii;

Aole paani, aole mahae’e

Mai kea o a po a ao hou ae.

Ka ako’ako’a ua pii a mau

A ea iwaho i ke ao.

Pa ka makani a la laelae.

Kupu ka mauu a uli mai;

Ma ka liilii e lilo ai

Ka ako’ako’a i aina maikai.

Hawaii.

 

Ka heluna o na Moana Wai nui.

Eia malalo iho nei ka helu o ke ana hope o na moana wai nui o Amerika Akau:
            Moanawai Nui, he 335 mile ka loa, he 16 ka laula, he 688 kp. ka hohonu, he 627 kp. ke kiekie maluna o ka ilikai a he 82, 000 mile kona ili.
            Moanawai Mikigana, he 390 mile ka loa, 108 mile ka laula, 900 kp. ka hohonu, 506 kp. ke kiekie maluna o ka ilikai a he 23, 000 mile kona ili.
            Moanawai Hurona, he 200 mile ka loa, 160 mile ka laula, 600 kp. ka hoohonu, 270 kp. ke kiekie maluna o ka ilikai a he 2, 000 mile kona ili.
            Moanawai Erie, he 250 mile ka loa, 8 mile ka laula, 84 kp. ka hohonu, 555 kp. ke kiekie maluna o ka ilikai a he 6, 000 mile kona ili.
            Moanawai Ontario, he 180 mile ka loa, 65 mile ka laula, 500 kp. ka hohonu, 260 kp. ke kiekie maluna o ka ilikai a he 600 mile kona ili.

 

Heaha la ka mea e emi nei keia Lahui, e like me ka moku liu?

