Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 37, 16 September 1871 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

Oahu. tC7* Eia ma ko kakou awa ku moku, he mau moku lanahu elua, e kiola a e hoahu nei no ko kakou mau laina mokuahi. $3* Ma ka Poakahi iho nei, ua holo aku ke kuna A. P. loredane, me ke ko paa, malakeke, laiki a huiuhipa nmi keia awa aku, no Kapalakiko. • Na Mokuahi—lna i haalele ka mokuahi " Kulanakauhale o Melebona " ia Kapalakiko ma ka Poaono aku nei i hala, alaila, e ku mai ana oia i ka ia apopo, a i ole, i ka Poakahi aku. Ma ke kuai kudala nui maloko o ka hale kuai kukaa o M. S. Gnnbaum ma o keia kulanakauhale, ma na la 6 a me 7 aku nei i hala, ua hiki aku i ka $20,000 ka nui 0 na daia no na waiwai i lilo, E7" Ma ka Poalua o keia pule, ua noho ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu nei ma Kaneohe. e hana i ka lakou mau bana pili i na ekalesia kuloko iho nei, a ua hookuuia ka lakou hana ma ka Poakolu. Luna no ka Papa Ola.—Ma ka la 12 o keid malama, ua hookohu ka Papa Ola ia Mr. W. B. Barnes, (Bana) i Luna no ka Pa* pa Ola, mn ke o Honolulu, ma kahi o Mr. David Dayton i waiho mai. I No Kaleponi —I keia la, e holo ana ke | kiapa kaulana Cometa no ka holo, mai keia awa aku, no Kapalakiko. Elaweakuaaa oia i kona mahaloia no ka.holoa.me na ukana mai keia awa. Mai Kikane mai.—Ke upuia aku nei e ku mai ana kekahi o nn mokuahi o Mr. Holo mai Kikane mai ma ka la 17 a 18 aenei. Maluna mai ona, e loheia ai kekahi mau mea h-ou mai Kikane mai. Ua lohe mai makou, ua ahiahi kekahi poe e noho mai nei ma Koolau i ka lawe leta o keia Mokupuni no kekahi mau kumu. Aka, ua hoao hou ia o Mose Munu e nana j ina aole oia e namunamu bou ia mai ana. : ! | Hoolele pa.— Ua lohe mai makou, ma ka 1 auina la o keia Poaono, e hoolelele lio ana I kekahi poe keiki o Honolulu neimalunao ! ; na pa i kauia i mea hoolelele, makai iho oj j ka pa%uh o Kapunahou, i loaa ai kahi mea | 1 lēalea o kei« m.'iu la kulolia pa maloo o ka ! ; noho ana poo )a. ——— i l j Ua oleloia, o ka ea o ke kulanakau-i "j hale i keia manawa, aole ia i maemae. No 1 . ke kapulu paha ka mea i nui loa mai ai. O ! ka hoomaemne i ko oukou mau ipuka a paia , hnle, kfi mninu ma ko oukou man pipa alanni, he laau no ia e lapaau mai ana, no ko ; ke kanaka ola kino. , i | Ua hookuuia ma ka bela.—O Samuela | Nalena, ka mea i hopuia a hoopaaia ma La- , haina a laweia mai i Honolulu nei e kali ai |no ke kau kiure. ua bela ia ma ka Poakahi ! i iho nei no na dnla ekolu tausani, me ka ho- ! ike mai, laia ihoma ke kau hookolokolo o j hiki mai. j 1 kela hebedoma aku nei, ua laweia , imua oka Aha Hoomalu nn ona o ka Hale i Hnole Wai Ona, i hoopiiia e ka poe e noho , koke mai ana, no ka hana kuli maoli i ka po,! ; o na kamaa huila, a ua lilo he mea ino i ka; | poe pili kokoke aku. Ma ka hookolokoloia | |ana, ua hnokuuia na mea nona ia hale. i j Aia ma Kamakela, Honolulu nei, kej kahi anaina palaualelo a le«lea,e mumuluia ! ! nei e na kamalii kane a wahine, mai ka hora ! ;7 a hiki ika 100 ka po. Malaila, e loheia ai, na olelo ano lua a me na olelo kupono ole no ' ke anaina mnikai. No keaha la i 'ie ia ai ia I kula hoonaauao olelo ino, eku hou aku ? j Na palapala pane.