Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 36, 9 September 1871 — Pane ia K. Kamaaina o Wailuku E KUHALAHALA NEI. [ARTICLE]

Pane ia K. Kamaaina o Wailuku E KUHALAHALA NEI.

Aia ma ka Helu 15 o "Ke Auokoa" o ka la 7 o iulai, ua ike ia na hoolaha akea ana, ho ino ana a K. Kuhalahala e pili ana ke poo o kona manao e huai akea nei. "Heinahema na hana a ka Papakula o Wailuku," aka, i ka homaopopo i na ano nui o ka olelo, aole i pane ia ka papa, o ka hapakilu o ka papa ka mea i hoino ia, a he kumu no hoi paha oia hoino ia ana, o ka hooili ana mai o Lunakula "W. P. Alexander" i ka mana o kana oihana maluna o W. P. Kahale ke kolu o na hoa o ka w Papakula," ua ike no ka Lunakula (W. P. A.,) ua elemakule ia nole hoi e hiki ke makaala oia ma kona oihana Lunakula ua maopopo hoi iaia 0 "Kahale" ke kaoaka kupono ma ia wahi a no ka ili ana mai o ka hwelawe ana o ka Lunakula i kona hope W. P. Kahale, nolnila, ua hana o W. P. Kahale e like me kn manao i holo mawaena o laua, a penei na hooholo manao ana. Ua hooholo ka Lunakula me kona hope 1 na mea e loaa ai na kumn wahine inaikai no na kula knikamahine o ka apana o Wailuku, a no ka loaa ole o na kumu kula wahine maikai, ua hoololi hou ia nn kula, penei ; e hui na keiki kane me na kaikamahine i hookahi kula. Ke olelo nei o K. Kuhalahala no na kula i haaleleia e na kumu, ma Waihee hookahi, ina Waikapu elua, a ma Wailuku hookahi ua hoōkohu in na kumu o J. Kealoalii no Waihee, W. Hookaumaha L. Keahuawa no Waikapu a ua hoole ia mai ka e W. P. Kahale o L. Keahuawa. Wahahee maoli oe e kahi kanaka huna inoa, o kahi aina i Wailunnui o "Alanaio" ka inoa, kai no hoi 0 L, Keahaawa no kahi kumu o Waikapu e kula nei, a o W. Hookaumnha, malie paha ua manao ka Lunakula (W. P. A.) me kona hope, ua lawa no ia no ka oihana pookela mamua o na oihana a pau o keia ao, a ua hnonoho ia aku kekahi kanaka maikai malaila, i lua no na kumu o Waikapu, a ke kula nei ī keia wa, au e wahahee nei. A ke huikau nei no hoi oe, ma kau olelo ana e lauwili ana 10 a ia nei, ua hooleiia ka haiolelo ke lalau loa ae la no oe, naj. Kealoalii ka haalele mai, oiai, aolei. nele kela i ka hana, no ka mea he hana nui kai ala e paipai nei, e like auanei me oe ko aka hele wale iho no i ko hai i puka hale, a he puni ke kamailio ke kamailio ma ke akea, me he pake 'k no Kina ka maopopo ano ole o ka hoolaha ana kuhihewa mai aii anei paha ka poe nana ka hana he oiaio ka'u e olelo aku nei. A ke hoopuka nei oe i kahi olelo heneherie inoino loa, no Mekukala he wahi keiki aole 1 pala «ana maia, Hole e hoomaopopo ka poe inaikai i kana olelo, a o ka poe koaka e like me keia ano, ua. kuluma lakou 1 r«a olelo ano ole, a ke hoike akea nei au ia oe aohe he kanaka i no ia i ke kula, aka, noloko mai ou o ko "Punana" tna ano, no ka mea, aole oe i ike ina kahi helu "Kuokoa," *-Ke Auokoa" hoi o ka mnlamn iho nei o Mei 1870, o ka hoike ana o Lahainaluna, ,ua kuknla mai na kumu o Luhainaluna, e i ala, ke hoi aku nei o Mekukala "aole i pala ka maia" eia ka mea