Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 28, 15 July 1871 — Page 2

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Hilary
This work is dedicated to:  Hālau Nā Punahele o Hāluakaiāmoana

Ka Nupepa Kuokoa

 

            Ma keia hui ana, ua loaa no kekahi mau mea e hoolana ai i ka manao, ma na mea e pili ana i ka oihana kumuao.  Ua ikea kekeahi mau mea ano hemahema iki, a hoopau ia na mea pilikia a ano pohihihi hoi; na mea paha e mohala ole ana, in a e noho mau ana me kuaaina.
            O na kumu kula a pau o Hawaii nei i hiki mai i Hilo nei, he 56, a he 23 kumu aole i hiki mai.  O na mea i loaa ka palapala hoike i ke kupono e lilo i kumu, ke kohoia, he 7 lakou.
            O ka huina o na hoa a pau i hiki mai, he 61 no ia.  Elua hale kula aole i loaa na kumu.  Nolaila, o ka huina nui o na kumu a pau o Hawaii, he 81 no ia, e ao ana i na haumana 2,600 a oi aku.---No Puna, he 11 kumu; no Hilo, 9; no Hamakua, 9; no Kohala Hema, 7; no Kohala Akau, he 13; no kona Akau, he 12; no Kona Hema, he 11; no Kau 8.
            Mawaena o na kumkula a pau o Hawaii, he 3 o lakou he mau wahine.
            Mailoko ae o kela mau kum, he 41 no ke kula o D. B. Laimana; he 14 no Lahainaluna; he 9 no ke kula a Hikokoke; he 8 no ka E. Bona; he 16 no kuaaina iho no; 1 no Punahou mai; 1 no Kahehuna; a 1 no Kehukai o Puaena.  A mailoko ae o na hoa kula, he 7 i loaa na laikini; he 4 no ka Hikikoke, a 3 no ka Laimana; aka, he 5 ale no o lakou i hiki mai; oia hoi, he 3 no ka Laimana, a 2 no ka Hikikoke.
            Mawaena o na hoa kumu a pau i hiki mai, aole hookahi kumu wahine i hiki mai.
            Mawaena hoi o lakou a pau, hookahi wale no o lakou i noho, i 20 makahiki ma ka oihana kumuao, aole nae i pohihihi ka ike noonoo i loaa iaia no kona ano kahiko; aka, elua mau kumu i kau na maka-aniani, no ke ano powehiwehi o na maka; a hookahi o laua he mea aka, ke nana aku, no ka leha mai o na maka maluna o malalo iho o na maka-aniani, aohe nana pono mai maloko o na maka-aniani.  He 7 a oi aku a lakou, he mau keiki na Johny Smoker, (Keoni-Puhi_Baka) aka nae, ekolu wale no o lakou a'u i ike pinepine, e hau ana i na paipu mamua a mahope o ka wa kula.
            Mawaena no hoi o keia poe kumu, he 3 wale no mau kumu Katorika Roma, a o ke koena, he poe Hoole Pope wale no.
            Mahope o ka hookuuia ana o na hana, he wahi paina ka lakou me na haiolelo, a ua lohea ka leo hooho hauoli o kekahi poe ma ke kahua kaua a lakou e haaana.  A mahope iho, kau ae la kekahi poe ma na lio, a o ka nalowale aku la no ia; a me kekahi la ae, o ka pau loa no ia a na puali kaua i ka hoi i ka home.
MEA KAKAU NUPEPA.
[Ke haawi aku nei makou i ka mahalo i ka mea i kakau a hoouna mai i ka moolelo o keia Hui Kumu, oiai ua haawi mai oia i ka ike i ka poe mawaho ae i komo ole aku ia poai.---L. H.]

 

Hoike o ke Kula Haleakala o Makawao, MAUI.

 