E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe :–

A me kou mau Kapena, nana no oe e hookele i ka manawa malie, a me ka manawa ino, he wahi kaula gula ka’u e waiho aku maluna o kou kino lahilahi, a nau ia e auamo hele ma na paiena eha o keia aupuni, a hala loa aku ma na aina naauao o ka honua nei.
            Iloko o keia manawa e hele nei, ke ike ia nei ka emi hikiwawe ana iho o keia Lahui, e like me ka emi hikiwawe ana o ka waikahe nui, a hikiwawe kona malie ana, pela no ka hiki emoole ana o keia Lahui ma ke kae o ka loa mimilo o gehena, kahi i oleloia, [malaila kahi aole loa e make kolaila ilo, aole e pio ke ahi.]  Heaha ke kumu o ka emoole o ka emi ana o keai Lahui?  O ka puni hanohano o na makua mea keiki, oia, ka puka liu e pau nei ka wai o keia pahu, i ke kahe iloko o neia mau makahiki he kanalima, o ke kanalima kumamakahi keia e naue nei
            I ka makahiki 1820.  Mamua iho o ka hiki ana mai o na misionari, he nui ka na kanaka ia manawa, elua a ekolo i kahi loi hookahi, a mahope loa mai o ka hiki ana mai o na misionari, mai laila ke emi emoole ana a hiki mai i keia manawa, ke ike ia’ku nei ke kauliihi ana o na kanaka kupa o ka aina, ma kela wahi keia wahi, oia wale no ke kumu i emi ai, o ka puni hanohano, i ka nui ana mai o na kanaka o kela ano keia ano o na aina e ma na pukoa momona o Hawaii nei, a hookamaaina mai ka noho ana maanei, a ike ia lakou he poe waiwai a kuonoono o ka noho ana, o ka hoolilo aku la no ia o na maku i ka lakou mau kaikamahine i hanau ai i na haole ma kea no mare, a me ke ano manuahi, o ka hapa nui no nae ia e noho nei i keia manawa, o ke ano manuahi, a loaa mai ka lakou mau keiki, he mau hapahaole, a puka no ka lahui haole, ina hoi ua moe ina pake, puka mai no he lahui pake, a pela aku no, o hewa auanei ka mare ae i ka lahui ponoi, o puka mai he lahui kupe Hawaii, a loaa ka heluna o ka lahui i koe ma keia hope aku.
            Aole oia wale no, eia kekahi, o ka nui ana mai o na moku ku maanei, kupu ae la ka manao e holo maluna o na moku, o ka holo no ia, a mahuka aku la ma na aina e o ka noho loa aku la no ia a make kanu malaila, a ma keia manawa, ke hoea mai nei ka ona rama, a me na hale hookamakama, a me na hale-puhi-rama, a pela’ku, iloko o na makahiki he kanalima i hala aku, ua helu ia na kanaka, he kanaonokumamaloa wale no wahi tausani ke huipuia me ka he luna o na Lahui e ai.  Ke manao nei ka mea kakau, i na e hala hou he kanalima makahiki hou, aole e koe ana kekahi iliulaula maluna o na pukoa o Hawaii nei, a pela i ko ai ka Iesu i palapalaia.  O ke aupuni i mokuahana ia ia iho, aole ia e mau, a pela ka Lahui kanaka i mokuahana ia ia iho, aole ia e mau ana.
            Eia hou keia, o ka mare koke ana o na kaikamahine i ke kane iloko o na makahiki he umikumamakolo, a umikumamaha a oi aku, e mau ana no ka palupalu ana o na io paahana, a me na iwi, e mau ana no ka poloke ana o na ami, aole i paa pono na a-a koko, a mahope iho oia mare ana, ka loaa koke mai ia no ia i ka mai, a ano wiwi ke kino, o ka make no ka hope, he pomaikai loa ka mea ua loaa wahi keiki a make aku, mamua o ka make e ana me ke keiki ole, oia kekahi kumu e emi ai ka lahui, a ke olelo nei ka poe hoomaloka, no ka hiki ana mai ka o ka olelo a ke Akua, oia ka mea e emi nei ka lahui, ke i aku nei au, aole nolaila, no ka puni waiwai wale no o oukou o na makua, ke kumu nui e holokiki nei keia lahui i ke kahua kaua o ka make mau.
            Nolaila, ke owalo e aku nei au ia oukou, mai haawi hou i na kaikamahine a oukou i na kanaka o na Aina e, “o kipa hewa ke aloha i ka ilio,” e huli a maliu-mai i keia leo, o nele auanei ka heluna o ka lahui i koe ma keia hope aku, a pau kona lele ana i ka lewa me he lupe la.  Me ka mahalo.
R. K. Kaimihanamoku.
            [Heaha la ka mea i lili nui ai o kakou i ka mare o na kaikamahine i ka poe o ka lahui e.  Aole anei kakou e hoopau ia manao.  L. H.]

Kaneohe, Koolaupoko, Ian. 28, 1871.

 

Palapala mai Farani mai.

HELU 5.

(Koena mai kela pule mai.)

