Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 26, 1 July 1871 — O ka hiki ana mai o na haole i Hawaii- II NEI, HE MEA ANEI IA E EMI ai keia Lahui, aole paha? [ARTICLE]

O ka hiki ana mai o na haole i HawaiiII NEI, HE MEA ANEI IA E EMI ai keia Lahui, aole paha?

Nupepa KoOkoa ; Aloha oe: ! Aia ma ke aniani kilohi o kou U hoo-1 kahakaha, o ka la 10 o lune nei, ua ike! au i na hua e kau ae la maiuna a me na hooia a kahi keiki kukahekahe o Waiahole, e haanui ana, o ka hiki ana mai ka 0 na haole i Hawaii nei, oia ka ka mea e emi hiki wawe nei keia iahui i ka make. Pela paha, aole paha. Ke hai nei nae au i ko'u nianao maoli, aole ia he kumu e emi ai keia iahui. Aka, ma ka wehewehe hoi a kuu hoa, no na moku mua i ku ae ma,Kawaihae, a lule na haole iuka b launo me na wnliine, he puolo uku a me nu inai pala kai loaa mai. Ua hooia iho ua wahi kaaka nei, oia kekahi kumu 1 emi ai keia luhui. Ke hoole nei no au, aole ! £ hooia mai aua 110 anei oukou e o'u hoa ili ulaula, oia ke kumu i emi oi ? Ina oia, e ninau ka pono, "l emi io anei kein iahui i na haoie ?" Aole ! Aole loa ! Ke i hou mai nei kuu hoa, o ka tnare ka ine na haole, oin kekahi mea e emi ai keia-iahui. Ka ! kai no o ka mure, oia ka mea i apono ia e ka Baibala, e loaa mai he mau keiki maeinae, he inau hapuliaole, a nou no lieii ia kuleana e Hawaii, a ua hlo hoi ia he koko a he io ponoi loa nou e Hawaii ; eia ka oia kekahi kumu i enu ai o ka lahui o kaua ; kai no he ulu una ia, oioi ua komo aku o Hawaii iloko 0 ka haole, a hoonui ia ae, a loaa hou ia inoa ou e Hawaii, he hapa haole. īMamuct aku nei, aole ou inoa e ilawaii e li ke ine ko keia wa. Nolaila, aohe o kou mare uua e Huwaii me ka haole, oia kou mea i emi ai, nkn, o kou kumu ia i ulu iki ae ai. Ke ninau nei o Kameo, me ka i nna, "I ka hanau ana mni o ke keiki a kn haole i more ia oe e Hawaii, nowai ia lahui ?" Ke i nei nii, nou no e Hawaii, oiai ua hanau ia i Huwaii nei, n ua lilo he kupa, he kamaaaina a he kanaka nou e Hawaii. Ke i mai nei hoi oe, kai no hoi ua 1010, ua pono no hoi ka iolo, o ka liehena ana kou liewn. Ke i Ik>u mai nei oe, o ka pono loa ka mare, o ka mare no me Hawaii ponoi, a oia ke kumu e ulu ai ka lahui. E manao aoa ka paha kuu hoa, aohe i mare o Hawaii me Hawaii ? Ka i no o Hawaii ka nui o ka mare me ia iho no, a he mau wahi hua helu uuku wale no kai na ilikeokeo; a o keaha ke kumu o ka uJu olfe' ana wahi au, oiai ua nui hoi ka poe i mare me ia ponoi iho no (Hawaii.) Hu oe 1 kulakula e ua hoa nei—aia a mare o Hawaii me Hawaii ponoi, alaila, ulu ka lahui. Akahi no au a ike, a me ka Inhui holookoa o kaun. £ ole no oe e hai mai nei, ike ia ai. Aohe io ka he mare o Hawaii me ia Hawaii no, eia ka me na haooie o Hawaii okoa e rnare nei, oiai o ke kumu i emi ai o ole wnle. Eia hoi ; ua nui lo.i na mea i mare o Hawaii me ia iho no, a ke noho niai nei kekaiii poe me ka inaiamn pono i na rula, me ke aknmai ma ka noho pono ana ; a o kekuhi poe, aohe uialama, ua mare nae me ia iho no, a ua hanau mai ka kekahi a ue hannu oie ka kekahi ; ua maiamn kekuhi i kona kino na ka mea hookahi, a i»h lu wale aku hoi kekahi i kona kino na ka lehulehu, ua mare ia nae na ka mea hookahi. Nowai la ia hemaheiiih ? Ke i nei au, nou no, aole no ka hiki nna niai o n« haole i Hawnii nei a me ka mare ana rne Ilawaii, oia ke kuinu e emi ni kein lahui. Aole loa ! Ma kou manao ekolu e kuu hoa, na like ia me ka mea a ko'u puuwui i koii'i, a he oiaio ia manaoana ou,aohe a'n mea e olelo ai he nooluu Wale no. Eia nne ka'u e no ai ia kaua, a ia !akou nei ue ? mni olelo, a mai pane ka waha, o ka mai o na haole i Hawanei, oin ke komu i emiai keia l.ihui. Aoie he oiaio o ia, no ka mea, aole ma ka iimn o ka haole ka make ana a ine ke ola, nole hoi i ko lakou mau iima ka mai, he oie ioa no. Aoie no hoi he wahi o ka B.iibala e olelo ana, he make ma ka lima o ka haoie, aka, ke kuhikuhi nei ke panuna nana e hookele nei o Hawaii, mai ka noho hupo ana a i ka naauao pookela, a mai olelo, he kumu ia nou o Hawaii i emi ai. NA KUMU 1 CMI Al 0 HAWAII. I. O kou uhaki e Hawaii i na Kanawai o ka pono maoli. Iloko o kela hewa keia hewa au e kakala nei, oia ! oia maoli no! Ke i mai nei ka Baibala, "O ka uku o ka hewa, he make ia." Ke i hou mai nei, u O ka mea hoopaakiki a hoooiea i kona a-i ma na hana liewa, e kiko mai no na koraka o ke nwawa, e make oia." O na Kanawai he Umi o ke Akua, e papa ana i kela hewa keia hewa. A o ua mau kanawai la, nohe i hooko pono ia e oe e Hawaii, a oia no ke kumu o kou emi ana e Hawaii, aolie no ka haole, wa-