MAKAWAO, MAUI, Iune 30, 1871.  E KA NUPEPA KUOKA E; Alohe oe;---
            Ua hoike ke kula i olelo ia ma ka la 29 o Iune, ua lehulehu iki no na kanaka a me na haole i hele mai, ua ikeia ka eleu me ka noiau o na keiki ma ka olelo ana.  He mahalo loa hoi ko'u i na keiki i kupono i na makahiki he 10 a malalo mai, i ka pakake i ka olelo namu, a me ko lakou haiolelo ana mai hoi, ua maikai ka hapa nui o lakou, ua nui ka hehihehi ana o na kanaka no ka olioli; me ka ike ole nae i ka lakou mea e olioli ana; oiai, aole i kupono i na luahine Hawaii ike ole ke hehihehi, na ka haole no o oli oli, oiai, ua lohe lakou i ka lakou olelo.
            O na buke i hoikeia, Helunaau, Huinahelu, a pela aku, ma ka olelo haole, a unuhi mai ka olelo Hawaii; a o ka himeni kekahi mea maikai loa, ua maikai ka leo o na keiki, mamulio o ke ao noiau ana a ka lakou kumu. ao. Ka hana hope loa a na keiki a ka haiolelo haole, a hookahi haiolelo Hawaii oia o J. Kaelau, o keia ka haiolelo i keke ai na niho o na kane a me na wahine.
            Ma ka haiolelo ana a J. Kawelau, ua ike ia kona kalai olelo ana no na kumu penei: Hookahi mea ana i ini loa ai o ka mare, a elua no hoi ana mau kumu i waiho mai ai no ka mare ana.  1.  O ke aloha---O ke ino o ke aloha.  2.  O ka maikai o ke aloha---O ka waiwai.
            Ua hoohalahala loa mai keal i ka lahui ponoi on a, aia ka a waiwai oia ke kumu nana e hapai i ke kulana kiekie, alaila, mare i wahine; in a pela, alaila, owai o ka lahui ponoi o kaua ka i waiwai e like me na haole?  A in a e waiho a waiwai, alaila, mare ka lahui Hawai, alaila, ua maopopo, ua kuai o J. Kawelau i ka lahui on a no na haole, ka poe i loaa ka waiwai.
            A ina pela ka manao o ka lehulehu, e huli ma ka J. K., alaila, ua kuaiia ka lahui Hawaii na ka poe waiwai, e nana aku i ke Kula Kakamahine o Makawao mamua, ua pau loa no i na haole, aole i kahi kanaka Hawaii, puka mai no ka lakou hua (keiki) he haole, Pehea oe?
            Auhea oe e kuu hoa, mai hookikina oe i ka lahui o kaua i ka waiwai popopo wale, i hookahi a kaua kaula e ko ai, o ka olelo ia mai e hooulu i ka lahui Hawaii, oia ka pono.
T. MAKAIKAI

 

NU HOU MA EULOPA!

KE KOMO LANAKILA ANA O NA GEREMANIA ILOKO O BALINA


            Balina, Iune 16---I keia la, ua homaka ke komo lanakila ana mai o ka Puali Kaua o Geremania a me ka hoohiehieia ana o ke Kii Kia Hoomanao o ka Moi Ferederika UilamaIII., e like me ka papa kuhikuhi i hoolaha e ia maloko o ka Olelo Kuahaua Moi, o ka la 12 i hala.
            Ua maikai a kalae ka la, a ua hele hoi ke kulanakauhale a hooke i na kanaka i hele nui mai iloko o na pule elua, e ike i keia la hauoli.
            O na alanui ma kahi i hoana okoaia ai no ke kai huakai ana mai o ka Puali Koa, ua hele a uluwehiwehi i na lau nahele i kakauia maluna o na pio, a ua kapiliia ae kekahi mau wahi a kiekie, i mea e ike aku ai na tausani makaikai.
            O keia kaiahuakai ana, kekahi o na huakai nui a wehiwehi launa ole o ke au hou.  Aia mamua o ke poo o ka huakai, na have aeto a me na have i lilo pio mai i na Geremania mai na Farani mai; ua kukulu lalaniia e like me ka papa hoonohonoho huakai, mai ke kahua mail o Tempelhif a hiki i Polar, mawaena hoi o na lalani pukuniahi elua, i hiki aku ka huina i ka 2000, a oia no hoi na pukuniahi i lilo pio mai.
            Ma na wahi e kuu iki ai ka ane o ka huakai, ua kukuluia malaila na puoa o na pukaupoohiwi pio mai a na Farani.  Mahope o ke kaalo ana ae o ka mahelo koa, ma ka puka komo nui o Brandenburg, ikeia aku la ka Emepera me na Keiki Alii Geremanioa, iloko o ke kaa Moi, e hele ana mamua, halawai mai la me ia he mau Elele, mai na Poo Aupuni mai o Balina a me na kulanikauhale nui e ae o Germenia.  Haawii mai la na hoomaikai a me na mahalo ana i ke Emepera. A ia wa no, holo aku la ka Emepela mamua o ke poo o ka huakai, a hiki i Via Triumphalis, kahi i hoana e ia no ka hooluana ana o ka huakai.  Ua hele ke alanui a nolunolu i na pua, i ka wa a ka Emepera a holo aku ana imua, mamuli o ke kiola kupinai ana mai a na haneri kaikamahine opiopio, i kahiko ia hoi me na lole lilina ume naau.
            Komo mai la ka puali koa i ka puka nui owaho, me na koa kiai o Perusia me ke poo o ka huakai e alakai ana.  O keia poe e kai huakai nei, oia no na mahele koa wae o kela a me keia mahele i komo i ke kaua, me ko lakou mau have hoohiehie, no ko lakou ano iho.  O na hiohiona o na koa iloko o ka huakui, ua hoike mai  lakou i ka olioli; a o na huro a me na uwa ana a ke anaina makaikai nui e like me ia, aole he mea like e hoohalike ae ai.
            O kela a me keia mahele, i komo mai ai ma Paresir Platz.  kahi nui loa o na kanaka, ua huro wale ia aku no ka nui o ka olioli.  O kekahi mau mahele koa i kaulana loa a i paanaau hoi i na kanaka o Balina, no ko lakou wiwo ole i ke kaua, ua apuepue kino mai la na makaikai, a komo mai la e puliki hoomaikai ia lakou, a aneane hiki ole hoi ke hookui hou ae ka laina, oiai ua mokumoku mai la i ka lele okoa mai a na kanaka e akue ana e ike, a hoolei mai la i na lei pua.
            A pau ka hele ana o ka huaai, hele ae la ka Emepera a uhi iho la i ke Kii Kia Hoomanao o Ferederika Uilama III., kona makuakane ponoi.  O ka poe kiekie a pau o ka Emepera, na Alihikaua lanakila a pau a me na luna Ahaoleleo, ua kokua pu mai lakou i keia hana nui, imua o na maka o ka puali kaua a me ke anaina nui e nana mai ana, i hiki ole ke heluia aku kona nui.  Wehe ae la ka Moi i ka uhi ana i kau iho ai maluna o ke kii o kona makuakane, mawaena o na huro a me na nakolo ana o na leo nui o ke anaina, ke keani hoi a ke ohe a me na pukuniahi.  Ku mai la ka Emepera ma na kapuai o ke kii, a hoopuka mai la i keia mua huaolelo: "O keia Kia Hoomanao, ka mea i malamaia iloko o ka wa maluhia, ano, ua lilo mai oia kekahi o na mea nui, aka, he keu aku nae a ka puni koko o ke au kaua hou.  E mau aku ke kuikahi i manaoia i na kau a pau."
            Ua hoopauia na hana o ka la, ma ka haawi ana aku i na hoohanohano ana maluna o na Alhikaua lanakila.  Ua nui na makana i haawi waleia e ka Emepera; a o na inoa hoohanohano kiekie loa o na mehle koa, ua haawiia aku lakou i na Alihikaua a me na Keiki Alii.  Mawaena o ka poe i loaa keia mau inoa hoohanohano mai ka lima mai o ka Emepera, o ke Keiki Alii o Sekone o Geoti a me ke Keiki Alii Leoplo.  O Genrala Von Roon, ke Kuhina Kaua o Perusia, ua hookiekieia ae i Couna; a o Generela Von Moleke, ua kapaia he Ilamuku no ke kahua kaua o ke Puali Koa Imeperiala.


