Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 21, 27 May 1871 — O ka Hula, he Punana ia no ka Moekolohe. [ARTICLE]

O ka Hula, he Punana ia no ka Moekolohe.

[lie Haiolelo k ia ni (j. W. Kautrenaole % i ka la 11 o Mei, ma O kn punana, oia knhi a na manu i hr>ufuult» bi i iia opjb, i wnhi e hnopunnnn ai i ka l.ikou niau hu»i. A hala kekahi manawn, kiko ae la na hua n lilo i , mau keiki, e like me kona makua. Pelii no hoi kn huln, he huina houluulu ii no na iini hewa o ka nnnu o ke knnaka, e ihoopunana oi i na hua n lilo ae )»e n»oekolohe. Nolnila, e nana mai kakou i l.a h!onr»a o ka hula i punana no ka moekolohe a me kona mau hila e pili ana : 1. Oke kumu o ka haku ana i na ' mele. He lehulehu na kumu o kn haku ! io. nnu o na mele. He ano wanana kekahi, he lunikau kekahi, a no ka moekol'ihen me na inea e pili ana ilaīla kekahu N«> kn moekolohe nae ke kumu nui 0 na me!e e hula in nei. Ina e hakuia ka inoa a ine ka mai o ! ke keiki, ua hakuia no iloko o na mea hohonu lipolipo o ka moekolohe ; 110 iiil ikukoana, no ka hooipoipo a»»a, no ka f iiuiiu a me ka iili nua, no ka mahalo ann, I no ka hnomaikai ana a me na hana ana ja pau e pili ana iknla. He buke moole•ineoli no na melii e wehewene -nnn i na Ihana a pau i hauaia ma kahi mwlu a mnloko hoi o ka naau, a lilo oe la ia i mea paipai a hneueu i na kuko o ia ano, e alakai ana i ku poe i lohe i ka mole a me ke kino o ka moekolohe. Me he mea la ua ku olohelohe ke kane a me ka wahine imua n ka mea pai kii hnolele nkn, e hoike ana i na hiohiona o ia mea huna ma ; ke akea, me ke kau okoa o na kaona i 1 haku ia, ua aknka wale no ia i kn poe holona hoolohe mele 3 oiai ua hahai okoa 11>;.» no na puana o na mea hunn i hanaia iiii» kahi maiu, e like me keia mau hakina mele molnlo iho : ' Uuuhi a'molale Kauiki i ka malie, • Auamo mai ka lai o au kuahiwi, | Kuene pono i ke kowa o na moku." A penei no hoi kekahi: "Molale iluna ke ahi a ka n?»aile, Hahm no e pili u>e Aahoaka, Kau kah a ke ahi me ka auhau, Kaiewa i ka pali o Nualolo, ! Iho mai ke ahi anuonu i na paii." 1 A eia Im>u no hoi kekahi : | "Panipani paa ka puka makan», Loli kaele a wna nopa i ka ua, Polokouai ka Inau mohle i ka malie, Me he kunkawau la ka ale i ka moana. Ihu nui peleieu Kiuln na ka ino, .Nui, nepunepu, nemonenio, maikai Nii- ] huu nvaena konu." j O kein mau hnkina niele i haiia aku jla, he mau punana no ia 110 ka mneko- ; lohe. 2. O na loko hula. 11 e nui na ano • hula i hanaiu ma liawau nei, aka, o na lako hula, aoie no ia i like. O ka hula a-ipu, he hokeo loloa kon«, i kuiia iho ; me kekahi ipu okon, a malaila ka puka e ihamama poepoe ana, me he pukuniahi la ?ke ano ; he leo haiulu kona. O ka hula ; kielei hoi, he hula ka-laau ia ; he mau la|aukauila kona mea hana. O kn hula | pahu hoi, he pahu niu kona, i uhiia olu- - na i ka ili mano; a ua hke me ka pahu ' hookaoi inaoli a na haole kona leo, O ka j hula puniu, he hula ia me ka puniu i uhi |ia kona waha ine ka ili kala ; he leo ouUu kona. O ka hula uliul» hoi, he uliuli kona piko hookani, he uliuli i hakuia me Ni hulu a me ka hua poniu iloko, i mea # kani a» ke lulu ae. O keia mau lako hula kai haiiBia i mea e hoolealea ai i na īpepeiao a e hoolioli ai i ka naau, e hke jme na mea kani a na haole e hookani ai : i ko lakou wa hula a tne na wa ano hoolealea a pau. 3. .Vo na kahiko a ka laweiawe ana i ■ ka wa e hula'u Aia a pau na mele i ka hakuia, a pau hoi i ka hoopaanaauia, a Uko hoi na mea huU, alaila, o ke ao no i »a i ke kuhi ana a me ka lele ana, • pili - pono ke kuhi ana a me ka lele aoa i ka

