Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 25, 24 June 1871 — Page 1

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Joella Taguchi
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE X.    HELU 25.    HONOLULU, IUNE 24, 1871.    NA HELU A PAU 499.

Ka Nupepa Kuokoa.

 

English Column

 

Many manufactories in Germany have suspended work for the want of fuel.

 

QUEEN VICTORIA will travel next Summer on the Rhine and in Switzerland.

 

An oyster weighing three pounds is on exhibition in the window of a Newark saloon.

 

A young Cleveland lady exasperates the men by kissing her horse in the public streets.

 

It costs $2,000,000 to build and $375,000 year to run a first class American naval vessel.

 

The annual exports and imports in Germany may be set down in round numbers at $800,000.

 

Two reasons why some persons don ' t mind their own business:  One is, they haven ' t any business, and the other, they haven ' t any mind.

 

A sawmill owner in Indiana celebrated his wooden wedding recently.  His workmen presented him with 10,000 feet of lumber, and a neighbor contributed thirteen large poplar logs.

 

A farmer of Scipio, N.Y., has a turkey that has laid one hundred eggs in one hundred days, never missing a day on account of sickness, a circus in town, or any other excitement.

 

At recent firemen ' s celebration in New Bedford, Massachusetts, the following toast was proposed:  "The Firemen - The army that draws water instead of blood - thanks instead of tears."

 

A Little Boston Girl joyfully assured her mother, the other day, that she had found out where they made horses - "she had seen a man in a shop just finishing one of them, for he was nailing on his last foot."

 

According to an English journal, the great problem of "what to do with coal dust" has at last been solved.  The owner of several large furnaces near Manchester has hit upon the expedient of blowing the powdered coal into the furnace stymultaneously with a strong current of air.  The effect is said to be a flame of intense heat without any smoke whatever.

 

The valley of the Red River of the North is said to contain 60,000 square miles of the richest wheat land in the world.  The six New England States contain 65,000 square miles but a large portion of this area is taken by mountains.  When the Red River valley shall be cultivated, it is estimated that it will produce 600,000,000 bushels of wheat annually.

 

 - Hold your little twinkling light boldly and honestly: then God will pour in the oil, and make it a blazing torch.

 - Always laugh when you can - it is a cheap medicine.  Mindfulness is a philosophy not well understood.  It is a sunny side of existence.

 - Be not affronted at a jest.  If one toss salt at thee, thou wilt receive no harm unless thou hast sore places.

 - Would a man frequently calculate his income and expenditure, he would escape many a bitter reflection; for he must be lost to every generous feeling of pride and honorable principle who wantonly incurs debt which he knows he can not discharge.

 - Kind Words they are blessed things.  Speak them everyday.  Scatter them like sun beams everywhere.  They please others and then return to bless your own ears: Kind words forever.

 

The pitcher-plant of California grows sometimes to a hight of twenty-four inches.  Within the surface is smoothed for a little way; but beyond that is armed with stiff, needlelike, colorless hairs, pointing downward. The size diminishes from two inches to nothing.  Flies and various insects travel down this road, never to return.  The needles converge, and the poor creatures find their death at the bottom without the possibility of retreat.  Cutting into an old pitcher, one may find a layer from two to three inches deep of densely-packed insect remains.  Whether the plant is insectiverous no one can say.  It is a allied to the Sarracenia, so common in our swampy woods.

 

Kekahi kumu i emi ai ka Lahui.

 

Ua maopopo, o ke Kanawai mawaena o na "Haku a me na Kauwa," ua kaili loa ia ka pono o ka lahui holookoa, a oia kekahi kumu e make nei ka lahui, no ka hoolohi inoia e na haku.