Ka neoneo maloko o Parisa.
[Na ka mea kakau o ka nupepa TARIBIUNE.]


            He mea hiki ole ka hoike ana aku i na ano o Parisa i keia manawa.  Ma na aoao a pau aohe mea e ae e ike aku ai,  o na maewaewa wale no a ka luku.  Aole o ka pau wale ana o na hale nani i ke ahi, ka mea a ko Farani i haaheo nui ai i ka wa i aui koke aenei, ka kakou e kumakena aku ai, aka, o ke phoh ana o na manaolana, ka mea a ko Parisa i akena nui ai.  I keia wa, ke nana aku nei na  kanaka i ko lakou mau hoaloha me he enemi la, a ua paweo ae ko lakou ike a maka ana aku i ko lakou mau aikane aloha loa.  Ke hopuia nei i kela a me keia hora ma na alanui, na kanaka, no ke kumi weliweli loa.  Aohe mea ku wale---o na malihini, ua pau pu lakou i ka apoa aku, no ka mea, o na koa o ke aupuni ma Vaseile, i kulike e like me ko lakou manao hupo, ua pau iloko o ko lakou mau poo na malihini, ka poe alakai ikaika ma ka hoalaala kipi.
            I ka ponei, na hopu ia elua mau haole Amerika, a in a aole e komo kiao ke Kuhina Noho o Amerika e koi aku e hookuu mai, ina no la paha ua paa loa lakou.  I ka Poakolu aku nei, ua hopuia he elua mau aliikoa Beretania, no ka mea, ua kokoke mai laua ma kekahi pakaua, a o ko laua lilo ana he mau ohua no ke Kuhina Beritania.  Aka, o ka oiaio maoli, ke hopuia nei na mea a pau, me ka manao ole ia, in a paha he hanohano a in a paha he lopa, a aole no hoi he ninau nui ia me ke ano o ka lahui nona ke kino e hopuia ana.
            Aole i hookipa a ike mai ko Genrala Makamahone mau ukali i ke Kuhina Noho o Amerika Huipuia oia o Washburne, me ka maikai.  O ke kumu o ia hana ino ia ana mai, no ko Washburne noho ana iloko o Parisa a hana i kana hana, o ke malama i na waiwai he nui o na haole Amerika; a o ke kahi paha, no kona malama ana i ka poe kanaka o na okana aina o Alasace a me Loaraine mai waena mai o ka poe hoohaunaele kipi.
            Ua hoike mai ke Kuhina Noho o Amerika ia'u inehinei, ua kakau oia i na palapala hookuu kokoke $5,000 no na kanaka o Alasace a me Loarraine, ka poe i ake nui mai, e malamia ko lakou maluhia, malalo o ka oho ana aupuni hou.
            Ma na alanui a pau, e muu mai ana na luku ana a ka huhu a me ke kuakuanea.  O na ipukukui alanui keia, na punawai inu wai ma na alanui, ua hakihaki a hoohioloia lakou a pau me he lehu la, a o na hale, ua lele pinepine mai na poka pahu, a ua hele a lepe e; a i  lawa no i ke oaniani ana mai a ke kikiao makani kona, o ka wa no ia i pau ai i ka palahuli ilalo a pili i ka lep. O na hale alii nani a me na hale nui o ke aupuni maloko o Parika, he mau puulehu lakou no na momokuahi e aa ana.
            Ma na kiekiena o La Villette a me Belleville, ke noke mai nei no na hakaka, a o na pukuniahi, ke hana paiakuli mai nei no ia i na pepeiao.  O na koa i mainoino a me na paahao i pio mai, ke maalo mau aenei lakou ma na alanui a pau, i ukaliia e na koa i piha na pu laifela e amo ana ma na kipoohiwi; a ua hele wale lakou a makaukau no no ke ki aku.
            Inehinei, ike aku la au i kekahi puulu koa pio, a mawaena o lakou, he poe wahine kahi, e alakaiia ana e pii a hiki i Rue Tromlet, mahope koke iho o Madeleine.  Ia wa e laweia ana, haule a maule iho la kekahi wahine ilalo o ka lepo, a e ia ka ke aliikoa olelo, "Ku iluna." Pane ae la ka wahine, "aole e hiki ia'u."  Unuhi ae la ke aliikoa i kana pu panapana a ki aku la iaia ma ka puuwai, a make loa.  O na mea o keia ano, ke ikea mau nei i na la a pau.
            Inehinei no, he elemakule e noho pili koke mai ana me a'u, a i noho hoi a loihi malaila, ua hooweliweliia e kekahi wahine ma ke alanui.  Ua houia ua elemakule la e ke koa a laweia i Matrie.  I keia kakahiaka, he mea kumakena no'u ka lohe ana mai ua ki-puia oia a make.  Ua waiho iho ia mahope nei, he mau keiki a  he wahine Beritania.  Ua like ka mainaino o ka hana a na aliikoa me ko lakou naaupo.  Parisa, Mei 26, 1871.

