Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 22, 3 June 1871 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Charles Ano
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE X.  HELU 22.  HONOLULU.  IUNE 3, 1871.  NA HELU A PAU 496.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

I wish I was a mice.

1. I na no au he ioie e,

Nani kuu lealea!

Laulea wale me ke ao,

A Pau na keakea.

Lelele, holo oli au

Ma na kaena kuke,

E nali ana i na ai.

A pee ae ma kou buti.

2. Aole lilo kuu dala

E koai i ka lole,

He kuka ko'u a nani no,

He oe pahoehoe;

Lolewawae, a pukiki,

He makehewa laua,

Ka ai kuu ano, kuu manao.

A nalinah mau la.

3. I na no nae he iole au

E make na popoki,

O momomoe a poi mai,

Auwe ka nononoke!

Na iole nui ai hoonuu

Ke pau i na popoki,

He ike ole, he hupo,

E like me na hoki.

4. I na no au he iole e,

Auew na umeke poi!

Ka malakeke, ko, waiu,

E o kuu nuku oi,

A miki, lele, holo, pee;

huhu a alu oe,

O wau no nae ka iole nei,

Ke lele olioli.  O. MEA.

 

 

He Mele Ohamu.

One day as I wandered I heard a complaining.

1. Ua lohe no au la he leo ohumu,

Nana, a ikea he wahine uwe.

Ma ka lima he brumi, a pa mai ka ua,

Lepo ino ka papa, a u ia penei :

2. "Auwe la kuu ola! he luhi, he una,

Mae wale ka nani, a hee na waiwai,

A. emi na oli, palua na lilo;

O kuu makemake, ua ko ole ae.

3. "Makena na hana ma kahi papale,

Ka aiaoa lole, he luhi a po:

He mai ka hana, he hapi ka uka,

Ka lepo ka nui, a me ka luuluu.

4. "He lepo ma Iune, poho ma Maraki,

Makani a lepo ke puehu nei,

Helelei no na lau, a mae wale na pua,

Lepolepo, popopo na lole maikai.

5. "He mu ma na hua, he mu ma na rose,

He naonao ma ke ko, he iole ma na pai,

Kau no a paapu la na punawelewele,

Mumulu na nalo, na elelu e.

6. "Berumi ke ao, a halii i ka papa,

A kau i na pala a ai no a pau,

E hao i na ipu, holoi a maha iki.

Kii hou a kau ae la, a kuawili mau.

7. "Ma na rumi, na kihi, he lepo, he ino,

Berumi a lulu a hoomaemae mau;

Maha ole o komo ua enemi lepo;

Ka paio i ka lepo kuu ola a pau.

8. "Ma ka moe uhane ua wa@aua la au la

Ma ka moku olohe, a paa i ke kai,

Pale au i na nalu i popoi mai la,

Ua pale, a pale, popoi mau nae.

9. "He hihio nae nei, eia au me ka lepo,

Makehewa ke imi e pap@le ae,"

Wahea kona lole, a moe, a make,

A, aia ma ka lepo ia kanuia ai.

         HAWAII.

_________________

Nu Hou o ka ua Ukiukiu.

_____

NUPEPA KUOKOA ; Aloha oe:

  La'u i haalele iho ai i ka malu Hekuawa ua kau ihu lio aku au, a kipa'ku au ma ka Hale Hookolokolo ma Kawaapae, Apana o Makawao, a ua ike au i ka hoopaua ana o kekahi mau mea--o ka hihia maa, he kepa lehulehu, a ua hoopaiia he $50.00 a me $3.00 koina--a o ka lua, he hihia waiwai, a ua hoopaiia i na $73.75 a me na kaina, e like me ke noi a J. W. K., & J. Kaili, na mea nana i hoopii.  A ma ia hoopaiia ana, au hoopii ka mea i hoopaiia.  Oia ka mea hou mua ma kahi o P. Nui Esq.

