Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 34, 26 August 1871 — Ko Hana, Maui, mau poino i ka MAKANI IHO NEI. [ARTICLE]

Ko Hana, Maui, mau poino i ka MAKANI IHO NEI.

Aia ma kn Ponkolu, In 9 o kein malama, ua ike in aku no-elele a ka ua n me 'ka makani, « honhelelei mai ana na pnka ua koikoi, e lioolelewa mai an«, ua noho hi-o a kuee na opua ma na kakol paJi o ka lewalani, a ua uliuii eleele |)opolohua panopano, e uhi mai ana hoi i na kukulu paa o ka honua a me ka moana'kai lipo. lipo hohonu. A ua hiki kino mai hoi ke kino ikaikn mnkona o ka mnkani a me ka ua, a ua hoohinnia na pupupu hale Hawaii a me na halelaau o na kamaaina o Hana nei. l|a owala ia a hooneeia e ka ikaika o ka mea lohe ole i ka olelo aku. Ua ike ia aku hoi a ahuwale na wahi opeope huna i waihoia malalo o na.fiiolopapa a me na wahi akea ; ua lewa hele aku na wahi hulilau a mo na pahu ma ka hale o nft makamaka. <( Ua auhee iluna wale ka hoi ka la—e." NA HALE 1 HINA I KA MAKANI. ile nui loa na hale i hina ma llana nei, i luku ia e k~a mnkani i ka manawa hookahi, a i ka wa pokole loa. Ma Wananalua, ekolu hale i hina i ka makoni a hooneeia kekahi. No A. Unna, he hale laau no na kumakahiki e noho ai, a he hale waiho lainn ; a ma ka pa mikanere | kekahi, ua paiaha ilalo. Ma Palenia, hookahi hale no Kaili ; a ma Kawaipapa, no Koilihao w ; a ma Honokalani, elua hale nialaila, aole nae he kanaka oloko; ma ' Paauhau, hookani haie no Keawe ; a ma Aleomai, elua h&le i hina, no Kunewa a Kimo Aukai (a hio wale no nae ka iua o ka hale, a kau iluna kekahi hakaia, oia ka ma Haneoo, hookahi iiaiei ■hina, no Kekila ia haie ; o ka hale halawai

hoole pope ma Hamoa, ua olepeia e ka makani na hakala ; ma Makaalae, hookahi halelaau no Kawaiku ma, ua hooueeia aku ; ma Waiohonu, elua hale, no Puunui a me Hokii, un hio a pili pu ; a ma Puuiki, he hale kula nupuni, ua hnalele iho i kona kulana mun, a ua nee aku he 6 kapuai noi ke kaawale. Malaila no hoi, he wahi hnlelaau no Welo, un āknnin ka puknaniani a wniho aku i ke alanui aupuni, a hamama iho la oluna o knupoku; a ma Puuhaoa, ekolu hnle i hina ; a ma Kipahulu, he 20 hale i hina a me na wna-lawaia he umi; ama Kaupo, he 30 hale i hina; ma Nahiku i Koolnu, he hnlekula aupuni, ua olepeia olunn a waiho wale, a o nn aono wale no in e kuku In na papa. Mn Wailuanui, ua hina he hale lauhula no Kapali. , NA WAA I NAHAHA I KE KAIKOO. Ma Aleamai, elua waa i nahaha i ke knikoo, a ma Waiohon.u, hookahi waa, a elima wna ma Huoik Ka pae ana o "Kinau" moku. Un pae maikai aenoke kuna "Kinau" ma ke one o Knpueokahi, ma ko u Maui Hikina" wahi i pne mun ai i rrajr>akahiki i kaa hope aku nei. O ke kumu o ka pae ana o keia moku, no ka makani a me ke knikoo, un puni ke awa i ka nalu, hele na heleuma elua, pau ka pono a ke Kapena me ka Malamainoku, oiai ua hiki mai ka pilikia hiki ole ia laun ke hana e like me ko laua akamai. Aole no i nui loa ka poino o ka moku, ua hai nae ka hoeuli, a hemo ke kamaa olnlo, n hai ka hao e pna ai ke kauia o ke kea ihu ; oia waleiha la no na wahi i poino. Eia nae ka mea -kupnnnha i ke Knpena Wahie, ua lele aku la ka malamnmoku a me na sela iuka o kahonua, a koe wale aku no o Kap"ena Wahie, e pupue ana oia i kn paa ma ke kuau o ka hoeuli. Kahea aku o Kimo Aukai, U E Wahie e, e lele mai oe a haalele aku i ka moku, oiai ua pāe mai nei no ka moku me ka nahaha ole." Pane mai o Wahie, 4< E noho ana no au iluna nei o ka moku, a make pu au uie kein moku, no ka mea, tia oi loa aku kuu aloha ; alimn ae nei na makahiki o kuu holoholo ana maluna ona, akahi no a pilikia. 9 * He wahi sela hoi o Bila ka inoa, uaeha i ka waapa ma ka uha okau, i kuwala ia e ka nalu. He loko i,-a na A. Unna, ma Har;eoo, ua komoia e ke kai, a pau aku la na i-a i hoomakaulii ai no ka la makapehu. O nā kuapa pohaku, ua palalia pu ia e ke kai a lilo i mea ole,- Ma Wailua i «Hana nei, ua komo ke kai iloko o ka hale o Hanohano, a hoolannia oloko, a poino na pono kino ; ua uhi paapu ia na loi kolo o na kanaka e ke kaikoo a me ke oneae. Pilikia inaoli! Me he lima kanaka la ko ka makani, ka haihai mai i na lala o ka laau, oia hoi ka puhala, kukui, ulu, hnu a ine na mea kanueaeeulu ana, ua waiho moknki mai ma na wahi akea o me na wahi mahiai a na kanaka. * A no keia makani ino i ike ia iho nei, ua ulu mai ka hoopaapaa iwaena o na kamaaina o Hana nei, a ua olelo kekahi, ekolu ano makani i hiki mai i ka manawa % hookahi o ka pa ana, he Kiukahaule, he Kiuholokai a me ka Hooluakololio. Pela iho la ka olelo a kekahi poe kahiko oonei. j Oia iho la no na mea hou ma keia Apana kūaaina. • Me ke aluha no. L. K. K. Uweloulani.Hamoa, Hana, Aug 11, 1871.