 

Na Mea Hou o Kohala.

 

KOHALA, HAWAII, Iulai 6, 1871.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:---
            I ka la 3 o Iulai nei, ua kukuluia ka Ahahookolokolo Kaapuni e Hon. Mr. Hart ma Pohue; no na hihia ma Makapala a me Halawa, no ka inu uala, ahaaina i ka la Sabati, hula, a pela aku.  O ka huina o keia poe he 40 paha.  O lakou a pau, ua hookuu ia, no ka pili ole o ke kanawai a me ka olelo ike a na hoike o ka aoao o ke'lii.  Owau hoi kekahi ma ia la, e lohe ana wau, e ike ana hoi i na hana oia la; me ka i iho o luapoe nei i ka Lunakanawai Apana, i ka hoopai kuaaina.  Pela io paha aole paha, mai hoomahui i ka hana ino aka, i ka hana pono.

PII KE KAI O KA MAKAI.

            Maia la no, ua pii ino mai la ke kai o ka makai o Kohala Akau nei, no ka hoike ana o na hoike o ke'lii ma ka pololei wale no.  Oiai, o ka lakou ike no ia mai ka Aha Apana a hiki loa i ka Aha Kaepuni.  Huhu nae kela no ka hoike ana pela.  Ea, ua pono anei ka hana ana a ka makai pela?  O ka wahahee anei ka ka hoike e ku ai imua o ka aha?  Aole pela.  Papa loa mai ke kanawai ia mea.  Nolaila, e ao mai na poo aupuni i ka hana pono ole o ka makai o Kohala Akau nei.  E hoahewa wale aku anei i ka mea i loaa ka pono, aole pono o kela hana, e nana i ke kanawai o ka wehewehehala.  O ka nana i ka pono iho aole i ko hai.

NO KA LAWAI KOLAU.

            I ka makahiki 1858 i kaa hope aku la, ua hoalaia keia ano lawaia; a i ka la 4 hoi o Iuali nei, makahiki 1871, ke ike nei kakou ua hei nui mai na i-a; ua likeia me akahi lau me na kaau eha a ma na i-a keu elua.  Nui no na makaikai i hele mai e ike, ke piha kuila o kai o Keawaeli.  O ke ano o keia lawaia ana, penei no ia:  He kaula loihi i hookomo ia ka lau-i maloo, alaila, lawe aku no a loko o ke kai uliuli, hoolei aku me ka hoopaa i kekahi aoao i uka, a pela hoi kekahi aoao, a me ia e huki ai a kokoke i uka, alaila, hoomoe aku ka upena; pela e hei ai ka i-a mamuli o na hana akamai a ka poe lawaia.  He nui aku no na ano---He pono no e ike na opio i ke ano o ka lawaia ana.
S. K. LEIALOHA.