Aohe mea e ae a ka Farani e apa ai, o ke kaua wale no a hiki i ka hopena awahia ; a o ka mea pono wale no paha in Perusia e hana ai, o ka noho a pau malua o Farani.  Ma Alsace a ma Lorraine, na okana aina e paaia nei e na Perusia, ke pii mai nei ka inaina o na kanaka Farani i na Perusia, i kela a me keia la.  Ma ke kulanakauhale o Saraboro, ke liuliu nei na mea pale kaua aku, me he mea la, he hoopuni hou ana no kahi e kaua aku ai i ka la apopol  O ka manao lokahi, e kipaku aku i ka enemi la nakila, oia ka na kanaka mea manao nui, mai ka poe o ka papa kiekie a i ka lopa.
            Ma Vaseile, kahi hoomoana o ka Moi Uilama, na hoopuoho aku ke kani a na pukuniahi Farani, a lilo i mea puiwa no no na kanaka ; a ma kekahi mao apana e ae, kahi hoi i hamama he wahi puka no na Farani e apakau aku ai, ua hui like ae la na elemakule a me na kamalii i ka hele ana aku, e huli i na koa Perusia Ulana.
            O ko Geremania poino, i kohoia aku ma na kaua apoopoo a pau, me he mea la, he 1000 ka make i kela a me keia la.  E hoomauia ana no keia hana make no na makahiki he umi, ina he mea kupono ia.  He oiaio no paha, e ahu ana ka wahawaha a na hana ino a ka enemi maluna o ka aina, a e helu hakinaia ana na kanaka ; aka, e hiki ana no nae ke hoaano hakakaia a loihi, me ka manao ole i ka nui o na mohai e haawiia aku ana. O ka hoola wikiwiki ana ae ia Farani, aole no paha ia he mea uuku na ka Perusia komo aina e kuhau ai, ke hui pu ia mai kona mau poino e ae.
            Inehinei aku la, ua hoea hou mai he papa koa kaua lio Perusia mama, ma na alanui e hiki mai ai i Ameins, a aole paha auanei e loihi ka manawa e kali aku ai, a hoouka kokeia ke kaua.  Ke manao ia aku nei, e honuna mai ana na Perusia, i pua i alualu a hopuhopu wale no hoi, i 40,000 koa, me na pukuniahi i hele a nui wale.  Ua hooholo paa iho nei na kuaaina a me na kanaka o na kauhale e ku poai mai nei mawaho aku o ke kulakauhale, aole make kau aku i kekahi hulu keokeo.
            Inehinei ka hoomaka ana o ka halawai hoalohaloha i ke Akua.  Ua hele makaikai aku au ma na halepule eha, a o ka poe e pule hoomau ana, ua pau wale no na kuli i ke kukuli ilalo ma na ipuka komo.  Aka, heaha la auanei ka hopena o ke kiai ana aku i na tausani e akoakoa ana iloko o ka aahu kumakena?  Eia, o ka hookomo hou ana mai i na manao hoihoi a kokua no ke kikina.  He mea kaumaha hou no ka lehulehu, ke haawi ole ia ka mohai pule i na luakupapau o ka poe e kanikau aoa i keia la.  He mea hauoli no ka manao nae, ka ike ana i na koa, e komo mai ana e haipule pu.  He mea i ike pinepine ole ia iloko o na nupepa, ka hoikeia ana mai, o ka make ana o na elemakule, mai loko mai o na hookui ana o ko lakou aina iloko o ka pilikia.
            No ke ano koo-u mai nei o ka lewa i keia manawa, ke mea nana i hoike mai i ke kumu o ka hiki ole i ka baluna lawe leta ke lele mai, mailoko mai o Parisa.  He elua o na baluna i hooleleia mai, aole nae i hiki mai.  Aka, o ka lono hope loa nae, ke hooiaio mai nei ia i ka hoomau ana o na koa i ko lakou naau koa a me ka paila mau o ko lakou naau, e ake e haka me ka enemi e hoopuni aku nei, ka poe hoi i hoohoihoi hapaia.  Ke oleloia mai nei, e lawa ana ka ai no Parisa a hiki i ka la hape nuia ; a o na hooponopono pili aupuni, maha paha e hoopanee pu ia ana a hiki ia manawa.
Ke ki poka pahei ana o Parisa.