Ia'u a me ka mea Mahaloia P. Nui a me na hoa e ae he lehulehu e iho ana e makaikai i ka wai o ka Iliohae, pane mai la o P. Nui, "E iho kakou e makakai i ka punawai a Samuela A. i hanai'i ma ke kahawai o Nao."  I ko makou iho ana a hiki ilaila, nana mua aku la au, a koho wale aku la i kona laula, a me he mea la, ua oi aku mamua o 3 kaau kona akea; a o ka hohonu mai luna a hiki ilalo o ua kahawai la, me he mea la ua oi aku mamua o 5 kaau ; na ka mea nae i ike i ke ana aina e hai mai i ka oiaio maoli.  Ua hoopaaia elua niau pahu laau ma kahi aoao, a pela no hai ma kahi aoao, a ua kau ia ka uwea maluna o ke poo o ka laau ma ka aoao komohana a me ka laau ma ka aoao hikina, iwaena o ka pali.  A mai ka laau e ku ana ma ka aoao hikina a hiki i ka punawai i hanaia'i, he 50 kapuai ka loihi, mawaena olaila i kau ia ai ka uwea, a malaila ke kananka e hele ai mai kekahi aoao a i kekahi aoao.  A mamua iho o ko makou hiki ana aku ilaila, o kahi keiki o Davida ka inoa, ua hoopaaia he wahi kaula maluna o ka awea, oia kona wahi e noho ai, me ka paa pu o kona wahi e noho ai, me ka paa pu o kona lima i ke paipu, a na ka hiu i hanaia ma ka aoao hikina, na ia hiu e huki i ke keiki e paa ana i ke paipu, mai ka aoao komohana aku a hiki i ua hiu la ina ka hikina, a he weliweli loa au ke nana aku.  He mau minute pokole i hala, hele hou au wahi keiki nei, e hele ana maluna o ke kaula, i hoopaaia me ka uwea, a hiki i ka pau ana o ke kaula, au panee hele oia me kahi kaula i hoopaaia ma ka uwea a hiki i kona kikala, a me ia oia i hele ai a loaa o waena o ke paipu, a ua lele oia iluna o ke paipu e hoopaa'i ; a i ka paa ana, au hoi aku ua wahi keiki nei me kona makau ole a kau i kula, a o ka pau no ia.

No ka aneane ana e lawe aku o Lehua i ka la, ua koiia mai au e Hon. M. Kapihe, e hoi ma kona home, a malaila hoi i hoopihaia ai ka lua o ka inaina, a ua piha ka opu, ua ai a ana, au inu a kena i kona lokomaikai.  Hookuuia mai la au, a hoi mai la i ka malu Hekuawa nei.

La'u nae i hoi mai ai a hiki ma ka ae one o Kahului, ike iho la au i kekahi i a nui e waiho ana ma ka ae one--he Naia ka inoa o ua i-a la.  Hookahi anana kona loa, a eha paha kapuai kona ana waena--e noho ana no hoi malaila o E. H. B. ka lawaia nui o na Waieha nei.  Ua ike pu aku no noi au i kahi keikie me ke O e paa ana ma kona lima, e manao ana e hou i ka mano ; a ma ia hope iho, ike aku la au i ke kii ana mai o ka waapa i ua i-a nei, e hoihoi i kahi o E. H. B. e puhiia ai paha i aila, i aha la?

Oia iho la no na wahi nu hou i loaa ia'u, mai ka ua akiukiu o Makawao a i ka ae one o Kahalui.  Me ka mahalo.

                                                                                                                                   J. N. K

   Wailuku, Mei-1871.

 

Pane ia Joseph B. L. Koko.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:

Aia hoi ma ka la 13 o Mei i kaahope ae nei, i ike iho ai au i ka olelo pane a kuu hoa o ka ili hookahi, a lahui hookahi hoi, i hoopuka ia ma kou Helu 19; a malaila au i ike iho ai i kana mau olelo a me na haina pu kekahi.

Haina 1. -"Iloko o keia manawa e hele nei, ke ike ia nei ke emi hiki wawe ana iho o keia lahui."