 

No ka Hapa Makahiki Hope.

 

            Oiai, ua kaa loa mai kakou ma ka hebedoma alua o ka malama o ka hapa makahiki e hele nei, no laila, ke haawi aku nei makou i ko makou aloha i ka poe i hookaa mai i ko lakou mau dala no ke ola o keia nupepa a me ka poe hoi i hohola mai i ko lakou mau lima kokua no ka hooholo ana i ko kakou nupepea "Ke Kilohana Pookela no Ka Lahui Hawaii."  Ke paipai po aku nie hoi makou i ka poe i hookaa hapa mai, e hoopau loa mai i ko lakou mau aie.  E awiwi mai i ka hoike ana mai i ka nui o na nupepa ma kela me keia ope nupepa.  E hoolohe mai i keia.

 

Ka Nupepa Kuokoa.
3,000 pepa paiia.  Edition, 3,000 papers.
PUBLISHED EVERY SATURDAY---$2.00 A YEAR.
HENRY M. WHITNEY, Publisher and Editor.  (Luna Hoopuka.)
JOS. U. KAWAINUI, Associate Editor.  (Luna Hooponopono.)
HONOLULU, IULAI 15, 1871.

 

Ke ino o ka poe Kipi a Parisa.

 

            Aole paha he mea a ke ao naauao e hoahewa aku ai i na hoopai ana a na koa o ke Aupuni ma Vaseile i na kipi hoaan kaua.  Aole ua poe kipi la i kipi kuloko ai i mano e ulupa a puhi i na hale nui nani a hao wale.  aka, i ko lakou ike ana e poho ana ko lakou ake ana e lanakila, akahi no a ulu ae na noonoo ino, e ulupa i na mea maikai, i ahona ai hoi ia lilo ana aku o ko lakou mana mai ka lima aku.  Mai lilo paha lakou (kipi) i poe mana ma ke Aupuni in a i lanakila lakou.  Ua kuee ka poe hoomana ole me ka poe hoomana, a o ka poe ilihune hoi me ka poe waiwai.  a nolaila ua ulu mai na manao e mahelehel i na waiwai, e hao wale a e puhi aku i ke ahi a me na ano like.  O ke ano o na kanaka i ikeia i keia Keneturia umikumaiwa o ka naauao, a ma ka puuwai hoi o ka aina nona ka akena ana o lakou ke oioina o ka naauao, he mea lapuwale loa.  Aka, heaha hoi ka kakou e ninau ae ai no na wahine?  Ua lohe pu ia mai, ua kahea mai lakou i na mea kaua, a ua haawi pu ia aku hoi na pono e hakaka.  Ke hoike mai nei ka waea olelo, ua hana kino maoli kekahi poe kane a wahine ma ka ninini aila pahu ana ma na hale o lalo ma ka leop o na hale nui, a mahope kiola aku i ke ahi.  Oia iho na hana mainoino a ka poe kipi o Parisa i ko lakou hora pilikia o ke kaua kipi kuloko.

 

Ko Generela Trochu noho Kiaaina ANA.

 

            Ma ka la 13 o Iune, imua o ka Ahaolelo o ke aupuni o Farani ma Vaseile, ua wehewehe mai oia i ke ano o kana hooponopono aupuni ana maloko o Parisa.  Ua olelo oia: i ka malama o Augate, ua palapala aku oia ia Napoliana, e hoi mai ka puali koa o Bazaine ma Meza i Parisa.  Ma ka Ahaolelo o na poo aupuni ma Kalona, ua kokua mai ia aha ia Taroku (Trochu), a hooholo iho la, ma ke ano he kiaaina no ke kulanakauhale o Parisa, he pono ia oe e hoomakaukau no ke kahea ana aku i ka Emepera napoliona e hoi mai.  Aka, ua kue ia mai ia manao e ka Emepera whine.  Eia hoi kekahi, i ko Generala Taroku noho kiaaina ana, aole oia i noho oluolu iki me Couna Palikao, ke Kuhina Kaua ia wa.  Ma ka la 14 ne, hoike pakahi mai la oia i na pilikia a me na keake no ke pale ana aku i ke kulanakauhale o Parisa a me na hoehu kaua pakahi ana me na Geremania, i ka wa i hoopuniia mai ai ke kulanakauhale lakou.  Ua hooia mai oia i ko na Farani auhee ma na hoehu kaua a pau, no ko na Geremania kaua wale aku no me na pukuniahi.  Ua manao o Taroku, mai pau na koa Geremania i ke auhee in a i kaua na koa hele wawae Farani me ko na Geremania.  O kona manao i hana ai a paa, o ka hoehu kaua nui i hookahi no mai o a o, a e hoonou ikaika loa nae ma Rouena.  Aka, mahope o ka lanakila ana o na Farani ma ke kaua ma ke kulanakauhale o Oliana, ua uluku mai na manao lehulehu a nuie e koi ana, e hooikaika ko Parisa puali e hui me kapuali kaua o ka muliwai o Loire.  Ua ae aku o ia ia koi, mamuli pii mai ka ula o ko lakou huhu.  O kekahi hoi o na keakea nui loa ma ka hoomalu ana e pale mai ia Parisa o ka huanaele maloko o Parisa, mamuli o ka hookonokono ana a Basimaka e kipi, a ua hoolakoia mai ua poe hoohaunaele la, e ka enemi oia o Perusia.  Ke hoinoino loa nei oia i ka hoomakaia ana o ke ki poka pahu ia Parisa e na Geremania, me ka hoike e ole ica aku mamua, he hana ino kue a like ole mawaena o na rula o na kaua o ka poe naauao loa.