Ma ka la 27 o Dekemaba, ua hoomaka na Geremania i ke ki poka pahu mai i ke kulanakauhale me na pukuniahi nui, he 2,000, e kei ana i na papu, a o na papa pukuniahi hou a na Farani, e hoohanaia aku ana.  Ua hoopuipui hou ia a ikaika na papa, main@li o ka hoolala hou ana ae i mau kaupale lepo.  Ke hoomaikai aku nei lakou (Farani) i ka hoolohilohi o ka enemi, a loaa he manawa no lakou (Farani) e makaukau ai.  O ko na Parisa haawi pio ana, me ka puali kaua nui, he mea paha auanei ia e poohu ai ke poo o ka enemi.  O ka mea o na maka e haka aku ai, o ka ike aku i ka hana a na poka a me na poka paha e haule iho ana iloko o ke kulanakauhale.
            Ina aole e pakele ana o Parisa me kekahi kumu e ae, e haawi pio maoli oia mamuli o ka poloi, alaila, e hoomau aku ana no ke kaua, no ka mea, aole he mea e ae nana o koi aku ia Parisa e huki ae i ka hae keokeo, o ka pololi wale no.
            He lehulehu wale e hooho mai nei, ua pau ka manaolana ana no Farani, a he kakaikahi no hoi paha e ae aku ana i ka Bisimaka mau kumu i ka la apopo.  Ke hoeueuia mai nei kekahi poe e ka aloha i ko lakou mau waiwai, o kekahi hoi, ke puoho mai nei, e hoopaa i aupuni e.  Aka ano, ua aeia ka Ripubalika, aohe aupuni e ae.  O ka nui aku, o ka oioi o ka lakou mau olelo hooholo, e hoomau aku i ke kaua, o ke aiwa loa aku ia o ka makemakeia mai.  E ilihune ana no paha ke kanaka Farani, i kaulai oile i kona ola, kona waiwai a me kona mau mea a pau, a like me Farani i keia wa, ua hele a polopolona mamuli o ka hana a ke Aupuni Empera, i hoopunipuniia e kona mau Luna Aupuni, a kumukaiaia hoi e kona mau Alihikaua.

 

HELU 6.

Ke kaua ma Ameins.

Abbeville, Dec. 1870.

Ma ka’u palapala hope, ua manao ua, o ka’u palapala hope ia, mai Ameins aku, a me he mea la, ua alakai aku la paha ke telegarapa ia oe, no ka pono ole o ka hoouna ana aku ia oe ia ka nu hou ano nui.  He elua la mahope iho o ka noho ana mai o na Perusia, hoopuni ae la lakou i ke kulanakauhale a paa pono, me he la, ua like me ka hoopuniia ana o Parisa.  O kela iho la @@ @@@@ nana i keakea mai i ko lakou nee ana aku imua. 