— He nui na palapala ! pane i loaa mai, aka, eia na ino nui loa a ; makou e hoowahawaha loa nēi, o ka hailiili! pilikino a me ka nmlama ole ia o ka rula o| ke kakau ann. Me he mea la, e honhuliia j mai paha auanei makou, e hoolilo i ke kakau malamu ole i ua kiko, i kumu e hoomoe āi i! ka oukou mau palapala. J j Rev. G. W. Pilipo no Kaumakapili.—Ua j lohe mni makou, ua waiho aku ke Komite a! ka ekalesia o Kaumakapili i koho ai, he palapala noi, i ka Ahaolelo Mokupuni o Oahu nei, e hookaawale i ke Saba(i alua o Okafoba, i la no Rev. G. W. Pilipo e hookahuia ni no ka pa waina o ka Haku ma Kaumaka(£7* Ma kekahi olelo hoolaha o ko kakou pepa o keia la, e ikeia e oukou a pau,>? wehe ana o Tamaki a me Ferede, na keiki i noho mua iho nei ma ka Hale Kuai o Ake, i Hale Kuai lole no laua, ma ke kihi akau o na huina o na Alanui Papu a me Alii, i ke> ia Poaona. Ke kono aku nei hoi mnkou i ka lehulehu, e kipa aku ma ko iaua hale kuai e nana ai i ka makemake. - Ke Kilauea no Kauai.—E ike na mea a pau, ma ka Poaha alua o Okatoba e hiki mai ana, e hooholoia ana ke Kilauea no Kauai. Nolaila, o ka poe a pau i liuliu no ka hoio ana i Honolulu o ka mokupuni o lalo, e ia aku he wa inaikai no oukou e naoe kahi wale iho ai no i hookahi po i ka moana, a ku ana i Honolulu., IP* Ua hookaulanaia ke awa o Honolulu nei, he puu pale no na moku i hoopoinoia ma na kai kiekiē, a kipa inai inaanei e lapa» au ai iko iakou mau palapu. Ona lima hana kapili moku, oia ka i mahalo nui ia ma keia oihana. E hoomau aku o Honolulu ia inoa maikai.

(H7* Ua iohe mai makou, raai holapu ae ke ahi i ka Moku Kaua e ku nei maloko o keawn i ka la Poakolu iho nei. £7* He elua mau hale paa e kukulu bou ia nei ma ke kulanakauhale o Honolulu. A ina e paa ae laua, alaila, ua pakui mai ro ia i na mea hoonani i ko kakou kulanakauhale. Nele paha.—No ko makou nele i na mea hou o na aina e mai i kteia pule, a no ka lolohili loa mai nei hoi o na mokuahi, nolaila, ua hoopiha makou i elua kolamu hunahuna mea hou o na aina e, me ka manao, na oukou e wae oo oukou iho. K7* Oa uleu ae ka Luna alanui o Honolulu nei i kana hana ma ka uapo a Haaliliamanu, o ke kapili hou iho i mea paa. Ua lohe mai makou, ua mao ae hoi ke kukupau nui ana a ka inu ona ivai awaawa ma na kahua heihei o ka eepa ma Kona ama Lahaina. Ke kualiiii mai la hoi i keia mau la. He Uala Ndi.—Ua ike makou i kekahi Uala nui i laweia mai i Honolulu nei mai Hana mai. 1 kona kaupaonaia ana, ua ikeia he 25 paona ke kaumaha, a i ke ana ia ana he 39 iniha ke anapuni. La hea inoa.—Ma ka Poakahi iho nei, Sept. 11, oia ka ia i heaia ai ka inoa o ka Emepera o Kuaia. Ua kahiko mai na pahu hae a pau o ke kaona nei no ka hoomanao ana ia la. Eia hoi ka ninau, he hoomanao no paha lakou i ko kakou mau lo kulaia ? E7*' O Papohaku, ka lua o ke kanaka i pakele mahunehune i ka hanee ana o ka pohaku nui ma ka auwai ma Kauaula i Lahaina, a laweia mai oi i Honolulu nei e lapaau ai, ua make loa ma ka Halemai Moiwahine, mahope iho o na hora he 12 o kona ku ana mai. Ua haawiia na lapaau ana a nui iaia mai ka ike haole aku, aka, aole nae i halawai mai me ka oluolu, a make aku la. Na moku kalepa no Honolulu nki. —Ua manaoia, e ku mai ana na moku