 

Ke kumu o ka make

 

     Aole ma na wahi paahana nui o na wiliko a me na wahi hana e ae, na kauka, e nana ai no ke ola maikai ana o na paahana.  E komo kakou iloko o na wili, a e nana i ke ano o na hana.  Aia iloko o ka hora 4 o ke kakahiaka, a i ole ia, o ka hora 5 paha - o kekahi mau wili, e hoomaka koke ai ke olahaniia ana o na kanaka kumakahiki e hana.  Maike pumehana o kahi moe a ka hoihoi o na hau o ke kakahiaka, ka wawae o na kanaka e hele ai.  He kumu keia e kauo liilii aku ai i ke kanaka e loaa i na mai fiva, lumakiki, a o ka hope o keia mau hana mau ana me ke kapulu, o ka loaa i na mai kuhewa, kauhola a me ka mai ano e o kela a me keia ano.

     Eia hoi; aole i hiki mai i ka wa e pololi ai a e makemake ai ka opu i ka ai aia hoi, ua ono@ ia aku e lawe i ka mea i makemake ole ai.  He wahi samano pilau kahi i-a, a he wahi io bipi pokaokao i kahi manawa, a he puaa pelekunu, me ka ai pai puupuu, e ea ana no kanaka iloko.  Ai iho la ke kanaka me ka wikiwiki, me ka wali pono ole iho o kahi ai, o ke kani e mai la no ia o ka bele a o ka hokio paha, o ka hele iho la no ia.  Iloko nae o ia manawa, ua ikeia iwaena o kekahi poe, he mau helehelena l@ikea, ano mai - me ka ninau ole ia o ia ano, aia hoi, kahea ae la ka luna, "Go to work!"  he luna haole keia ke namu nui.

     Hele mai la hoi ke kanaka a hoopii mai la i ka luna.  "E, ua mai ia wau!"  Pane mai ka luna,  "You lie!  Go to work!" Olelo mai hoi ke kanaka e nana pono ia i maopopo, a e haawi aku i laau e ola ai  Eia no ku ka luna,  "Go to work you lazy beggar!"  He mau hili mai la no no me ka huipa, a peku mai la no me ke kamaa a o ka luli iho la no ia o ke kanaka a hele i ka hana.

    Ea!  heaha  la ka hana a ke naau o keia kanaka?  Aia hoi, ua kaumaha i ka mai, ua luuluu i ka eha, eha o ke kino a me ka naau!  Hele au la oia, aole nae me ka manao hana, aka, o ka imi e alo ae i ka maka o ka luna, e@apae ae no kekahi manawa iloko o ka nahelehele e hooluolu ai nona iho, a hiki i ka maalo ana mai o ka luna; hala ae ana nei la, a pela aku ana ia la, a hiki i ka Helu I ana o ka wiliko - Ua make o A-.

Pomaikai ole na wiliko

    Ma ke ano i koike ia ae nei, he hookahi wale no ano o ia, mai ka lehulehu ae o na kumu hoomanawanui o ka poe paahana, me ka helu ole ia aku o na olelo pelapela e puka ana mai ka waha mai o na haole. No laila, ua pomaikai ole na wiliko no keia hana ino a lakou i na paahana.  A aole no hoi o lakou manao nui ma ke ola o ke kanaka, no ka mea, o ka hana ka lakou mea nui loa, a o ke ola, ua haole mai ia malalo o ke dala e koele ana ma ke kihikihi a ko lakou pakeke.

    No keia iho la kekahi kumu e make nei ka lahui.  He make me ka ike ole ia ma ke ano heluma nui.  Ua ike na kanaka Hawaii ia mea, nolaila, ua maka'u i ke komo ana iloko o na wili a me na wahi paahana.

    He olelo nui na haole, i ka molowa o keia lahui kanaka i ka hana, aka aole nae o lakou noonoo iki, o ke kumu i maka'u ai kanaka i ka hana, no ke ino o na wiliko a me na wahi paahana.

    Aia wale no ma ka hoopunipuni a me ke pahele, e loaa ia ka poe kumakahiki e lehulehu mai nei ma na wahi wiliko.

Nele i ka paahana ole.

    No ka nele o na wiliko a me na wahi paahana nui i na paahana kanaka Hawaii ole, nolaila, ke kii nei i na paahana ma Kina, Iapapa, Manihiki a me Pukapuka.

