Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 21, 27 May 1871 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

kahi i loko o keia paumaele. Nolaila ke manao nei au ina e hoolilo ia o J H Paiwi me Dan Kahipa i makai, alaila e maluhia ana keia Apana.  Ina e manao ana kekahi makai e pana mai ia'u, no keia hoolaha ana a keakea, e pono ia ia e hele mai maanei o kuu alo e pane ai : aohe au makemake ma kahi e e hookeke niho ai, a ike mai ia'u homalimali, a ina no hoi ua ike oe e ka makai ua hewa oe, e noho malie no ka pono, mai walaau e like ma na popoki uwe no ka mea he holoholona uwe ia. I na no hoi e hoolaha ana kekahi makai i ke akea, pono no, aohe hewa oia ; Eia ka he wa huna oe i kou inoa, a like oe me ka kia hoohaehae Naulu.

            Robaka. Wm. Willcox.

            Makawao, Maui, Apr. 15, 1871

 

 

            HE KAIKAMAHINE I HANAIIA E KA EKALESIA. Ma ka heluhelu ana i ka moolelo o ka Aha. Lunakahiko o na Mokupuni o Maui, ua ikeia maloko o ko lakou moolelo ka hooholoia ana : e lawa ia Ahahui e lawa i kekahi Kaikamahine a kekahi mea ilihune hoopono, a e hanai aku iaia i ka ike ma ke kula kaikamahine o Makawao, ke lana nei komakou manao, o ka hapaiia ana o kekahi hana pono a kokua e ka Ahahui Lunakahiko o Maui, he ala ia nona Ahahui e ae e hahai aku ai mahope o ia mau kapuai Hoopono a imi hooulu makuahine Hawaii no ka hanauna hou.

 

            KA HULAHULA HAWAII MA LAHAINA.  -- Ua nui loa ka hulahula Hawaii ma Lahaina i keia manawa. Aole e nui malalo o elima pa hula mumulu la.  O kekahi mea apiki loa i ikeia ai no ka ilio, o ka lilo ana o kekahi o na mea hanohano o kela kau Abaolelo iho nei, oia ke poo o ka poe hula kaulana. O kekahi mea hilu loa, o ka mauna o na lima o ke aupuni e noho hapai memeue la ma Lahaina.  He makau a he weliweli i ka poe e hakihaki kanawai mai ana.  Ina oia ka mea i oleloia, "he hohe wale ka poe hewa," ua oi loa aku ka pono i na Luna Aapuni ma Kahaiha, e haalele mai, a na ka poe malama kanawai p noho aku.  He apana keu loa noa o Lahaina a ka hokiekie.  Ua noho malie o Honolulu, aohe lohe ia o na leo hulu paipu, a eia ka ma Lahaina ka nui e hopu nei.  Makehewa ka lilo o na dala a nui i luna aupuni hana ole. elike me ka Lahaina.

 

            KA HOIKE KULA SABATI O HONOKOHAU NEI.  Ua hoike iho nei ke Kula Sabati o na pali hulu loa o Honokohau nei ; ma la 17 o Mei nei, ma ka Luakini Hoolepope, a penei na hana, he pula na ka haiolelo o Waihee mai; oia hoi o J. Kealoalii, a pau ia, he himeni iho na ka Kahakuloa mau haumana Kula Sabati iho, no ka mea, ua ma Honokohau nei ; ka hoike ana.  Pau ia, hoomaka na hana e pili ana ma kahi i ao ia ai, ma ka Baibala, no na mea e pili ana ia Mose, a pau ia, himeni na ko Honokohau papa Kula Sabati, pau ia he haiolelo na Lakalo Ahukui, pau ia, he wahi kanaka iho no na Mokupuna o Pauka, i ka-na hana mua he aloha, pau ia, he mahala kona no ke Kula Sabati, a pau ia, ulu lau Oliwa iho, penei ka hoomaka ana, no Waihee mai, $1.50. no Kahakuloa mai ; $2.37 no Honokohau nei he $28.37. uina a pau, $32.25, oia ka nui o na loaa mai, lawe na lilo, ka nui o na lilo, $13.75 koe ma ka waihona Kula Sabati.  He $18.50, oia ka nui o na Lauoliwa ke aloha ; a he nui no ko'u mahalo no ke Komite, nana i hoolauwa i na mea ai ; pau ia, he manao paipai na J. W. Lonoaea, a pau kana, paipai mai ka haiolelo o Waihee ; a pau kana, pule o J.W. Lonoaea.  Hookuu ia na hana me ka maluhia, aole haunaele.  O wau no kooukou Komite hooko, me, ka mahalo no.

            Davida  M. Kaleiakamanu

            Honokohau, Mei 18, 1871.

 

E na hoa, e nihi ka hele i ka uka o Puna.

[He haiolelo keia na J. Kahinu, ma Wainee, i ka la 11 o Mei.]

            He wahi oleloao kaulana keia mai ka wa kahiko mai.  Ua ulu mai keia wahi oleloao, no ka maka'u ia Pele, no ka mea, ua ao mau aku ka poe kahu Pele, i ka poe e pii ana i ka lua o Pele, oia hoi i ka uka o Puna.  Mai ako i ka pua o ka lehua, aole hoi e ai i ka hua o ka ohelo, o puni i ka ino, ka ua a me ka ohu.  A he wahi oleloao kaulana no hoi keia, i hoopili pinepineia i kela mea keia mea, e hele ana a pili pono ka la i Papaenaena.  A ke lawe mai nei hoi au a kau leo aku imua o  oukou i keia manawa, "E na hoa, e nihi ka hele i ka uka o Puna," no ka mea, aia ma na wahi a pau a kakou e naue aku neim he nui no na pali pahee a pakika hoi, a me na mauna-ihi hoi a kapu i paa i na pua nani, a ua po hoi i ke ala waianuhea, e huki aku ana i ka manao o kakou ; e i halawai mai kakou me lakou, e hoomanao i keia, "E na hoa, e nihi ka hele i ka uka o Puna."