i lohe ia j no Mekukala, e komo ana i ke kula kahuuapule o ko Hawaii nei pae aina aole hoi e like me knu e kena kanaka i like me me ka pupule ka hoike i na oielo ano lua i ku i ka hilahilu. Me ka olelo iho, "ao ka pili loa o Mekukala ia W. P. Kahale," akaaka loa malaila, he hoohalahala maoli ka kou no ka poipoi ole mai o W. P. Knhale ia oe, eia ka mea e m*kemake ai o W. P. Kahale ia oe, e makaala mau oe i kela a me keia ahiahi a kakahiaka nui hoi me na lau koli palahalaha, ina hale liilii o na pake hana o Wilihaona, alaila, makemake ia oe. A ke wnha wai nei oe, ua hoopau ia o M. P. Kaleo, he kumu no Kapapoko mamua i noho a aloha ia e un makua. O ke kumu o ka hoopau ia ana wahi au e hoolnha nei, o ka ae ole aku o S. M. Pake i ka manao o ke knhu Ekaleaia o Wailuku e alakai i na keiki i ke Kula Sabati. Aoh© kanaka wahahee e ae e like ine oe, a ke ninau nei au mai kela kihi a keia kihi o Waieha, mai ka poe maluna, a malalo iho. Ua hoopau 10 ia anei o S. M. Pake? Aole poe maikai o na Waieha, i lohe ua hoopauia 0 S. M. Pake a me W. P. Kahale ka hope Lunakula a pela no hoi ka Lunakula W. P. Alexander, aka, he hoololi ana, penei, e like me ka hoopau in ana o na kuia kaikamahine kuia keiki kane wnle no, pela i ulu ai ka manao iloko o W. P. Kahale a me W. P. Alennder, e hoonohoia na kumu makaukau a ike ia ka holo o na kumu ma na kula kaikamahine mamua, a e hooneeia, na kumu e iike me ka mnnao o kaLunakula, 1 holo ai kana hana a penei na hooholo ana i_na kumu, j | Ua hooneeia o ua o S. M. Pake kumu o , Kapapoko, ma Waiehu ke kula o A. Kalauli, j

a o A. Kalauli hoi tna kela kapa o Waihee, he kula kaikamahine la i malama ia e na i kuma mamua a ua manao ka Lunnkula me, kona hope e hoonohoia o A. Kalauli he ku- j mu makaukau ma ia hale i holo na hana. j Ma ka wraiho ii ana aku o keia hoololl i i mua o S. M. Pake, alaila, ua hoole mai kela : aole ona makemake e hele ma kahi e ua ku*; pono no ia e noho malaila, me ka olelo iho | no "he naaupo loa keia hana hoololi ana," no ka mea, ua makemake loa kela i ka hnlei kula o ka Kapapoko i ka mahi ko a (Poheo hina kela) no kona ae ole ana i keia hoololi. (Ta waiho hou ia aku no keia hoololi i mua ona, e hoi ia ma kela kapu o Waihee ; ae mai no o A. Knlauli ma Waihee aole no he ae o S. M. Pake, manao ka Lonakula aole e hiki i ke kumukula ke hooluolu i kn i Lunakula ma kana oihana, a kapaia mai kana hoololi i mea e holo ai na kula, he: kamalii wale no, nolaila, waiho akea mai ka j Lunakula me kona hope o S. M. Pake e! koho i kona manao. Olelo aku no oS. M-' Pake e haale.'e i ka hana, ua haalele ia no, aole na ka Lunakula ine nona hopeW. P. i Kahale i lowe i ka hana e like me ka K. j Kuhalahala e hoinoino nei i ka lawelawe | ana a ke kanaka i maemae ka linm i mahalo j nui ia hoi.e na haipule oia hoi o W. P.'Ka.i hale. Ma ka waiho ana mai o S. M. Pake i ka hana ua minamina ia no kana mau hana, aole nae hoie pono e lauwili ka hana, aka, e hoopololei ka pono. A ma keia*kuene ana hooholo hana ana, eia ka ke