    Aia hoi, he kakaikahi ka poe kanaka maoli e kono ana na wahi paahana, e like me ka'u i olelo mua ai, no ka hana pono ole a me ke ino.  A ma ka imi pahele ka nui o lakou i komo ai ma na wiliko a me na wahi paahana.

    No ka poe o Kina, aohe i lohe nui ia a i ke nui ia ko lakou hoohalahala, aka, no na Iapana, Manihiki a me na Pukapuka, ua nui ka piaapinai ana o ka leo make, i na lahui Manihiki a me na Pukapuka hoi.

    Ua makemake nui ke aupuni e hookomo mai i keia lahui, e noho ianei, a e hoohui aku i keia lahui e komo iloko o ia lahui.  Aka keaha na hana a ke aupuni i keia lahui?  Aole e hiki ia kakou ke hai ae, a ke olelo hoi no ke kumu i noho ole ai me kakou.  Aka, o na hoike mae ka mea i hoomaopopo ia mai i ka ninauia ana aku,  Ea i pehea oukou, aole makemake i nei aina?  I mai lakou, "Ua kuhihewa loa makou he pono, nolaila, ae ai makou. O ko makou Alii, ua hooluhua me he kauwa kuapaa la no keia aina.  Aole makou e hoi hou mai ana.  Kaumaha n hana o ka wiliko - aole no makou i hanaiia a i malama ponoia hoi.  Nui ko makou make maanei."

    Ke pa e nei keia leo iloko o ko kakou mau pepeiao; aole he wahahee, ,aka, o na iwi o lakou i aha ma Hawaii nei, a oia no ka hoike, a he puu mui kekahi i ikeia e ko n aina e.

    M ak hoomaopopo ana, aohe e hoi hou mai ana keia poe, a ua ko ole ka mea a ke aupuni i manao nui ai, o ke kaohi i mea e hoolauna a hookomo iloko o keia lahui - aia hoi, ehia la dala i poho wale ma  keia hana hoopaumaele wale ana, oiai he wahi lilo uuku loa; a ina e hoomaopopoia ana ko lakou wahi pilikia uuku, aole nae i hanaia, aka, ua hookuuia aku i na wiliko e hana i ka mea pono a lakou i manao ia, a o ka hope o ka make o kanaka a me ka ino o ka inoa o keia aupuni, ma ia hana kapulupulu wale ana.  A laa ke pelu hou la no ia oe e Hawaii, ka hewa au i hana ai!

Ino ka inoa o ke Aupuni

    Ke hoi aku na Manihiki i ko lakou aina hanau, e ninau mai ana no ko lakoy poe i na mea a lakou i hana ia.  Aole o ka maikai ka lakou e hai aku ai, aka, o ka ino.  Maui kinohi no o ko lakou kepaia ana ma Mokuaikaua, ka hoolei liiliia o na wahi opala ukana ma ka ipuka aniani, a hiki i ka hele ana i ka hana.  He mau olelo no ia e hooulu ai i ka manao ino no ia lahui i keia aupuni:  a ma ia ano no, e oleleo kakou, a i ole ia, e kakau iho kakou maloko o ko kakou mau Buke hoopaa;  "Pau ae la ka launa ana mai o ia Lahui me Hawaii nei."

    E huli ae kakou a nana i na Pukapuka, oia ano no; a no na Iapana hoi, aole no he pono o ko lakou hoi ana aku nei.  A ina ua hookamolamolaia ke ano o na mea i hoopukaia iho nei no lakou, oia iho la no.  Iloko o keia mau lahui, e helu, "Akolu" ai na aupuni e pau ana ka launa ana mai me Hawaii nei.

 

Puni wale na Makai o ke Aupuni.