 

NA KOKUA NO KA "HOKUAO."---Mai ka hoomakaia ana mai o ke kapili o keia Hokuao hou e ku mai nei, ua hoomaka no na Kula Sabati o Amerika Huipuia e lulu mau wahi hapa dime, dime, hapaha, hapalua a dala paa.  Mai ia wa mai ahiki i ka malama o Maraki, he $4.024.38 ka nui o na wahi dala i loaa mai i ka poe malama dala.  O ka nui o na dala i koe, ke waiho nei ica o ka loaa mai, alaila pau loa ka aie.

 

Kahi noho o na Pio Farani.

 

            Ma ka hoomaopopo ana i na lono hope mai ke Kulanakauhale mai o na kipi o Farani oia o Parisa, me he mea la, ua hooholo lokahi ke Aupuni o Tiera (Theirs) i ke aolo ana aku i kekahi mau pio he 20,000 ka nui, i ka mokupuni o Caledonia Hou ma ka Pakipika Hema.  Aia keia mokupuni mawean o na latitu hema 20 a me 22 degere a me 30 minute, a mawaena hoi o na lonigu hikina 164 a me 167 degere.  O kona loa mai ka hikina aku a ka hema hikina, he 220 mile, a o kona laula, he 30 mile.  O kona ili, ua alaalaiia e na mauna, a mawaena konu o ka aina, ua hapaiia a 8.000 paha kapuai ke kiekie o ke ku hio ana.  Ua loaa mua keia mokupuni i ka 1774 i n a haole Beritania, aka, ua lawe weale ia e ka Farani, i ka 1850; a mahope mai olaila, ua hooliloia e ka Farani i oioina no na aumoku kaua Farani o ka Pakipika Hema.

            Iloko o na makahiki he umi i hala iho nei, o ka nui o na kanaka e noho ana maluna on a, he 60,000.  Ua noho iho lakou ma na wahi i makemakeia e lakou, a ua neenee loa aku kahi poe a ke poliuliu loa o na pali a me na mauna, aka, he aina mahi ole ia nae i na mea ulu.
            O keia 20,000 pio e manao ia nei e hoihoi ilaila, oia no na kipi o Parisa i loaa aku i na koa o ke Aupuni o Tiera.  Me he mea la, in a e hooko io ia keia lono, o ka hoihoiia ana o kela poe he lehulehu, alaila, e lilo ana no keia aolo ana ia lakou, i hana e ili mai ai kekahi poino, a e ukali pu ia mai ana hoi e na lilo he nui, me ke manao ole i ko lakou (poe pio) ola maikai ana; a o ka mea hopohopo aku paha e awahia hou ai ka ili o ka honua, malia o ala hou mai paha auanei ua poe kipi nei, a kukulu i Ripubalika mokupuni no lakou iho.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

 

I keia mau la, ua hana hou ia ae ka lanai o ka hale mahoe makai o ka uapo, a e aneane ui ana paha ke paa ae.

 

KE KAHU HOU O KAUMAKAPILI.---Ua lohe mai makou, ua ae aku o Rev. G. W. Pilipo i ke kahea o ka Ekalesia o Kaumakapili e lilo i kahu no lakou.  O ka hookahu wale no ka ha hana i koe.

 

KA MOKUAHI "WONGA WONGA."---A keia Paha ae, la 20 o Iulai, oia ka la a ke Agena o keia laina mokuahi i mano ai, e ku mai ana ma keia awa.  Maluna mai on a i manoia aku ai, e loaa mai ana he mau nu hou mai ka hikina mai.

 

Ua hoikeia ke Kula Katolika a Ahuamanu ma ka Poakolu, Iulai la 5, aka no ko makou ike kino ole, aole e hiki ia makou ke haanui wale aku, e like me ku poe kapili meaiki o kela poe mai.

 

KE KIALUA KAMEHAMEHA V.---Ua hana hou ia iho nei keia kialua maluna ae a ua hele a paa pono.  Ua unuhiia aenei oia mai kona holoholo pili aina ana ma keia mau kai, a e hooholoia ana i moku lawe bipi mawaena o Kawaihae a me Tahiti. 