leo oka pahu, oka pumu, ke uhuh, ka , lawv, ke a-ipu a rne ka leo o ke mele ma ; ka h ka jj>oē % ;me ke rio ann n na km i ka p iikau. Pehi ' -oo e ha»M mau ai n pnilehia !o.i, nlaila. ka uniki nr> ia, oia hoi ka hoike ana imua o ka lehuiehi». I ka wa e uniki ai ka liula, ua kahiko. ia ka poe hula ; inn he mau wahme a niau kmkamahine pnha na olap», ua kahik<iia lakou me na inumuku waha uui, a ? he p:iu ekekei malalo, mai ka puhaka aku hiki i na kuli, i hanaia hoi a pohekehejke ; a he mau kupee niho ilio a me kailauhulu ma na wawae ; o he mau kupee ime na lipine e welo ana ma na lima, a; I he m.-iu pHpuhi lei mn ka a-i a o.e ke poo.; i I knhi eno ka poe hula me l»eia mau •. Uahiko nani i weheweheia aku la kahi i j "Hikikii ka ua o enn," ; "Ha» e nn pua o ke kula." I . ' I» ka poe e makaikai nna, i ka hele wale n' i > j . l, Niniu Molokai poahi Lanai, | Ika ua nnnahu n eha Molokini, ! | Ike aki ku ia e Puuolai. i Lai iho la ke kuahiwi o Lihau. i { I ka holo a mau ia e ka ua Ukiukiu." | lke kani ana oka pahu » puniu paha. jo kn hoomnka no ia i ke ka-i nna o na wawne, (o na olapa o luna) me ka o mai o līn leo mele, me ke kuhi nna ona lima, me ke kunou nna o ke poo. me ka awihi. ana o na maka, me ka oniann o ke kino, e lele nna iua ianei. I kn hui ana o nn mele i hakuia ine kn leo o nn men kani, « ine ka leo o na mea jkani, i na ouli a me na lala a pau o ke ! lfirro * hoiooltoa, un llk» nti 1a »rt t nowni'! hoonui ike, e hoonui ana i na hunahunn ;o na hana moekolohe ma kuhi malu, i i mea moakaka lea imua o pa makua a me na keiki ; a lilo ne no hoi in i wilinu, a i īnumiki, i nu-hiwe e milo ana i ka poe e ;ike ana i ka mikini hoomaloo ko a ke dilaholo, nana e uwi malo mai i na manao |rnaikai o ke kanaka, a peiiu ae la kaha iLimunui i ke kuko a me ka lia, o ka he- 1 Ile no h e lioni, e hookupu a e inoekolo■he maoli r»o ika po. He lua niHimilo keia nana e ome i na kane, wahine n n»o ;na keil.ikane a kbikamnhine hoi i hele n i "Kau ka iwa he ao makani," ; e hoohehelo nnn ma huina alanui o.ka ;<nalu ulu o l.eie nei, i keia ahiahi keia lahiahi, "e komo i ka hului i ke anapuni a Limaloa, M ka w&ihona meli no hoi ake di;;b >10, ihiila lakou e inu ai a Ko'u kn if>uu i ka wai a ka Naulu," e like me ka makemake. 1 ke komo ana o ia pne iloko o ka hu|la, ka pununa hoi o kn moekolohe, pau ae la ka nani a ine kekohu o ilanunanujna, puiwa ka manu eena \ kekannka, oi|a» hoi, I "Un hala kn Puulenn aia i Hilo, ! Ua imi aku h ia Kalnlnu,'' lalaila, pili pono mni la keia wahi oielo kaulann a ka poe kahiko, ,k O ka hee o kaiuli kapae kn alaala.*' j Nani maoli ka poepoe o ka punana o i ;ke kuko a me ka lia, kahi e kiko ae ai ♦ka moekolohe. Nani no hoi ka makau--1 kau o ka hula, e hooulu ae i ka moekolo-, jhe, ke olai nui nana e wehe ae i ka lua- i |kupapau, a aie iho hoi i keia lahui nani a fwokela oka moana Pakipika. Nani no |hoi ke aloha ole o ka poe e hapai nei i keia hana hilahila a naaupo o ke ao i ha|la e aku. Nn ke Akua no e haawi moi |i ka uku kupono no ka lakou hana ana ' ;0 ka pilau i\eia ao, 8 o ka u»e i kela; < ao. Oiaio. ! " *