E Ka Nupepa Kuokoa E;  Aloha oe:

    Ma keia mau la i kunewa iho nei, he nui na kanaka o na Pali Koolau nei, e hele ana i nei mea la he pepa, mai na Wai-elua a hiki i Heeia.  Hele no ke kane, ka waihine a me na keiki, a hele pu no hoi me na ilio, a koe na popoki i kiai hale.  O ka pepa no ia mai ka Poakahi a hiki i ka la Sabati.  A ina lakou e lohe e hopu ia ana e ka makai, hoalo iho la lakou hookahi la a hookahi po paha, a i kekahi la ae, o ka hoomaka aku la no ia i ka pepa.  Hookahi makai e komo nei iloko o keia hana, a o kona inoa, o H., a nona hoi ka'u e ninau nei maanei.  "Ua pono anei ka hele ana o nei makai o ke aupuni i ka pepa, aole paha?"  O ka hana mau no ia a nei makai, mai kona la i hooliloia ai ma ia oihana a hiki i keia wa.

    I ka po Poaha paha, he pepa ma Waihee maloko o ka hale o K.  A iwaena o ko lakou wa e pepa ana, hiki ana elua mau makai.  Paa aku la ia laua nei na puka, pioloke ae la oloko o ka hale, e hou hewa ana i o a @anei.  A no ka hiki ole ia lakou ke lanakila, ua nonoi ia aku lakou e haawi mai i ko lakou mau inoa, a ua haawi mai no.  Ia wa no pane ae la kekahi kanaka i kona mau hoa pepa, e pakahi hapalua ia laou a pau eono, a ae like ae la lakou,  lele ana na $3.00 a waiho ana i ke alo o na makai - komo iho la iloko o ka pakeke, paa ae la na maka, ke heo wale la.  Kani iho la hoi ka lakou nei aka, olu iho la lakou nei he wai ko lalo, malu hoi ke kula aohe pueo nana e poi, no ka mea, ua molia ia aku la i ke dala.

    Kupanaha maoli ka hana a keia poe makai!  Aohe kipi kuloko e ae e like me keia! E aho e hoopau ia na makai e like me keia ke ano.  Me ke aloha no.

                                                                                                                                      J.K. Haehae.

                                                                                                                                 Palikoolau, Iune 10, 1871

 

Wiliko hou ma Kohala Akau.

E ka Nupepa Kuokoa E;  Aloha oe: -

    Ke nonoi nei uu ma kou Luna Hooponopono la, e ae mai ia'u e hookomo aku am kahi rumi kaawale ou, i kekahi nu hou ano nui a'u i ike ai ma Kohala Akau nei, iloko o na la eono o ko'u makaikai malihini ana ma ia wahi oluolu, a Edena no hoi no ko laila mau keiki papa.

    Ua ikeia no hoi e ka lehulehu a pau i kipa ma Kohala, mai ko lakou alanui aku ma ke kai a me ka poe i lohe wale, he ekolu no wiliko ma Kohala Akau nei, oia hoi, aia ma Honoipu, n o Hanale Christianson; ma Halaula, no ka Hui o Kakela ma; Halawa, no Kauka, (Wight) oia na wili e ku nei; a eia hoi keekahi wiliko hou e kakaluia nei, (e like me ko'u lohe) ma Halawa, Kohala Akau nei, e ka mea kaulana Z.K., a oia hoi ka wiliko hou a'u e olelo nei.  Ua pau kekahi mau kea he 40 paha a oi ae i ka palau ia, a ke loheia aku nei e ka poe mea hale kokoke aku i kahi o ua mahiko la, ka paapaaina o ka lepo - aole i kana mai o ka ua mea o ka ulu ana ae o ke ko.  Aole au i ike i ka ulu ino ana o ke ko e like me keia; ina e kanu i kakahiaka, a mai ia la a po, a mai ia po a ao, nana aku oe e pua mai ana ke ko, a o ka wili wale no koe.  Ua manaoia ka e palauia ana i 1,000, eka ko a e kanu pu ia hoi me ka lepo manu o na aina lepo manu e holo ia nei - a e ku mai ana paha he umi moku kalepa i piha i ka lepo manu, i mea hoomomona i ka aina; a e ku mau mai ana ia mau moku i Kohala, i kela a me keia hapalua kenetari.  Ua lohe mai no koi au, ua kaha iho nei ua o Z.K. i ke kii o ka Wili Mahu ana, a ua hoouna aku i Sana Paulo, Ladana, e hana ai a paa lawe mai ka ianei, maluna o ka moku Hikina Nui, me ka waea olelo pu kekahi, i mea kamailio aku na ua o Z., i kona mau Agena ma Aina omaomao.  O ka ikaika o ka wili mahu ana i hoouna aku nei e hana, ua like ka ia me 1,000, lio kane, 2,000, lio wahine a me 9,000 1/2 kekake, piula.  Makena no.  Aohe no i kana mei o ua mea he ikaika o ka mahu; lilo pu paha ka mokupuni o Hawaii nei i ke kauoia e keia mahu.