kolepa ma- j Jalo iho ma keia awa, i keia niau Ja ae ; Moku Beritania Excels\or mai Livapulu mai no T. H. Davies, he 117 la ; Kalepa kiapa Hawaii lolani mai Bosetona mai, me ka waiwai no C. Burua ma, he 120 la ; ke kalepa Amerika Kilona mai Bosetona mai, me ka waiwai no C. Borua ma, he 99 la, a me ke kalepa kiapa Hawaii R. C. Wale me ka waiwai no Kale Olelo e ma, he 111 la mai Beremanu mai. Na koa ma ka hana lima. —Ua lohe mai makou, oia ma Ewa kekahi heluna o na koa, e hoohanaia mai nei ika pa loko. Ina, he oiaio keia lohe, Ua pono anei ke hoohnnaia lakou ma na hana pilikino aole ma ko ke aupuni ? Ke ukuia nei lakou e na da!a mai ka waihona aku o ka lehulehu, no ka lakou h;mn i hoakakaia ma ka palapala aelike i kepaia ai, he koa, A pehea hoi i hoohanaia ai lakou ma ka hana aole no ke aupuni ? Ia J. A. Kaohaiula.—Ma na aupuni moi a pau o ka honua nei, aole i aeia na makaainana e hookiekie ae mamua o na hoohanohanoia ana oko lakou mau lani moi. O ka mea hookiekie ae, e pai ku ia kona poo e pono ai. Ma ka fnareia ana oka lani Liholiho me ko kakou lani moi wahine e ola nei, he ra«uu wale no ka i haliiia ae, mai Hale Alii a ka puka komo o Kawaiahao. O laua na mea kupono e hiki e hooiliia aku na hanohano a nau a keia mau lepo i hoohiluhilu ai, aole ja J. A. K. ame kana inau milimili. No keaha ? Ina e haiia akn, he keu aka hilahila. Ua lilo i mea akaaka na ka poai o ka poe kiekie, keia mapeana mai nei. Mai ahona, ina no ka ike ole i ke nno o na aupu* ni .moi keia hookiekie ana, ua hiki no e kaHoike Kula Sabati o Kaiahamauleo o EwA.-Ma ka la 8o Sepatemabn o keia makahiki, hora 10 kakahiaka, ua hoike ke Kuia Sabati maloko oka luakini o Waiawa. Ua kai huakai ae na haumana ma ke alanui, me na Hae Hawaii e welo ana i ka makani, a me ka pahu e kani kuilua ana, a ine na leo honehone o na ohe ana keiki puukani o Hauula, a peia i kaiue hele ai a komo iloko 0 ka luakini—Ua weheia na hana rne ka pule a Rev. P. W. Kaawa. He 14 Papa oia Kula Snbati, he 14 no hoi kumu, ma na mea 1 ao ia ua maikai no, ua hele wale a wehe i ka poli ona hoa. He nui na hoa i naue mai e ike Ina hana oia la. No Honolulu mai, Wailupe, aole i hiki mai, ua pala ka iwikaele o ka moku; No Waimanhlo, oole i hiki mai, ua noho e nana i ka uhu kai o Makapuo, no Kaneohe, aole i hiki mai, no ka pu« ka o ke kua o na wahi lio, no Waikane, a me ka ahiu o Kahnna, a me ka Maakua o Hauula, a hookahi o Kahuku, a heokahi o Waialua, a no ka makani kaiauiu mai o Waianae, aole o Moanalua a me Kalihi, ua noho i ka a: kua panini, ua ku no na hana oia la i ka mahalo ; A eia malalo nei ka la« kou mau mea hoike oia la. Mahope iho o ka pau ana o ka pau ana o ka hoike, he wahi lulu dala no ka pilikia o ko lakoa luakini, a i ka loaa ana he $98.65 ; n no na mea ai i kuai i%he $8.10. Huina pau he $106.75 a mahope iho paina a maona i nā momona o Ewa, a hoi kela mē keia mea me ke aloha. E ko Ewa, e hoomau aku oukou i na hana maikai, e hele imua me he inau koa maikai la no Karistp a hiki ike oo ana. E pau ka huaolelo "Ku ae Ewa, noho iho Ewa.'' Eia ko'u mānno ia oe e Ewa* e ku oe a hoi lo imoa ma na hana pono, a ina aole pela, aiaiia, e hele oe ma Ewa he Kikane keu mo.' ku. Me ke aioha ia Ewa. W. L.