Haina 2. -"E like me ke emi hiki wawe ana o ka waikahe nui, pela no ka hiki emo ole ana o keia lahui ma ke kae o ka lua mimilo o Gehena."

Haina 3.-"Heaha ke kumu o ka emoole o ka emi ana o keia lahui?"  Ke hui mai nei oe i kalo i ka nawao, Kapala ke kea na ka ele ka ai.  Me ko olelo iho, he mau haina wale no ia na'u.  Kehai aku nei au ia oe, aohe a'u haina e like me na pili kapeke au i pane mai nei.  Hookahi wale no a'u haina malaila, oia keia: O ka puni hanohano o na makua mea keiki.  Oia la i ike oe, aole e like me kau, pau kauna me na i-a keu elua.

Ke noi aku nei au ia oe e Koko, e nonoi hou aku oe i ko akua leo ole ia Baala, mau maka nunui loa noo, malia ua oi aku ka ike o ia maka mamua o na; no ka ike ole o na mau maka ou, ko mea i pane mai ai me ka makapo, me kou noonoo mua ole i ka olelo.  Me ko olelo iho, No ka hikiwawe @ o na kanaka i ka pau i ka make - he ai paha i ka laau make a ka pake.

E koko, aole anei i @ke ka laau make a ka pake, me ka make maoli e holokiki nei iloko o keia mau makahiki he kanalima e naue nei?  Ke i aku nei au.  Ua liho loa no, no ka mea, i ka manawa namua aole i hiki @oai na lahui e, aole hoi i hiki mai na pomaikai kino, aia hoi, ua paapu ka aina i na kamaaina, e like me ka'u i hai ai mainua.  Ke ike nei hoi oe i keia manawa, ua nui mai na lahui e iwaena o kaou nei, ua kuonoono ka noho ana, a ke heo aku nei keia lahui iloko o puni hanohano a me ka make mau.  Maiia o kou aku la no ka aina nui o na kanaka, o Wailupe; ua like pu aku la paha me ka huina nui o na kanaka o Rusia malia o ko mea ia i hoole ai i ke emi o keia lahui.  Oia mau haina au i hoopuka mai nei, he mau hoakaka ana ia; penei: 1. O ka puni hanohano.  2. O ka hiki ana mai o na lahui e.  3. O ka nui ana mai o na moku ku maanei.  4. O ka mare koke ana o na kaikamahine i ka wa kupono ole.  Oia iho la ka'u mau haina la i lehe ko pepeiao, kahi i waiho ai ka lohe.

Hu no hoi kuu aka i ko ninau ana iho.  "He mea pono anei ia oe ke hele ma kahi maka kanaka o Honolulu.  me kahi awelu nahaehae?"  Ea! ke ae aku nei no wau ia mea, no ka mea, o ko kakou mau kapa i ka wa kahiko, he mau kapa launiu, lau-ki, lauhulu a mau kapa e ae no hoi o Hawaii nei; o ko kakou mau kapa no ia mai na kupuna mai, a ke mau nei no ia mau mea a hiki i keia manawa.  He mea hou wale mai nei no ka hanohano a me na pono e ae a ka haole.  A iloko o ia mau pono a ka haole i lawe mai ai, ke ike nei au, ke emi hikiwawe nei ka lahui.

Kewaiho hou mai nei ke keiki poo lipilipi o Wailupe, me ka olelo ana mai, no ke ku ana mai o Kapena Kuke i Waimea, Kauai, ua lawe mai oia he mau pu a makana wale aku i na'lii.

Ea, ua lalau paha oe no ka ike ole ana i ka Palapala Hemolele.  Aole paha wai i hoopuka majua he mau pu.  Olelo iho oe.  O ka haawi ana aku i na pu, he mea ka ia e emi ai ka lahui.  Ke i aku nei au ia oe O oe ke kanaka imi akamai a naauao o Hawaii nei, ma ka imi emi lahui ana - o ka pu ka mea e emi ai ka lahui, naauao ole wale.

                  F. R. K KAIMIHANAMOKU

Kaneohe, Mei 16, 1871.

 

Heaha Ia ke Kahua o ka mare?