    Eia ke hoomakaukauia nei e na kamana Manihiki ka auwai papa, i mea hooholo wahie a lanahu no ka mahu.  O ke poo ka o ka auwai, e kukuluia ana iluna pono o Maunakea; a o ka wai o ka hau ke hehee iho i ka la, oia ka wai o ka ha.  He mamane wale no ka wahie e ho-a ai o na ipuhao; a mai ka lua o Pele mai ka lanahu, maloko wale no ka o ka ha e hooholoia mai ai a hiki i Kohala nei.  Pela iho la e uuku ai na lilo no keia kukulu ana i keia wili.

    Ke manaoio nei au, ina e ku io ana keia wili e like me kuu lohe mai, alaila, ke hai aku nei au, a ke akena ae nei hoi, o ka oi paha keia o ka wili nui ma ko ke ao nei a pau a me ka ikaika lua ole o ka mahu; a me he la, ina e paa pono ana ka 1,000, eka aina i ke ko, e pau ana no i ka wiliia mai ke kakahiaka nui o ka la a i ke aumoe o ka po; a he mea olioli loa ia i na kauwa paahana a me ka ona pu kekahi, i ka holo o ka hana, a nui no hoi ka pomaikai.

    Ua olioli loa no hoi au, i ka ike ana i keia io Hawaii ponoi, e hapai ana i keia hana nui kupono ole i ka mea papau, - aka, i hapai no @ae paha i ka ike iho no ua puipui a maloeloe hoi na aoao, a hoeu ae la no, o ka hiki no ia.

    Eia hoi; e hana ana ka oia he Palapala Hoopaa me ka Laina Moku Okohola e holo nei i ka pepehi i-a a me ke o hulu i ka Akua a me Arita, no ka lawe ana i ke ko a me ka malakeke i Ainaomaomao. Aole no hoi e hooliloia ana ke ko a me ka malakeke ma ke dala, aka, ma ka bea keokeo wale no - i makemakeia ma ka hulu bea i mea humu kapa apana ka, a ma o ke kapa apana ia ka manaoia ana, e loaa mai ai ka pomaikai.

    O keia mau mea a pau i haiia ai la, e pili ana i ka mahiko a ka mea kaulana Zadaio, Zenophon a me Zakalia paha, mai ka waha ponoi mai no ia o kekahi keiki papa o Kohala, he mea i kamaaina i ka mea kaulana i oleloia, a he kamaaina no hoi a'u e hoomaikai aku ai iaia a me kona ohana, no ka malama maikai ana ia'u, oiai ko'u mau la malihini eono ma ia Edena maikai.  Aloha no.

                                                                                                                                          G.B. Kaluna.

                                                                                                                                          Honomakau, Mei 31, 1871

 

                                                                                      Hoike Kula ma Makawao.

E ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:

    Aia ma ka la 6 o Iune o keia makahiki e naue nei, ua hoikeia na kula aupuni o ka Apana i haiia maluna, e ka Luna Kula a me ke kolu o na Hoa i kohoia e na makua mea keiki; aka nae, no ko'u hiki ole ana i kekahi hapa o na hale kula, nolaila, he mea hiki ole ia'u ke @ kena wale aku i na mea i aoia e ia mau kumu, aka, e kamailio ana no wau ma ka'u mau mea i ike ai ma ia la.