O ke kaua ma Ameins, ua hoomaka no ia ma ka la 25 o ka malama i hala, ma ka Hikina Hema o ke kulanakauhale ma Villie Bretoneau, (Villiers Bretonneux) a ua hoomau mai a hiki i ka la 27.  I ka la Sabati ka hiki ana mai o kona hopena.  Ua pahola aku ke kahua kaua, he 6 mile ke akea, e pulumi ana mai ke kulanakauhale mai nona ka inoa maluna ae, a hiki aku i Salewx, ma ke komohana.  Aole i ike na aoao elua i ka mea ikaika o laua ; a no ka hakaka ana o na koa Farani me ka ikaika loa, ua hoemiia ka nui o ua koa ola.  O ke pani o Gen. Boorbaki, ma no o Gen. Farre, oia ka Alihikaua nana i alakai na koa Farani.  O ka la Sabati i hala, la 27, he la ma-u-u ia a paa hoi i ka noe, aka, ua hoomaka mai no nae na pukuniahi i ke kani, i ke kakahiaka poniponi, o ka hora 7 no paha ia ; a mawaena o ke aumeume ana e loaa ai ke kaa, ua nele loa iho la au.  Me he la i ka ike aku, aohe i hoihoi loan a kanaka e kaua, aole hoi i hoopuhemo loa.  Ua panikuia mai la na ipuka aniani a me na ipuka hale o na hale he lehulehu, a o ka nui o na kanaka, ua pee aku la no iloko o ia mau hale, a o ka poe uuku wale iho no ke kuku mai ana mawaho.  Mawaena o ka poe e kuku makaikai mai ana mawaho o na hale, he mau wahine lakou i hoaahuia e na kahiko kumakena, no lakou na papalina i mailo i ka ka mea o ka nui o ke kanikau ana i ka pilikia o ko lakou aina.
            Na kela a me keia poka pakahi i hoonele iho ia lakou i poe makua a i poe kane ole ; a i kekahi hapu o ia la, ua hiki ke heuia aku, he 12 poka e haule ana i kela a me keia minute ; a o ka halulu ana a na leo o na pukuniahi, ke koele kokoke mai la, a hiki i ka wa i neenee mai ai a kokoke, a ike aku na maka i ka lapalapala mai a na poka pahu e lele mai ana.  O keia kaua, na na pukuniahi ka hana nui.  O ka na Farani mau pu e ki mai ai, aia no hoi ia mahope mai o na hoopuupuu lepo a lakou.  Aohe i emo iho, me he mea la he kihei i humuhumuia a kaulaiia, ka lapalapa ana mai i kahi kauhale nani o Dieres Dury.  O ke kahua kaua, he mau puu lehulehu liilii e kuku kawalawala mai ana ; a no ia mea, aohe ike maopopoia ke nana aku i ke kaua.  O ka Mahele 11ele 20 o na koa Farani Caseura (Coasseurs) mai Boulogne mai, ka poe i ilihia mai ai o ka poino i ke kaua ana aku i ka poe Geremania, a o ka phoena o ka lakou (Farani) hoopaakiki kaua ana, ua hoike mai ia i ka hopena maikai.  He 1,100 ko na Farani nui i ka lele ana mai i kinohi, a o ke kolu emi hope wale mai la.
            I ke ahiahi ana iho o ua la la, akahi no a loaa mai i na koa Mobile ka pabetema o kea ahi me ka wiwo ole.  Ua hooana aku la lakou he elua mau moali o na poka ma ka laina o na Geremania, e oioi mai ana imua, aka, ua konoia mai na Farani, e emi i hope, me ka upuia’ku, e hiki koke mai ana na koa opiopio kokua.  Aka, o ka mea nui o ka la, o ka lele makawalu ana mai o na koa Perusia Husara.  Holo nui ma la lakou a komo pu mai la ma kahi e pupupa ana na luina moku i hoohanaia aku ai.  I ko na luina ike ana i ko lakou komo ana mai i ka lakou upena, hoohuli ae la lakou i ka lakou mau pukuniahi, a ki aku la i na Perusia me ka make nui, aka, ma ka na Perusia pepehi mai hoi, me he mea la ua pepehiia mai la na kanaka a pau ke ahulau like.  A ke aiwaiwa loa iho la o ka hakaka i keia manawa, aia ma kahi o na pukuniahi nui elua, i laweia mai ai mai ponoponoia ana o ia mau pu, ua onou pu ia kau la ka welelau hema o na Perusia, a ua kono pu ia aku o Gen. Von. Goeben a me kona mau ukali, e emi aku i hope. Aka, aohe i u aku ia emi ana o na Perusia, pu wikiwiki hou mai la lakou, a lawe ae la i ka kahua kaua, a hoohamau mai la i ke kani ana o na pu a na Farani, a neenee loa ae la mahope o na lima koa Farani.  