            1. E nihi kakou ma ka ai ana a me ka inu ana.  No ka mea, ke hele aku nei kakou ma na aekai o ke Aupuni Hawaii, kahi i hoomakaukauia i na mea ai o kela ano keia ano ; a ia kakou e hele aku ai ,e nihi kakou ma ka ai ana a me ka inu ana.  No ka mea, o ka lilo nui ana o ke kanaka inu ka pakelaai, ke kahua ia o na kuke ino a pau ; e lilo auanei oia i ka palaualelo a me ka molowa.  O ka palaualelo hoi, he hela kaua ia no ke diabolo, a nolaila mai ka ilihune o kekahi poe, ka aihue, ka aie a me na pono a pau.  Pela hoi, aia iwaena o na mea inu o kela ano keia ano, e nihi kou hele ana ma ia mea, mai ike aku oe i ka rama la a me na wai ulaula a me na wai kea aku hoi o loko o Mareka, na wai hoi nana e hoomalole iho i kou kino holookoa. a pau kou noonoo kanaka ana, a ike ole oe i kau mea e hana'i ; nolaila, mai ike aku oe i ka nani o ia mau mea, a hookipa mai oe iloko ou, o hahai mai auanei ka pilikia a ma ka poino ia oe, paa kou alanui pololei i ke keakeaia mai, a lilo iho oe i mea ilihune, a i holoholona, a pela aku.  Mai ike aku oe i kona lana malie mai me he wai la, a hoopa ike aku oe, e nihi hele iho oe me ka liko lehua i Mokaulele, a eena aku hoi me he Oo hulu melemele la no ka uka lipolipo i ka waokele, i pili mua i ke kepau a ke keiki kia-manu o ka uka i Olaa, alaila, ua pau ka wa e pilikia ai, nele ka poino.

            2. E nihi ma ka hele ana a me ka noho ana.  No kuu ike ana i kuu mau hanau mua o ka puhaka hookahi i ka inea, ua lawe ae kekahi poe o lakou a kiekie iluna o Waialeale, nolaila, e hoomanao kakou i keia wahi manao, mai hookano, mai hookiekie a hooio ; mai kaena hoi, a olelo iho. "Ua piha au i ka ike, ua lawa pono hoi i naauao--aohe e hina ka Aalii ku makani -- o ka iki ulu iho ia nana e kaa ke one o Kahualoa."  Auhea oukou a pau loa, e akahele kakou, o ku auanei i ka molemole wahi a ka pie haku mele, no ka mea, aohe oia ka ike e lanakila ai, e hoomanao ia Ihikapu o na Lani, ka mole o ka naauao ; a no ka mea hoi, aohe ia o ka wa kupono no kakou e hoohanohano ai, aohe i lako, e "ku iho ai ka liki o Nuaanu i ka makani, mai alaala hoi i ka ua a ka Waahila." Aka, o kakou a pau, he mau pua lehua no ke Kulanui o Lahainaluna, i hoopulu mau ia e na kulu wai o ka malamalama o ka ike a me ka naauao ; a me ia naauao uuku, e hoopili kakou me ka hana; mai waiho aku kakou i ka hana na na wahi hapauea a kakou, a e noho hanohano wale iho no kakou, me he mea la ua kau ae i kulana o Kauhikoa, ka mea i hele a kau ke poo i ka uluna, o Welehu ka malama, o like auanei kakou me ka moku okohola, i hao na pea o Haupu i ka makani, na heke luna o ke ao lewa, hao hoi kela a paihuhi, welo ka hae Hawaii i ka ili kai, aka, aohe nae he aila o luna, alaila, e holo wale uku no ia moku, a pae aku i Ka-pua, i kahi o ka auwaa panana.  Ina e hoohalike kakou pela, e poino ana no kakou, nolaila, "he kuli ka make la, he lohe ke ola," no ka mea, "Ua make Kauwiki la i ka wai ole, pau Peapea i ke ahi."

            3. Enihi kakou ma na oihana i haawiia mai ia kakou e hana.  O ka iini nui no ia o kuu mau hoa e noho mai nei, o ka loaa mai o na wahi oihana, oiai, ko kakou hoi ana'ku ma ko kakou mau home ponoi, a me na wahi e ae, i loaa ai ka lako a me ka pomaikai o ka noho ana kino ma keia ao.  A i iho hoi pomaikai ka hoomanawanui ana i na luhi o ka imi naauao, a ola hoi na la pilikia o na wahi hapauea makua o kakou.  O ka pono ia ia kakou, e malama makamae kakou i na oihana i haawiia mai ia kakou e hana, mai hoohemahema wale kakou, o lawe aku auanei ke koolauwahine i ke hoa la lilo, noho iho oe i ka hokahoka, no ka mea, oia kekahi kumu i haule mai ai kekahi mau kakuaana o kakou mai na oihana mai, a o ke apuka kekahi, e malama pono hoi i ke dala o ka oihana i loaa ma kou luna, mai ike iho oe i ka pokeokeo la, a hoo iho oe ma ka eke pukapuka a Hakai, e lilo auanei ia i lua mimilo nana e ume iho ia oe, a lawe aku o Keaumiki me Kauaka lilo loa oe ilalo lilo, i o Molu la o lalo loa aku, no ka mea, oia ka mea i hoowahawaha in ai kekahi mau kaikuaana o kakou i hele a kau i ke aki, a haule loa iho la ilalo lilo o Auwehekika, e onioni hou ae ana e kau hou ae i ke aki o ka pomaikai, aohe e hiki, ua hala ka Puulena aia i Hilo, ua imi aku la in Papalauahi, hamo wale i ka laau a Kekuaokalani ia Hoolehelehekii.