[He Haiolelo keia na G. W. Keahuawa i ka la 11 o Mei, ma Wainee.]

He oiaio, o ka mare kekahi o na haa wina maikai no luna mai.  Oia hoi na manao paa o ke Akua mai ka mau loa mai.  "I iho la ke Akua, e hana kakou i kanaka, a e huna hoi i ko koolua e ku iaia, i hoohua mai ai laoa a hoolaha hoi a piha ka honua."  Nolaila, hana iho la oia i kane a i wahine, a hoohui iho la ia laua a elua i hookahi; oia hoi, i hookahi ka manao a i hookahi hoi ka hana, a i noho aloha pu ai hoi laua maluna o ka aina a lehova ke Akua i haawi mai ai, a pau ka huina o ko laua mau la, a pela laua i mareia'i.  Aka nae, i ka nana ana a me ka hoomaopopo ana iwaena o ko kakou lahui nei, ua ikea, ua hoike lea mai la ke akuku o na mano haakei, hoowahawaha a aloha ole hoi iloko o kekahi hapa o keia lahui; a he kakaikahi wale no ka poe i makia a i kuni paa i ke aloha iloko o ko lakou mau puuwai iho, i na hoohiki ana e milimili a e malama hemolele i nei mea he berit@ mare mawaena o ke kane a me ka wahine, aka, o ka nui, aole.  A nolaila, i lawe mai ai au i keia Kumumanao, a e kalana pono aku imua o oukou i keia wa, i ikea ai ke a-u nui a me ke a-u iki, oia hoi keia, "Heaha la ke kahua o ka mare?" Eia:

O ke "Aloha."

Mamua o kuu waiho akea ana aku imua o oukou i ka loa a me ka laula o keia kahua a'u e hilinai nei ; he pono no ia'u ke hoike mua aku, me ka hoaiai pono ae imua o oukou, i ke kahua a kekahi poe e hilinai nei, oia hoi ka waiwai.

He oiaio, wahi a kekahi poe.  aia ka a waiwai, pono ka noho ana, ola na makua, @a ohana a me ka lehulehu a pau. a pela aku.  Aka hei, he pono ia kahou e nana i ke kumu a me ka hope o ia kahua.

"O ka waiwai o ke kane, a aole, o ka wahine aha" oia ke kahoa wahi a keakhi poe.  Ua loaa e i ke kane ka manao e mare i kela wahine luahine waiwai a kuoloono hoi ; a i ole, o ka waiwai o kela elemakule kane, mauna wale aku no keia oi a opio paha na ia la, i pili mai ai ka hanohano a me ka waiwai iaia.  Aka nae, i ko laua mareia ana, aole no ka makemake io o ka naau, a aloha hoi laua kekahi i kekahi, aka, ua pili aku kekahi no ka waiwai o kekahi, a mamoli o ia kumu wale iho no i mareia ai laua.  Eia nae ; mahope iho o ko laua mareia ana, aole he oluolu maikai o ko laua noho pu ana, no ka loaa ole o ke aloha, ka makemake a me ka ha ana o laua kekahi i kekahi ; a mamuli o ia hemahema, e ike ai kakou i ka hopena o ia mea.  I hakalia no a pau ko ia la waiwai, o ke ku ae la no ia o ka wahine. a ke heo wale la, no ka mea, ua pau ae la no kou mea i laka ia mai ai - i nana aku ka hie iaia la, oki ka haua.

"Hao na pea heke,

O Mareka i ke hoa la lilo,"

"Pupuhi ka i-a o Ukoa,"

wahi a ka olelo.  A o ke kane hoi keia, kau ae la na lima i ke poo, oki ka hana, "Lea kolou a ka lawaia ua malie."

I mahamaha aku ka hie o kahi elemakule kane, "E! hoi mai!!" O ka hele aku a noi @o ia loa a pa aku la @ pahu kaui o ko ia la pepeiao, o ka okakala ae la ia o ko ia la hulu, pii ke kai, me ko ia la hoopuka pu mai i na huaolelo ko-a ; a penei no ia :

"E hele oe ma Ewa,

HeKikane kou moku."