huai akea t nei o (K. K.,) ma keakea, aka, e nana mni e ka lehulehu nia keia mau olelo, oiai o ke ! ano iho la no ia o na hana, aole he oiaio na j i olelelo kukahekahe a (K. K.,) ua hoopau ia j ■o S. M. Pake, na Pake no ka haalele i ka hale kula ī haawi hou iaaku e malama. Ma kahi o S. M. Pake i hoopau ia wahi a K. Kuhalahala ua hoonoho ia aku o L. Hoomaha. a he mea makemake ia iho la no hoi ia e. W. P. Kahnle, no ka mea o L. Hoomaha oia ke kumu nana i puhi ka hale kula ma Keanae. Manomano kou ilee ana i ke puhi ana oia j kumu kula i kona pomaikai. ua hookuu ia mai kela e ke kau jure o ke kau hookolokolo kiekie o ko Hawnii pne aina no ka ike ole, a me ka maopopo ole iloko o na kanaka he 12, ua ku ka hewa ia L. Hoomaha. Uahookuu ia mai me ka inaikai, aole hoi i hoōpuka mai na jure iePL. Hoomaha e hoi oe i ! keia wq,a mahope lilo oe i knnaka pelapela j loa a hoowahawaha ia hoi, a he kalaima | kau, e like me kau e K. Kuhalahala hua nui | nei kp waha i ka makani, a ke noho nei oj L. Hoomaha ifie ka manao nona i'no, me, kaj uhaKana i na hana pono, uole i na hana he-! wa. j Aole e like me oe ka nele i kahi oihana | ole, nele kou ohana i kahi i-n ole, me ko manao e hele e noi i wnhi hale kula ia W. P. Kahale, aole nae he loaa, mai loaa no ka hale kula i na ī hele ia e K. Kuhalahala me j I ka maunu oka "Uouoa." j Ke olelo nei hoi oe, ua pale loa ia ka leo 0 na makua. Kahaha!! Ua kuhi ka paha ] joe, h.e kannka ike ole o W. P. Kahale i ke j kanawai, a manao oe ua hana o W. P. hale, me ka ike ole i kana mea i hana ai. Oia ke kumu o ka hoonoho iannao nakumu mniihini, wahi au, aole o kana mai kou wahapee nui, kai no o na mana nui iu o ka oihana hoonaauno ma kela wahi keia wahi, 0 na makua ma kahi aoao, a o ka papa kula hoi i keia wa, aole hiki i ka aoao hookahi wala no. Ano ka holo ina aoao elua nole 1 ia kekahi kumu e noho nei i keia wa, no ka makemake ole mai ona makua, aole no hoi aa i lohe un waiho ae kekahi palapala hoopii a r.a makua kula no ka makempke oie i kahi kumu, aole lon no, no ka maa, ua ike no na makua he rnana nui ko lakou, ua oluoln no hoi lakou i na kumu i hoonoho ia no ka 'akou mau keiki, he mau olelo wale no ka K. Kuhalahala ī ku i ka oiaio ole. A ke hoopuka hou nei no oe no S. Kaiwi i ka elemakule a me ka hemahema, ina hoi ha he hemahema o S. Kaiwi e hke me kau e wahahee nei, heaha la ke kumu i kohoia ni oia (S. Kaiw») i haiolelo no ka inoa nui Kiekie o Ipsu Kristo ma Honuaula. Aole kanaka akamai e ae i ke apuhi hoiuoino hoi ī ko hai inoa maikai, e like me oe. E ike oukou e ka lehulehu a pau mai Hawaii a Kauai, o na olelo-o K. Kuhalahala e hoolaha akea nei i ka papa kula o Wailuku, he mau olelo weiwai ole, o ka papa kula paha keia ī malama ponoia e na lima maemae ahe pono nui hoi ko na kula. Ua paū ka'u mea e kamailio ai, a e kali hou flku ina he mau koena imihala hou ka K. Kahalahala, alaila, e makaukau mua au e ike lea aku e ahuwale hou ko noa, no ka mea, he liuna na il Punana" he hiki ke huki ika la. Aloha no. H. Papakula.