            4. E nihi ka hele mai hoopa i na pua rose o ka aina.  Mo ka mea, aia ia kakou e huli hoi aku ai ma na aekai o ke aupuni Hawaii, he nui wale na pua rose i mohala maikai i ke kakahiaka, o keia kau e naue nei, ua hele wale a ahu kinohinohi i ka papa o Apua, e kikaha ana na Iwa ma na huina alanui, a ina i ike aku oe i ka nani oia mau pua la a hookapilipili aku oe, lako aku la oe ma ko ia la aoao, me he ia la ua make i ka auhuhu, a komo aku la no oe i ka hului i ke anapuni a Limaloa, paa i ka pilikia a me ka poino.  No ka mea, ua ike kumaka iho no hoi kakou i kekahi mau hoa o kakou, i ka pupuu hookahi e ka imi naauao, no kona hooka ana i kona mau koko ino, ua kapaeia ae oia mai ka puu pnno ae, m ke kauia mai i ka lei o ka hoinoia ma kona lae.  Pela no hoi kekahi mau kaikuaana o kakou e noho mai nei, he poe kapae kekahi o lakou,  o ka ume lalo no ia nana e ume, haule ilalo lua, o kona mau waiwai heo aku la iaia la ma ko ia la aoao, hao ka mikioi o lalo la ua ahiahi, kukulu kii iho m oe i kai o kahua, ahu ka hoka i Pakaka.  NOlaila, e hoomano i keia olelo-ao, e lawe hoi i hoa kui lima no kakou, ua na po kehau anu o ka Hooilo a me na la welawela o ka Makalii o keia kau e naue nei.  Me ke aloha i na hoa me na makaimai.

 

Na Makua mea keiki, e hoolohe mai.

E KA NUPEPA KUOKOA E : ALOHA OE" --

            Ina paha he mea oluolu i kou puuwai lana malie, e hookomo wale iho i keia mau wahi lalani hua e kau kehakeha ae la maluna ; nona ke poo manao.  "Na Makua mea keike, e hoolohe mai."

            No kuu ihe, o kekahi hemahema nui iasne o oe makua mea keiki i hookomo i ka lakou mau keiki maloko o na kula la o ke  aupuni.  Oia keia; aia a noho kahi keiki ma loko o kula, ua hele mai nae ia me ka hemahema, aole wahi buke ma kona lima, a mea e ae paha e pono ai no ke ao ana'ku o ke kumu ia ia, alaila, pehea kona pono? Aole pono.  Mai kahihi wale mai nae ouekou na makua, e kaukai mai hoi na kahi kumoao wele no e hoolaki aku, aole, aole loa pili ka hemahema maluna o ke kuma, aka, na oukou no e na makua,.  A no ia mea ka'u i kukala leo nui ae nei, malie paha aia na na kula aupuni a pau keia hemahema nui o na makua, mai Hawaii a hala loa aku i Kauai.  A nolaila, aole pono oukou e na makua e palaka i ka imi ana e loaa kahi buke i kapaia Kumumua, Helukamalii, Helunaau, Kauohahou, Papapohaku Arimatika, &c. No ka mea, ina hele mai ka haumana ma ka hale kula ma ka buke ole, a ina hoi he buke, he wahi papapohaku wale no, a koe hoi kekahi mau buke e ae, alaila.  Mahea na mea paahana a ke kumu e ao aku ai ia ia? Aole, ua hemahema.  Nowai ka hemahema? No oukou no e na makua ka hemahema. Ano like no ia me keia.  Ina makemake ke kanaka e holo i ka lawaia, kau aku oia ma kona wahi kuna holo kai, me ke aho, ka hokeo, ka hoe &c., koe nae ka makau, a me ka maunu, alaila, pehea e loaa ai kana i-a? Pehea hoi.  He laau nui peleleu kana e loa o Hoolehelehekii ka nemo.  Pela no hoi keia, ina he oihana kamana ka kekahi, ua lako nae oia i ke koi, koikahi, koiholu, &c., koe nae kekahi mau mea paahana e ae e holopono ai kana hana ana, alaila, aole no e holopono ana kana mau hana ana a pau. Nolaila, e hoakoakoa mua ka pono i na mea paahana a Liua, aliala, holo ka hana.  Pela no oukou na makua mea keiki, aole no e loaa ka ike i ke keiki makua hoolako buke ole ; aia wale no a lako mai na buke ia oukou, alaila, e holo auanei ke akamai o na keiki a oukou, a hui pu hoi me ka ke kumu mau pono, o ka noho no ia i malama Baneko no ke kulanakauhale alii o Berlin i Perusia.  Aka hoi, i hopalaleha mai oukou la, alaila, e aho no ka noho iho o na kamaiki a oukou e pii ulu na kupuna.  E hewa ae la ka oukou i ka holo i Parisa i ka hale laau kui ae kui ae, eia ka oukou he maka'u i ka pu kuikele a ka poe Perusia.  O ka ke kumu o ka paipai aku ia oukou no keia mau mea, a o ka oukou o ka uleu mai e pono ai, a i ole, oia iho la no.  Mai kuhihewa mai paha kekahi poe, ka! malia paha no ka paipai ole aku no hoi oia wahi K. i ko lakou (makua) ka mea i palaka ai ea, ua paipai no, palua a pakolu ka olelo ana i kekahi makua mea keiki buke ole, aole nae wahi mea a u ia mai.  A ua lohe no hoi ua poe makua la he wahi kanawai no e pili ana no lakou ma ia mea, hookuli no, a o kekahi, aia a hiki mai ka wa ohi auhau kino na ke kumu no e ohi mai i kahi mau hapaha i mea kuai buke, a ua oleloia no keia mau mea a pau imua o lakou, he ole no Ladana ka mea loaa, a no ia mea, e pono loa oukou e na makua e hoolakolako e pono ai, a i ole me oukou aku no ia, aohe hana a Kauhikoa, ke kau malie nei no kona poo ma ka pilo.