 

KE ALII KIAAINA WAINHE.---Ma ke ku ana mai a ke Kilauea i keia Pooano aku nei i hala, ua hoi mai maluna on a Ka mea Kiekie ke Alii Kiaaina wahine R. Keeliokalani mai "ka lai pohu mai o Kona."  A aole paha e liuliu loa, a huli hoi hou aku ia i ua lai la.

 

Ma kekahi olelo hoolaha o keia la e ike ai kakou, e kuu pau ana o Reno a me Clinto, na haole hoikeike kii. i ka laua mau kii o ke Kaua o Farani---Perusia; a nolaila, ke konoia aku nei ka poe i makemake e ike i na kii o na kahua kaua kaulana, e naue ae e ike, oiai, o ka ike ana hope paha ia a pau.

 

HE AIHUE HIPA.---Ua hoolaha ae o Kilibeti ma laua o Kimo Pelekane, e uku makana i ka mea e loaa ai ke kolohe nana i aihue na hipa elua ma Kohololoa, mawaena o ka Poaono a me ka Poakahi iho nei.  Nann no hoi ke kolohe ke kii ana a ka pa.  He makapehu i-a loa no paha ke hapapa la.  Loaa aku nae oe, puu ko lae kahi ka pohue.

 

NA KAHU NO KA HALE MAI MOIWAHINE.---Ua oluolu i ka Moi, ka hookohu ana aku ia Ka mea Hanohano E. H. Allen, F. A. Schaefer Esq., Kauka E. Hoffman, J. R. Mopita Stoney a me Meia W. L. Moehonua, i mau lala no ka papa kahu o ka Hale mai Moiwahine, no na makahiki eha e hiki mai ana.

 

HE HAOLE KAULANA I KA HAIOLELO.---Ua haiolelo kekahi kahunapule kaulana maloko o Kaukeano i ka po Poalima iho nei.  A maik ka poe mai lohe i kanahaiolelo i lohea mai ai, kona akamai ma ia hana.  Ma ka la Sabati iho nei, ua hoopihaia ke awai o ia luakini e ia, i ke kakabiaka a me ka po.  O kona inoa o Rev. Kauka A. L. Pohaku (Stone.

 

HALAWAI HOPE LOA O NA MISIONARI HAWAII.---Ma ka hora 7 1/2 o ka ia apopo, (Iulai 16) maloko o ka luakini o Kaumakapili, e halawai hope loa ai na Misionari Hawaii e hoounaia aku ana i ka Pae Aina o Maikonisia maluna o ka Hokuao hou.  A ia manawa, e lohe ai kakou i ka lakou mau olelo aloha i ka haalele ana iho i ko lakou Aina hanau a me na kini makamaka ponoi, a hele e hookauwa ia lakou, malalo o na hoounauna ana e ka mea Mana Loa.  Nani wale na kapuai o ka poe lawe i ka ke Akua olelo.  A ia lakou e kukini aku ai maluna o ka ale o ka moana, ke kalokalo nenei makou e wehe e ia ka puka no ka lakou buakai a e hahiia ka lakou mau hana e ka pomaikai.

 

LA IKE "HOKUAO" O NA KEIKI KULA SABATI.---Ma ka hora 3 o keia auina la Poaono, e kai huakai ana na Keiki Kula Sabati a pau o Honolulu nei me na have o ka lanakila, e ike i ka moku Hokuao hou, ka waapa nana e lawe aku i ka poe e hele ana e hoike i ka ke Akua olelo i k na Aina Pegan.  E akoakoa ana na haumana o Kaumakapili maloko o ko lakou luakini, a o ko Kawaiohao hoi, maloko o ko lakou luakini, ma ka hora 1 o ka auina la.

 

HE MAU KAHUNA LAPAAU HAWAII, I MUA O KA AHA HOOMALU.---Ma ka Poaono i hala Iune 24, ua lawe ia ae i mua o ka Aha Hoomalu o keia Kulanakauhale, he ekolu mau Kahuna Lapaau Hawaii, i lawelawe i ka oihana lapaau me ka ieikini ole, a ua ili ka hoopai ana a ke kanawai maluna o lakou.
            Waiwaiole (k) $100 00.  Kaaihue (w) $100.00 a me Mahoe (k) $20.00.  Aole no hoi e ike mai na kahuna Hawaii pepehi kanaka la i ka hoopai pinepineia la, a hoonaauao mai.  Aia aneia a liia kekahi kahuna lapaau Hawaii i luna i kaamana alaila pau ka oukou hana naaupo ana.  E! he kuli ka make, he lohe ke ola.

 

MAI NA AINA LEPO MANU MAI.---Ma ke ku ana mai i ka Poalima aku nei i hala o ka moku kuna C. M. Ward, i hoi mai kekahi mau paanana lehulehu o ia mau Aina hana.  Ma ia huakai hookahi, ua hoihoi ia mai na luina a me na alii o ka moku i ili ma Puakailima.  Ua hahai pu ia hoiia huakai e ka make, mamuli o ke ka iliia ana o ke ola o kekahi mau ohua ekolu.
---Mai ka peni mai a J. Puhaekai, i lono pu ia mai ai, he wahi okuku hoeha hakaka mawaena o kekahi kanaka paahana a me ka luna hana, a mai hele aku i ka pepehi ina i keakea ole ia.

