Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 28, 15 July 1871 — Make i ka Giana Pouda. [ARTICLE]

Make i ka Giana Pouda.

I ka Lhna Hoopuka Kuokoa ; Alohaoe: — Ma na mahina i kaa hope aenei o keia makahiki 1571, ua pnhu ia kekahi kanaka e ka pouka ginna. O kona inoa, o Kaniau, O kona wahi noho, ma Puakea i Kohala akau nei. E'n ke kumu o kona pilikia ana : i hele i ka hoopihupahu i-a. Oka mea nae nana ka pauda, o Hahookumu. A na keia kanaka i haawi aku iaia e hoopnhu, no ka mea, o keia Kaniau ka mea i ike i ka hana ana o keia pauda, u mamulio kona hana ana i keia paudi, pillkia iho la ia. Mamua aku, ua hoopahu no a piha na eke, 0 ka pau loa nae ia o ka hoopahu ana, pilikia e ia. Me keia ke ano. I kona kuni ana i ka uwiki, a n, puhipuhi iho la ia, me ka manao paha o ua Kaniau riei aole i a ka uwiki, noiaila, puhipuhi ai ia. Ma ia puhipuhi ana o ua Kaniau nei, ua holo kiki loa ke ahi o kn a ana, a manao paha ia ua a ka uwiki, hoomaka koke ia e haalei, aofe nae i hemo aku ka pauka mai kona lima aku, pahu koke ae la ma kona liina, a lele liilii ka peaiii o kona lima, koe iho la ka alualu o kona lima. O ka iwi, nalowaie ioa, aoie i ikeia kahi i waiho ai. Ma keia pahu ana, a lele liilii ka peahi o k«na Uma, haule aku la kona kino iloko o ke kai, a ike na hoa i hele pu ai, kii aku la lakou i ke kino o Kaniau, aka, īkeia ae la, ua mahunehune ke kino a pau loa i ks pauda. ! Mahope iho, hoihoiia i ka hale, a hoauau I ia ke kino o ka mea i ehn, a mahope iho, ua J kiiia ke kauka, n i ka hele nna māi o ke kau- j ka, nana iho la i«i e like me kana ike, a hoole iho la in, ao<e e pono ia ia ke hana, eia nae, nialaiia no kekahi haole knhi i noho ai ia wa, ma kahi o Hanale Kalikiano. A hele mai ia e nana i ka mea i eha, a olelo iho la ia, e pono ke oki kokeia kahi o ka lima i weluwelu. Mamuli o ka hana ana a keia haole, loaa io kn pono i ka mea i eha. Mahope iho nae o keia mau la, hoomaka iho la ie. e inu i ka uwala awaawn, a ona, oni ke kino io innei, a pii mai la ke koko o kahi i okiia ai, n inake iho la īa. Nolailu, ke i mai ne\ o loba ma kana olelo. "O ke kanaka i hanau ia eka wahine, he hapa koua mau la, he pihn i ka popilikia." O keia Kaniau, o ka makamua keia o na kanaka Hawaii i mnke i ka Giana pauda, nolaila, ke kau leo aku nei au.i na kanaka a pau, e hoomnnao mamua o ka lalnu «na i keia pauela, e hana ai. Mai hana me ka naaupo, o like auanei me keia ka haalele mai 1 ka wahine a me na keiki, a ine kn ohana a pau. Ke i nmi nei hoi o lakopa mn kana olelo, II o ke kuli ka make, o ka lohe ke ola." A. P. Kalaukoa. Kukuiwaluhia, Kohala A. lune 29, 1871.