            O kekahi hemahema no hoi i oukou e na makua, ua hele mai kekahi mau keiki me ke kapa kupuno ole no ke kula. a ma ia mea, ua u nuiia e ka poe makaikai paha, a poe e ae paha no ka inoino o kahi aahu, a weluwelu a paapu paha i ka lepo &c., Aole nae pili keia no ka mea ilihune haalele loa, aka, no ka mea ulakolako no, malia paha ua ike no oe e ka makua, ua inoino a pelapela kau keiki no ka hele ana ma ka hale kula, aka, aole nae ou hoaahu hou aku i wahi kapa maemae, a me ke kahi pono ana i ke oho o kona poo, a me ka haawi ana aku i wahi ia nona e paina ai, aka, palaka oe ma ia mau mea, alaila, ke i aku nei au ua hemahema oe i kou hoolako pono ole, o kekahi hemahema no o oukou e na makua, o ko oukou hoouna mai i ka oukou mau keiki i loko o ka hapalua o ka manawa kula, no kekahi kumu ano ole paha o ko oukou nua ana, aka, ua pau e na haawina a kekahi poe i ka hila ia, alaila, he mea makehewa wale no ka hele ana mai ma ka hale kula e hoopau manawa wale ai, a eia ka pono, e makaala loa oukou na makua ma keia mau mea hemahema e hoopau loa aku.

            No laila, ma keia mau mea i hoakaka ia ae la, a he mau mea aku no hoi kekahi i koe, e pono oukou e nana a hoomaipopo iho i keia, oiai, aole e ili mai ana na pilikia a pau maluna o na keiki a oukou wale no, aka, maluna iho no o oukou kekahi, no ka mea hoi, aole loa e hahai ke kanawai i ka mea hooko pono i na olelo a me na kauola, akai i ka mea hooko ole wale no i na mea a pau i oleloia, nolaila, ua nui ae la keia a na oukou no e nana aku i na mea i koe. Me ke aloha.            

 S. WILLIE, K HALUAPO, JR. 

Keauhou, N.K., Hawaii. Mei 16, 1871.

 

Na Mea Hou o Lahaina

Na Wiliko

            Oiai, e hoomaka mai ana ka i ao, kani mua mai ia ka bele no ka hoomakaukau i ka poe paahana no ka hana, e like me Kenelala--i makaukau i na mea kau.  Pela na kane, a wahine, keiki, kaikamahine, i kapaia malalo o na mahi ko e ku nei.  E i ako ke ao iea mai ka po, o ka liuliu e ao ia no ka hele i ka hana, me na pahi-kakiwi a me na koi lipi, ma ka lima o kela a me keia poe paahana, me he Alihikaua la i makaukau no ke kaua me ka enemi o Parisa, he mea ole nae na hana i ka poe i paolehia i ka hana.  Eia nae ka mea hilu loa i keia poe paahana, o ka aie a koapapanui.  Ua hele ka ale o kekahi poe a nui loa, aole paha e paua ana a kuu ka luhi, a me ka aie wale no e loaa ai kahi ai a me ka i-a i kekahi poe, ua hele a nui ke poe i ka aie, pela mai kekahi ia'u.

            O ka aie, oia kekahi mimilo nui loa e omo nei i ka momona o kahi loaa a na paahana Hawaii.  E makaala e na paahana, o komo paa loa ke kino i ka hooluhiia no ka aie.

No Na Alanui

            He nui ka lepo o na alanui i na kaa bipi a me na kaa hoki o na pa hana wiliko, e kuehu ana i ka lepo, poele ka lewa lani a me ka lewa anuu.  Oiai, i na e pa mai ana ka makani mai ka aoao akau mai, a mai ka aoao hema mai paha, e hao mai ana kela i ka lepo, koe wahi opala ole, ka ua he mea i ka pouli, ku kaea o ka lepo iluna me he uahi la, i na kahiko mau o Lahaina ; a aloha ai no na kamaaina o ua lai nei i ka uhi mai, paele ku na maka i ka lepo.

No Ka Ai o Keia Wa

            He nui loa ka ai i keia wa, aole i loaa iki ka pilikia ai o ke kulanakauhale i keia wa.  Eia na wahi nana e malama mai nei ke kulanakauhale i ke pai-ai ; o Wailuku a me Molokai.  No Wailuku, he nui na kanaka i makaukau mau e lawe mai i kela a me keia pule me na pai-ai, he 100 pai-ai a oi aku no ka hele hookahi ana mai, a kohu mau lio hele hewa ka lehulehu o na lio ai ; nana e lawe mai i ka pali o Alaloloa, e hoomanawanui ana i ke kaumaha, iloko o na mile loihi he 20, a hiki i Lahaina nei.