Na ia la hoi ka hana pela, o ko ia nei hopu iho la no ia i ka laau a Kekuaokalani, ia Heol@helehekii ; a o kona loaa pono iho la no ia i keia mau wahi lalaui mele,

"Ahu iho ka hoka i Kapaakai,

Ku i Kapaakai ka mea haku ole,

Lele ae no ka manu i houa,

Hapapa wale iho no ka Hokahoka."

Aia la, ke ike ae la kaou i ka mea i helieai nui ma ka waiwai, ke kahua kulinalana wale, no ka mea, aohe i kohu pono ka u-a me ka maoli iliahi ; a ma ka nana iho o laua kekahi,

"Aohe i kulike me kauanahunahu."

A manao ae hoi kekahi poe o kakou, mamuli o ka waiwai e kuonoono ai ka noho ana.  Ke hai aku nei au ia oukou, Aole! no ka mea, o ka Iesu ia i ao mai ai, "E manao, a e malam ia ouhou iho i ka puniwaiwai, no ka mea, aole no ka nui o ko ke kanaka waiwai kona ola ana."  A ua ao hou mai ao hoi, "No ia mea, ke olelo aku nei au ia oukou, mai manao nui ma ko oukou ola ana, i ka mea e ai ai oukou ; aole anei oukou i hoomanao i na manu koraka, aole lakou lulu hua, aole hoahu ai, aole hoi o lakou hale waiwai, aole hoi hale papaa ; na ke Akua hoi lakou i hana ; aole anei oukou i oi nui aku mamua o na manu?"

Pela no hoi ka poe e manao nui ana i ka waiwai, ke kahua hoi o ka mare a lakou e hilnai nei, "Aia a lako i ka waiwai, a nui ka loaa, a piha ka waihona, alaila, manao ne e mare i ku wahine."

Aka ea, ma ka nana aku i na mea i mareia no ka waiwai, aohe i malama hemolele ia e laua ka berita mare, mai ko laua mareia ana a hiki i ko laua kaawale na pomaikai i ili iho maluna o laua mai ke Akua mai.  Nolaila, he mea maopopo, ua hehi laua i ka berita mare a lilo i mea ole, a ua makaukau laua e haawi i ko laua mau uhane no ka luahi, i panai no ko laua kue ana i ka nani a me ka hemolele o ka berita mare.  Oia iho la ka hopena o ka mea i hilinai maluna o ka waiwai.  O ka Solomona ia i olelo mai ai, "O ka puni waiwai, oia ka mole o ka hewa."

Aka hoi, no ka oukou oluolu i ka haawi lealea a@@ mai i ko oukou mau pepeiao, e heolono mai i na mea i ku i ke kahua a'u e hihoai nei, oia hoi keia : O ke aloha ke kahoa o ka mare.

Mamua ae o ko ke kane lawe ana i wa hine nana, a o ka wahine hoi i kane nana, ua lauua e laua mamua e kukakuka no ka pono o ka mare a me ka ole ; a iloko o ia wa ua komohia ka mekemake a aloha a@oli iloko o ke kane a o ka wahine paha, me he la ua huipuia ko laua manao, e puana ae i keia mau lalani mele, peni:

"Kupilikii mai ka manao la,

Hana e mai nei ie'u la."

Alaila, ua koho e iho la ke kane iloko ona, e lawe i kela wahine i kokoalua nona ; a o ka wahine hoi, liki honua e kela iloko ona, me ka i iho:

"Ina o oe ko'u ho,

Kohukohu i ka noho kapae."

I hakaha ia laua a mare, oki ka hana,

"Kau ke poo i ka ulona,

O welehu ka malam,"

aohe mea nana e hoonaueue, no ka mea, ua komohia iho la iloko o laua keia mau wahi lalani mele, penei:

"Akahi hoi au a ike la,

I ka noiau o ke aloha la,

Ua ku i ka ii a loko la,

I ka papa holu i ka puuwaila."