    Ua hele aku au ma ka hale kula o Kuiaha, e nana ai i ka hoikeia ana o na haumana o ia kula, ma kahi i aoia e ka lakou mau kumu, ma na mea helu a me ka heluhelu buke a me kekahi mau mea e ae e pili ana i ka hoohoihoi ana i ka manao o na keiki a me ka poe makikai.

    Aia ma ka hoomaka ana, ua himeniia kekahi leo a lakou i hoopaanaau ai. Pau ia,heluhelu buke mai na haumana akamai i ka heluhelu, no lakou kahuina i hiki aku i ke kanakolu a oi. A pau ia, ua himeni hou mai no lakou ia "Aloha kekahi i kekahi."  A o ka lakou hana ana, ua like no ia me ka paikau ana a no koa, imua o ka mea nana e alakai ana ia lakou. Ua hele kike ka himeni ana me na mea helu. Pau ae la ka manawa, a pau pu no hoi na hana kupono no ka hoonaauaoia, hoomakaukau mai ia na makua mea keiki i wahi mea paina na ka poe makaikai. Mamua ae nae o ka hoomakaukau ana e paina, ua ku mai ka Luna Kula o ia Apana, a paipai mai i na makua, e malama i na keiki i na la hoomaha; a ma ka la 7 ae, ua hoomaha na kula a hiki i ka la 19 o Iulai e hiki mai ana. Ua paipai mai no hoi kekahi mau Komite. He 50 a oi aku ka nui o na haumana i hiki ae ma ia la. A mawaena nae o keia mau haumana, ua nakeleia elua kumu; o T. Hoomaha ke kumu o na haumana akami i ka heluhelu a me na mea helu; a o kaulahea hoi ke kumu na na haumana ma ka A a me ka hookuikui.

    A i ke kokoke ana kau i ka hora 1 o ka auina la, ua naue hou aku ka huakai makaikai hoike, ma ka hale kula o Halehaku - aia mae maloko o ia hale kula, ua hoohuiia mai ke kula o Huelo, a malaila e hoike ai.

    I ka hoomaka ana e hoike, ua hoike mua ia ke kula o Halehaku ma ka heluhelu buke, a na mahalo na Komite ia lakou ma ia ano. Aka, i ka ninauia ana aku nae i ke kumu no na mea aku i hoe, e i mai ana na wahi kumu nei, "Aoho a'u mau wahi buke mea helu a wahi buke e ai hoi e hiki ai ke ao aku i na haumana."

    Ea! kupanaha maoli ka hana a keia humu, ka i no hoi ua ike iho la ua wahi kumu nei ua nele i na lako e hiki ai ke no aku i na haumana i ka ike, a o ka olelo aku la hoi ka pono i na makua mea keiki, e hoolako mai i na buke a pau e hiki ai ke hoonaauaoia; a i ole hoi lakou e hooloke mai, alaila, e ai ae hoi i ka luna kula o ka apana, e kokua mai ia lakou i na mea a pau e pono ai no ka hoonaauao ana aku, eia ka o ka noho palaualelo wale iho no, a hiki mai ka loa hoike, e hopu ai ana aohe loaa, ua hala i Waikiki i kahi nui o ke ahuawa.

    Eia hoi kekahi mea kupanaha i ua wahi kumu nei, o ka i ana mai, ina ka e haawiia aku kekahi ninau helu i kanamau haumana, he mea ole ka ia ia lakou. I ka haawiia ana aku nae hoi o kekahi ninau uku kuala, aohe wahi mea a loaa iki, i oki oe e hoka ana. Hu ae la ko'u aka i na olelo a keia wahi kumu. O kona inoa nae, o P. Kealakai.

    A ma ia hope iho, ua hoikeia ke kula o Huelo, o Keawe ke kumu. Ama ka hoikeia ana, aoke a'u mea hoohalaha olaila, a pela no hoi meka lehulehu makaikai a pau, a ua haawi aku i ka mahalo i ke kumu, no kona ikaika i ke ao ana, a i na haumana no hoi, no ko lakou akamai ma no mea i ao ia. Aloha no.

                                                                                                                                                    S.N. Niniole.

 

E naauao loa ana anei na Kula o

KEIA MOKUPUNI O HAWAII?