            He mea ole nae ia pale a me ia loa i ka poe kalepa ai o Wailuku.  Oiai, e hiolani ana no ke kulanakauhale i ka hiamoe, o ka manawa ia au e lohe ai i ke kamumu o na kapuai o na lio, me ke kahea ana o na kahu lio, "Eia ka ai e! eia ka mea kupuno e! he hapalua no ke pai-ai hookahi! e like me na paona he 30--no ke pai-ai hookahi!"  Aole ka hoi he loa o na pali i ke kahea leo nui aku a ka poe paahana a me ka poe mahiko.  "I ai na makou! i ai na makou!"

No Molokai

            O Molokai kekahi wahi nana e malama o Lahaina nei i ka ia i keia wa, he oluolu loa ke kumukuai o na Pai o Halawa, ke lawe ia mai e Nagareta he hapaha, ke kumukuai no ke pai hookahi, koe nae ke ano mau a ko Molokai poe kalepa o ka piha welu, o ke kumukuai wale no kai loli i ko ka mua, o ka hiki ana mai maluna mai o na Waapa, e alo mai ai i na ale kawahawaha o Pailolo, e pupue ana i ke koekoe, a komo i ka Pohu o Lele.  Pau ka pilikia a kuu ka luhi aohe hana a kauhikoa a hookahi hana Pii mai moni.

            Eia nae ka mea hilu i keia poe kalepa Pai. I na e halawai ana lakou ma ka la Sababati o lahaina nei, aole e hele ana i ka Pule Wainee a lilo iho la no na Hala Pea a lakou i kukulu ai i Halepule no lakou.

No Lanai

            O ka aina kela malalo poao aku o Maui, a o ka loihi mai Lahaina aku a i Lanai, he 10 mile a oi aku paha ; a o ka aina no hoi keia i nohoia ai e Kaululaau, e kela kamaeu o ka wa i hala, a he aina kaulana no hoi kela no ka ilihune, i na kau i kaa hope aku, a i keia wa, he aina lako loa i na hipa a me na kao, a malaila no hoi ka poe i kaulana no ka hanai nui ia ana mau holoholona.

            G.W.P. Kukahi

            Lahaina, Mei 19. A.D. 1871

 

KA MOOLELO O KA AHAHUI KUIKAWA O HAWAII KOMOHANA

            Halawai ka Ahahui Euanelio Kuikawa o Hawaii Komohana, ma Lanakila, Kona Akau, i ka la 12 o Mei, M.H. 1871.  Ma ka hora 10 o ke kakahiaka.

       Ekalesia                                        Na Kahu                                              Na Lala

Kekaha                                    G.P. Kaonohimaka                                          Simeona

Kailua                                      G.W. Pilipo                                                     Nakapalani

Helani                                      D.S. Kupahu                                                   Kekea

Kona-waena                            ---------------                                                     Makaike

Kealakekua                             J.A. Kahookaumaha                                        Kaapu

Pukaana                                   H. Manaee                                                       Waiau

Kapalilua                                 S.W. Papaula                                                   Keliikipi

Waiohinu                                 ----------------                                                    -----------

            Hoomaka ia ka hana me ka pule a ka Luna Hoomalu, Rev H. Manase.

            Noiia mai e noho ke Kakauolelo ma kona wahi ; ua ae ia.

            Noiia mai e hoike ia ka hana no keia halawai ana.

            Na G.W. Pilipo i hoike mai, he palapala mai ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii mai.

            O ke ano nui oia palapala, o ka hoohui ana o keia Aha me Hawaii Akau ; a e koho keia Aha i mau Komite ekolu, e hui me na Komite ekolu o kela Aha ; ma Honolulu e kuka pu no ka pono o ka hui ana.  A ua hookomoia i ninau, penei : Ua oi aku anei ka pono o ka hui ana o keia mau Aha elua i hookahi?

            A ua lawe ia e noonoo, a na kela mea keia mea e hoike mai i kona manao.  A ua hoike pakahi mai na kahu, na lala, a me na hoalala, no keia ninau.  A ua nui ka wehewehe ana no keia ninau, me ka manao lokahi.  A ma ka ninau ana i na ae, a me na hoole.  a hoole ia, aole pono e hui me kela Aha.  E ku no keia Aha, e like no me kona ano.  A ua kohoia i Komite, oia G. W. Pilipo, H. Manase, D.S. Kupahu.

            Noiia mai e hoouna ia ka Moolelo o keia Halawai, e pai i ka nupepa Kuokoa ; ua ae ia.  Noiiia mai, e hookuu keia halawai ; ua ae ia.  Pule o G.P. Kaonohimaka. 

                        Rev. H. Manase Luna Hoomalu. Rev. S.W. Papaula Kakauolelo.

            Na Poopoo, S. Kona, Mei 16, 1871.

I NA LUNA KUOKOA!

            Ke kauohaia aku nei na Luna a pau o keia nupepa, ia lakou e holo mai ai i ka Ahahui Euanelio Makahiki ma Honolulu nei, e lawe pu mai i na dala o ka nupepa no ka hapa mua a no ka hapa hope o keia Makahiki.

E Hoolohe mai!

            E halawai ana ka Ahahui Euanelio Hawaii ma ke Keena malalo iho o ka Luakini o Kawaiahao, Honolulu, Oahu, i ka Poakahi mua o Iune. oia ka la 5 o ua malama la, Hora 10 A.M. J.F. Pokue. Luna Hoomalu

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

MOKUAHI HAWAII

"KILAUEA"

 

HAALELE ia Honolulu i na Poakahi a pau -- Hora 5 P.M.