He mea a lakou (Perusia) i hikilele ole ai, ma no e hahai loloa mai ana lakou i ka hopena o ka lanakila a hiki i ke kulanakauhale poni.  Aka, ke kokoke aku nei i ka hoa 4. ke mau la no nae ke kani ana o na pukuniahi ma ka aoao akau, ma ke ano luku nui no.  A pela iho la ke kaua o ka la Sabati a me Ameins, i pau ai.  E ku mai ana no i ka wa, he puali kaua Farani, a ina i hookomoia lakou iloko o ke kaua.  No ka holo aluka ana mai o kekahi mau puali koa iloko o Ameins, ua pahola ae la he lono, ua kahuli ae la ka lanakila ma ka aoao o ka Farani.  Paina wikiwiki iho la na Aliikoa a me na Luna Aupuni, a kauohaia mai la e holo aku i ka Akau, i loaa ona mau kokua hou e komo mai ai i ka hoouka kaua ae o ka Poakahi.
            He kakaikahi loa ka poe i hiamoe ia po.  O ka halulu a me ka paapaaina o na koa komo mai, ka oni o na pukuniani a me ka holo kiauau o na kapuai o na koa kaua lio, oia ka mea hana i kono ole mai i ka lihilihi make e pili iho.  E kokoke ana paha i ka hora 4 o ka wanaao, hoomaka hou mai la ke ki pu ana o na pukuniahi a pau wale iho la no.  Hookani ae la ka mea hookani pahu i kana leo hookunana, a puhi malie ae la ka ole me ka hookokohi, a kuemi hope aku la na koa.  O ka nui o na hookui kaua ana, aohe mea i moe uhane e e ike ia mea.  Aku, he mea oiaio loa, ua haawi io ia aku i ka “Puali o ku Akau” ke kauoha, e emi aku i hope, a awiwi aku la ke keehi ana o na wawae o na koa, i kahi o ke alanui kaa ahi.  Mamua o ko na koa komo ana aku iloko o na kaa ahi, ki mua ae la lakou i ka lakou mau piha pu a hoomaha iho la.  Ma kahi e ku ai o ke kaa, ua hiki aku la na koa kiai lahui, e koi aku i na koa e waiho i ka lakou mau pu.  Ua loheia aku nae ka halulu a me ke kani ana o na pu a puni ke kulanakauhale.  Ua manaoia keia walaau nui, ua ala mai la na kanaka hana, eia ka he kani wale iho no no na pu, no ka makaukau e kaawale aku.  Wawa kokeia ae la ka lilo pio o ke kulanakauhale, aka, aole nae he kanaka i ike, i ka manawa hea a pehea la auanei e lilo pio ai.  Mahope loa, puka mai ana he olelo kuahaua mai ke poo aupuni mai, e hoike ana, ua hooholoia ke auhee ana aku o ka puali o ka Akau imua o ka pualikaua nui o ka enemi, aka, aole nae he kumu e mokumokuahua ai na naanu.  Ua hele maila o loko o na kanaka a piha i ka huhu, aohe i emi iho ia hoho, puka ae ana ka olelo kuahaua a ku Meia, (Mayor) a paiia ma na alanui, e i ana, ua haalele mai ka puali kaua me ke kuka ole me ia a me ka noho ole o na Lunakoa e kuka a hooholo e haalele mai, a ua holo aku la a waiho ia kakou ma ka mea a kaou e koho ai.

He naaupo loa nae no Perusia i keia mau hana e kukaia nei, a hookui mai la lakou mawaho o ka puka nui e komo mai ai i Ameins.  Maki ae la lakou ma kea no hoonohonoho kaua i kahi o na auwaha eli a na Farani, a loaa iho la ia lakou, aohe enemi e pee ana, a hoomau aku la lakou i ka hele a hiki iwaena konu o ke kulanakauhale.
            I ke komo mua ana mai i Ameins, eia ka poe mamua, he mau koa Sekone akamai i ke ki hakahaka, he poe koa lio me na pu pokopoko, ua makuakua no ke ki pu mai i na manawa a pau ke hoohaili hakakaia aku, me ka napakee mai o na maka, a ua hele lakou a piha i ka haaheo, me ko lakou manao, e lele liilii ana lakou iluna, (malia paha he mau mea pahu malalo) a i ole ia e hele ana lakou maluna o na maina.  O kekahi poe kaua lio, holo ae lakou mahope mai o ko lakou mau hiki mua, alaila, mahope iho o keia poe, na koa Perusia hele wawae, ua hoonohoia a pili, me he la o ka nee ana o ka mahele