Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 32, 12 August 1871 — Ka Moolelo Makahiki EWALU O KA PAPA HOOKO O KA AHAHUI EUANELIO O KA Pae Aina Hawaii, Iune, 1871. [ARTICLE]

Ka Moolelo Makahiki EWALU O KA PAPA HOOKO O KA AHAHUI EUANELIO O KA Pae Aina Hawaii, Iune, 1871.

I ka malama olune IS7O, ua hoolimalimaia ka moku kialua Anne, Capt. Uukeoek, e )«• vve nku i kii Uko no in Misionari ma na pae aina o Gi!ibati a me Mukala. I ka la 9 o lulai, IS7O, haalele kela la Honolulu nei, a i ka ia U7 o Ukatoba oia niakahiki hookahi, kona hoi hou ana mai. Maluna ona i boi mai Ja o Kev. H. Bmamu a me kana wahi-j ne. Rev. H. Muhoe ma, a me ka wabi« | nekanemake n Alr. Knelemakule, Misionari no Namarika, mokupuni o ka pae aina o Ma-1 kala. iNawaliwalī ke kino o Mf. Kaelsma-| kule i kona vva i haalele aku ai ia Namanka,! a uui ae konn pilikia ma ka moku, a hiki i 1 Butantui. Malaila ua laweia aku oia mai; ka moku aku, a malama ponoia e Mr. Bina-' mu ma, a me na Misionari Hawaii. aka ma-! ke iho l.i ia i ka la 27 o ISepatemaba, 1570.! 1 ka la 30 o Dekemaba, M. H. 1870, ua ! hoi aku o Kev. S. Kauwealoha i kona ki-* hapai ma ka moku okohola Ctmcordia y Capt. I Janes, a hiki » Uapou i ka la 6 o Feberuari, | IS7I. { I ka la 128 o Feberuori 1871, ua haalele o | Hoku hou ia Bosetona, oia ka moka i kapiliia e pani i ka hakabak& o Hoku Jlo i iliia : ma Ualana a naha i ka mnkahiki 1869. £ puka koke mai paha ia i Honolulu nei, a holo aku i Maikenisi&. , Hookahi Misionari haole wafe no ma Mai- ; koois:a i ka makahiki i hala ae nei. Aoie! nae he makahiki, mai ka wa i hoomakaia oa: Miaiona malaila, ano like rae keia. Ua lohe, pmepine mai kakoo i na mea e hauoli ai ko - kakou naau. Nani ko ke Akua kokua aoa • i na hana o na Mjsiooari! a nana i haawi mai ia lakoo ka pomaikai e ohi i n* ho* i! lolaU aku me ka owe i na makahiki he 18 i 1: hah ae. •• O ka mea hele a o«e, i kona lu-1 iu ana i ka hua e iuiu ai, he oiaio do, e boi i

mai oi* roe ka hauoli e amo pa aoa i kooa cDsa poa." Eha mau Misaoa okoa o kakoa, oia ka Misona o ka Pae Aiea o Gii*hat>. ka P*e ; Aioa o Makaia. ka Pae Aioa o KaroUiua,a j nie ka Pae Aioa o Nouhira. M&osi o NccHifA. | Ehiku mao w«hi i Uweiaweia ka oihana : Miaiooan ma keia Ms?ooa ; tna FdtuhiT* 4 Httaoa. Uapou a me Uahoiia : ILutz t il McsasAti. FUahira Oiok». *rr. Kai»i x me Las4 ««hō* & K«M Nsaiin 1 { Pueuii Jkr. J.K(kHiMkaiunhia« | J At»«a. Krrl ( Hiß4B<!&s. Koa« ! Uipoa : UoMaui Aia uia Hanamenu, Mokupuni o Hiva^>a, ! ua hoi kekuhi mau hoahaoau ekalesia i hope, ma na wahi e ae, oia mau oo ka hana. - He nui waie oa mea e keakea i ka kakou haoa ma ia Pae Aina, aka t aele paupauaho i • na MisioDari. Malia paha i ka wa pono e i haawi mai ai ke Akua i wahi hua no ko la-; , kou luhl. _ I ka ia 9 o lulai, IS7O, halawai aku la ka j i Ahahui Euanelio o ka Pae Aina o Nuuhiva { . ma Atuona, Hivaoa. Pau loa na lala i ka \ Ihalawai, koe nae o Rev. S. Kauwealoha, ai [ me kana wahine. Maikai ka hana, oluolu ke i : kukakuka pu u me ka launa kino ana. , Ua malamaia ke kuia kaikamahiue e ka ; wahine a Kauweaioha, oiai i noho kaawale moi kana kane raa Hawaii. He 12 mau hau-; mana ma keia kula. Hoi aku la o Kauwealoha a hiki \ Uapou, uana i palapala mai,; i. ,l Ua inaikai no ka nohoana o na kanaka ma • i . ; ; keia moknpuni, aoie haunaeie nui, aole kaua,: aoie pepehl kanaka. Ht wi ina na aina o . makou nei. 1 ko'u hiki ana muii ko'u hale, ; . he wi na haiimuna i ka ai ole, a ua manao j : ka'u wahine.ina hikiole muiau, ina e hoopau ' oia i ke kuia hanai, oo ka mea, aole wahi e' loaa ai ka ai, a i kem wn e loaa iki ana uo. u | ! iSa Rev. J. Kaiwi i palap»la mai, ,4 Ua J j kupaa mau ko'u kula wae me na haumana j ! 13, aka, o kona hapalua, he homimi ka ike."l He kula nui a mūikai ke kula a Z. Hapu-! ku ina Aluona, Hivaou. Penei i palapalaia ; ; inui no ka hoike o keia kula. u Me 70 ka i |nui o na haumana i noho mai, mai kanaka ; mukua a uie keiki. Ua nmhalo makou i ke i aiukai ana o ke kumu ma kela palapala keia | pi«liipula i ao ia. M Aole nae i aeia kekahi e ; hele aku i ke kula hanai keikikane ma Pua-; mau. Aole i holo ka hana a ke kula hanai! keikikane inu Puainau. Ua haalele aku na ' haumana i ke kula, hookahi wa!e no i koe, no la mea, ma kenoia kekahialiio Heteani, Hiivaoa, ua hoi aku la ke kula inalaila. Olelo mai o Kaiwi ma ka leta, peuei ; »« Ua hele paha o Kekelae kukulu i hale kula malaila eho-1 ao ai, no ka mea.he wahi ano mana ko ke uhi mulunn o na keiki.a me na makua." Me ku > hoomanuwanui wale no e holo ai ka hunii j ma ku Pae Aina o Nuuhiv*. K nui ke aho, ī mai hoopulalehu i ka hana maikai, no ka : inea, i ka wa pono e ohi auanei kakou, ke hoonawaliwali ole. Aole anei pono ke boo-) una uku i inau Misionnri hou i kela Misona ? I M AIKOMSIA. I Hookahi Misionari huole wale no e noho j la ma Mnikoimia i ka makuhiki i kaahope I ue nei, Kev. E. Doane, aia ia ma lianahe.! i Kev. A. A. Sturges me kuna waa me Mrs. Doane, aia lakou ma An»e-| ; rika. Pelu no Hev. B. G. Kano a me kana t : wahine, o ka Pae Ania o Makala. Kokoke imai ko lakou hoi ana'ku i ko lakou wahi. i t Ua kohoin he Misionari haole hou, Kev. AJr. : ' Wini kona inoa, e holo pu a noho me Mr.! Kano ma i Ehona, a e lawelawe i ka oihana [ Misionari ma ia kihapai. ; PAE AIiNA O KILIPATI. j Eha mau wahi i uoho ai na Miiionmi lUw..ii ma k«-i» pae aina. ■ T.»|>lteueu } lleV Wm * Ka P u » lewnii wnliiue. | ' ( >-r. li. U'leu, « uic k&iia WHlnne, ; 31 r. J. 0. Ahia, a me kana wahioe, Tar..wa 5 Mr * a me tan!l '"l'iiw, j *' / Mr. U. Kau'>ho, ume vana ««hiue, j lUithr tari, \ :V \t a ,ue kaD * } Mr. \V. K. M»Wa, % ine kans wahine, I llunelulu, < L leV ' I l i - , f in '" lU - - «»« kai '* *al»ine, I ) hcr. J. 11. AlHi.ue, a u;e kana wiihinu. , Ua hooinuu o Mr. Binamu ina i ka unuhi j ana i ke Kauoha Hou iloko o ka olelo Kili-i pati, a hoomakoukau hoi i wahi Buke Helu i Kamahi. Ua kokuaia laua e kekahi kanaku | o ka Pae Aina o Kilip tti, o loaeoa kona inoa ; j hapa-kolu o ke Kuuoha Hou i unuhiia ; e lukou. : Ke oluolu nei o Rev. J. H. Muhoe, aole i nae ola loa kona ehu, na Kauka Minuieole! ia e lapaau nei. | I Ma kekahi malama i hala aenei, ua hoo- : nohoia kekahi inau kumu o ka Pae Aina ' Samca e na Misionari haole o ka Ahahui Misioniri o Ladana ma na mokupuni o keia \ Pae Aioa o Kilipati. Eha lakou, aia i ka ! aoao hema o ka poaiwaena kahi e noho la.! Noi mai la lakou ia makou e hoolnko aku i i na buke no lekou ma ka olelo Kilipati, a ua ! ae ako la, a hoouna aku !a i pahu huke no lakou. TAPiTEUEA. Naoi ke kopaianaha o ko ke Akua kokua ana mamuli o ka oihana Misionart ma ka j Mokupuni o Tapiteuea. 