"                       Lahaina i na Poalua a pau --Hora 7 kakahiaka

"                       Maalaea           "           "               10  "

"                       Makena           "           "               12 awakea.

KA HUAKAI HOLO I HILO

HAALELE ia Honolulu i na Poakahi aha o ka malama.

"                  ia Kawaihae i ka Poalua ae hora 9 P.M. a me Mahukona i ka hora 11 o ia po.

HULI HOI MAI HILO MAI

HAALELE ia Hilo, Poakolu    -    Hora 5 P.M.

"                       Mahukona, Poaha    "     4 A.M.

KA HUAKAI HOLO I KONA

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua      Hora 9P.M.

HULI HOI MAI KONA MAI

HAALELE ia Kealakekua i na Poakolu      Hora 12 awakea

"                       Kailua i na Poakolu                 "    6 P.M.

HULI HOI LOA ANA I HONOLULU

"                       Kawaihae i na Poalua a pau     "     12 awakea

"                       Makena i na Poalima a pau    Hora  6 A.M.

"                       Maalaea         "          "             "       9 "

"                       Lahaina i na Poalima a pau   "     "    6 P.M.

SAMUEL G. WILDER (WAILA),

491 tf                                                                                      AGENA

 

HALE PAI KII!

            E WEHE ana ka mea nona ka inoa mala'o iho nei, i kekahi Hale Pai Kii, ma ka Apana o LAHAINA a me WAILUKU. Maui, ma ka la mua o Iune ae nei, nolaila, ke kahea aku nei au ia oukou e na Iwa o ia mau wai, i hele wale a hehelo i ka pua o ka Akolea, eia ka manawa e loaai ai na Kii Maikai Loa, no oukou, i hana mikioi ia e ke keiki o ka Aina Pua.  E wiki oukou, no ka mea, aole au e loihi ana malaila, a lele aku ma Hanalei, i ka mokupuni o Kauai.

495 2m*                                              YATSING (Pake) Pai Kii

 

OLELO HOOLAHA

E KUAI kudalaia ana 4 lio, i ka Poakolu, la 31 o Mei, i ka hora 12 awakea, ma ka PA Aupuni o Pauoa, Apana o Honolulu.  He lio hou mai kekahi--Lio k kalakoa hao - ak. Lio w eleele keokeo na wawae hope, hao F(P akau--Lio - w. ahinahina keiki aole hao Lio k ulaula hao hem Lio k eleele keokeo na wawae elua K akau.

                                                            P. KAAIAHUA, Luna Pa Aaupuni.

            Pauoa, Mei 26, 1881                                                                           493 1t*

 

HAULE !

            MAWAENA o ka Hale noho o ke Kanikela Farani ma Nuuanu a me kahi o Kauka Hilibarani ma Waikiki-kai, ua haule he apa pepa, ua kapilipiliia na Manao Pepa o ua nupepa o Honolulu nei o ka 1870, maloko ona.  E haawiia no ka makana, he $5.00 i ka mea loaa a hoihoi mai na ke Keena o ke Kuokoa.                                                                                 494 2t

 

KAPU MA KUILEI!

            KE papa la aku nei na mea a pau, aole e hookuu wale i na holoholona maluna o ka auwai o KUILEI, ko makou Apana Aina ma Waikiki-waena, Oahu.  Aole no hoi e hiku wale i na Lio, Puna ma na liho i ua auwai nei.  Ua kapu no hoi ka auaua a me ka ihi ana i ka al maloko o ia auwai.  Aole hoi e pani wle kekahi ma ke poo o ia auwai, me ka hoohuli aku i ka wai wa kahi e, aole no hoi e hana ino wale malaila.  Ua kapu ka holoi lole ana a nie na welu ino, a me na mea ino liko e ae. O ka mea kue i keia, e hopu ia no a hoopolia ma ke Kanawai, e uku i $5.00.

            DOWSETT & SUMNER

494 4t* (Kimo Pelekane a me Keolaloa)

 

I ka poe Aie ma Waimea, Kauai!

            UA hookohu mai o AKANA nui (pake) ia'u.  I hope no kona mau waiwai a pau i aie la e na kanaka mailoko aku o kona HALE KUAI LOLE ma Waimea, Kauai, a nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau i aia iaia, e hookuu ai ma ka lima o AIKAKE HART KAPUNIAI, ma Waimea, Kauai, ka mea i hookohu pono la aku i hope no'u malaila.

            CHUNG HOON.

            Honolulu, Apr 28, 1871.                                                                                                         495 1m

 

OLELO HOOLAHA

            KE papa ia aku nei na kanaka a pau a me na haole, pukiki, pake, a pela aku, aole e hookuu wale i na holoholona maluna o ko maua aina hoolimalima, ma ke Ahupuaa o

MAKAPALA,

e waiho ana ma Kohala Akau, mokupuni o Hawaii.  Ina e hele wale kekahi Pipi, Lio, Hoki, Miula maluna o ua aina la, e uku ia i hapa ua dala ($.50) pakahi no ke poo.  Ina e loaa ia maua, a i na luna paha a maua i hoonoho aku ai, oia o Kimo, Pailili a me Wi, alaila, e ukuia e like me ka mea i hana maluna.  Ina hoi e hoopoino kekahi o na holoholona i oleloia maluna i na mea kanu, alaila, e uku ka mea holoholona, i $1.00 no ke poo hookahi.  E lilo keia i Kanawai paa mai keia la aku.