 

E HOOMANAO E NA LAHAINALUNA.---Ua komo mai o Lulea iloko o ko makou nei koena, me ke noi mai e kahea aku makou i na hoa Lahianaluna on a i aie no na hoohiki ana a lakou e kokua i ke Kula Kaikamahine o Makawao.  A no ko makou manao he hana ku ia i ka pomaikai o ka lehulehu, nolaila, ke kahea aku nei makou i ka poe Lahianaluna i kakau inoa malalo o ia palapala a Lulea i noho luna ai, e hookaa koke ae iaia, a in a e hooko ole, alaila, he alina ko ia poe e aai loa ia ana.  Ua hoike ia mai ia makou na inoa, a ua ike makou i ka hapa nui o lakou.  O ka mea pono wale no a lakou poe aie e hana ai, o ka hookaa aku.

 

KE KUAI WAI ONA MA LAHAINA.---Ua lohe mai makou, ua huliia e ka Luna Makai o Maui kekahi Hale kalepa ano nui o Lahaina mamuli o ke kauoha mai Honolulu aku a loaa maloko olaila, he kanaonogalani waiona.  Ua lohe mai makou ma i kekahi poe eae i hilinaiia, ua pani paa loa ia na maka o ka poe luna Aupuni ma Lahaina, a ua hiki ke kuai la ka wai on a malaila i na kanaka, ma ke kiaha, ka omole a ma ka galani e like me ka makemake.  Aka, ma ka loaa ana mai nei o kela mau galani he kanaono i hoahuia maloko o kekahi hele kalepa, i manao ia e kuai lanakila aku i ka lehulehu, ua hiki mai ka manawa e h@liu aku ai na maka o na luna Aupuni kiekie ae, a nana aku i ko lakou mau hope ma ke kanawai ma Lahaina me ka nalu iho ina paha ua hana lakou me ka mana o ke ke kanawai, a in a paha, ua pili wale malalo o ka noho ana makamaka.

 

KA HOKUAO HOU NO MAIKONISIA.---Ma ka Poaha Iulai 20, e hiki mai ana. (aole i keia Poaono e like me ka ke Ke Au Oka) e haalele mai ai keia kialua Misionari a hole aku i ka Pae Aina o Maikonisia, ma kana huakai mua, e lawe ai i na misionari i hookauwa na'ka Mea Kiekie loa.  Oia hoi ka poe i makemake nui e lawe aku i ka lemaku o ke ola no ka poe e noho ana malalo o "ke awawa malu o ka make."  Eia ka nui o ka poe e holo ana a me na kihapai kahi a lakou e hoonohoia aku ai.  O Rev. G. B. Kano (Snow) a me kana wahine, no Makala; Rev. J. F. Wini (Whitney) a me kana wahine, no Makala; REv. A. A. Tureke (Turges) a me kana wahine; no Ponape; Mrs. E. T. Doane no Ponape; Rev. H. Binamu me kana wahine, no Kilibati; a hoi mai no ka Hokuao mai ka hana mai, alaila hoi hou mai no i Hawaii nei.  O Nehmia Lono a me kana wahine, no Kilibati; Timokeo Kaehuaea a me kana wahine, no Kilibati: a me Iosepa a me kana wahine, he mau Apaiana i noho kokua me Binamu ma i ka unuhi Buke, e hoi ana i Kilibati.  E noho loa aku ana paha laua a e hoi hou mai ana paha.  Na ka manawa mamua aku e hoike mai.

 

HE ULUHUA PHA I KE OLA.---Ma ka Poakahi iho nei, hoao iho la kekahi haole Suekena o Kamika kona inoa, e ai i ka laaau make maloko o ka Halewai hoopaa lawehala.  Eia kahi aweawea iki o keia hana i lono ia mai.  I kekahi la o ka hebedoma i hala i ua haole nei e kauoia ana e na hukana o ka lealea me kekahi hoa pa kiaha, aia hoi ulu ae la kekahi manao hoalaala hakaka mawaena o laua, a o ka hopena o ia, o ka hakaka kuikui maoli, a lilo ua Kamika nei i mokomoko a ua eha maoli kona hoa, hakaka.  Ua hopu ia ua haole nei, a ma ka Poakahi iho nei, ua lawe ia oia i mua o ka Aha Hoomalu e hookolokoloia ai; a mamuli o ka manao o ka Aha, na hookauluala ka olelo hooholo a ka Poalua ae aliala, haiia.  Iaia puka aku ai mai ke keena hookolokolo aku, ua komo malu aku oia iloko o kekahi hale kauka, a kuai he laau make.  A i ka hoihoiia ana a ka halewai, ua hoopaaia ma ke keena paa.  Iaia e noho