O ko laua noho ana'ku keia, he keu a ku oluolu, aohe hakaka a kue aku kekahi i kekahi, aole loa.  Iaa no kekahi ka makemake, n@laila aku la ao hoi kekahi i ke kau ai a me ke kau wi, i ke kau mai a me ke kau mai ole ; aole no hoi i ike i ka ilihune a haalele ae, aole.  He mea ole ka ilihue a me ka nele, ka waiwai hoi a me ka hanohano ; mau no ko laua noho oluolu pu ana, me ka hooko pololei i ka laua mea i hoohiki ni, e malama makamae i k berita mare ; a me he mea la no hoi, o ko laua mau manao, ua hele wale kela a

"Pepe ka nahele o Upeloa,

Nawaliwali i ka ua kakahiaka."

No keaha keia?  No keia kumu hookahi no o ke aloha, no ka mea, "o ke alha, aole loa ia e mokuhia e na wai kahe he nui."  wahi a Solomona -"O ke aloha ko'u makemake, aole ka mohai," wahi a Iesu.

 

Na Haku a me na Kauwa.

[Ua haawiia mai keia kumumanao e kekahi kanaka naauao, a he pono i ke aupuni ke nana mai i keia. L.H.]

E, ke hoea hou mai nei na hewa a ka poino o na makaainaoa, ma ko lakou noho kauwa ana ma na mahiko.  aole keia he imi halu, a manao e hoopuka ana au ma ka manao i kumu e poho ai na wiliko, aka, ke wehe nei au i ko'u leo, a kokua ana mahope o na kanaka Hawaii, oia na makaainana, a oia no hoi na kauwa i ae like ia lakou iho, e noho malalo o na haku, e hana malalo o na wiliko.

Ke hoea mai nei ka poho ma na mea i wanana muaia ai no na mea --a me na kumu i kokua nuiia ai, oia hoi, ka hewa o ke kanawai e pili ana i na "HAKU A ME NA KAUWA."  A ma na hihia i puka ae imua o ka Aha Hookolokolo Apana o Koolaupoko, a me ka hoopii a ka wiliko o Kaalaea i n kanaka haalele hana, e maopopo ai ka ino o ke kanawai, e pili ana i na haku a me na kauwa hana.

Ma keia mau hihia e maopopo ai, he hewa nui ma ka aoao o ka wiliko.  Ua pepehiia kekahi kauwa me ka mainoino.  Us eha ma ka lae.  He eha me ke ano nui, i hiki ole ke hoaponoia ka haku ma kona hana ana pela.  He kumu no hoi e hoike ana, ua pepehi kumu ole ka haku, a ua kuponoke kauwa ke hookuuia mai kona ae-like ana.  Eia nae, ua hoopai wale ia no ka haku no na wahi dala omilumilu eono ($6.00. no ke kahe ana o ke koko iloko o ka manao ino.

Ma keia hoopai nuku ana, e hoomaopopo ia ai ke ano popopo o ka Aha Hookolokolo, Apana o Koolau-poko.  Popepo ma o kana mau Olelo Hooholo, popopo ma o kana mau hana, a aiwa loa aku ma ke ano o ka noho hale ana o ke Poo nana ia oihana.  Na na kiaha e hookaawale i ke kaulike, na La hoopilimeaai e hookapeke iho i no hana, a na ka naaupo e hoomaopopo, he hiki ole ke lawelawe i ka oihana ma ke ano Luaakaoawai.  Nolaiha, e pono e hooka@waieia @ kohekohe, @ @ @ @ @ @ a kanu iho i ka huli p@@ o ke kaulike @ o na kaika o k@ kakoa aupuni @ @ @ @ a i kaumaha ole ai na makaainana.

Ke nana iho kakou i ke ono e ka hana a na wiaiko, ua ake nui la@ou e hoopai wale @ na kauwa, me na kumu kupono ole, me ka hoohaahaa loa ia lakou maiaio o  ka huipa a me ka laau e like ia me he poe holohoiona la na kauwa.  Me ka hookikina a hoohihina a hookoaokono ino i ka mea a ke kuuawa i makemake ole ai a i manao  ai no hoi ia ua kue ka haua a ka haku i ka ae-like.  Aia hoi, i ka wa a ke kauwa i makemake ai e hoopii no keia mau hoohalahala, ua hiki ele.