            S.W. KAMAKAAA a me K.H. KAHOOKELE.

            Aperila 1, 1871.                                                                                                                      492 4t*

 

OLELO HOOLAHA.

            KE kahea aku nei au ia oukou, e hele mai ma ko'u hala hana

                        Kula Pepeiao, Komo Limu, Pine, Komo Lima Gula, Komo Dala o na ano

a pau--Eia hoi, ina paha he mau dala keokeo a ulaula ka kekahi, e makemake ana e hana i komo, e lawe mai a na'u e hana aku, me ka noho pu mai no hoi o ka mea nona ia komo, a nana i ka'u hana, aia a pau ka'u hana ana, alaila, hoi ka mea komo.  Ina he mau komo kahiko ko oukou, a lawe mai no, a na'u e hana aku.  Ina e apiki ka mea komo mai ka lawe ana aku i kekahi mea ike, e hoihoi mai i ke komo no;u, a e lawe aku i ka'u dala ulaula a keokeo paha.  Ina hoi he mau komo dala ko oukou, e makemake ana nau e hana i ka wai gula, e lawe mai na'u e hana, a ina e hemo ka wai gula a'u i hana ai iloko o na mahina he 11, e lawe mai no a na'u e hana hou aku me ka uku ole, a ina e paa na mahina he 12, aole au e hana ke komo.  Aia ko'u hala hana ma Alanui Nuuanu.

            Honolulu, Mei 12, 1871.                     (483 4m)                                  AKI (Pake)

 

OLELO HOOLAHA

            KE HAI ia aku nei ka lohe i na mea a pau, E KUAI MAKEPONO LOA AKU ana na me ke KUMUKUAI HAAHAA, I NA WAIWAI O NA ANO a pau, mai keia la aku a hiki i ka maluna o Iulai e hiki mai ana, Ma kuu Halekuai, MA KE KIHI O Alanui Nuuani a me Marine.

            S. MAGNIN

Honolulu, Feb 23, 1871.                                                                                 469 3ms

 

OLELO HOOLAHA

KE PAPA aku nei au i na mea a pau, mai hoale mai i kuu wahine, no ka mea, aole loa au e uku i kekahi aie i aie @ oia ma ko'u inoa.                                             L. PARDON

            Haiku, Mei 23 1871.                           485-3cs

 

W. H. Davis (Uilama.)

Mea Unuhi a me ka Mahele Olelo.

            E hana no au i na Palapala Hooilina, Palapala Kuni, Hoolimalima, Aelike, a pela aku.

KEENA HANA--mauka iho i ka Hale Hookohokoho ma Alanui Moiwahine, Honolulu.    490-5ms

 

JUDD A ME LAYTON

[ALANI KAUKA A ME LEITONA]          

            NA MEA KUAI MEA AI O NA LIKO ALA a pau, na mea ulu a me na mea hoomomona lio.

            Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu

                                                                                                            475 1y.

 

KAUKA C. F. NICHOLS

HE LAAU HOMEOPATHICA

            O KE ANO o ka haawi ana i na mea kupuna me na mai HUI, RUMATIKA, MAIPIVA,  a me na mea mai i kau a loihi.

            KEENA OIHANA - Ma ke kihi Komohana o Alanui Papu a me Kalepa. E hana no au ma ka Hale Hana i ke kakahiaka mahope o ka hora 8 o ka auina la, mai ka hora 1 a ka hora 5. Hale nono, Helu 28, Alanui Beretania.

            Honolulu, Dec. 24, 1871.                                                                                371 @@

 

HALE PAI KII

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA NONA ka inoa malalo nei ke pai ana i na KII PEPA me ka maikai loa. Aia kona Hale Pai Kii ma kuhi o KINI Pai Kii mamua, maluna ae o ka Hale Pai Nupepa "Kuokoa".                     

            YATSING (Pake)

470 6m            Mea Pai Kii.

 

E. O. HALL & SON.

E. O. HALL A ME KE KEIKI!

NA MEA KUAI LAKO HAO LOLE.

NA PENA AILA & NA LOKO KALEPA.

Halekuai ma na huina o Alanui Mei a me Papu 475 1y

 

J. HITCHINGS,

MEA AKO LAUOHO A UMIUMI

Hale Hana, malalo o ka Hale o ka "Ahahui Hoole Waiona o ka Moiwahine Emma, ma Alanui Alii, Honolulu, He 15 keneta no ka ako umiumi a lauoho ana. E naue mai i ke maka                                                           486 3m*

 

PAI KII ANO HOU!

            OIAI, UA HANA HOU AE NEI AU i ua aniani malamalama i ko'u HALE PAI KII a maikai ma MONIKAHAAE, Honolulu, Nolaila, ke lana nei ku'u manao, ua kuia i ka hanohano o ke PAI ANA I NA KII O NA ANO A PAU, mai ke kii hale ka e kupono ai i na kaula wahi a me na lei a i, a hiki i na kii nunui ku hale ma ke ano haahaa loa a ke kumukuai.  E kuai pu ia aku no hoi na Kii Pepe o na wahi kaulana o Hawaii nei, ua ku o na Moi kane, na Moiwahine a me ka poe hanohano e ae.  H.L. CHASE (Keiki)

 

OLELO HOOLAHA

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke kauoha aku nei au i na kanaka maoli, e hele nui mai ma ko'u Hale Humu Kamaa, ma MA ALANUI NUUANU, HELU 70, HONOLULU.