E ka Nupepa Kuokoa E; Aloha oe:

    Ua ikeia ma "Ke Au Okoa" Buke VII, Helu IV, ka olelo kauoha a ke Kahukula Nui.

    E hoomaka ke kula ao kumu ma Hilo, la 7 o Iune, a ua kauoha ia na kumukula a pau e hele i Hilo. Ua hoomaka ka hele ana o na kumu, i ka Poaono la 3 o Iune.

    Aia malaila ka'u e ninau nei; e naauao loa, a e akamai loa ana anei na haumana o na kula aupuni o keia mokupuni, ma ka hele ana o na kumu, o na kula ma Hilo, e kula ai i na la he elima, a emi mai, a oi aku paha?

    O ke kahua kahi a na kumu e ao ai i ka lakou mau kula, aia o ma ka A. Hookui, Heluhelu, Helukamalii, Helunaau, Palapala Aina, Kakaulima, & @., a i ka hele ana o na kumu i ke kula ao kumu ma Hilo, e hoi mai ana anei lakou, a ao mai i na keiki a makou i ka holomoku, ke anaaina, ke aohoku.

    Ka i noa no hoi ua hookaawale ia kahi e ao ia'i ka makaukau o no kumu, aia ma ke Kula Hanai a D.B. Lyman, a ma Lahainaluna hoi, a mailaila mai ka hapa nui o na kumukula e noho nei, a e ao nei i na kula, a ua ike no hoi kakou, ua akamai lakou ma ke kahua o keia mea he ike, a nolaila makou i hooupa ai i ka makou mau keiki, na lakou i hoouna ai i ka makou mau keiki, na lakou e ao eia ka ma Hilo, ma ke Kula a H.R.H. e loaa'i ka naauao a me ke akamai.

    Eia kekahi, ua lohe au a me lakou nei ae, ua uku pakahiia na kumukula o Kona nei, he umi dala pakahi no ko lakou hele ana ma ke alanui, a no na la o ko lakou kula ia ana he hapalua pakahi no kela la keia la, a ina pela ka ukuia o na kumu a puni o Hawaii nei, ke manaoio nei au, he elima haneri dala paha ka lilo ia lakou. A ina pela ka uku like ia o na kumukula a pau o keia Pae Aina, kokoke paha ma kahi o ka ehiku a ewalu haneri dala ka lilo, ma keia kauoha a ke Kahukula Nui.

    A ke ninau hou nei au. No hea la keia puu dala pokeokeo i la helelei wale ia iho nei, noloko anei o ka uku makahiki o ke Kahukula Nui. Pelaka! Noloko no o ka puu dala o na kula, ka mea au e ka makaainana i huli ai mekou luhi nui, eia ka ke hoolilo ia nei e keia Kahukula i mea paani. A ke manao nei au, ina o keia mau dala i lu wale ia iho nei, e kula ia na malama i hoomaha wale ia, he oi loa aku ka pono.

    Nolaila, e o'u hoa makaainana, ei ae ke kokoke mai nei ke kau koho Lunamakaainana, ina e ahonui mai ana ka Mea Mana Loa, a loaa ia kakou ia wa, e koho kakou i Lunamakaainana ku i ka hoopono, makau i ke Akua, a na lakou e hooholo i kanawai, aole e loolilo i ke dala o na kula, e like me ka hana a keia Kahukula Nui kamalii e hana nei, i mea e ili hou iho ai ka auhau maluna o kakou na makaainana o keia aupuni.

    Eia keia, ua ikeia ma na rula a ke Kahukula Nui i paiia ma ka nupepa "Kuokoa," a ma kekahi oia mau rula, ua oleoia, O na kumu o Kona Hema a me Kona Akau, aia ma Napoopoo e kula ai, aole ma Hilo, eia ka ua kauoha ia mai ma Hilo. Nolaila au i olelo ai he Kaukula kamalii, aole i kanaka makua. Me ka mahalo.

                                                                                                                                                    E.D. Kuaana.

                                                                                                                                                    Kona, Hawaii, Iune 9, 1871