Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 25, 24 June 1871 — Malama o piha ka pu. [ARTICLE]

Malama o piha ka pu.

Ka pu aha hoi keia ? ka pu ki manu, ki holoholona, ki kanaka paha. A piha i ke aha ? i ka pauda, i ka iu, a poka paha. 1 kekahi manawa, e waiho wale ano ka pu ma ke kihi e ka baie, aohe mea' maloko, he mea makau ole la, biki po ke lisuii, n»iliiniU, pu|ii i ka pt«aī; mi ki ijfctiau oje. j J I kekahi maoawa, e waiho an# ia rae ]<a pib« i ka ka Ju, ka poka, a hē makau ke a bulihu|i,. a milimili, a kuhikuhi a ki i ka paea. o pahu ka pauda, a'lele ka lu, ka poka, a ku f ka niea i alohaia a eha, a hina, a raake paha. Komo kekahi kānaka ui iloko 6 ka hilfe i kekahi la, a ike he pu e kau wale ana ma ke kiLl. aole nae oii i nmaui kaj>ih&, i ku piha ole, aolehoi i nana a hoao i aīfaka, aole i malama, aoie ao iki. Lalau oia i kia pu me ka naaupo, me Va noonoo ole, a kuhikuhi paani i kekahi kaikamahine niaikai, a' ki wale aka no. Pahu ka pauda, Jele ka poka a ku i ka naau o ua kaikamahine nei; hina oia ilalo, holo ke kanaka e nana, aia ka, ua make! Pihoihoi loa oia ā ane pupule, a manao e hoopiha hou i ka pu a ki ia ia iho a make pu ine ke kaikamahine, nu ka nui o ke aloha—e hoopilipili ana no lauo, a ua kokoke Joa ka manawa e mare ai. Naaupo loa ea ! aole i oana'e i ka pu i akaka ka piba. ka piba ole. £ makaa i na pu ke ike aku. Mai lawe, a huliholi, a kuhikuhi, a ki wale aku; malam« paha,Q piha i ka mea -< Ma ka hana'ku ua kuhi oe aolepaha i pi-

ha, n6 ke aha i piha ai ? aohe enemi e hele mai ana. He pu no nae ia, he mea hoopiha, he rfiea kl a hi&ke kekahi mau mea. He mea makau no, ke piha. ke piha ole. £ niajkftti i* ka laNfrēlā\fce, 4 fka nin£n|4 : &j> ao ana, Aole akaka kona ano ma ka nana wale aku no. ' Ea, he r nui ria mea i like ke* ano' me >na pu, Ma ka npna mua uku, aole akaka ka piha, ka piha ole, ke ano maikai, ke ano hewa, ke ano ola, ke āho make. E malama nae o pihs ka pu. 1. He kanaka malihini paha, he kane, he wahine, ua akamai i ke kamailio, a kamakamailio a nui wale, e kaena ana, e haanui ann, e hooouka mai ana i kona manao no kela a no keiā mea, no ka mare ana, no ka waiwai a mēa e waiwai ai, no na oihana— no na hoalauna, e hoohaiahala a hoahewa ana—e makau i keia pu ; mai wikiwiki e lawe, e launa, e hui, e ae, e hoapono—maJanja e piha j ka ka po^—a mai oe a eha, a make—Alia —e paoa—e .iynau— 2. He kanaka noi i ke kala kokua no kekāhi luaVini, no' kekahi mea e paha —mai wikiwiki e haawi aku—malama he pu qpaknu kpia, ua piha i ka hoopunipuni f e nana—e rifnau e mamua, he palapala hoapono, hooiaio anei kau? «uhea? e hoike mai. He noi hoopunipuni kellahi poe, he noi apuka i meā*e waitfai ai lakou. 3. He pop i kapaia, he poe kahunn lapaau, &. akamai i ka hoola» i ka mahiki i na daimonio, na māi ino. Mai wikiwiki i ka laWelaw.e i keia 1 mau pu. Malama o lawe hewa i keia mau pu. Malama o lawea kiia

mai oe, ke kanaka mai e ae ana e lapaauia. Alia oe e ae—he mau kanaka hoopunipuni paha a lapaau hoomanamana i loaa kou waiwai ia lakou— B mahppe make oe. He nui na kanaka hoopunipuni ; e urtikaaja o puni ia iakou. , 4 V He poe i kapaia be poe kahunapule e kaapuni ana me ka pajpai e huli oukou ma ko iakou aoao e bflpatemaia, e luu iloko o na kahawai—o ka po&huli; e.ola; a, o ka poe huli pau ika inake» He mau pu makau i ka milimilj i ka lawelawe --malama, uapihai ka ipeamake, a ma ka lawe a ki an», e pahu ka pauda, e lele ka poka a ku i<i oe, a hioa, a make iho. . , 5. He hale tiaka, he hale lealea, hulahula, he hale kuai bia ; he mau pu keia, e makau i ka hele wale aku—ei milimili, e hulihuli, e ki wale i ka paea—malama o piha i ka mea make—a ma ka lawelawe wale, e hpule ka huna ahi a wela ka paoda, a wela kou maka, kou waha, kou limu, a komo ka poka īloko o kou puuwai, a auwe oe i kou make naaupo ana. 6. He wahine opiopio, a maikai oe, ua ilihune nae, a puni lealea paha, a inanao e loaa kou waiwai, kou lole nani, kou ola kino, ma ka lawe ana i kn palapala leikini, a lilo oe i wahine hookamakama, i -wahine manuahi paha—E makau oe ea, he Jju ka palapala leikini, he pu ka noho manuahi— ua piha i ka paudp a me ka poka ;,a ma kou lawelawe a milimili ana, e w.ela ana ka da, e hpuia'na oe i ka poka a haule a make. 7. H? pu ka wahine hookamakama—he pu ka wahine manuahi, he pu ke kane manuahi—ua piha i ka pauda, i ka . poka wela —a e pahu ka paudd, a lele ka poka, a ku i ka naau o ka poe e lawelawe, a holihuli ana a inake—Mai hpopa, mai lawelawe, ke makau oe i ka make, a makemake.i ke ola. , 8. He nui na pu e wailjo ana me ka manao ia e kekahi poe, aolg ; i piho,. e hiUi ke milimili a hulihuli a paani >va}e ipe ia, me .ka makau ole ;ua piha nae ika pauda, ika polfa—i.na msa make; oia na hale kuai ramn, kuai opiuma, na kiaha rama, kiaha wajna—me na mea one like he nui. E makau ia mau pu, i ka hoopa, i ka |$welawe, i ka hoao, ika iauna pu. E waiho aku pela—o hoopa'ku a pahu ka pauda—a lele mai na poka wela, a haehae lulii ia oe. Hawaii.