            E lawe mai no hoi i na kamaa kahiko o oukou a na'u no e hana pku i na ano hila hou.  He $.75 o ka hana ana, a i paa no ka'u hana ana, e hoihoi aku no wau i ka oukou dala, me kuu makana aku i hapaha, he paa ole kuu hana ana.  Eia no hoi, ena e makemake oukou e oki i ko oukou mau kamaa, e lawe mai no na'u e oki aku me ka uku haahaa loa, a i hemo, e lawe mai no na'u e hana hou aku me ka uku ole.  Ke kauoha aku nei no hoi au i ka poe nona na kamaa e waiho ae nei, e ku koke mai, aka, ina e kali aku au a hiki na mahina eha, e lawe ana au ma ka Hale Kudala, i hoi mai ai na poho o kuu hana ana i ko oukou mau kamaa.

            A ke kauoha aku nei hoi au ia oukou, e hele mai ma ko'u Hale Hana Kamaa, e kuai ai i na NOHO-LIO hou maikai, NA KAULA KEEHI, NA PALE KEEHI, KAULA OPU LIO.

            A e loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuani, Helo.

                                                                                                            ACIU (Pake)

            Honolulu, Ianuari 7, 1871.                                                                  475 6m

 

KUAI O UILAMA,

MAUKA O MAEMAE.

            UA KUKULA au i Haleku i no na ana a pau ma Honolulu nei, no ko'u ike, he mau makamaka maikai me kanaka Hawaii no'u, a oiai hoi, ua noho loihi pu au me oukou.  Nolaila, ke kono aku nei no ia oukou, e hana nui i na waiwai a pau me ko'u Halekuai malalo iho:

Palaoa. Berena. Mea Ono. Ti lau a me ke k pe oi o ka maikai.

Ko-paa, Kopa, Aila, Kamano o pa ano a pau.

LAIKI, BAKA-PUHI, A BAKA NAU.

NA KIKA MAIKAI LOA.

Pine lole, pihi lole, a me na Kolu.

NA AI HANAI MOA.

Paakai inu, Penikala, Huale a Aila-naha.

Pulumi, Pihi lole, o na ano a pau.

KOMO a me na KUI humuhumu.

Aniani Ipukukui, Upa, Ipubaka i na ano a pau.

INIKI PALAKI KAMAA.

KAULA LIO o na ano a pau.

PAPALE, PAHI o na ano a pau.

Iniku, Peni kakau, Kanana, Wahi a Poo Leta.

EKE LOLE, EKE DALA.

Lina, Lipine koloka, Uwiki k@, Kahi Lauoho o na ano a pau

PENIKALA, PENIPOHAKU.
KAKINI KANE, WAHINE, KAMALII.
PULAUOHO.
KAMAA KANE, WAHINE, a KAMALII
LEI O NA ANO A PAU.
PALAKI LOLE A LAUOHO.
            He nui na mea i koe aole e hiki ke hoike aku, no ka nui loa. E hele koke mai ma kuu Halekuai, mauka o Maemae, ma ka kihi o Alanui Nuuanu a me Kauka, Hale o Uilama. Lawe mai i na kenikeni a nui loa. 481 3m

 

HALE KUAI NU HOU!
E KUAI MAKEPONO LOA IA ANA
Na IPUKUKUI o na ano a pau,
Na MEA KAMANA o na ano a pau,
Na MEA PAAHANA o na ano a pau,
Na LAKO PAHU me na PUKA,
Na KOILIPI na Koi Lihi,
Na KOPALA MAHIAI mai a @
Na PAHU LOLE BIPI na Kaulawaha
Na KAULA Kaohi a me na Kepa,

Na AILA MAHU a Aila maoli.
Na LAAU Noho lio Paniolo,
Na PAKAUKAU na Moe laau a me na @,
Na KAULA Opu-hulu iho a me na Keehi laau,
Na MEA hoohiehie Noho Lio,
Na PENA a me na Aila makepono loa o na ano a pau,

Na IPUHAO, na Ipuki a me na Pa palai,
Na IPUHAO liilii, na Ipuhao nunui hoomoa kalo
Na AHI-KOE,
NA KUAINA hilo o na ano a pau.
            O keia mau mea a pau, e kuaiia aku ana no ke kumukuai emi loa ma ke Dala kuike, e GOOKIM (Kuhima Pake)
Ma ka Hale o Pa@, ma Alanui Nuuanu, Helu  499 3m

 

Puali Kinai Ahi Helu 4!

            E halawai aku i ka wa ana ka Puali Kinai Ahi Helu 4 maloko o ko lakou hale, ma ka hora 7 ½ o ka Poaono nei, Mei 27, no kekahi hana nui. Ua makemakeia na lala a pau e hiki mai ia po – Ma ke kauoha a ka Lunahoomalu. A. KALAULI, Kakauolelo.
Honolulu, Mei 26, 1871. 496-1t

 

OLELO HOOLAHA.

            E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia, ke papa ia aku nei na mea holoholona Lio, Bipi, Hoki, Kekake, a pela aku, e holo ana a e hoopoino ana paha i na mea ulu maluna o kuu mau aina kuai, oia o MA@, KO@, KAMAUI, a me na KAPOHAKUHAKU 2, a me na aina Aupuni a pau i lilo ia'u ma ka hoolimalima, mai A@kila a Kainoho. O ka mea a mau mea e kue i keia Olelo Hoolaha, e uku ole i $1.00 no ke poo, koe wale no ka poe i hookaa mai i na Dala Elua no ka makahiki, a i ole, e hookomo no au i ka Pa Aupuni, ke loaa ia'u a i ko'u Luna paha. BENIAMINA KUEHU. Kapohakuhaku, Hamakua H., Hawaii. 495 4t*