hi n kahi Fatuhiwa J. K. K. e mannol kuhihewa auanei la e u'u qrtau hun, o ka ; hiki ana mai o na haole, ko mea i makel ai a i emi ai hoi keia |;»hur. I n»ea e inaopopo ai, no ka malama pono ole ana ou e Ilawaii i ua kanawai, oia ke kurnu o kou emi ana. E nana aku i na kulanakauhale i piha i na hewa i ka wa kahiko, a i papa ia hoi ma ua | mau Kanawai la, oia hoi o Sodoma a me Gomola, no ka nui o na hana hewa a me ka malama ole ana i lia kunawai, nolaila, ua iuku ia na kane, wahine a me na kamalii, a me na mea a pau ma ia mau kulanakauhale, a koe wale aku no o Lola a me kana mau kaikamahine elua, oiai ua malama o Lota i na kanawai—a oia kou kumu e emi nei la e Hawaii, no ka molama ole i kou ola ma o na kanawai la he Umi. Pela no hoi ika wa o Noa, pau |loa na kanaka o-ia wa i ka make, no ia kuoiu hookahi no he hewa, nolnila, ua uhi paapu ia ka honua e ka wai, a pau lon iho la na mua ola hanu.i ka m*ke, a 'pakele o Noa a me kona uhnna. | lie \ n\ai nei hoi o Kekahuna, Aia he wa ko na me& a pau." Ke hooia mai nei hoi o lesu, e i ana, "O ka ia o ka liaUu, me he aihue Ui ka po." Ke hooia hou mai nei, " K kiai oe i kou naau me ka inaluma loa." Ke i mai nei no hoi ka inea haku Haielu, (( E auhulihia ka poe hewa iiulo i ka po a me na iahui kanaka a pau i hoopoina i ke Akua a nie | kona imiii kanawai " E nana a e kiei !aku hoi ma Hoikeanu 21:8, a e ike ia ka Ihaawina rio ka poe malamn ole i na kanawai. A ke i ne nei uu, Aole mi ka hnole ka make, uka, mai ke Akua mai no ia. Aohe kumu e ae o ka mnke a me ke emi ana ou e Hawaii, o na mea wale no i hahai mua iu ae la. E na hoa Hawaii pono-i, na kakou no e wae a nuua, oiai eia ke ola iloko o ka Baib't!a. Eku e Hawaii, a e liopu na li ma i na hana pono, a e haalele loa aku i na hana hewa, oiai ua oleloia ae nei hoi, |"O ka uku o ka hewa, he mnke." Nolaila, haalele ia ka hewa e Hawuii, inaiia ke paa wale nti no oe e Hnwaii ma ka umiumi o ka liaihala a me na kanawai, oole uae ma ke kino ponoi. Me ke aloha. Samuel P. K. Nawaa-opio. Wailuku, lune 23, 1871.