Ua hookamolamola ka hooko ia ana o ko lakou pono imua o na Aha Hookolokolo.  Ia wa, hoea mai la na haku imua o na Aba Hookolokolo me na maka maikai.  A kuhemoni aku kuhemomi mai me ka Lonahanawai, imoimo, a awahi iki na maka, e aha?

"E umi a maka i ka i-a,

I komo i ka makaha!"

Aia hoi, hookolokolo ia iho na kanaka (no Kaalaea,ma Honolulu nei.) a hooia iho la ka Lunakanawai, "ua haalele hana keia poe, a e hoi hou i ka hana."

Hoi aku la ka haku me ka mama o ka naau, me ka i iho. "Ae, malama oukou!" Pau ae la na maka lealea o ka How do you do Judge ana, a hoi aku la me ka lana o kona manao e hana hou no i ka ino ke hoike iki mai kekahi o na kauwa i ka manao no ko lakou pono iho.

E huli ae kakou a nana i ke ano o na kanaka, pa iho la i na olelo koikoi u ka Lunakanawai, "E hoi oukou ma Kaalaea, Puka aku la mai ka Aha Hookolokolo me ke kaumaha o ka naau.  Ua mama ke kaulahao a me ka poka i ka hana a ka naau.  Aole no ka olelo hooholo a ka Lunakanawai, aka. no ua imoimo, no na awihi, na loulou, na good moring, a me na How do you do, i ike maka ia e na maka o na kauwa.

Ma keia mea, e olelo aku ka lima o ke kaulike, e malama ke aupuni i ka hana a kona mau luna.  E hookaawale i ka poe hana i na hewa, o ili mai ka poino maluna o keia noho'ua maikai ana.

 

Ka make ana o J. W. Maka.

Ma ka lu 11 o Mei i haia iho nei, oia ka Poaha, ma Waikiki-waena, Oahu, kuu aku la ka luhi o ka mea nona ka inoa maluna ae.  Ua hanauia oia ma Maliko, Maui. a ua laweia a hanana ma Waikiki-waena ; a malaila oia i noho ai a kupa a lilo i keiki papa.  Ma ka la 15 o Febaruari iho nei, loohia oia i ka mai, a me ia mai oia i kaa iho nei, a haule wale aku la i ka aoao mau o ka honua.  No ka nui o ke aloha o kaoa wahine, kana mau kamalei a me kona mau kini makamaka, ua hoku iho lakou i keia kanikau aloha malalo iho nona:

Kuua kane mai ka malu o ka hale,

Mai ka wai luupoo ia o Kamoku,

Mokumokuahua iho nei loko i ko aloha,

Aloha au o ke kula o kuilei,

Oia kula a kaua i uhai a holo ai,

Auwe kuu kane hoi -

Kuu kane mai ka la wela o Moiliili,

Mai ka piina ikiiki la e Pahoa,

Hoomaha aku kaua i Makahuna,

Huna aku nei oe i ko maka nalowale,

Au iho nei au o kahi e ike ai.

Aohe e ike ua lilo ia manu mae,

I ka wahine kiai la e Kaimuki,

Auwe kua kane hoi -

Kuu kane mai ka makani holo uha e Ke-

Mai ka ihona paunini o Anaenui, [kaha,

Nui mai nei ke aloha hoohanini i ka wai-

I makamaka no'u ka la o Waialae, [maka.

Aloha ia wahi a kaua i alo ai,

Auwe kuu kane hoi -

Kuu kane mai ka lai o Wailupe.

Mai ka makani anu o Papaalaea.

Pukukui aku kaua o ke kula o Niu.

Auau aku i ka wai o Kanewai,

Hoomaha aku i ka malu hale o ka makua,

Auwe kuu kane hoi -

                                   KUWAILEHU.