Hawaii. Akua kii pohakū.—Oa loaa iho nei he akua kii pohaku, i huna ia paha e ka poeka* hiko iloko o ka lepo, mn keknhi kahuahaie kahiko, a ua kukuluia īho nei he hale hou ma ua kahuahale la, no kekahi kanaka, o Kaaimoku ka inoa. Ma kona loan ana, ua Jilo iho !a ia i nu hou i ka manao o koonei poe, no ka mea, akahi no lakou a ike maka i ke akua o ko lakou poe kupuna i hoomana naaupo ai—e like n»e ka Paulo i ko Aienai, i olelo ao aku ai. Oihana 17; 23. 0 ke ano o keia akua kii pohaku, he pohaku no, aa kalai ia no a poo, a waha, a he mau ma> ka no elua, a he ibu no, e iike no hoi me ke kaiaiia ana o na kii laau, aka, aole nae he lima a wawae o keia akua kii. O kona loihi, ua ane like me 3 kapuai, a o ke anapu» ni, 2 paha kapuai, aka, aole nae au i ana pono, a ma ka manao aku, pela io no. Ua lo. aa keia aSua kii pohaku, ma ka ia 1 o Sepa. temaba nei, ma ke ahupnaa o Kalama-wai-awaawa, Napoopoo, Kona Hema. Kahū. He moa nu hou ! He nu hou!! —Ua ike au i keia nu hou ma Kohala Akau iloko o keia malama o Sepatemaba iho nei la 1, oia hoi ka Poalima. Ke hoikeaku nei a« ia oe, e hookomo iho oe i keia mea hou ma kahi kowa o kou kino holookoa, a nau hoiia e kuu pau aku ma ke akea, i ike hoi ko kaun raau makamaka a pau e nonoho mai nei a poni ka pae aina Hawaii nei, oia hoi kela e kau ae la maluna. He Moa kona inoa, he moa maoli no e like no me na moa Hawaii a pau, he moa kane uakea (keokeo), a eia ka mea hou ma kona mau wawae, eono kakala o keia moa, ekolu ma kahi wawae. a ekolu no hoi ma kahi wawae, oia ka mea. Mai ko'u la i hanau ni a hiki i keia la, akahi no au a ike i keia mea hou, oia no ka pahiolo laau a ka poe olopapa ka wanawana lua oie o na kakaia ke nana aku, huini lua ole na kakala ke naue hele mai, lelele no hoi ka hauli ke ike aku iaia he inea hou keia i ko'u manao; aka, ua kamaaina.no paha ma kau wahi o Hawaii nei na mo« e like me keia. 0 ke kahu o keia moa, o Poohina kona inoa, aia oia ma Kaauhuhu makni iho īho o Waialealea, Wnipuna, ma Kohala Akau. Ea ! eo'u hoR lawe nupepa e!! he mea hou no keia mni ke Akua mai, o na mea a pau e ano hou ana, na ke Akua noia. £ hoomanao kakou i na mea hou a ke Akua i waiho mai ma ka honua nei. Me ka ma» halo. S. K. Palekaluhi. Kawaihae-ukn, Sepaternaba 7, 1871.