6,200 ka hoina p»u | 0 na kannka malaila. a i ka nakahiki 1569 1 hala ae, 120 wale iho no ka poe hiki ke he- i lohelo ako i na boke, aka, » keia wa 1.800 i haumana iloko o na kola, a 1.000 hikike! heluhelu. Ua malamaia ka la Sab«:i, a he| lehulehu ka po« ī hoakoakoa mai maloko o na luakini i hoomana*ku i ke Akua oiaio.! Eiua mau halepuie i kokoluia elakou,be! haliwai Poakolu, a mahioa hou no hoi. Ao- j le i hookumoia he Ek«!e*ia, oo ka mea, ma- j nao iho !a na Miaionari e aho ke kali a boo- j miopopo lea i ka &ana«hou ia o kanaka.ala- [ ila e hookomo ae-ia lakoa iloko o ka berita | hoano o le Akua. He nui ka poe i hookaa- { wa aku oa ke Akua me ka inalamalama a j lakoa i loaa mai ai. j

TAKAWA. He kihapai oolea keia. Ei«n mau makahiki ko oa Misiooart iawelawe ana malaila* aole oae i ikemakau he hua maikai' I ia I o laouari, IS7O, lauoa mai ka CJbane Hemoieie me kanaka. Hek i»ai la ke alii, | na luna, a me na makaainana i ka halepuie. J nei ko Ukou uinkenwke e b»o!ohe i ka oWIo j a ke Akua, hai mai i ko lakou hewa, hoopo*! oopoooU ka haie pule ; a kukuiu ae la o Rer. t H. Bīaamu i wahi ek&leam, eiwa mau kana- { ka i bapetisoia, a i hookomoia iloko o ka berita ; o kealu kekahi; ame oa mea hanohano e «*e. 60 haumaoa no na kola. Ua hoomakiia ka pule mahina hou, a he $11.75 » kokuaia mai. Ma na !eta i loaa mai ika maiama i hala ae. aole akaka lea ka noho maikai ana o kanaka, aole nae like loa ka paakiki me ko na makahiki mamua aku. Malia paha ma ia wahi oolea, he lehulehu na hipa auwana a ke kahuhipa nui i imi ai a hoi hou mai i kona pa hipa. APAIANA. Ma keia mokupuni i hai mua ia'ku ka Euaneho i ka lahai o ka Pae Aina o Kilipati. Ma Ēa wahi hookahi no, ua ikeia ka lokoino a me ke kue o kanaka, imihaln kolaila poe la Mr. Hmaniu ma, a hoomaewaewa ia laua; manao iho la hui e pepehi aku ia Mahoe ma, ki pu aku la iaia. a wawahi iho la i na hale. ameka pa ona Mision»ri. Mamua ae keia 0 ka hiki aua'ku o ka moku manuwa malaila, e hooponopono mawaena o lakou, a kuikahi. Ua hoi hou ke Alii o Apaiana. o Aberahama Kaiea i kona wahi, a iawe pu me ia Ika Misionari, J D. Ahia. Iko Hioamu noho pokole ana me iakou i ka makahiki i hala, nuna i ao aku i na hoahanau hihia, a hui mai kekahi o lakou i ko iakou hewa, a aeia ko lakou hele ana i ka Pupaaina a ka Haku. Aole nae ma!uhia a ka noho ana, aole hoi i akaka ka hope oko ka moku manuwa hana ain. He maihai pnha, aole paha ;ma keia hope aWu e ikeia uuanei ia. Ua hoopu* luia ke one o ua mokupuni la me ke koko o ko k;ikou misionari, inalia paha e kupu ae la auanei ia. a e hoohua mai i na hua maikai he nui wnle no ka hoonaniia'ku o ka inoa o ko knkou H iku o lesu Karisto. O ka huina pau o nu hoahanau i hookomoia iloko o ka berit<i, he 33 lakou ; 2 i kapaeia, 1 i nmke. He 30 hoahanau hihia ole i keiu wa. Elua Deakona i kohoia i keia makahiki, ke Ahi kekahi ; 8 hoahanan hou i hoot:omoia i ka Ekn lesia ; 100 paha ka nni o na kanaka i akonkoa pu i ka halawai ma ka*la S;.bati, (Aole i pau.)